Karar Alma Süreci Dinamikleri

Her üç karar birimi yapısı içinde de, eylemde yer alan farklı karar alma dinamiklerini belirleyen önemli olasılıklar vardır. Bu çerçevede baskın lider, baskın grup ve özerk aktörler koalisyonu için farklı bir yapılanmada yer alan bu değişkenler, yetkili karar

BASKIN LİDER ÖZERK AKTÖRLER

60

birimlerinin niteliğine göre değişmektedir. Genel bir değerlendirme yapmadan önce karar süreci dinamiklerini bir tablo üzerinde şekillendirmek, konuyu daha net görmemize yardımcı olacaktır.

Tablo 5

Karar Birimi Dinamiklerinin Anahtar Verileri

Karar Birimi

Anahtar Veriler Örnek Kuramlar Karar Süreçleri

Baskın Lider

Bilgiye olan duyarlılık a) Nispeten duyarlı b) Ilımlı duyarlı c) Çok duyarlı a) Kimlik teorisi b) Teoriler Kişi/Durum etkileşimine dayanır c) Teoriler yalnızlık durumu

üzerine odaklanır a) Prensipli b) Stratejik c) Pragmatik Baskın Grup

Grup içinde çatışmayı yönetmede kullanılan teknikler

a) Üyeler çatışmayı en aza indirmek için hareket ederler b) Üyeler çatışmanın kazınılmaz olduğunu kabul ederler c) Üyeler çatışmanın çözümü olmadığını düşünürler

a) Grup dinamikleri (grup düşüncesi)

b) Bürokratik politikalar c) Azınlık/çoğunluk etkisi ve

seçici kurul karar alma

a) Çatışmayı reddeden ve uyuşma arayan b) Tartışma ve uzlaşma

yoluyla çatışmayı çözen

c) Çatışmayı kabul eden ve çoğunluğun kazanımı

Koalisyon Kuralların doğası

a) Karar almada resmi kurallar yoktur b) Resmi normlar çoğunluk kuralını destekler c) Resmi normlar oybirliği kuralını destekler

a) Siyasi istikrarsızlık teorileri b) Koalisyon oluşumu teorileri c) Büyük ve küçük ölçekli koalisyonların geliştirilmesine yönelik teoriler a) Anarşi b) Asgari bağlantılı kazanan koalisyon c) Birim veto

Kaynak: Margaret G. Hermann, “How Decision Units Shape Foreign Policy: A Theoretical

Framework”, s.67.

Karar biriminin baskın lider olduğu durumlarda ilk önemli olasılık, kendisine sunulan bilgiye karşı duyarlılık derecesidir. Bu çerçevede, önceden de ifade edildiği üzere, baskın lider, bilgiye karşı duyarlı ve duyarsız olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Eğer baskın lider, dışarıdan gelen bilgiye çok az duyarlı ise, liderlik tarzı önemli bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Hermann’ın da çalışmasında belirttiği üzere, duyarlı baskın liderler, diğer aktörleri dinleme veya tavsiye alma yerine, ikna etme ve mevcut konumunu devam ettirme niyetindedir. Bu tür liderler, bilgiyi irdelemek yerine, kararlarını teyit ettirme ve uygulama arzusundadırlar. Siyasi koşullara duyarlı baskın

61

lider yapısında ise, problemin ve konunun belirlenmesi söz konusudur. Bu tür lider tiplerinde karşılaştıkları soruna dair hızlı çözümler üretme ve kararlı olma yanlısı tutum görülmektedir. Liderin inançları, tutum ve tutkuları, soruna ilişkin verdikleri yanıtlarda oldukça etkilidir. Hermann, araştırmasında, soruna dair kısıtlamaların olduğundan bahsederek, bunun bir sıkıntı oluşturmadığını vurgulamaktadır. Baskın liderin duyarlılık derecesinin yanı sıra, bir diğer olasılık ise, liderin kısıtlamalara karşı meydan okuması ya da saygı durması ile ilgilidir. Oldukça duyarlı liderlerde bulunan özellikleri sıralayacak olursak; ¹³³

1. Çevrelerine empati yapanlar, 2. Durumu inceleme ve destek arama, 3. Pazarlık, uzlaşmazlık ve değiş tokuş ile 4. Temel olaylara eğilme.

