Kapsama Dahil Olmayanlar

Fransa işsizlik sigortası sistemi kapsamında özel sektörde tüm hizmet akdine bağlı çalışanlar katılmakla birlikte, kapsam dışında çok fazla çalışan grubunun kaldığı söylenemez. Bununla birlikte yukarıda rakamsal olarak da ortaya koyulduğu gibi aktif iş gücü içinde yaklaşık 12 milyon kişinin kapsam dışında olduğu ortadadır. Fransa kapsama tanımı bakımından dünya ülkelerine kıyasla en geniş tanımı yapmış ülkelerden biridir. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri’nde işsizlik sigortası sisteminin kapsamına bakıldığında yine bir hizmet akdine bağlı çalışanlar hedef alınmak ile birlikte, önceleri bir sene içinde en az dört ay boyunca 10 ve daha fazla işçi çalıştıran işverenler ve yanında çalışanların kapsama alındıkları, sonradan bu kapsamın en az 20 hafta boyunca 1 veya daha fazla işçi çalıştıran veya

yılın bir çeyreğinde en az 1.500 Dolar tutarında bordro ödemesi yapan işverenlere genişletildiği, yine ev hizmetlilerinde, tarım alanları çalışanlarında bu şekilde sınırlamalar getirildiği görülmektedir. Oysa Fransa işsizlik sigortası sisteminde bunun yanında çok basit sayılacak bir düzenlemeye gidilerek, işverenler bakımından olsun veya kazanılan ücret tutarı bakımından olsun hiçbir sınırlama getirilmeden tüm hizmet akdine bağlı çalışanlar ve işverenleri kapsama dahil edilmişlerdir. Hatta bu kapsam sonradan tüm tarım işçilerini içine alacak kadar genişletilmişlerdir.

Bir diğer özellik olarak, kamu çalışanlarının genellikle tüm dünyada kendilerine has iş güvencesi koruması altında olmaları sebebi ile işsizlik sigortası kapsamı dışında tutulmalarına rağmen, Fransa’da kamu çalışanlarının ise ihtiyari olarak genel işsizlik sigortası sisteminden faydalanmaları olanağı sağlanmıştır.

Fransa Çalışma Kanunu’nun L. 351-4 maddesi uyarınca, L. 351-12 maddesi ayrık olmak üzere, işverenlerin kendilerine bir hizmet akdine bağlı olarak çalışan tüm ücretlileri işsizlik riskine karşı sigorta ettirmeleri zorunludur. Yine 1 Ocak 2001 tarihli ve Fransa İşletmeler Hareketi (MEDEF), Orta ve Küçük Ölçekli İşletmeler Genel Konfederasyonu (CGPME), El Sanatları Meslek Sendikası (UPA) ile Fransız Demokratik Çalışma Genel Konfederasyonu (CFDT), Fransız Hıristiyan Çalışanlar Konfederasyonu (CFTC), Fransız Yönetici Çalışanlar Konfederasyonu (CFE-CGC), İşçi Gücü – Genel Çalışma Konfederasyonu (CGT-FO), Genel Çalışma Konfederasyonu (CGT) arasında akdedilen225 Konvansiyon’un uygulama kapsamını belirleyen 3. maddesi uyarınca bu konvansiyonun “Tüm metropolitan (ana toprak) Fransa, deniz aşırı bölgeler ile Saint-Pierre-et-Miquelon’da uygulanacağı; hizmet akdine bağlı Fransa’da çalışan yabancılar kapsamda olduğu gibi bir Fransız şirketine bağlı başka bir ülkede çalışan Fransız işçilerinde kapsamda olduğu” belirtilmiştir. Benzer bir hüküm 1 Ocak 2004 tarihli Konvansiyon’da da mevcut olup, yabancı bir ülkede çalışan Fransız işçi kavramı, Avrupa Birliği dışında çalışan olarak değiştirilmiştir. 18 Ocak 2006 tarihli ve aynı taraflar arasında imzalanmış

225 _{Le Mouvement des entreprises de France (MEDEF), La Confédération générale des petites et}

moyennes entreprises (CGPME), L'Union professionnelle artisanale (UPA) ile La Confédération française démocratique du travail (CFDT), La Confédération française des travailleurs chrétiens (CFTC), La Confédération française de l'encadrement (CFE-CGC), La Confédération générale du travail force ouvrière (CGT-FO), La Confédération générale du travail (CGT),

Konvansiyon ile aynı hüküm korunarak Avrupa Ekonomik Topluluğu ve İsviçre sınırları da Fransa toprağı olarak nitelendirilip, yabancı ülkede bir Fransız şirketine bağlı çalışan Fransız işçi tabiri buna göre yorumlanmıştır.

Bu kapsam altında değerlendirildiğinde,

- Bir hizmet akdine bağlı olmadan çalışanlar, - Şirket yöneticileri, ile

- Hizmet akdine bağlı olsa bile, bir Fransız şirketine bağlı olmadan deniz aşırı Fransız topraklarında çalışanlar

işsizlik sigortası kapsamı dışında kalmaktadır.

