ARKİTEKT m i m a r l ı k, ş e h i r c i l ik t u r t am d e r g in

ARKİTEKT

4 — 1979 YIL — XUX İ S T A N B U L Fiyatı : 75 T.L

tasarruftur.

i z o c a m ile y a l ı t ı l a n y a p ı l a r d a

• Daha k ü ç ü k y ü z e y l i k a l o r i f e r kazanı.

• Daha az sayıda k a l o r i f e r d i l i m i .

• Daha k ü ç ü k b o y u t l a r d a p o m p a v e b o r u .

• V e d o l a y ı s ı y l a d a h a az y a k ı t t ü k e t i l i r .

Yapınızı ve paranıza İzocam ile koruyunuz.

Teknik Danışma Bürolarımız Ücretsiz Emrinizdedir.

i s t a n b u l A n k a r a İzmir Bursa T r a b z o n A d a n a 4 3 5 0 5 0 2 9 5 7 9 0 1 3 4 8 5 9 1 2 4 7 0 2 3 9 8 2 2 9 8 0

SORUŞAN

kalite güvencesi... estetik

kat kal rahat.,

Apartmanınızda, sizinki hariç, tüm katlar rahat. Hepsinin Arçelik Termosifonu var. Bol v e sürekli sıcak suya

k a v u ş m a k . . . " kat kat rahatım " j diyebilmek için siz de

Arçelik Termosifonunu seçin. —

Otomatik Arçelik Termosifonu:

• Haznesi emayedir

• Su basıncından etkilenmez

• Otomatik karbüratörlü, tam güvenlidir

• Termostatlıdır. İstenilen ısıya ayarlanır

otomatik _

ARÇELİK termosifonu

Y e n i a j a n a - 7 6 4 /

ileri teknoloji modern tesis uzman teknik kadro ve benzersiz bir kaplama malzemesi:

O n d u l *

3 0 Y ı l d ı r d e ğ i ş i k i k l i m k o ş u l l a r ı n d a k i 5 2 ü l k e d e b a ş a r ı y l a k u l l a n ı l a n O n d u l i n e o l u k l u ç a t ı v e c e p h e k a p l a m a l e v h a l a r ı ş i m d i T ü r k m i m a r , m ü h e n d i s v e y a p ı s a h i p l e r i n i n h i z m e t i n d e .

çatı ve cephe kaplanmasında

Onduline

Her t ü r l ü bilgi ve broşür i ç i n : fim fi„n . . , ,

Merkez : Onduline Yapı Malzemeleri A,Ş, Barbaros Bulvarı 76/78 Beşiktaş-İstanbul °U J-D I'U / * n a L Ankara Bölgesi Müdürlüğü: Onduline, Tunus Cad. 4/19 Bakanlıklar-Ankara Tel.: 1 7 8 8 5 1

su tecridinde tam çözüm

J 1*1

w

s i k a - 1 ' li s a p

S U D E P O S U M A K İ N A T E M E L L E R İ G A L E R İ

H A V U Z - P İ S İ N BODRUMLARDA D I Ş SIVALARDA

sika-1

sika m a m u l l e r i . . . s a r ı p l a s t i k b i d o n l a r d a d ı r , m ü h ü r l ü d ü r , i s v i ç r e sika lisansı ile imal e d i l m e k t e d i r

s i k a b a y i l e r i n d e n a r a y ı n ı z . . .

ı rıırh

DETEKS KİMYA SANAYİ A. S,

Büro : Mecıdiyeköy. Büyükdere Cad. Hukukçular Sitesi No. 13 Telefon : 66 44 88 - 66 44 89 - Teleks: 23264 KtMA TR

P. K. : 310 Şişli İ S T A N B U L

DIŞ CEPHE KÂPUkMA BmALARIHDıABA GÜÇLÜDÜR CBS

Ç B S A k r o l i t . . . İ ş t e Ç B S ' n i n y a p ı l a r ı n d a h a d a y a n ı k l ı o l m a s ı n ı s a ğ l a m a k , o n l a r ı k ı ş ı n k a r ı n d a n , b a h a r ı n y a ğ m u r u n d a n , y a z ı n s ı c a ğ ı n d a n v e s o n b a h a r ı n r ü z g a r ı n d a n k o r u n m a k i ç i n ü s t ü n g ü ç l e r l e d o n a t t ı ğ ı v e g ö r e v l e n d i r d i ğ i b o y a . . . E ğ e r b i r y a p ı Ç B S A k r o l i t ' l e d o n a n m ı ş v e g ü ç l e n m i ş s e a r t ı k o y ı l l a r c a

e n g ü z e l , e n s a ğ l a m n i t e l i ğ i n i g ı t a ş ı y a c a k t ı r E v i n i Ç B S A k r o l i t ' l e

t a k v i y e e d e n h e r k e s

y ı l l a r c a h e p a y n ı s ö z ü s ö y l e y e c e k t i r e v i n e h e r b a k ı ş t a . " Ç B S A k r o l i t " d i y e c e k t i r

" t a m a r a d ı ğ ı m b o y a "

• • • • • • •

ÇBS B O Y A - K İ M Y A S A N A Y İ İ

•o TİCARETİ A.Ş.

Karaköy, Kardeşim Sok.

