Kırılma Noktası 2: AK Parti Hükümetinin İktidara Gelmesi

Türkiye’nin Irak konusundaki karar sürecine ilişkin ikinci kırılma noktasını ise, AK Parti Hükümetinin iktidara gelmesi oluşturmaktadır. 3 Kasım 2002 tarihinde Türkiye’de yapılan genel seçimler sonrası Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) büyük bir zafer elde etmiştir. 11 yıl sonra ilk kez bir parti, yani AK Parti tek başına iktidara gelmiş ve 1946’dan bu yana ilk kez iki partili bir Meclis yapısı ortaya çıkmıştır. AK Parti'nin her üç seçmenden birisinin oyunu alarak iktidara gelmesi, Türkiye’nin yarım asır sonra

491

BYEGM, “Türkiye Endişe İçerisinde Hem Savaş Hem de Seçimleri Düşünüyor”, 21.10.2002,

http://www.byegm.gov.tr/turkce/haber/trkye-ende-ersnde-hem-sava-hem-de-semler-dnyor/46448.

10 (20.04.2015)

492

Bila, s.183.

493

Hürriyet, “MGK’dan Irak’a Tavsiye Çıktı”, 22.10.2002.

494

3 Kasım 2002 seçimlerine dönük yapılan anketlerde DSP, MHP ve Anavatan Partisi’nin oy oranı oldukça düşüktür. Yapılan nabız yoklamalarında bu üç partinin de %10’luk ülke barajını aşamayacağı, bu barajı sadece AK Parti ile CHP’nin aşabileceği görülmektedir. Bila, s.183.

183

yeniden ‘‘ikili Meclis’’ ile yönetilmesine yol açmıştır.⁴⁹⁵ 3 Kasım seçimleri sonrası Parlamento seçim sonuçlarına göre, AK Parti %34,29, CHP %19,38 ve bağımsızlar % 6,10 oy oranına sahip olmuştur. Buna göre, Meclis’te ki milletvekili dağılımı ise AK Parti 363, CHP 178 ve bağımsızlar 9 milletvekili şeklindedir. ⁴⁹⁶ Koalisyon ortakları DSP, MHP ve ANAP’ın oy oranı oldukça düşük olduğundan %10 seçim barajının altında kalarak Meclis’e girememişlerdir.

AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, yasaklı olduğu gerekçesiyle Yüksek Seçim Kurulu kararıyla seçimlere katılamamıştır. Erdoğan milletvekili olmadığı için başbakanlık görevini 16 Kasım 2002 tarihinde AK Parti Kayseri milletvekili Abdullah Gül üstlenmiştir. Abdullah Gül, 58. Hükümeti 19 Kasım’da kurmuş, 28 Kasım’da da Meclis’ten güvenoyu almıştır.⁴⁹⁷

Abdullah Gül Hükümeti’nin göreve başlamasıyla birlikte, ABD’nin Irak konusundaki baskıları hemen artmıştır. 58. Hükümet döneminde Dışişleri Bakanlığına deneyimli diplomat Yaşar Yakış getirilmiştir.⁴⁹⁸

Türkiye’nin genel seçimlere odaklandığı 3 Kasım günü Genelkurmay Başkanı Özkök’te ABD yolculuğuna çıkmıştır. Özkök, Dışişleri Müsteşar Yardımcısı Ali Tuygan ile birlikte 10 Kasım’a kadar sürecek temaslarına başlamıştır. Özkök'ün, Başkan Yardımcısı Dick Cheney, Ulusal Güvenlik Danışmanı Condoleezza Rice, Dışişleri Bakanı Colin Powell, Savunma Bakanı Donald Rumsfeld ve Irak operasyonu sonrası Irak'taki geçici yönetimi üstlenmesi planlanan Tommy Franks ile de görüşmüştür.⁴⁹⁹ ABD’li yetkililer, Türk askerinin ikna edilmesi halinde yeni hükümetin Irak konusunda kendileriyle ortak hareket ederken daha rahat olacağını düşünmüşlerdir. ⁵⁰⁰

10 Kasım 2002’de, BM Güvenlik Konseyi 1441 sayılı kararı onaylamıştır. Bu kararda, Konsey ABD’nin beklediği askeri müdahaleyi onaylamamıştır. Karara göre, Irak yönetimi KİS üretme olanakları ve balistik füzelerin imhasında yetersizdir. Irak Hükümeti, UAEA ve UNSCOM denetçilerini engelleyerek, BM’nin daha önceden

495

Hürriyet, “Sokakta Değil Sandıkta Patladı”, 4.11.2002.

496

Yüksek Seçim Kurulu, Türkiye Geneli Partilerin Kazandıkları Milletvekillleri Sayıları, Karar No. 883, 09.11.2002

497

TBMM, Dönem 21, Cilt 1, Birleşim 5, Yasama Yılı 1 (TBMM Tutanak Dergisi, Ekim 2001), s.112.

498

Bila, s.185.

499

Hürriyet, “ABD’ye Kritik Ziyaret”, 05.11.2002.

