Çağdaş Polonya Edebiyat
1968-1989 YILLARI ARASINDA POLONYA EDEBİYATI
• Bu yıllar arasında Polonya toplumsal yaşamında önemli
gelişmeler yer alır. Sovyetler Birliği’nin bir parçası olan ülke, kendi bağımsızlığını yeniden elde etme adına önemli adımlar atar. Leh Wałęsa önderliğinde işçilerin başlattığı Solidarite adı verilen dayanışma hareketleri sonucu 1989 yılında
Polonya, Sovyetler Birliğinden ayrılarak ve adını yeniden
Polonya Cumhuriyeti olarak değiştirerek kendi bağımsızlığına kavuşur. Politik yönden oldukça hareketli geçen bu yılların yansımaları edebiyat alanında da karşılığını bulur.
• Bu yıllarda döneme yön veren üç şiir hareketi vardır: «Yeni
Dalga Şiiri, Solidarite şiiri ve Dinsel şiir.»
Solidarite Şiiri
• Romantik gelenek ve Hristiyan mitolojisinden motifler
içeren yapıtların, Polonya’nın tam bağımsızlığa kavuşması mücadelesine katkı sağlama amacı olduğunu ifade etmek mümkündür.
• Direnen işçi sınıfının diline dönüşen şiirlerde, tarihe tanıklık yapma iç güdüsüyle aktüel gerçeklere yer verilmektedir.
• Şiirlerin bir kısmını şairler takma ad kullanarak, bir kısmını ise anonim yayınlar.
• Şiirlerin dili bir gazete dili gibi oldukça açık, içerik ise bilgi
vericidir.
• Komunikat
• Jeśli żyjesz w państwie deficytowym,
• w którym wielka ilość przemówień
• równoważy wszystkie niedomówienia,
• w którym ogrody botaniczne i zielniki
• są wzorem poprawności językowej
• a ulubioną potrawą ludności
• są gołąbki pokoju, jeśli mieszkasz w kraju,
• w którym płoną róże, ulice są coraz szybsze,
• miasto pochyla się jak słonecznik
• i jednomyślnie rosną lasy,
• gdzie każdy nosi przy sobie swoją fotografię
• i imiona zmarłych, gdzie wyznaje się
• ironiczną religię wspomnień i podwójnej wiary,
• napisz do mnie; zbieram widokówki,
• interesuję się muzyką, malarstwem,
• filatelistyką, sportem i poezją.
Dinsel Şiir
• 1978 yılında Papa VI. Paulus'un ölümünün ardından ilk defa Vatikan dışından bir Papa seçilir. Bu kişi Polonyalı Karol Józef Wojtyła olur. II.
Jean Paul adını alan Papa, kalabalık topluluklara en çok konuşma yapan Papa olarak anılır. Polonya’ya ziyareti sırasında solidarite hareketine destek vermiş, işçilere umut vermiştir.
• Polonya’daki dinsel şiirin öncüsü Karol Wojtyła kabul edilir. Şiirlerinde dinsel deneyimlerinin yanı sıra vatan motifine de sıklıkla yer verir.
• Papa’nın ardından Polonya’da en çok tanınan dinsel şairlerin başında kendisi de rahip olan Jan Twardowski gelir. Şiirlerini bir bakıma kişisel vaazleri gibi kullanır. Sevgi ve hoşgörü üzerine kurulu düşüncelerini şiirleri aracılığıyla okurlarına iletir.
• Anna Kamieńska dinsel şiirler yazan sanatçılar arasında yer alır.
Twardowski ile dostluğu sayesinde bu türe yaklaşmıştır.
• O Uśmiechu w Kościele
•
• W kościele trzeba się od czasu do czasu uśmiechać
• do Matki Najświętszej, która stoi na wężu jak na wysokich obcasach
• do świętego Antoniego, przy którym wiszą blaszane wota, jak murzyńskie maski
• do skrupulata, który stale dmucha spowiednikowi w ucho jak w pompkę
• do mizernego kleryka, którego karmią piersią teologii
• do małżonków, którzy wchodząc do kruchty pluszczą w kropielniczce obrączki jak złote rybki
• do kazania, które się jeszcze nie rozpoczęło a już się skończyło
• do filozofa, który trzyma w bezradnych rękach kalafior swego mózgu
• do moralisty, który nawet w czasie adoracji chrupie kość dogmatu
• do dzieci, które się pomyliły i zaczęły recytować: Aniele Boży nie budź mnie niech ja najdłużej śpię
• do nasrożonego biskupa, który siedząc na tronie prostuje swoje nerwy
• do zakochanych, którzy porozkręcali swoje serca na części czułe
• do egzystencjalisty, który jak rudy lisek przenosi samotność z jednego miejsca na drugie
• do łzy, która biega od konfesjonału do konfesjonału jak oswojona myszka
• nawet do śmierci, jak nieomylnej wskazówki na zegarze