' No. 44/3 îstanbul

\ Telefon : 43 49 55

flKfolil

SAF AKRİLİK

d(Ş cephe kaplama boyası

0 mir KUM SANAYİİ VE TİCARETİ fl.Ş. - ^

0ÜEEİ

\A/ertheim asansör ve yürüyen merdivenleri

A R K — 6 2

iirkülatörler

çok kademeli

^ğğmjmammğğm pompalar.

'ek kademeli " w " j u , 'ompalar- . ş g a s l ş

CmtiMnf. - r ^ S S S »

I s ı t m a - K l i m a - S o ğ u t m a - S u ş a r t l a n d ı r m a - S u s o ğ u t m a S u t a s f i y e - T a z y i k l i h a v a - A k a r y a k ı t y a k m a v e p o m p a l a m a S ı n a î t a v f ı r ı n l a r ı - O t o m a t i k k o n t r o l

K O N U L A R I N D A

T Ü R K İ Y E ' N İ N E N G Ü Ç L Ü K U R U L U Ş U

Fabrika Satış Merkezi Ankara Şubesi İzmir Şubesi

I S I T M A - KLİMA — SOĞUTMA

»e

E N D Ü S T R İ T E S İ S1 ( B İ

•• Tikveşli Yolu 10, Topçular/Rami - İstanbul : Necaiibey Cad. No. 84 Karaköy - İstanbul : Anbarlar Yolu 4/1 Sıhhiye - Ankara : Gümrük İş Ham Güm.Meyd. Konak-İzmir

(

)

L ' A R C H I T E C T E T H E A R C H I T E C T

p e r i o d i q u e d ' a r c h i t e c t u r e d ' u r b a n i s m e e t d e t o u r i s m e

P e r i o d i c a l P u b l i c a t i o n O n A r c h i t e c t u r e T o w n P l a r ı n i n g a n d t o u r i s m

İ ç i n d e k i l e r : N o . 3 7 6 - 4 - 1 9 7 9 C i l d - 4 3

• Ö n e m l i h a b e r l e r 122 • ' G a l a t a s a r a y i ş h a n ı , m i m a r l a r ı : ,K. T e c i m e n , A . K . T a n e r , A . Ç i ç e k , 1 2 3 • D a i r e s e l p l â n l ı n o k t a b i n a ( S u a d i y e - i s t a n b u l ) , m i m a r l a r ı A . G ö n c ü , A . T ü m e r , S . A k t a r 1 2 4 • B a ğ d a t c a d d e s i n d e d u p l e k s b i r a p a r t u m a n , m i m a r ı : E. E r s ö z 1 2 6 • G a l a t a s a n ' a t g a l e r i s i 128 • T . ' B . Mj M . A t a t ü r k a n ı t ı y a r ı ş - m a s ı 130 • M e r s i n b e l e d i y e s i , e l e k t r i k - s u - i ş l e t m e v e l o j m a n t e s i s l e r i , m i m a r l a r ı : P r o f . d r . E. K u l a k s ı z o ğ l u , d o ç . d r . U . E r k m a n , d o ç . d r . A . A t a s o y , d r . C . E l g i z , d r . E. E m i r o ğ l u 1 3 2 • G a l a t a M e v i e v i h a n e s i , E. Y ü c e l a r k e o l o g 1 3 4 • L e f k o ş a m e r k e z î c e z a e v i p r o j e s i , m i m a r l a r ı : Ö . E r d e m e r , H . İ n a n , K . F . Ç i z g e n , 137 • A d a - p a z a r ı b e l e d i y e s a r a y ı b i n a l a r ı k o m p l e k s i m i m a r l a r ı : P r o f . L. E s e r , P r o f . d r . Ş . S u n a r , 139 • L u d v v i g M i e s v a n d e r R o h e , d e r l e y e n : H . T o g a y , m i m a r , 147 • İ t a n ' b u l ' u n y a y a k a l d ı r ı m l a r ı , y a z a n : d r . Z e k i S a y â r , m i - m a r 154 • Y a y a a l a n l a r ı i ç i n k a l d ı r ı m ü n i t e l e r i , 15 Q K a y b e t t i k l e r i m i z y . m i m a r A . R e ş a t S a n , 158 •

Y . m i m a r Ü l k e r A r ı k o ğ l u , 1 5 9 • B i b l i o g r a f y a , h a b e r l e r 1 6 0 .

C o n t e n t s : N o . 3 7 6 - 4 - 1 9 7 9

• I m p o r t a n t n e w s . 122 • A n o f f i c e ;b u i l d i n g , ( G a i t a s a r a y - l s t a n b u i ) , A r o h i t e c t s : K . T e c i m e n , A . K . T a n e r , A . Ç i ç e k , 1 2 3 • A c i r c u l a r p l a n n e d p o i n t - b l o c k ( S u a d i y e - l s t a n b u l ) , A r c h i t e c t s : A . G ö n c ü , A . T ü m e r , S . A k - t a r , 124 • T w o d u p l e x a p p a r t m e n t h o u s e s , A r c h i t e c t : E. E r s ö z , 1 2 6 • A n a r t g a l l e r y a n d p a i n t i n g s h o w , 128 • C o m p e t i t i o n o f A t a t ü r k s t a t u e p l a n n e d t o b e b u M t i n t h e g a r d e n o f N a t i o n a l A s s e m b l y H o u s e , 130