500

184

aldığı 687 sayılı kararını ihlal etmiştir. Diğer taraftan bu karar UNMOVIC’ın kurulmasına olanak sağlayarak silahsızlandırma projesini tamamlamayı amaçlamış ve Irak’a son bir şans vermiştir. BM Güvenlik Konseyi, bu kararla, Irak’ı son kez uyarmış, aksi takdirde Irak’ın ciddi yaptırımlarla karşılaşacağını bildirmiştir. Burada ciddi yaptırımların neler olduğu konusu açıkça belirtilmediğinden, ileriki dönemde, bu karar, ABD'nin Irak'a savaş ilan etmesine yasal dayanak olarak ileri sürülmüştür. Irak, işbirliği yapmazsa ve rapor yükümlülüğünü yerine getirmezse, ABD, BM adına Irak'a karşı savaş açılabileceğini belirtmiştir.⁵⁰¹

Cumhurbaşkanı Sezer ve Başkan Bush, Prag’da NATO Zirvesi öncesi Irak konusunu görüşmek üzere 20 Kasım günü bir araya gelmiştir.Cumhurbaşkanı Sezer, Türkiye’nin Irak politikasını aynı düzeyde koruduğunu belirterek, BM raporlarının beklenmesi gerektiğini vurgulamıştır.⁵⁰²

Savunma Bakan Yardımcısı Paul Wolfowitz ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Marc Grossman, 3 Aralık günü Ankara’da temaslarda bulunmuştur. Başbakan Gül’ün yanı sıra askeri ve sivil yetkililerle de görüşen Wolfowitz ve Grossman, Türkiye’nin Irak Hükümeti’ne ilişkin tavrını öğrenmeye gayret etmiştir. Wolfowitz, mevcut askeri planlamanın tamamlandığını ve yeni aşamada hangi üslerin kullanılacağı, askerlerin hangi üslere konuşlandırılacağı ve hangi üslerin gerekli standartlara ulaştırılacağı konularının yer aldığını söylemiştir.⁵⁰³ ABD ile birlikte hareket etmeyi kabul ettiği takdirde, Türkiye’nin, Irak Savaşı’nın ana ikmal ve tali harekât üssü olması kararlaştırılmıştır. Bu açıdan işbirliğinin üç aşamalı olması planlanmıştır. Buna göre:

• Üs incelemesi,

• Üs hazırlama ve

• Fiziki harekât. ⁵⁰⁴

Wolfowitz, üs incelemesi için 150 kişilik bir istihkam birliğinin, askeri mühendis ve teknisyenin çalışmaya başlaması önerisini Başbakan Gül’e iletmiştir. Yapılan

501

UN Security Council, Resolution 1441, 2002.

http://www.un.org/depts/unmovic/documents/1441.pdf (20.04.2015.)

502

Hürriyet, “Sezer Prag'da Bush'la görüşecek”, 20.11.2002.

503

Hürriyet,“Wolfowitz: Sıra üs seçiminde”, 04.12.2002. (20.04.2015)

504

185

görüşmeler neticesinde Başbakan Gül, Wolfowitz’e üslerin incelenmesine yönelik izni verebileceklerini söylemiştir. Üslerin incelenmesi için, İncirlik’te yer alan ABD personeli kullanılırsa, TBMM’nin iznine gerek kalmayacaktır. Aksi takdirde Anayasa’nın 92. Maddesi işlerlik kazanacak ve TBMM’nin onayı şart olacaktır. Bu üs inceleme izni verilmesi sözünün, ABD’ye olası Irak operasyonunda harekât desteği verileceği anlamını taşımadığı sık sık vurgulanmıştır.⁵⁰⁵

Büyükelçi Pearson’ın 3 Aralık günü evinde vermiş olduğu yemeğe, AK Parti Genel Başkanı Erdoğan’ın yanı sıra danışmanları Cüneyd Zapsu, Ömer Çelik ve Egemen Bağış’ta katıldı. Burada Erdoğan, havaalanları ve limanlardaki keşif ve inşaat için 15 Ocak gününü işaret etti. Bu yemeğin akabinde Wolfowitz, Erdoğan’a Başkan Bush’un davetini iletti. Bu durum, ABD için kuzey cephesinin son derece önemli olduğunun bir diğer kanıtıdır. Çünkü Washington Yönetimi protokol kurallarını AK Parti Genel Başkanı Erdoğan için bozmuştur.⁵⁰⁶

10 Aralık günü Erdoğan, Başkan Bush ile Beyaz Saray’da görüştü. Recep Tayyip Erdoğan, bu görüşmede Irak konusunda ağırlıklı olarak barıştan yana olduğunu belirtti.⁵⁰⁷ Erdoğan, Başkan Bush’un yanı sıra, Yardımcısı Cheney ve Güvenlik Danışmanı Rice ile de görüşmüş, Irak brifingi almıştır. Erdoğan’ın Washington ziyaretinin ardından iki ülke arasındaki temaslar hızlanmıştır. Başkan Bush ile Erdoğan’ın kameralar karşısında verdikleri mesaj, Türkiye ile ABD’nin omuz omuza olduğu yönündedir.⁵⁰⁸

Erdoğan, 11 Aralık günü verdiği demeçte, Irak’ta operasyon olasılığının daha fazla olduğu izlenimi edindiğini belirtmiş ve bu gibi önemli durumlarda, gerekirse halkın görüşüne başvurabileceğini kaydetmiştir.⁵⁰⁹

18 Aralık 2002 tarihinde Çankaya Köşkü’nde Irak konusunun da ele alındığı bir zirve gerçekleştirilmiştir. Cumhurbaşkanı Sezer başkanlığında yapılan zirveye Başbakan Gül, Dışişleri Bakanı Yaşar Yakış, Genelkurmay Başkanı Hilmi Özkök, Dışişleri Müsteşarı Uğur Ziyal, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Kemal Nehrozoğlu, Başbakanlık 505 Yetkin, s.100-101. 506 Bila, s.188. 507

Hürriyet,“Erdoğan: Bush AB liderlerini bir kere daha arayacak”, 10.12.2002.

508

Bila, s.188.

509