Ankara ve Konya Makine Sanayi Kümelerinde Üretim Organizasyonu

Ankara ve Konya makine sanayi kümesinde üretim organizasyonu üretim, servis, pazarlama ilişkileri ve bilgi elde etmek amacıyla kurulan işbirlikleri olmak üzere dört farklı kategoride incelenmiştir. Üretim ilişkileri firmanın tedarikçi olarak parça imalatı yaptığı ana firmalar, hammadde ve parça tedariki yaptığı firmalar ve fason imalatçılar

149

olmak üzere üç aşamada incelenmiştir. Servis ilişkileri firmanın finans kurumları, finans danışmanları, hukuk danışmanları ile ilişkileri ve çeşitli firmalarla veya kurumlarla işbirliği halinde yapılan meslek içi eğitim çalışmaları olmak üzere dört aşamada incelenmiştir. Pazarlama ilişkileri direkt müşteriler ve aracı kurumlar olmak üzere iki aşamada değerlendirilmiştir. Son olarak, bilgiye erişmek amacıyla kurulan işbirlikleri üniversite ve araştırma kurumlarıyla işbirlikleri, çeşitli kurum ve derneklerle işbirlikleri, danışmanlar, lider/rekabetçi firmalar, müşteriler ve dayanışma içerisindeki firmalarla işbirlikleri olmak üzere beş aşamada incelenmiştir.

- Üretim İlişkileri

Bir sanayi kümesinde imalat sürecinde firmalar arası ilişkilerin temelini, firma-ana firma, firma-tedarikçi ve firma-fason imalatçı ilişkiler oluşturmaktadır. Ankara ve Konya makine sanayi kümesinde üretim ilişkileri firma-ana firma, firma-hammadde ve parça tedarikçileri, firma-fason imalatçılar olmak üzere üç kategoride irdelenmiştir. Üretim ilişkileri, sanayi kümeleri yazınında firmalar arası güç ilişkilerinin belirlenmesi açısından önemlidir [45, 243, 267, 268, 269]. Üretim ilişkilerinde firmalar tedarikçi, fason imalatçı olabileceği gibi, müşteri de (ara ürün tedarik eden üretici firma) olabilirler. Özellikle üretim ilişkileri bağlamında; dikey bütünleşme sürecinden esnek üretim sürecine geçiş süreci firmalar arasında dengeli güç ilişkilerini ortaya koymasına karşın; birçok çalışmada firma büyüklüğü ile güç ilişkileri arasında pozitif yönlü ilişkiler tespit edilmiştir [244].

Bu bağlamdaalan çalışmaları sonucu elde edilen bilgiler çerçevesinde, Ankara ve Konya makine sanayi kümelerinin üretim ilişkileri analiz edilmiştir. Ankara ve Konya makine sanayi kümesinde üretim ilişkileri açısından en önemli farklılık üretimin düşey ve yatay ayrışma sürecinde ortaya çıkmaktadır. Özellikle gelişmiş ülke sanayi bölgelerinde söz edilen düşey ve yatay ayrışma süreçleri, Ankara ve Konya makine sanayi kümelerinde

gerçekleştiğini söylemek oldukça zordur. Ancak her iki sanayi kümesi

karşılaştırıldığında, Ankara makine sanayi kümesinde yaşanan düşey ve yatay ayrışma sürecinin belirli firmalar özelinde gelişmiş ülke standartlarına ulaştığı söylenebilir. Buna karşın; Konya makine sanayi kümesinde düşey ve yatay ayrışma sürecinden bahsetmek mümkün değildir. Bu sürecin tamamlanamamasındaki en önemli faktör ise, geleneksel üretim ilişkilerinin hâkim olmasıdır. Özellikle aile firmalarının baskın konumda olduğu firmaların üretim süreci açısından uzmanlaşma eğiliminin düşük

150

olması ve üretim ölçeklerinde yaşanan büyüme, düşey ve yatay ayrışma sürecini olumsuz etkilemiştir. Ancak son yıllarda özellikle uluslararası ağlara eklemlenmeye çalışan firmaların, üretim süreçlerinde düşey ve yatay ayrışmanın gerçekleştiği ve uzmanlaşma noktasında önemli gelişmeler gösterdiği görülmektedir. Ankara makine sanayi kümesinde ise bu sürecin, Konya makine sanayi kümesine göre oldukça hızlı gerçekleştiği söylenebilir. Ankara makine sanayi kümesinde TAI, Pi Makine, Türk Traktör, Erkunt, Na–Ce, Nurol, FNSS, Gama, Hidromek gibi büyük ölçekli firmalar, bölgedeki diğer firmaların düşey ve yatay ayrışma sürecine öncülük etmektedir.