Bu türden liderler, karar anından önce, kendi çevrelerinden destek görmek istemektedirler. Liderliğin önemli araçları arasında esneklik, siyasi zamanlama ve görüş birliği yer almaktadır. Diğer taraftan bir diğer olasılık ise, liderin eylemlere yönelik motivasyonudur. Siyasi liderler ya bir iç odak yoluyla ya da geribildirim şeklinde motive olmaktadırlar. İç motivasyonda liderler, düşünceler veya görüntüler vasıtasıyla harekete geçmektedirler.¹³⁴

Baskın gruba ilişkin grup dinamiklerine baktığımızda karşımıza çatışmanın yönetimi sorunsalı çıkmaktadır. Karar Birimi Kuramına göre, baskın grubun çatışma ile mücadelesini üç başlık altında toplamakta fayda vardır. Buna göre: ¹³⁵

• İşbirliğini teşvik etme adına üyeler çatışmayı en alt seviyede tutmaya gayret ederler (grup düşüncesi).

133 Margaret G. Hermann, “Who Leads Matters: The Effects of Powerful Individuals” , 92.

134

Ryan K. Beasley ve diğerleri, “People and Processes in Foreign Policymaking: Insights from Comparative Case Studies”,Margaret G. Hermann (Ed.), International Studies Review, Leaders, Groups and Coalitions:

Understanding the People and Processes in Foreign Policymaking içinde (217-250), USA: Blackwell, Cilt 3,

Sayı 2, 2001, s.217-245; Margaret G. Hermann, “Who Leads Matters: The Effects of Powerful Individuals”, 93.

135

Margaret G. Hermann and Bruce W. Dayton, “Transboundary Crises through the Eyes of Policymakers: Sense Making and Crisis Management”, Journal of Contingencies and Crisis Management, Cilt 17, Sayı 4 (Aralık 2009), s.239; Charles F. Hermann ve diğerleri, “Resolve, Accept, or Avoid:Effects of Group Conflict on Foreign Policy Decision”,Margaret G. Hermann (Ed.), International Studies Review, Leaders, Groups and Coalitions:

Understanding the People and Processes in Foreign Policymaking içinde (134-168), USA: Blackwell, Cilt 3,

62

• Anlaşma, karar almanın temel bir parçasıdır ve çatışmayı tartışma ve uzlaşma yoluyla çözmeye çalışırlar (bürokratik politikalar).

• Üyeler, bu tür çatışmaların bir sonucunun olmadığının farkındadır, yine de karar almayı yönetmede bir kural çıkarmak zorundadır (kazanan çoğunluk).

Özerk aktörler koalisyonunda ise, kuralların ve prosedürlerin doğası, karar alıcılar arasındaki etkileşime rehberlik etmektedir. Bu çerçevede kuralların olmadığı zamanlarda, genellikle farklı aktörlerin yer aldığı hükümetlerde anarşi ve kararsızlık hüküm sürmektedir. Kuralların olduğu yapılarda ise, kararın doğası ve koalisyon yapılanması teorileri, kararı anlamada yardımcı olan unsurlardır. Diğer taraftan, koalisyon yapısı içerisindeki bir grup aktör anlaşma sağladığında, karar kuralları yetkili karar birimine izin veriyorsa, asgari bağlantılı koalisyonun oluşması muhtemeldir. Koalisyon yapısı içerisinde yer alan aktörler arasında oybirliğini gerektiren durumların varlığı söz konusu olduğunda, “birim veto” sisteminin oluşması kaçınılmazdır. Burada herhangi bir aktörün süreci kilitleme durumu söz konusu olabilir.