• M e r s i n M u n i c i p a l i t y S e r v i c e b u i l d i n g , ( C i t y g a s , e l e c t r i c i t y , v v a t e r - s u p p l y ) , A r c h i t e c t s : P r o f . d r . E. K u - l a k s ı z o ğ l u , d o c , d r . U . E r k m a n , d o c . d r . A . A t a s o y , d r . C . E l g i z , d r . E. E m i r o ğ l u 1 3 2 • G a l a t a M e v l e v î - h o u s e , E, Y ü c e l A r C h e o l , 1 3 4 O A p r i s o n p r o j e c t i n C y p r u s , A r c h i t e c t s : Ö . E r d e m e r , H . İ n a n , K . F . Ç i z g e n , 1 3 7 • A d a p a z a r ı M u n i c i p a l H o u s e p r o j e c t , A r c h i t e c t s : P r o f . 1 . E s e r , P r o f . d r . Ş . S u n a r 1 3 9 • L u d v v i g M i e s v a n d e r R o h e , b y H . T o g a y , a r c h . 147 • T h e p r o b l e m o İ s t a n b u l p e d e s t r i a n w a l k w a y s , v v r i t t e n b y d r . Z e k i S a y â r a r c h . 154 • P e d e s t r i a n w a l k w a y c o n s t r u c t i n t e c h n i q u e 156 • N e o r o l o g y 158 • B i b i i o g r a p h y , Nevvs 1 6 0 .

S o m m a i r e : N o . 3 7 6 - 4 - 1 9 7 9

• N o u v e l l e s i m p o r t a n t e s 1 2 2 • İ m m e u b l e d e b u r e a u x ( G a l a t a s a r a y - l s t a n b u l ) , A r o h i t e c t e s : K . T e c i m e n , A . K e m a l T a n e r , A . Ç i ç e k 123 • U n i m m e u b l e - t o u r ( S u a d i y e - l s t a n ı b u l ) , A r c ' h i t e c t e s . A . G ö n c ü , A . T ü m e r , S. A k t a r 1 2 4 • D e u x a p p a r t e m e n t s d u p l e x , A r c h i t e c t e E. E r s ö z 1 2 6 • ü n e g a l e r i e d ' a r t e t e x p o s i t i o n s d e p e i n t u r e 1 2 8 • C o n c o u r s d e p r o j e t p o u r l a s t a t u e d ' A t a t ü r k 130 • P r o j e t d u b â t i m e n t e t s e s a n n e x e s , d e l a m u n i c i p a l i t e d e l a v i l l e M e r s i n , A r o h i t e c t e s : P r o f . d r . E. K u l a k s ı z o ğ l u , d o c . d r . U . E r k m a n , d o c . d r . A t a s o y , d r . C . E l g i z , d r . E. E m i r o ğ l u 1 3 2 O L ' a n c i e n b â t i m e n t c e r e m o n i a l d e s M e v l e v i ( d e r v i c h e s t o u r n e - u r s ) ( G a l a t a - İ s t a n b u l ) E c r i t p a r E. Y ü c e l , A r c h e o l . 1 3 4 • P r o j e t d ' u n e p r i s o n â C h y p r e , A r o h i t e c t e s : Ö . E r d e m e r , H . İ n a n , K . F . Ç i z g e n , 1 3 7 • P r o j e t d u p a l a i s d e l a m u n i c i p a l i t e â A d a p a z a r ı , A r o h i t e c t e s : P r o f . L â m i E s e r , P r o f . d r . Ş . S u n a r , 1 3 9 • L u d v v i g M i e s v a n d e r R o h e , P a r H . T o g a y A r c h i t e c t e 1 4 7 • L e p r o b l e - m e d e s t r o t o i r s p o u r I e s p i e t o n s d e l a v i l l e d ' l s t a n b u l E c r i t p a r Z . S a y â r , d r . A r c h . 1 5 4 • L a t e c h n i q u e d e c o n s t r u i r e I e s t r o t o i r s 1 5 6 • N e c r o l o g i e 158 - B i b i o g r a p h i e , n o u v e l l e s 1 6 0 .

Arkitekt'irı Satıldığı Kitabevleri:

Y a p r a k K l t a b e v l A . B. C. K i t a b e v i A k a d e m i k K i t a i e v i Atatürk Bulvarı No: 127 Ankara Tünel Meydanı No: \ Beyoğlu Ankara Caddesi 13/1 İstanbul

V o l u m e - 4 8

V o l u m e - 4 8

ARKİTEKT

m i m a r l ı k ş e h i r c i l i k v e t u r i z m d e r g i s i

Her üç ayda bir yayınlanır.

Adres: Anadolu Han 33 — İstanbul Tel: 22 13 07

Kuruluşu 1931 Cilt : 48 Sayı : 376

Sahibi ve sorumlu yayın müdürü:

d r . z e k i s a y â r

Sekreter:

Keti Ç a p a n o ğ l u

M u h a b i r l e • i :

>B. Almanya: Engin aydın - Mimar D.

G.SA./BDB. Avusturya : Kaya enişte mi- mar Fransa: Halûk togay Mimar D.G.S.A.

İsveç: Ali şener Mimar D.G.S.A. İsviçre:

SeyfI sonad Mimar D.G.S.A. - Kıbrıs : Ergün derviş mimar İ.T.Ü. - italya: Dr.