Ankara ve Konya makine sanayi kümelerinde üretim ilişkileri açısından ortaya çıkan bir diğer farklılık ise, bölgelerin uzmanlaştığı alt sektörler bağlamında görülmektedir. Ankara makine sanayi kümesinde firmaların %56’sı inşaat makineleri ve yedek parça imalatı yaparken; % 17’si pompa-kompresör ve yede parça imalatı yapmaktadır. Buna karşın; Konya makine sanayi kümesinde firmaların % 60’ı tarım makineleri ve yedek parça imalatı yapmaktadır. Konya’da tarım makineleri imalatını % 8 oranıyla pompa- kompresör ve yedek parça imalatı takip etmektedir (çizelge 4.16).

Çizelge 4.16 Ankara ve Konya makine sanayi kümesinde üretim konularına göre firma sayılarının dağılımı

Ankara Konya

Sayı Oran Sayı Oran

Reaktör ve Yedek Parça İmalatı 2 0.02 2 0.02 Saç Makineleri ve Yedek Parça İmalatı 0 0.00 2 0.02 Tarım Makineleri ve Yedek Parça İmalatı 3 0.04 53 0.60 Tekstil Makineleri ve Yedek Parça İmalatı 1 0.01 1 0.01 Pompa-Kompresör ve Yedek Parça İmalatı 14 0.17 7 0.08 Gıda Makineleri ve Yedek Parça İmalatı 2 0.02 5 0.06 Döküm Makineleri ve Yedek Parça İmalatı 1 0.01 3 0.03 İnşaat Makineleri ve Yedek Parça İmalatı 45 0.56 0 0.00 Endüstri Makineleri ve Yedek Parça İmalatı 6 0.07 5 0.06 Fırın Makineleri ve Yedek Parça İmalatı 1 0.01 3 0.03

Diğer 6 0.07 8

0.09

TOPLAM 81 1.00 89 1.00

Ankara ve Konya makine sanayi kümelerinin uzmanlaştığı alt sektörler bağlamındaki farklılaşmanın temel nedeni, bölgelerin sahip olduğu potansiyelleriyle açıklanabilir. Özellikle hidroelektrik santraller, barajlar gibi büyük ölçekli devlet ihalelerinin Ankara’da yapılması ve inşaat firmalarının Ankara’da kümelenmesiyle birlikte, iş ve

151

inşaat makineleri imalatçılarının Ankara’da kümelenmesinde önemli rol oynamıştır. Diğer yandan, savunma sanayi sektöründe MKE, ASELSAN, TUSAŞ, FNSS, Nurol, Pi Makine; iş ve inşaat makineleri sektöründe NACE, Hidromek, Gülermak; tarım makineleri sektöründe Türk Traktör, Erkunt gibi lider firmaların varlığı Ankara’da makine imalatı sektörünün gelişmesinde önemli rol oynamıştır.

“İnşaat makineleri imalatı yapıyoruz. Şuan firmada 55 kişi istihdam edilmektedir. Ankara’da inşaat makineleri imalatçılarının en önemli avantajı Gama, Pi makine, Roketsan, Hidromek, Erkunt, Türk Traktör, MAN, Aselsan, Nurol, FNSS, MKE, Na-Ce gibi ana firmalara ve devlet kurumlarına yakınlıktır. Özellikle, tedarikçi firmalar için gerek ekonomik açıdan gerekse üretim sürecinde yaşadığı sıkıntıları gidermek açısından ana firmalar önemli rol oynamaktadır. Diğer taraftan, devlet kurumlarının Ankara’da bulunması iş ve inşaat makineleri pazarı açısından son derece önemlidir(Ankara’da 1 firma yöneticisiyle yapılan derinlemesine görüşme sonucunda edinilen bilgilerden derlenmiştir).”

