Dünya çapında ağ (www), web 1.0 ve web 2.0

Ağlar oluşturma becerisi, 1970’lerde hem telekomünikasyon hem de bilgisayar ağları oluşturma teknolojilerindeki büyük gelişmelerden sonra mümkün hale gelebildi (Castells, 2013a: s.48). 1990’larda İnternet’in kullanımı, hiç başlamamışlar için hala zordu. Grafik aktarım kapasitesi son derece sınırlıydı, ayrıca bilgi bulmak, indirmek de bir hayli güçtü. İnternet’in toplumun geneline yayılmasını sağlayan, internet sitelerinin içeriklerini yerlerine göre değil de , bilgiye göre düzenleyen, sonra da kullanıcılara istedikleri bilgiyi sunabilmeleri için kolay bir arama sunan yeni uygulama “world wide web” ( dünya çapında ağ) tasarlandı. “world wide web” in icadı, 1990’da Cenevre’deki Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezi’nde (CERN) gerçekleşti ( Castells, 2013a: s.65). bu yeni teknolojik, bilgisayarın gücüortak internet protokollerini kullanan, genelde veri tabanı “server”ları ile uygulama “server”ları olarak ayrılan mega “server”lara erişim kapasitesine sahip “web” server’ları etrafında örgütlenmiş iletişim içindeki bir ağa dağıtılmıştır. Bu ağ oluşumunun sonucunda, kullanıcılar evde, işte, alışverişte, eğlence mekânlarında, ulaşım araçlarında her yerde hazır ve nazır, hayatın tüm alanlarına yayılmış tek amaçlı, uzmanlaşmış aygıtlarla ağa bağlanabiliyorlardı (Castells, 2013a: s.66).

Web (www), net’teki ilgi alanları ve projelerin gruplaşmasını, www öncesi internet’in çok zaman alan karmaşık taranma sürecinin aşılmasını sağladı. Bu gruplaşmalar çerçevesinde bireyler ve örgütler, bireyselleşmiş, interaktif, dünya çapındaki bir iletişim ağında anlamlı bir iletişim kurabiliyor. “world wide web” (dünya çapında ağ/www), farklı çıkarların ve kültürlerin “ağ” içinde bir arada var olabilmelerini sağladı. İnternet içinde kurumların, işletmelerin derneklerin ve bireylerin kendi

44

“siteleri” ni yaratabildiği, erişimi olan herkesin muhtelif metinleri ve görüntüleri bir araya getirerek kendi “sayfası”nı üretebilmesine dayanan esnek bir ağların ağıdır (Castells, 2013a: s.472).

Tablo1.2. Web 1.0 ile web 2.0 Arasındaki Farklar

Web 1.0 Özellikleri

Web 2.0 Özellikleri

Programcı tarafından yapılmış Web sayfası

Uzmanların içerik oluşturması

Kişiler internet sitesini ziyaret eder ve okur

Sıkı kontrol edilen siteler Tek yönlü (Tekten çoğa) Britannica

Yayınlama Hiyerarşik

Statik, durağan içerik, çok az değişim

Kullanıcı tarafından yapılmış internet sayfası

Herkesin içerik oluşturması

İnsanlar paylaşılan bilgiyi birlikte oluşturur

Daha seyrek kontrol edilen siteler Çift yönlü (Çoktan çoğa)

Online Ansiklopedi Wikipedia Katılım

Dinamik ve Serbest Sürekli güncellenen içerik

Kaynak: Bozarth, 2010: s.12

Tablo 1.2.’de görüldüğü üzere, Web 1.0 internetin ilk dönemi için kullanılan terimdir. Bu dönemde kullanıcılar internet sitelerini bilgi edinme amacıyla ziyaret eder, almak istediği bilgiyi alır ve siteden ayrılır. Kullanıcı olarak verilen içeriğe yorum yapma, katkıda bulunma, içerik üretme gibi bir olanağı yoktur.

Web 2.0 kullanımı şirketlerin kendi ürünlerini rafine ederek, dağıtım ve tanıtımlarını internet ortamına dayanarak oluşturulan bir platform; birden fazla cihaz arasında çalışma özelliğine sahip, hizmet vermek için tasarlanmış yazılımlar, “Killer app- katil uygulamalar ” gibi verilere dayanarak ağ kullanıcılarına “ortak akıl” bilincini yaymaya çalışmaktır ( O’Reilly, 2005, akt. Jenkins & Ford, 2013: s.48). Web 2.0 ‘ın açıklandığından bugüne, e-business olarak yeni bir kültürel mantık oluştu, üreticiler ve onların izleyicileri arasındaki ilişkilerin olgunlaşmasını temsil etmektedir. Ayrıca kitle