Baran çağa Mimar - Yunanistan: Sava çilenis - Mimar İ.T.Ü./M.M.F.

A b o n e ş a r t l a r ı : Yıllık Şahıs için 200.— TL.

Öğrenci " 150.— TL.

Yabancı ülkeler " 300.— TL.

Bu sayı : 75.— TL.

İlân tarifemiz istek üzerine gönderilir.

Yazı, foto. resim ve abone bedelleri ARKİTEKT'in adresine posta ile gönde- rilmelidir. Basılmayan yazılar iade edilir.

Adreslerini değiştiren abonelerin en geç bir ay içinde bize haber vermeleri lâzım- dır. Aksi takdirde kaybolan dergilerden idaremiz sorumlu değildir.

Subscription rates:

Annual subscription 12.-$

Sirtgle copy 3.-$

Âli subscriptions, letters, photos, articles advertisements tec. Should be addressed.

T o A R K İ T E K T

Anadolu Han No. 33 Eminönü/İSTANBUL TURKEY Abonnements pour l'Ğtranger 1 an 12-$

Prix de ce numĞro Pour tout payement et demande des seignements, ainsi que pour tout envol des documents, tels que photos, artic- les, annonces, bibliographie â inserer s'adresser â la Direction A R K İ T E K T . Anadolu Han No. 33 Eminönü İstanbul —

TUROUİE

h a b e r l e r :

' K e n t i n I a g ö t

a k l a r ü I m i ç g ö ç d

• 30'unou Dünya Şehircilik Günü nedeniyle istanbul'da yapılan toplantıda konuşan Profesör Mehmet Çubuk, "Kır- larda yaışayanlara kentlerin yaşam olanak- ları getirilmelidir" dedi.

Televizyon ve otomobilin köye gir- mesiyle farların kentleşemeyeceğini söy- leyen Çubuk, " A ş ı r ı 'kentleşme ve kırdan kente göçün esas nedeni kırsal alanlar- daki sorunlardır. Kırsal bölgelerimizde yaşayan halkımıza kentlerdeki yaşam ola- nakları ve kolaylıkları sağlanmadığı müd- detçe. köyden kente göçün önü alınamaz.

Günümüz Türkiye'sinde kentler kırları ipotek altına almış durumdadır. Kentli kır- lardan yararlanır, kırı bir doğa rezervi olarak görür. Ne yazık ki, kırların sömü- rülmesinin önüne geçilememiştir. Ülke- mizde kentleşme devam ederken, kırsal alanlarımızda aşırı bir tüketime atçık tu- tulmaktadır. Kentsel alanlardaki plânlama zaman kaybedilmeden kırsal alanlarda da uygulanmalı, kırsal alanlarımız tama- men yok olmadan kurtarılmalıdır" şeklin- de konuştu.

İ . T . Ü . m i m a r l ı k f a k i i l t e s i ş e h i r s e l b ö l g e l e r

s e m i n e r i :

• İ.T.Ü. mimarlık fakültesi şehir- sel 'bölgeler ve ulaşım kürsüsü tarafın dan "büyük mağazaların şehircilik plân- lama! sorunları konulu seminerde Alman- ya'nın ibüyük satış mağazaları (kaufhof) baş ımimarı dipl. ing. architekt Manfred Gold tarafından,

— büyük mağazaların şehircilik, plân- lama sorunları ve,

— ibüyük mağaza plânlamalarında mimarlık ve mühendislik sorunları konu- lu iki konferans verilmiştir.

Paneli, prof. Gündüz Özdeş yönelt- miş ve ıprof. dr. Şevket Sunar, doç. dr.

Necati İnceoğlu, doç. dr. A. Keskin, doç.

dr. Orhan Göçer katılmışlardır.

1. Konferansta, yer seçimi kriterleri- çekim ve etki alanı büyüklükleri-ulaşım ve otopark sorunları - arazi kullanış kat- sayıları,

2. konferansta, iç fonksiyon çözüm- leri- konstrüksiyon biçimleri - yangın ve deprem önlemleri - hırsızlık ve diğer em- niyet önlemleri - tartışılmıştır.

o t u r u m u :

• Geçen 28.12.1979 tarihinde "Tür- kiye'deki koruma sorunlarının bugünkü görünümü" konulu bir açık oturum ter- tiplenmiştir.

Oturuma İ.T.Ü. mimarlık fakültesi.

İ.D.G.SJ\. yüksek mimarlık bölümü, İ.D.M.M.A. mimarlık bölümü, O.D.T.Ü. mi- marlık fakültesi restorasyon bölümü, Ege üniversitesi güzel san'atlar Fakültesi ka- tılmışlardır.

I. S e l ç u k l u t a b a b e t i t a r i h i s e m p o z y u m u :

|~| İst. Üniversitesi Tıp fakültesi.

Tıp tarihi ve deontoloji kürsüsü başkan- lığı tarafından I. Selçuklu tababeti tarihi sempozyumu düzenlenmiştir. Açılışı, Tıp tarihi ve deontoloji kürsüsü başkanı doç.

dr. Arslan Terzioğlu 825 .yıl önce tesis edilen Şam'daki Nureddin hastanesi ve Tıbbiyesinin Tıp ve .kültür tarihi bakımın- dan önemini konuşmasile yapmıştır. Ord.