Konya makine sanayi kümesinde üretim konusunda uzmanlaşma, Ankara’da olduğu gibi bölgenin sahip olduğu potansiyellerle açıklanabilir. Konya’da tarım sektörünün baskın konumu ve tarıma dayalı sanayinin gelişimi tarım alet ve makineleri imalatının gelişmesine neden olmuştur. Bir başka deyişle; tarımsal faaliyetlerle uğraşanların tarımsal üretimi kolaylaştırmak için yaptıkları küçük buluşlar ve bu buluşların zamanla imalata dönüşmesi Konya’da makine imalatı sektörünün gelişmesini tetiklemiştir.

“1980’li yıllara kadar Konya’nın Çumra ilçesinde çiftçilik yaptım. Çumra’da çoğunlukla fasulye ekimi yapardık. Fasulyenin ekilmesi ve toplanması oldukça emek gerektiriyor. Fasulyeyi daha kolay nasıl eker ve toplarız diye düşünmeye başladım. Daha sonra, bir makine tasarladım ve bir arkadaşımın atölyesinde makinenin imalatını yaptım. Makinenin işlevsel açıdan ihtiyacımızı karşıladığını gördükten sonra, bu makinenin imalatına yönelik bir işle uğraşmaya karar verdim. 1978 yılına kadar arkadaşımın atölyesinde, özellikle Çumra bölgesindeki çiftçiler için sipariş usulü makine imalatı yaptım. 1980 yılında Karatay sanayide kendi atölyemi kurdum. 2003 yılında ise kapasitemizi arttırarak BÜSAN organize sanayi bölgesine taşındık(Konya’da 1 firma yöneticisiyle yapılan derinlemesine görüşme sonucunda edinilen bilgilerden derlenmiştir).”

Üretim ilişkileri açısından; Ankara makine sanayi kümesinde ağ ilişkilerine dayalı üretimin Konya makine sanayi kümesine göre daha yoğun olduğu söylenebilir. Ankara makine sanayi kümesinde yerel ve ulusal düzeyde ağ ilişkileri önemli düzeyde olmasına karşın; Konya’da yerel düzeyde ağ ilişkilerinin baskın olduğu görülmektedir. Özellikle, yerel ağ bağlantılarının yüksek olması, üretim ilişkilerinde taklide dayalı üretimi özendirdiği gibi, yenilikçilik aktiviteleri ve teknolojik gelişmeleri yavaşlatıcı (lock-in) (lock-in) etkilere neden olabilmektedir[90].

Ankara ve Konya makine sanayi kümelerinde, firma davranışları üretim ilişkileri açısından farklılıkların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Özellikle, Ankara makine sanayi kümesinde büyük ölçekli firmaların varlığı, küçük ve orta ölçekli firmaların

152

davranış biçimlerini değiştirmiştir. Ankara’da küçük ve orta ölçekli firmaların büyük ölçekli firmalara olan bağımlılığı, süreç içerisinde küçük ve orta ölçekli firmaların davranış biçimlerini düzenlemiştir. Aslında, Ankara makine sanayi kümesinde tek yönlü bir bağımlılıktan söz etmek mümkün değildir. Bazı durumlarda; büyük ölçekli firmaların, küçük ve orta ölçekli firmalara bağımlılığı da söz konusu olabilmektedir. Özellikle üretim süreçleri açısından uzmanlaşma eğiliminde olan firmalar, üretim süreçlerinin bazı aşamalarını diğer firmalarla işbirliği kurarak gerçekleştirmektedir. Örneğin döküm, semente, boya, orijinal ekipman parçaları gibi süreçler çeşitli tedarikçi veya fason imalatçı firmalar aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle; teknolojik açıdan gelişmiş düzeyde olan küçük ve orta ölçekli firmalar olmaksızın, büyük ölçekli firmaların üretim sürecini tamamlamaları zorlaşmaktadır. Buna karşın; küçük ve orta ölçekli firmaların yeterli teknolojik seviyeye gelmemeleri, özellikle büyük ölçekli müşterileri kaybetme riskini doğurmaktadır. Dolayısıyla, Ankara makine sanayi kümesinde büyük ölçekli firmalar ile küçük ve orta ölçekli firmalar arasında karşılıklı bir bağımlılık söz konusudur.

