AVANCE Parent-Child Program (AVANCE Aile-Çocuk Programı)

eğitiminin amaçlandığı ve ailelerin çeşitli hizmetlerle desteklendiği bir program olup; program aracılığıyla ebeveynlerin çocuklarının gelişimlerindeki rollerinin oldukça önemli olduğunun öğretilmesi amaçlanmaktadır. Programda ailelere çocuklarının ilk ve en önemli öğretmenleri olduğu bilinci oluşturulmaya çalışılmaktadır. AVANCE Parent- Child Programı, ev ortamının öğrenmenin gerçekleşmesini sağlayan zengin bir ortam olduğuna vurgu yaparken, bu ortamdaki zengin uyarıcıların varlığına da dikkat çekmektedir. Ebeveynler, çocuklarını hayata hazırlama konusunda başlıca öğretmenlerdir, bu amaçla değerlerin ve kendi kültürlerinin aile içinde çocuklarına nasıl iletildiğini anlamalarına yardımcı olmak amacıyla, değerlerin açıklanması konusunda ebeveynlere rehberlik edilmekte, böylece ebeveynlere çocuklarının, kendi kültürlerini öğrenebilmeleri, aile içinde uygun davranışlar sergileyebilmeleri ve toplumdaki rollerine hazırlanmalarına yardımcı olabilmeleri konusunda bilgiler verilmektedir (http://www.avance.org; Kartal, 2010).

Tarihçe: Program, 1991’den bugüne kadar kar amacı gütmeyen ve çeşitli hizmetler sunan Teksas eyalet yönetimi kontrolünde sürdürülmektedir.

Hedef kitle: Program düşük gelirli aileler ve çocuklarını hedef almaktadır. Uygulama şekli: AVANCE Parent-Child Programının ilk dersi oyuncak yapımıyla başlamakta, bu aktivitelerde ebeveynlere, çocuklarının evde oynayabilecekleri oyuncakları nasıl yapabilecekleri konusunda öğrenme imkânları sunulmakta böylece, ebeveynlere oyun aracılığıyla öğrenmenin önemi kavratılmaktadır. Oyuncak yapım aktivitelerinin birçok faydası bulunmakla birlikte, en önemli yararı olarak, çocuğun ebeveyninin kendisi için bir oyuncak yaptığının farkına varması bu

durumun ebeveyn ile çocuk arasında özel bir bağ olduğu hissi uyandırmasıdır. Daha sonraki dersler çocuk gelişimi ve anne-babalık konularıyla devam ederken, program toplumsal hizmetler, kaynakların varlığı ve bunlara erişim konularında bilgilendirmelerle sona ermektedir. Anne-babalar bu eğitimlerden faydalanırken çocukları da okulöncesi eğitim programlarından yararlanmaktadırlar. Ayrıca program içinde, anne-baba çocuk etkileşimini gözlemek için aylık olarak gerçekleştirilen ev ziyaretleri, babalara özel bir programa ve okuma-yazma etkinliklerine de yer verilmektedir. Ev ziyaretleri ailenin durumu, ihtiyaçlarını saptama konusunda etkili olmakla birlikte, çocukla anne baba arasındaki karşılıklı iletişimin, etkileşimin niteliği konusunda da önemli ipuçları vermektedir. Ev ziyaretleri her bir aile için her ay düzenli olarak programlanmakta ve ziyaretlerde ebeveynlerin anlamakta zorluk çektiği ya da zayıf oldukları beceri alanlarının öğretimi gerçekleştirilmektedir (http://www.avance. org; Kalkan, 2010).

Süre: Program 9 ay sürmektedir.

İçerik: Program aile eğitimi, erken çocukluk eğitimi, evde eğitim, eğitsel oyun ve oyuncak yapımı, aile okuma-yazma etkinlikleri, sağlık eğitimi, beslenme eğitimi, taşıma ve çeşitli hizmet desteklerinden oluşmaktadır. Ayrıca program içinde ebeveynlere ebeveynliğe genel bakış, küçük çocuğun fiziksel gereksinimleri, çocuk hastalıkları, çocuk davranışlarını anlama, bilişsel gelişim ve dil gelişimi, çocukların duygusal, sosyal gereksinimleri, beslenme ve hamilelik ve bebek gereksinimleri konularında bilgiler verilmektedir. Ayrıca anne-babalar programa devam ederken özellikle göçmen ailelerin çocuklarına, onları okula hazırlamak amacıyla, ailelerin tercihine göre İngilizce veya kendi dillerinde erken çocukluk eğitimi desteği de verilebilmektedir (http://www.avance.org; Kartal, 2010).