Prof. dr. Süheyl Ünver .tarafından Ana- dolu Selçuklu tababetine kısa bir bakış konulu konuşmasından sonra Prof. dr.

Oktay Aıslanapa, prof. dr. Turhan Baytop, dr. Emel Esin, prof. dr. iMetin Sözen'in konuşmaları tâkip etmiştir.

P r o f . D r . B r u n o Z e v i y e O n u r s a l d o k t o r l u k u n v a n ı v e r i l d i .

2. sanat bayramı nedeniyle İstanbula gelen ve d.g.s. akademisinde bir konfe- rans veren Prof. Dr. Bruno Zeviye, aka- demi senatosu tarafından oy birliğiyle onursal doktorluk ünvanı verilmiştir.

» k u y u [i I a Kâğıt, klişe ve diğer basım malzemelerin- deki anormal fiyat artışları ve tedarikle- rindeki zorluklara rağmen 376. sayımızla Arkitekt 49. yayın yılını bitirmiş bulun- maktadır.

Bu süre içinde 2. dünya harbini'de yaşa- mış olan dergimiz, yayınına ara vermeden bugüne ulaşmış olup, bu başarısını mes- lekdaşlarımızın ve okuyucularımızın yakın ilgi ve yardımlarına borçludur.

A r k i t e k t , bu ilgiden dolayı meslekdaş- larımıza ve okuyucularımıza, minnet ve te- şekkürlerini sunar.

A r k i t e k t

T

Norma! kat plânı Zemin kat plânı Mimarî proje ve uygulaması:

K a y a T e c i m e n Y. Mimar

Kaliforniya ve Cenevre ünL A. K e :m a I T a n e r Y. Mimar (DGSA) Ali Ç i ç e k Y. Mimar (DGSA) Statik Proje:

Ekrem Y a l ç ı n e r Y. İnş. Müh. (İDMMA).

Galatasaray Hanı, İstiklâl Caddesinde çevresi tarihi binalarla çevrili, cephesi 18,20 m. alanı 600m2 olan bir arsa üzerin- de 7 ibüro ive fki çarşı 'katından oluşan be- tonarme strüktürlü bir yapı kompleksi olup, toplam 5000 m2 inşaat alanlıdır.

Büro 'katları serbest büro düzeninde planlanmıştır ve 400 m2 alanlıdır.

Fan-Coil sistemi ile ısıtma ve havalan- dırma sağlanmıştır.

Aydınlatma asmolen tavan içinde an- kastre yerleştirilmiş fluoresant lambalar- la sağlanmaktadır.

Büro katlarına düşey sirkülasyon iki asansör ve biri bina içinde diğeri dışında yapılmış olan iki merdivenle sağlanmıştır.

Bina strüktüründeki kolon ve kirişler brüt 'beton olarak bina cephesi dışına çı- karılmıştır, amaç binanın ana strüktürünü göstermek, aynı zamanda bu elemanlarla güneş kontrolünü sağlamaktır.

- Kesitleri oldukça büyük olan kolon ve kirişleri daha ince göstermek için etrafına nervürlü form verilmiştir. Bu elemanların düzgünlüklerini temin etmek için çelik ka- lıplar kullanılmış ve tarihi çevreye uygun koyu bir renge boyanmıştır.

D A İ R E S E L P L Â N L I N O K T A B İ N A

Suadiye - İstanbul

Mimari proje Yönetmenleri A k i l B. G ö n c ü A y t a ç T ü m e r S a d ı k A k t a r S t a t i k - T e s i s a t - E l e k t r i k E R - T E M ü h e n d i s l i k B ü r o su D e t a y l a m a , İ ç D ü z e n l e m e M O D E R N O M i m a r l ı k D e k o r a s y o n B ü r o s u Ş a n t i y e Ş e f i A y t a ç T ü m e r A r s a - 2 4 3 0 m2

İ n s a a t - 4 1 5 0 m - Ç a r ş ı g u r u b u 6 0 0 m2

K a t l a r : 1 3 X 2 5 5 m2

K a t a d e d i : 1 5

Suadiye, Bostancı arasında, Bağdat Cad- desine paralel uzanan iki yolun sınırladığı arsamızlda yer alan binamız, bölgedeki en yüksek yapıdır. Giriş 'katı, çevrenin alışve- riş gereksinmelerini karşılamak amacı ile çarşı gurubu olarak düzenlenmiş, fakat bu- gün tek bir hacim olarak b'rr banka şube- sinin kullanımına açılmıştır. Üst katlar, çift daireli iskân üniteleri olarak plânlan-

Arsamızın iki yol arasında yer alması, bina bünyesindeki iki ayrı fonksiyona ulaş- mada büyük 'kolaylık getirmiş, ön taraftan oto-park imkânlı kat girişi, arka taraftan ise çarşı gir ş i gerçekleşmiştir. Çarşı gu- rubu asma katlı ve bodrum kat imkânlı- dır, dışa ve içe dönük dükkân ünitelerini içermektedir. Çarşı, üzerinde yükselen nokta kütlenin ağırlığını, geniş tabana yay- ma vazifesini yüklenmiştir.