“1980 yılında kurulan firma 1996 yılında şirketleşmiştir. Bu yıldan itibaren önemli gelişmeler gösteren firma, 2001 yılında 1. OSB’ye taşınmıştır. Şuanda, firmada 97 kişi istihdam edilmektedir. Firmadan ASELSAN, Türk Traktör ve Erkunt Makine gibi büyük ölçekli firmalara makine parçaları tedarik ediyoruz. Bu tür firmaların tedarikçi değerlendirme kriterleri vardır. Her yıl tedarikçilerin performansını görmek için değerlendirme yaparlar. Eğer belirli bir puanın altında kalırsanız, geçici tedarikçi listesine düşersiniz. İkinci sene performansınızı düzeltmediğinizde, tedarikçi listesinden tamamen çıkarsınız. Meslek içi eğitim, yenilikçilik, teknolojik düzey ve güven tedarikçi değerlendirme performansındaki kriterlerdir. Bu bağlamda, ana firmanın talepleri ve önerileri doğrultusunda teknolojik düzeyi arttırmaya ve ar-ge çalışmalarına önem veriyoruz. Örneğin, 2007 yılında ana firma talep ettiği bir ürünü daha hızlı ve hatasız üretebilmek için yeni bir makine aldık.

1965 yılında kalıp imalatı konusunda üretime başlayan firma, 1973 yılında traktör yedek parça imalatına başlamış ve günümüze kadar traktör yedek parça imalatına devam etmektedir. İş kolumuzun en önemli sorunu, ana firmaya olan bağımlılıktır. Çünkü ana firma üretimi durdurduğunda veya tedarikçi listesinde sizi çıkardığında, üretiminizi durdurma tehlikesiyle karşı karşıya kalıyorsunuz. Ancak, tek bir firmaya tedarikçi olarak çalışmanın bazı avantajları da var. Örneğin, uzun yıllardan beri Türk Traktör’e yedek parça imalatı yapıyoruz. Sadece bu konuda imalat yaptığımız için, bu konuda uzmanlaştık. Uzmanlaşma düzeyi arttıkça ve karşılık güven oluştuğunda ana firmanın bize olan bağımlılığı artmaktadır. Çünkü yeni tedarikçinin konuda uzmanlaşması, sosyal ilişkilerin oluşması ve güven ortamının sağlanması belirli sürede gerçekleşmekte ve bu süreç her zaman istenildiği gibi gerçekleşmemektedir. Böylesi durumlar ana firmanın performansının önemli düzeyde etkiler. Bu nedenle; belirli bir süreden sonra ana firmanın tedarikçisine bağımlılığı söz konusu olabilmek, hatta ana firma tedarikçi firmayı gerek finansal açıdan gerekse teknolojik ve eğitim açısından desteklemektedir. Örneğin, çalıştığımız ana firma tarafından makine parkınızın yenilenmesi ve teknik, finansal yardımlar yapılmıştır (Ankara’da 2 firma yöneticisiyle yapılan derinlemesine görüşme sonucunda edinilen bilgilerden derlenmiştir).”

153

Konya makine sanayi kümesinde ise, üretim ilişkileri açısından bir hiyerarşiden söz etmek mümkün değildir. Firma-tedarikçi firma, firma-fason imalatçı firma, firma-ana firma ilişkileri çoğunlukla enformel ilişkilere dayalı gelişmiştir. Bu durum, taklide dayalı bir üretim sürecinin yaşanması ve uzmanlaşmanın başarısızlığa ulaşmasına neden olmaktadır.

- Servis İlişkileri

Bölgenin servis hizmetleri açısından potansiyeli, bölgenin kümelenme ivmesini hızlandırabileceği gibi; aynı zamanda kümenin ekonomik performansına olumlu yönde etki edecektir. Silikon Vadisi, Üçüncü İtalya, Baden-Würtenberg, Sinos Vadisi gibi kümelerin oluşum ve gelişim sürecinde servis hizmetleri önemli roller üstlenmiştir. Silikon Vadisinde risk sermayeli firmalar, hukuk ve finansal danışmanlar ve çeşitli yatırım bankaları “girişimci destek ağları” rolü üstlenerek; gerek yeni girişimcilerin ortaya çıkışında gerekse kurulu firmaların ekonomik başarısında rol oynamıştır [82, 261, 270, 271, 272].