Hizmet akdine bağlı olmadan çalışanlar içinde en büyük bölümü bağımsız çalışanlar teşkil etmektedir. Fransa’da bağımsız çalışanların yaptıkları çalışmalar ana olarak, çalışma kanunu dışında 31 Aralık 1990 tarihli 90-1258 sayılı Kanun’da düzenlenmiştir. Bağımsız çalışanlar, bir ticaret veya sanayi sektörü içinde olmadan, kendi adına iş yapan kişilerdir. Yaptıkları iş sırasında tam bir bağımsızlık içinde hareket ederek, genellikle bilgiye dayalı işler yapanlar bu kategoridedir. Kendi muayenehanelerinde veya ofislerinde çalışan doktorlar, avukatlar, danışmanlar bu kategoride olanlara örnektir. Burada kendi adına iş yapan kişi kavramından bağımsız çalışanların tek başlarına çalışmak zorunda olduğu gibi bir anlam çıkmaması gerekir. Bağımsız çalışanlar doğal olarak tek başlarına çalışabilecekleri gibi, bir şirket şeklinde de iş yapabilirler. Örneğin mimarlık ofislerinde veya avukatlık bürolarında çalışanlar birbirlerine bir hizmet akdi ile bağlı olmamak kaydıyla, bağımsız çalışan kabul edilirler. Bu açıklama altında, bağımsız çalışanların kapsamı oldukça geniştir. Veterinerler, eczacılar, komisyon başına iş yapanlar vs. sayıları değerlendirildiğinde, bir ülkenin çalışma yaşamında oldukça büyük bir yer tuttukları görülmektedir. İşte Fransa’da da bağımsız çalışanlar, bir hizmet akdine bağlı olarak çalışmadıkları için işsizlik sigortası kapsamı dışında tutulmuşlar ve tarihsel süreç içinde de kapsama dahil edilmeye çalışılmamışlardır. Bağımsız çalışanların sosyal güvenceleri ise genel yapıya tabi olmakla birlikte özel olarak 11 Şubat 1994 tarihinde çıkartılan ve Madelin Yasası olarak bilinen kanun ile düzenlenmiştir.

Fransa’da şirket yöneticileri226 de işsizlik kapsamı dışında tutulmuşlardır227. Buradaki şirket yöneticileri tanımı ise daha geniş tutularak, sadece yönetim kurulları başkanları değil ancak anonim şirketlerde yönetim kurulu üyeleri ile denetim kurulu üyeleri de bu kapsamda değerlendirilmişlerdir228. Diğer şirket tiplerinde ise (limited, komandit, kolektif) şirket yöneticisi bu kapsamdadır. Anonim şirketlerde genel müdürün durumu ise yetkisine göre değerlendirilecektir.

İşsizlik sigortası kapsamı dışında hizmet akdi ile çalışsa bile kalan son kesim ise, bir Fransız şirketine bağlı olmadan Fransa’nın deniz aşırı bölgelerinde çalışan Fransız işçilerdir. İşsizlik sigortası kapsamının tarihsel gelişimi sırasında bahsedildiği üzere, 16 Ocak 1979 tarihli bir kanun ile Fransız Çalışma Kanunu’nun işsizlik sigortası maddelerinde yaptığı değişiklik ile sigortanın kapsamına yabancı şirketlerin Fransa’daki işyerlerinde çalıştırdıkları işçiler dahil edildiği gibi, Fransa’nın deniz aşırı bölgelerinde ve Saint-Pierre-et-Miquelon’da Fransız şirketlerine (Fransa’nın ana toprağında kurulu olan şirketlere) bağlı olarak çalışan Fransızlar da zorunlu olarak dahil edilmişlerdir. İşte bu bölgelerde, bölgelerin kendi şirketleri tarafından çalıştırılan işçiler, hizmet akdine dayalı olarak çalıştırılsalar dahi işsizlik sigortası kapsamı dışında kalacaklardır.

Tüm bunların yanında, aşağıda da açıklanacak ayrık durum dışında, özellikle belirtmek gerekir ki, memurlar ve tabi ki daha önce hiçbir iş tecrübesi olmayan ve ilk defa iş arayan gençler (ya da kişiler) hiçbir koşul altında işsizlik sigortasından yararlanamayacaklardır229.

226 _{Fransızca tabiri ile “mandat social”, Fransız şirketler hukukunda, bir tüzel kişiliği idare eden,}

temsil eden ve o kişiliğin menfaatleri doğrultusunda yönlendiren kişidir.

227 _{Jacques Bautault, a.g.e., s. 58}

228 _{Yves Chagny, Fransız Yargıtayı Danışmanı, ticaret hukuku üzerine bir makalesi,}

http://www.enm.justice.fr/Centre_de_ressources/actes_sessions/chambres_sociales/droit_commercial_ 1.htm

229 _{Françoise Lagre, Chomage: Comment Serez-Vous Indemnise?, Collection C’est Mon Droit, 2003,}