Kat plânları, birbirlerini kesen iki daire- den oluşmuştur. Dairelerin kesiştikleri bölgede, düşey bağlantılar ve saniter gu- ruplara yer verilmiştir. Merdiven evi, asansörler, baca gurupları, mutfak, banyo, wc, giriş holünün yer aldığı bu böl'ge, kat plânının 1/4 ünü kapsamaktadır.

Önde Marmara Denizi, adalara, arkada Çamlıca Tepelerinden, Yakacığa uzanan doğadan, maksimum yararlanma amacı, 360 derecelik Ibir görüş açısı fikri ile ça- lışmaları dairesel plânlamaya yönlendiril- miştir. Çeşitli evrelerde, çeşitli değişik- liklere uğrayan dairesel plânın, iç hacim- lere yansıyan yerleşme zorlukları, iç dü- zenlemeler ile çözümlenmeye çalışılmış-

tır. Dairelerin kesiştikleri noktalarda iç bükeylik, balkonlarUaki dış bükey eleman- ları ile dengelenmek istenmiş, salon ve

yatak guruplarını ayıran iç bükeylikler ve beraber kütle dört yarım .daireye parça- lanmış ve 15 katlı yüksek ıkütle baıfifle-

tilmiştir. Bina dışında düşey batlar kuv- vetle vurgulanmış, içerde ise geniş hacim- ler elde edilmiştir. Sirkülâsyon ve sani- ter guruplarda tavanlar basık tutulmuş, diğer hacimlerde düz 'bir tavan elde edil-

İnşaatın ince yapı aşamasında kullanı- lan malzemelerin kaliteli, fonksiyonel ve uzun ömürlü seçilmesine büyük önem ve- rilmiştir.

vaziyet plânı Giriş katı plânı

B a ğ d a t c a d d e d u p l e k s b i r ı

İstanbul'un Anadolu yakasında Bağ- dat caddesi üzerinde inşa edilen bu apar- tımanın projeleri mimar Ergün Ersöz ta- rafından hazırlanmış ve uygulanmıştır.

Apartıman dairelerinin günlük yaşa- ma katları ayrı nivolarda olup yatak kat- ları üst üste düzenlenmiş, bu suretle ya- tak odalarında gürültüden uzak sakin bir ortam sağlanmıştır.

'Binanın zemin katı mağaza olarak in- şa edilmiştir. Bağdat caddesindeki yoğun trafiğin hasıl ettiği gürültüden korumak için yatak katlarının pencereleri daha kü- çük tutulmuş, buna karşılık salon katları önündeki Marmara'ya karşı olan teraslara açılan pencereler genişletilmiştir.

Binanın dış mimarisi, cephedeki bi- tiş motifinin bina kitlesi üzerinde yaptığı biraz ağır tesire rağmen, dengeli ve gü- zel bir kompozisyon yaratmaktadır.

h i i o m t u l k<ıî _ sdslosîldr pluııı 0 1 ' 1 ' 5

• H — * * — P - j n o r m a l k u t ysıtıık o

Dubleks apartman B u r s a

Ergün Ersöz'ıün Bursa'da inşa ettiği diğer bir dupleks apartıman, her katta dört daireyi ihtiva etmektedir.

E r g ü n E r s ö z ' ü n - m i m a r

k ı s a b i o g r a f i s i :

7.10.1933 de Eskişehir'de doğdu. 1957 yılında İstanbul Teknik Üniversitesinin Mimarlık fakültesinden mezun oldu, ve serbest çalışmaya 'başladı. Bir çok uluslar- arası yarışmalara katıldı. Aldığı dereceler- den bazıları :

— Tunus şehir planı tanzimi (birincilik.

— Trinity college — Dublin/lreland (şe- ref mansiyonu) — NevvYork fuarı Tütfk pav- yonu (mansiyon) — California olympic si- tesi (İkincilik) — Ortadoğu Teknik Üniver- sitesi '(mansiyon).

Türikiye çapında yapılan aşağıdaki yarış- malara katıldı, bunlarda birincilik dahil çe- şitli aldığı dereceler :

bursa

— Harbiye sitesinin tanzimi — Karadeniz Teknik Üniversitesi — Süreyyapaşa sağ- lık sitesi — izmir, çarşı — sinema ve bü- ro sitesi — Eskişehir spor tesisleri — An- talya müzesi — Malazgirt zafer anıtı — Ankara işçi sigortaları büro ve çarşı site- si — Sivas belediyesi ve tesisleri — Di- yarbakır kolleji — Eminönü çarşısı — Edir- ne Hükümet konağı — Gonk bayırı zafer

Resmî ve sivil olarak yaptığı diğer işler :

— Kartal, Maltepe, Erdek imâr plânları — İskenderun devlet hastanesi — Burç in- şaat Bağdat caddesi kompleksi — Ataköy tesisleri — Cengiz Şişilk inşaatı, Gayret- tepe — Silivri de otel, belediye, çarşı kompleksi — Marmara yapı kooperatifi — Burç inşaat'Bursa Çekirge kompleksi.

ÇEKİRGE CAD

İstanbul'u:

nel meydanı

tarihi kadar eski ve işlek Tü- Tünel pasajında (9/2) G a -

ı ' a t g a l e r i s i açılmış- Galerinin girişindeki değirmen

Galerinin açılmasında A K E R ailesi- nin 'katkıları ile ressam KADİR AKORAL'- ın eskiden beri süregelen tutkularının ger- çekleştirilmesi gayreti büyük rol oynamış- tır.

ilk sergi 15 Kasım - 20 Aralık 1978 res- sam BURHAN UYGUR tarafından, ikinci sergi 2 - 25 Şubat 1979 tarihleri arasında hocam sayın EŞREF ÜREN tarafından açılmıştır.