Bu bağlamda servis ilişkileri firmaların finans kuruluşları, finans danışmanları, hukuk danışmanları ve meslek içi eğitim için işbirliği yapılan kurumlar olmak üzere dört kategoride incelenmiştir. Öncelikle, Ankara ve Konya sanayi kümelerinde Silikon Vadisi örneğinde olduğu gibi servis hizmetlerinin geliştiği ve servis hizmetlerinin yeni girişimci aktiviteleri özendirdiğini söylemek mümkün değildir. Ankara’da görüşme yapılan firmalar servis ilişkileri bağlamında finans kuruluşları, finans danışmanları, hukuk danışmanları ve meslek içi eğitim için işbirliği yapılan firmalarla toplam 548 bağlantı kurarken; Konya’da bağlantı sayısı 495’dir. Bu ağ bağlantılarının büyük bir bölümü finans kuruluşları ve finans danışmanlarından oluşmaktadır. Hukuk danışmaları ve meslek içi eğitim veren kuruluşlarla ilişkilerin düzeyi ise oldukça düşüktür (çizelge 4.17).

154

Çizelge 4.17Ankara ve Konya makine sanayi kümesinde mekânsal düzeylere göre servis ilişkilerinin yoğunluğu

Çizelge 4.17 incelendiğinde; Ankara makine sanayi kümesinde yer alan firmaların %28’i, Konya makine sanayi kümesinde yer alan firmaların %12’si sürekli bir hukuk danışmanına sahiptir. Bu firmaların dışında firmaların Ankara’da %26’sı, Konya’da ise %48 gibi büyük bir bölümü hukuki sorunlarını anlaşma yoluyla çözmeye çalışmaktadırlar. Finansal sorunların çözümünde ise, gerek Ankara sanayi kümesi gerekse Konya sanayi kümesinde aile ve arkadaşlar önemli bir yer teşkil etmektedir. Ankara’da firmaların %60’ı, Konya’da ise %78’i finansal sorunların çözümünde aile ve arkadaşlardan yardım almaktadır. Finansal kuruluşlar ile ilişkiler açısından Ankara makine sanayi kümesi Konya makine sanayi kümesine oranla daha yüksektir. Ankara ve Konya makine sanayi kümelerinde firmaların imalat sorunlarına ilişkin davranış biçimleri açısından, hukuki ve finansal sorunlarda olduğu gibi benzerlik göstermediği görülmektedir. Ankara’da bulunan firmalar imalatla ilgili sorunlarını danışmanlar, tedarikçiler ve firma içi ar-ge çalışmalarıyla çözme yolunu seçerken, Konya’da arkadaşlar ve yakın firmalar imalatla ilgili sorunların çözümünde önceliklidir (çizelge 4.18).

Bölgesel Ulusal Küresel Toplam

A ğ S ay ıs ı O ra n A ğ S ay ıs ı O ra n A ğ S ay ıs ı O ra n A ğ S ay ıs ı O ra n Ankara Finans Kurumları 334 0.84 33 0.08 31 0.08 398 _0.73 Finans Danışmanları 167 0.88 21 0.11 1 0.01 189 _0.34 Hukuk Danışmanları 23 0.77 3 0.10 4 0.13 30 _0.05

Meslek İçi Eğitim 28 0.90 0 0.00 3 0.10 31 _0.06

Toplam 452 100 57 100 39 100 548 100

Konya

Finans Kurumları 304 0.94 19 0.05 2 0.01 325 _0.66

Finans Danışmanları 136 0.98 2 0.02 0 0.00 138 0.28

Hukuk Danışmanları 14 0.88 2 0.12 0 0.00 16 _0.03

Meslek İçi Eğitim 15 0.94 1 0.06 0 0.00 16 0.03

155

Çizelge 4.18Ankara ve Konya makine sanayi kümelerinde firmaların karşılaştıkları sorunları çözmek için işbirliği kurduğu aktörler

- Pazarlama İlişkileri

Pazarlama ilişkileri firmaların yenilikçilik ve öğrenme süreçleriyle doğrudan ilişkilidir. Sanayi kümeleri yazınında öğrenme süreçleri ile pazarlama ilişkileri üzerinde yoğun bir biçimde durulmuştur. Çünkü firmalar müşterilerin teknik ve yönetimsel başarılarından, ekonomik başarılarından yararlandığı gibi; teslim sonrası gerekli öğrenme süreci ve ürün geliştirme sürecinin kısalması, güçlü iletişim ağlarının kurulması pazarlama ilişkilerinin yoğunluğuna bağlıdır [215, 273, 274].