45

yaratıcılığı ( mass creativity), kolektivizmve akran üretim (peer production) gibi bir dizi yaklaşımlar da şirketler tarafından benimsetildi (Van Dijk ve Nieborg, 2009, akt. Jenkins & Ford, , 2013: s.49). Web 2.0 firmaları, bu yeni dönemde kullanıcılarını kontrol etmekten belirli derece de vazgeçmişlerdir ve Levy ve Stone bu dönemi “putting the We in the Web” yani “biz web’in içindeyiz” olarak tanımlamaktadır ( Levy & Stone, 2006). Net’teki ilgi alanları ve projelerin gruplaşmasını, www öncesi İnternet’in çok zaman alan karmaşık taranma sürecinin aşılmasını sağladı. Bu gruplaşmalar çerçevesinde bireyler ve örgütler, bireyselleşmiş, interaktif, dünya çapındaki bir iletişim ağında anlamlı bir iletişim kurabiliyor (Castells, 2013a: s.472).

Terry Flew “New Media an introduction” adlı kitabında belirttiği üzere, iki özel nedenden ötürü Web 2.0 kavramının yeni medya oluşumunda önemlidir. Bunlardan birincisi, iletişimin altyapısını oluşturan, katılım , etkileşim , işbirlikçi öğrenme ve sosyal ağ gibi kavramların Web merkezli olması ve eski bir takım özelliklerin tarihe gömülmesi, ikincisi ise, 200’li yıllarda hızlı büyüyen web sitelerinin gelişimlerinin web 2.0 prensiplerinden kaynaklanmasıdır. Bu sitelerden bazıları, fotoğraf sitesi Flickr, online ansiklopedi Wikipedia, online kullanıcı tarafından video oluşturulan site YouTube, Web günlüğü siteleri Blogger, Livejournal ve Technorati ve çeşitli kişiselleştirilmiş web alan siteleri olan MySpace, Facebook ve Bebo gösterilebilir ( Flew, 2010: s.17). Web 2.0’in prensiplerinden Tablo 1.3, bağlantıların bir çoktan -bir çoğa (much-to-much) olması, denetimin dağıtılmış olması, kullanıcı odaklı (user- focused) ve yeni kullanıcılar için kullanımının kolay olması, teknoloji standartları ve ara yüz uygulama programlarının açık olması, nispeten basit ve “hafif yük” tasarımlı, düşük maliyetli ve değişebilir olması kullanıcıların, sitelerinde yeni değişiklikler yapmasını olanaklı kılınmaktadır.

46

Tablo 1.3. Sosyal Ağ Uygulamalarının Prensipleri

Prensipler

Örnekler

Kolektif akıl yaratma - büyük ölçe katılım,

kullanıcı destekli oluşumlar ve içerik akran değerlendirilmesinin sürekli yapıldığı verilen hizmetin kalitesini arttırmaya yönelik faaliyetleri uygulayan web sayfaları.

Google Wikipedia Flickr Amazon Del. icio.us

Veri elde etme, veri tabanı yönetimiyle online

işletmelerin yeni zenginlikler elde etmesi

Amazon eBay Craigslist

Montaj yeniliği, yeni uygulama program ara

yüzlerin izin vermesiyle içeriklerin karıştırılabilmesi

Google Maps Yahoo! Flickr

Zengin kullanıcı deneyimleri, erişilebilir

Online içeriklerle kullanıcının etkileşim ve sürükleyiciliğini teşvik edici faaliyetler

Google Maps GMail Netflix

Tek bir cihaz seviyesine indirgenebilen yazılım, verilen hizmetler medya araçları

arasında geçişi sağlayarak sağlanabilme özelliğine sahiptir. özellikle mobil cep telefonları ve PDA ( kişisel digital yardımcı) denilen avuç içi bilgisayarlara uygulanan yazılımlar.

iTunes Tivo

Perpetual Beta testi, (Sürekli Beta Testi),

yazılım verdiği hizmeti nihai bir ürün olarak değil aşamalı olarak değerlendirir ve inceler.

Google Flickr

Open source software more generally (daha genel açık kaynak yazılımlar)

47

Tablo 1.3’ün devamı;

“Uzun kuyruk” dan yararlanma, kitle

üretimden “niche” üretime kaymayı tanımlar, Uzun kuyruk teorisi firmaların küçük, niş pazarlara odaklanmalarını önerir. (Chris Anderson, 2006)

Amazon eBay Google

Düşük iş modeller ve maliyet-etkili esneklik,

web 2.0 düşük ön maliyetli işlerin kurulmasını ve pazarlanmasını sağlar. Digg.com web 2.0 için en iyi örnek olarak verilmektedir. Sosyal imleme sitesi Digg.com, her türlü popüler haberin kullanıcılar tarafından eklenmesini sağlıyor.

Digg.com (allegedly established with an up- front investment of ŞUS2800)

Flickr

Kaynak: DiMaggio vd., 2001 akt. Flew, 2010: s.40.