Tünel karşısındaki pasaja girdiğinizde çok İşlek ve merkezî bir yerin kısa bir sü- re sonra turistik Ç i ç e k p a s a j ı kadar enteresan bir s a n ' a t m e r - k e z i olmağa müsait bir yer olduğunu

görerek kabulleneceksiniz.

Galerinin girişini simgeleyen ANADO LU'nun özbe öz kuru değirmen başı biz lere, içeri girildiğinde eski Türk yapı ma zemeleri ve süsleyici elemanlarının zevk le nedenli kullanılabileceğinin müjdesi vermektedir.

Tarihî eski bir bina bodrumunun GALE- Rİ olarak değerlendirilmesinde" seçilen malzeme ve zevkli projelendirmenin: bü- tün san'at severler, dekoratörler, ressam, mimar ve mühendisleri etkiliyeceğinden emin bulunmaktayım.

Galerinin sergi çalışmaları dışında, de-

korasyon proje ve uygulama ile de meş- gul olacağı ifade edilmiştir.

Galerinin tüm san'at severlere açık bir sohbet lokali olacağı, yurt içi ve dışındaki galerilerle devamlı ilişki sağlanarak sergi mübadelesi imkânları da programlanmış bulunmaktadır.

1979/80 sergi açılış programı yapılmış- tır. Ancak bu süre içinde sürpriz sergiler- le genç san'atçı arkadaşlara da fırsat ya- ratılabileceği duyurular arasındadır.

Galerinin san'at severlere ve İstanbul'a 'kazandırılmasında: emeği geçenleri kutla-

.[—I 40. devlet resim ve heykel sergisi An- kara'da 3.12.1979 da açılmıştır.

Sergiye her tür san'at akımına mensup muhtelif kuşaklardan san'atçılar 180 tab- lo ve heykelle katılmıştır.

Bu yapıtlar arasında 8 resim ve 2 hey- kel'e ödül verilmiştir.

Eşref Üren'in bir tablosu Galeride sergilenen

r e s i m s e r g i l e r ! Taksim sanat galerisinde 1979 çalışma- larını sergileyen ressam Nevin G. Uluta- şın sergisi ilgi ile izlenmiştir.

R e s s a m N e v i n G ö k e r U l u t a ş ' ı n B i y o g r a f i s i

1934 senesin'de Uzuköprü'de doğdu. Li- se ve yüksek tahsilini İstanbul'da yaptı.

1960 da D.G.S. Akademisi Yüksek Resicn Bölümü (Cemal Tollu Atölyesinden) mezun

İlk iştirak ettiği gurup sergisi 1958 Pa- ris Genç Sanatçılar Sergisi oldu. 1960 tan 1979 yılına kadar geçen sürede 7 kişisel sergi açtı. Sanatçı b u şergilinden birini Almanya'da (Rotvveil'da), Diğerlerini İstan- bul Şehir Galerisinde gerçekleştirdi.

Türkiye Ressamlar Cemiyeti Resim Der- neğinin, uluslarası Kadın Sanatçılar Der- neği ve, Görsel Sanatçılar Derneğinin üye- si olan sanatçı, bu derneklerin değişik ta- rihlerde açmış olduğu, Ankara, izmir, İs- tanbul, Paris, 'Roma, Viyana'da ki sergile- rine iştirak etmiştir.

Sanatçının Almanyada ve Türkiyede ba- zı koleksyonerlerde, ayrıca Akban'k, İş Bankası, Şeker Sigorta ıkoleksyonlarında ve Erzurum Atatürk Üniversitesinde, İstan- bul Resim Heykel Müzesinde yapıtları bu- lunmaktadır.

Sanatçı doğadan hareket eder. Kendine haş biçem (üslup) ve yorum anlayışını gör- sellik tutumu içinde sürdürür.

" N e v i n Göker Ulutaş yapıtlarında anla- tımcı-eleyic.i tutumunun varlığını yansıt- maktadır. Sanatçı güçlü gözleminin yanın- da, b u eleyip ayıklayan tutumunun yanı sıra dışa vurumculuğunu yumuşak, sıcak kendine özgü, özgün bir biçimde görselleş- tirir. Ayrıca Nevin Göker Ulutaş'ın belge- leme yanını d.a unutmamak, b u n u gözden uzak tutmamak gerekir.

Partizanlar

Nevin Göker Ulutaş sanat çalışmaları- nın yanında eğitimciliğini de sürdürmekte olup halen Boğaziçi Behçet Kemal Çağlar Lisesinde resim öğretmenliği- yapmakta- dır.

A r n a v u t l u k f i g ü r a t i f

İ.DjG.S. Akademisi salonlarında 5 - 1 9 Aralık tarihleri arasında açılan Arnavutluk resim ve heykel sergisinde teşhir edilen yapıtlar konu olarak çoğunlukla ulusal kur- tuluş savaşı ve halk kahramanlarından oluşmaktadır.

Yağlı boya resimlerde ve heykelde ha- k i m olan teknik, klasik anlamda olup, re- j i m e ve halka hitap eden bir izlenim bı- rakmaktadır.