Çalışma kapsamında, pazarlama ilişkileri firmaların direkt müşterilerle ve aracı kurumlarla ilişkileri olmak üzere iki aşamada incelenmiştir. Ankara sanayi kümesinde, görüşme yapılan firmaların 8947 direkt müşteriyle, 736 aracı kurumla işbirliği içerisinde oldukları tespit edilmiştir. Konya sanayi kümesinde ise, görüşme yapılan firmaların 5281 direkt müşteriyle, 1800 aracı kurumla işbirliği içerisinde oldukları tespit edilmiştir. Ankara ve Konya sanayi kümesinde pazarlama ilişkilerinin büyük bir çoğunluğu bölgesel ve ulusal düzeyde gerçekleşmektedir. Pazarlama ilişkileri açısından; Ankara ve Konya makine sanayi kümeleri arasındaki en önemli farklılık,Konya makine

Ankara Konya

Firma Sayısı Oran Firma Sayısı Oran

Hukuki Sorunlar

Hukuk Danışmanları 23 0.28 11 0.12

Hukuk Büroları 37 0.46 35 0.39

Karşılıklı Anlaşma Yolu 21 0.26 43 0.48

Toplam 81 1.00 89 1.00

Finansal Sorunlar

Aile 32 0.40 58 0.65

Arkadaş 16 0.20 12 0.13

Firma İçinde Ortaklarla 11 0.14 10 0.11

Finans Kurumları 22 0.27 9 0.10

Toplam 81 1.00 89 1.00

İmalat Sorunları

Arkadaşlar 18 0.22 41 0.46

Firma İçi Ar-Ge 13 0.16 10 0.11

Tedarikçiler 14 0.17 9 0.10

Yakın Firmalar 15 0.19 19 0.21

Danışmanlar 21 0.26 10 0.11

156

sanayi kümesinde aracı kurumlarla işbirliklerinin Ankara’ya göre daha yoğun olmasıdır. Çizelge 4.19’da görüldüğü gibi bölgesel, ulusal ve küresel düzeyde Konya sanayi kümesinde yer alan firmaların aracı kurumlar ile ilişkileri oldukça yoğundur. Aracı kurumlar ile firmalar arasındaki işbirliklerini iki farklı biçimde değerlendirmek mümkündür. Aracı kurumlarla işbirliklerinin birinci türü; ürünün firmanın kendi markasıyla pazarlanmasıdır. Bu süreçte, aracı kurum belirli kar oranıyla ürünü pazarlamaktadır. Bu süreçte, ürünle ilgili çıkacak eksikliklerde ürünün imalatını yapan firma yükümlüdür. Bu süreçte, aracı kurum sorumluluk üstlenmez. Aracı kurumlarla ilişkilerin ikinci türü; firma ürünün imalatını yaptıktan sonra aracı kuruma göndermekte ve aracı kurum kendisinin veya başka bir firmanın markasıyla ürünü pazarlamaktadır. Bu süreçte, çoğunlukla ürünün imalatını yapan firma ürünle ilgili çıkan hatalardan sorumlu değildir. Ankara ve Konya sanayi kümesinde her iki sürecide görmek mümkündür. Fason ve taklide dayalı üretimin gelişmesine neden olan ikinci tür işbirliklerinin oranı; Konya’da % 70 ve Ankara’da %20’ler seviyesindedir. Dolayısıyla, Konya’da imalatı yapılan ürünlerin büyük bir çoğunluğu farklı firma markalarıyla pazarlanmaktadır.