Sonuçlar: AVANCE Parent-Child Programının çocukların okula hazır bulunuşlukları üzerine etkisi ile ilgili yapılan bir araştırmada bu programdan yararlanan ebeveynlerin çocuklarının %82’sinin harfleri, %96’sının renkleri, %86’sının numaraları bildikleri, %86’sının zaman kavramını anladıkları, %89’unun direktifleri dinleyip ve bunları takip etmekte daha başarılı oldukları, %90’ının gelişmiş kelime kapasitesine sahip oldukları, %93’ünün sınıf etkinliklerine aktif olarak katıldıkları bunun dışında bu

bakımından diğer çocuklara kıyasla daha ileride oldukları saptanmıştır (http://www. avance.org).

2.2.7.6. Parents As Teachers - (PAT Öğretmen Olarak Ebeveynler)

Tanım: Parents As Teachers Programı, Parents As Teachers Ulusal Merkezi tarafından desteklenen doğumdan beş yaşına kadar olan dönemde ailelerin çocuk gelişimi konularında bilgilendirilmesini ve çocuk yetiştirme becerileri konularında desteklenmesini temel almaktadır. Parents As Teachers Programı; çocukların erken dönemde yaşama iyi bir başlangıç yapabilmesi için ebeveynlerinin desteklenmesini, çocukların okul başarısı için sağlam bir alt yapı oluşturulmasını, çocuk ihmal ve istismarının önlemesini, ebeveynlerin çocuk yetiştirme konularında kendilerine olan güvenlerinin ve yeterliliklerinin artırılmasını, çocuk açısından ev-okul-toplum arasındaki işbirliğinin geliştirilmesini amaçlayan bir programdır. Parents As Teachers Programı, anne-babaların çocuğun ilk ve en etkili öğretmeni olduğu düşüncesi üzerine oluşturulurken, çocuklar için evin en etkili öğrenme çevresi olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle programda çocukların okulda ve yaşamda başarılı olmaları için yaşamlarının ilk yıllarında gelişimlerinin optimum düzeyde desteklenmesinin hayati önem taşıdığı; tüm çocukların ve ailelerinin herhangi bir etnik, demografik veya ekonomik ayrım yapılmaksızın aynı olanaklardan yararlanma hakkı olduğu düşüncesi programın temelini oluşturmaktadır (Kartal, 2010; Family Strengthening Policy Center, 2007; Powell ve Cassidy, 2001; Gomby vd., 1999; Pfannenstiel vd., 2003).

Tarihçe: Erken çocukluk eğitimi alanında çalışanlar, her düzeydeki aileler için onların çocuklarının gelişimindeki rollerini öğrenecekleri bir programla doğumdan itibaren desteklenmelerinin çocuklarının hem okul hem de yaşamdaki başarıları için önem taşıdığını öne sürmüşlerdir.1961 yılında başlamış ve 1999 yılında yeniden düzenlenmiş ve Washington Üniversitesi nörologları ile işbirliği yoluyla erken beyin gelişimi konusundaki en son gelişmeleri içeren programın Doğarken Öğrenme (Born to Learn) adlı bölümü programa ilave edilmiştir (Kartal, 2010; Tezel Şahin, Özyürek, 2010a).

Hedef kitle: Program anne adaylarını ve 5 yaşa kadar çocuklarını hedef almaktadır.

Uygulama şekli: Parents As Teachers Program doğumda ya da doğumdan önce tasarlanmaya başlayan ve ev ziyaretlerini kapsayan bir aile eğitim programıdır. Ev ziyaretinde eğitimciler aileleri, çocuk gelişimi ve eğitimi ile küçük çocukların okula hazırlanması konularında bilgilendirmek ve bu konulardaki becerilerini güçlendirmek amacıyla desteklemektedirler. Ev ziyaretleri boyunca ebeveyn eğitimcisi, olumlu ebeveynlik tutum ve davranışları ebeveynlerle paylaşılmakta, pekiştirilmekte ve kaynak paylaşımı yapılmaktadır. Her bir ziyaret genellikle 45-60 dakika uzunluğundadır ve ziyaretler genellikle ayda bir yapılırken; ailelerin tercihi ve ihtiyaçları doğrultusunda ev ziyaretleri, aylık, on beş günde bir veya haftalık olarak da düzenlenebilmektedir. Aile eğitimcileri ailelere gereksinimlerini belirlemesinde yardım ederek uygun kaynaklarla bağlantı kurmalarını sağlamakta ve hizmet almalarında karşılarına çıkan engelleri aşmalarında yardımcı olmakta ve çocuğun gelişimi ile ilgili verilen bilgiler aracılığıyla da çocuğun gelişim aşamasına uygun beklentiler içinde bulunması öğretilmektedir. Ayrıca aileler gelişimsel veya öğrenme güçlüğü problemleri için çocuk doktorları veya terapistlere yönlendirilmekte ve anne-babalar çocuklarını öğrenme konusunda yüreklendirmeleri ve ebeveyn-çocuk ilişkisinin güçlenmesi için birlikte ne gibi etkinlikler yapabileceği konularında da desteklenmektedirler. Ev ziyaretleri dışında programda, gerçekleştirilen grup toplantıları aracılığıyla, ailelerin destek bağlantıları kurmalarına yardımcı olunması, ailelerin çocuk gelişimi ve eğitimi konularında birbirleriyle deneyimlerini ve bilgilerini paylaşabilmeleri sağlanırken; bu tip toplantılara personel veya dışarıdan alan uzmanlarının konuşmacı olarak katılmaları sağlanmaktadır (Pfannenstiel vd., 2003; Kartal, 2010; Tolani vd., 2006; Gomby vd., 1999).

Personel: Paraprofesyoneller, fakülte ve ileri seviyede bir diplomaya sahip eğitimciler tarafından verilmektedir.

Süre: Program hamilelikten çocuğun 5 yaşına kadar sürmektedir.

İçerik: Program kapsamında daha doğumdan itibaren bebeğin sağlığı takip altına alınmakta, gelişimsel değerleri izlenerek belirlenebilen en erken dönemde gelişimsel gerilikleri veya öğrenme güçlüklerinin belirlenmesi ve müdahale edilmesi sağlanmaktadır. Bu sağlık desteğinin yanı sıra başka kurum ve organizasyonlarla işbirliği ile ailelere ihtiyaç duydukları konularda destek olunmaktadır (Kartal, 2010;

Sonuçlar: Pfannenstiel ve arkadaşları (2003), tarafından Parent As Teacher Programının etkisini belirlemek amacıyla yapılan araştırmada, 1998 yılının sonbaharında Missouri eyaletinde okula başlayacak olan 2375 anaokulu çocuğu araştırmanın örneklem grubunu oluşturmuştur. Araştırmada ebeveynlere “Parent As Teacher Programı” uygulanmıştır. Araştırma sonucunda “Parent As Teacher Programın” yoksul ebeveynlerin çocuklarının okula hazır bulunuşluklarında etkili olduğu, ayrıca ebeveynlerin çocuk yetiştirme uygulamalarının programdan sonra olumlu şekilde değişiklik gösterdiği ve “Parent As Teacher Programını” takip eden okul öncesi programın yoksul ailelerden gelen çocukların okula kayıt olduklarındaki okula hazırlık puanları ile zengin ailelerden gelen çocukların okula hazır bulunuşluk puanlarının eşit olduğu saptanmıştır.

Schull ve Anderson (2008), çocukların okula hazır bulunuşluklarında ev ziyaretlerinin ve ev ortamının etkisini incelemek amacıyla yapmış oldukları çalışmada ABD’nin Maryland eyaletinde kırsal bir bölgede yaşayan 4 çocuk boylamsal olarak doğduktan-okula başladıkları döneme kadar izlenmiştir. Araştırmada aile-çocuk etkileşimini ve çocukların okula hazır bulunuşluklarını geliştirmek için “Parent As Teacher Programı” uygulanmıştır. Araştırma sonucunda ev ziyaretlerinin süresinin ev ortamını ve ebeveynlerin çocuklarının gelişimleri konusundaki bilgilerini de direkt olarak etkilediği saptanmıştır. Yine araştırma sonucunda ev ortamının çocukların okula hazır bulunuşluk becerilerinden kişisel ve sosyal yeterlilik, dil ve okur-yazarlık becerileri, fiziksel sağlık ve gelişim üzerinde pozitif ve direkt etkisi olduğu saptanırken; çocukların matematik becerileri üzerinde etkisinin az olduğu saptanmıştır. Ebeveynler çocuklarını pozitif öğrenmeye teşvik etme konusunda daha çok bilgilendirildikçe çocukların okula hazır bulunuşluk becerilerinde ve ev ortamı puanlarında artışlar gözlenmiştir.

2.2.7.7. Brookline Erken Eğitim Projesi (Brookline Early Education Project)