Çizelge 4.19 Pazarlama ilişkilerine göre ağ sayısı ve oranı

“Firmamız iş ve iş makineleri yedek parça imalatı yapmaktadır. Firmada 12 kişi istihdam edilmektedir. Küçük ölçekli firma olduğumuz için, firma bünyesinde pazarlama birimi kuramıyoruz. Bu nedenle OSTİM’de bulunan bir firmanın markasıyla (OMS), firmanın bayileri aracılığıyla satış yapılmaktadır. Ayrıca, bu bayiler aracılığıyla, yaklaşık 10 ülkeye ihracat yapılmaktadır. Ankara makine sanayi kümesinde tedarikçilerin tamamına yakını bayiler aracılığıyla ürünlerini pazarlar, ancak orta ve büyük ölçekli firmaların çoğunluğu kendi markası ve pazarlama stratejilerine sahiptir.

Firmamız fırın makineleri imalatı yapmaktadır. Ürünlerimiz kendi markamızla ve kendi pazarlama birimimiz tarafından satışa sunulmaktadır. Bunun yanında, anlaşmalı olduğumuz aracı kurumlarda bulunmaktadır. Aracı kurumlar, bizden makineyi alıp belirli kar oranıyla ürünü pazarlamaktadır. Ancak, Konya’da firmaların birçoğu fason imalat

Bölgesel Ulusal Küresel Toplam

A ğ S ay ıs ı O ra n A ğ S ay ıs ı O ra n A ğ S ay ıs ı O ra n A ğ S ay ıs ı O ra n

Ankara Direkt Müşteri 1684 0.19 5289 0.59 1974 0.22 8947 0.92

Aracı Kurum 69 0.09 546 0.74 121 0.16 736 0.18

Toplam 1753 5835 2095 9683

Konya Direkt Müşteri 1491 0.28 2512 0.48 1278 0.24 5281 0.75

Aracı Kurum 262 0.15 1436 0.79 102 0.06 1800 0.15

157

yapmaktadırlar. Konya’da üretilen makine yada makine parçaları İstanbul, İzmir, Gaziantep gibi illerde aracı kurumlara satılmakta ve aracı kurumlar kendi markasını basarak ürünü pazarlamaktadırlar. Konya makine imalatçılarındaki pazarlama stratejilerinde, girişimcilerin büyümeyi hedeflememesi ve “az olsun benim olsun” anlayışı ve firmaların kendi bünyesinde pazarlama ve dış ticaret birimi oluşturmaması gibi kültürel ve kurumsal nedenler önemli rol oynamaktadır(Ankara’da 1 ve Konya’da 1 firma yöneticisiyle yapılan derinlemesine görüşme sonucunda edinilen bilgilerden derlenmiştir).”

Ankara ve Konya sanayi kümesinde, Türk Cumhuriyetleri, Orta Doğu Ülkeleri ve Afrika Ülkeleri pazarın önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Ancak, Ankara makine sanayi kümesinde yer alan firmaların son yıllarda Avrupa, Güney Amerika ve Rusya pazarına girdiği görülmektedir. Avrupa, Güney Amerika ve Rusya pazarına girme sürecinde birçok bürokratik süreçler ve çeşitli kalite belgelerinin zorunluluğu, fason imalatın yoğunlaştığı Konya gibi bölgelerin pazarın dışında kalmasında önemli rol oynamaktadır.

- Bilgiye Erişim

Bilgiye erişmek amacıyla üniversiteler ve araştırma kurumlarıyla ortak projeler üretmek, çeşitli kurumlarla bilgi paylaşmak, danışmanlarla problem çözmek ve ürün geliştirmek, lider ve rekabetçi firmalardan ve müşterilerden yeni ürün geliştirme sürecinde destek almak gibi farklı işbirlikleri söz konusudur.

Bu bağlamda, her iki çalışma alanında da bilgiye erişmek amacıyla kurulan işbirliklerinin oldukça düşük düzeyde olduğu belirlenmiştir. Bilgiye ulaşmak amacıyla kurulan ağ bağlantılarının gerek üretim ilişkileri gerekse pazarlama ilişkileri amacıyla kurulan ağ bağlantılarından oldukça düşük olduğu görülmektedir. Ankara makine sanayi kümesinde bilgiye erişmek amacıyla kurulan toplam bağlantı sayısı 359 iken,