T ü r k i y e B ü y ü k M i l l e t M e c l i s i A t a t ü r k A n ı t ı .

1. Ödül: heykeltraş Prof Hüseyin Gezer Zaman'ın gelişmesi, koşulların değişme-

si karşısında, içinde Ulusal Kurtuluş Sava- şımız, Çağdaş Türkiye Cumhuriyetinin ku- ruluşundan başlayarak, Devlet'in oluşması ve toplumun gelişmesi yolunda büyük ka- rarların alındığı yapı, gereksinmeleri kar- şılayamaz duruma gelmişdi ve 1938 yılın- da Büyük Atatürk "yeni bir Meclis binası yaptırılmasını" önermişti.

Program'ı, bizzat O'mın gözetiminde ha- zırlanmış, proje yarışması açılmış, sonuç- lanmış ve seçilen en iyi 3 proje Atatürk'e sunularak O'nun uygun bulduğu'nun uygu- lanmasına karar verilmişti. Yapım çalış- maları ancak 1939 yılında başlayabilmiş vc 22 yılda tamamlanarak 1961 yılında kulla- nıma açılmıştı.

Geniş bir alana yerleşen ve büyük bir kompleks oluşturan mimarînin sanat ya- pıtlarıyla zenginleştirilmesi ve özellikle, uygun bir yerine bir "Atatürk Anıtı"nın ya- pılması, gerek halkımızın, gerekse yöne- ticilerin kalplerinde uzun bir özlem olarak kalmıştı.

Nihayet 1976 yılında Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu Başkanlık Divanları- nın yaptıkları ortak bir toplantıda bir ko- mite kurularak konu'nun pnoglanması ka- rarlaştırılmıştır.

Komite, çok geniş kapsamlı gördüğün den, konuyu Güzel Sanatlar Akademisi, Sanat'çı kuruluşları. Üniversite, bilim adamları ve basın gibi, bu konuda fikir ge liştirmede katkıları olacak kurumların tem- silcilerinden oluşan bir "Ön Bkir Araştır- ma Komitesi" kurulması görüşünü benim- semiş. Uzun görüşmelerde ortaya atılan fikirler bir kitapçık halinde bir araya geti rilmiştir.

1978 yılında Millet Meclisi Başkanı Sa- yın Cahit Karakaş tarafından kurulan "Mil- let Meclisi Vakfı" konuya daha dinamik ve yapıcı bir ivme katarak Türk sanatçılarına dönük bir proje yarışması açmıştır.

Yarışma jürisi, yarışmanın 2 aşamalı ol- masını, 1. aşamada fikir ve san'at açısın- dan umut verici görülen 10 yapıta 2. aşa- maya katılma hakkı verilmesini ve uygula- nacak projenin bu aşamada saptanmasını- yöntem olarak- uygun görmüştür.

Yarışma, 28 Kasım 1978 günü Millet Meclisi Basın Bürosu'nca koşulların açık- lanmasıyla başlamış ve 5 Mart 1979 günü sona ermiştir.

Yarışma sonuçları açıklandığında, mimar ve Heykeltraş larMan oluşan, 43 grubun (katılmanın, gruplar halinde olması jüri ta- rafından tavsiye edilmişti.) hazırladığı pro- jer arasından aşağıda adları verilenlere ait olan 10'u nun 2. aşama yarışmaya katılma halkkı kazandığı görülmüştür:

— Heykeltraş Hüseyin Gezer (grup başı)

Mimar İmran Gezer

— Mimar O'sman Aydınoğlu (grup başı) Mimar Murat Eriç

Heykeltraş Saim Bugay

— 'Mimar imran Gezer (grup başı) Heykeltraş Hüseyin Gezer

— Heykeltraş Hüseyin Özkan (grup başı)

İç Mimar Aydın Burteçene Mimar Ömer Derin

— 'Heykeltraş Mine Sunar (grup başı) Mimar Naim Bekitoğlu

— Heykeltraş Halûk Tezonar (grup başı) Mimar Necdet Ertugan

— Heykeltraş Şadı Çalık (grup başı) Mimar Fatih Gorbon

— Heykeltraş Mehmet Aksoy (grup başı)

Mimar Canan Erselçuk

— Heykeltraş A. Teoman Germaner (tek başına)

— Mimar Yalçın Gültekin (grup başı) Heykeltraş Tamer Başoğlu Bu 10 proje'nin sanatçıları arasında yapılan 2. yarışma da 3 ay sürmüş, so- nunda Heykeltraş Hüseyin Gezer ve mi- mar İmran Gezer'e ait proje 1. Heykelt- raş Mıehmet Aksoy'la mimar Canan Er- selçük'a ait proje 2. ve Heykeltraş Şadi Çalık .ile Mimar Fatih Goribon'a ait pro- je 3. ödül'e değer görülmüştür. 1. Ödülü alan ve ayrıca, yarışma şartnamesi uya- rınca, Büyük Jüri tarafından "uygulanma- sına" karar verilen proje'nin sanatçıların- dan Heykeltraş Hüseyin Gezer, tasarım- da konuya yaklaşımlarını ve uygulana- cak projeyi şöyle açıkladı:

Yarışma koşullarında verilen progra- ma göre "Anıt'ın, halkın toplantılar ve gösteriler yapabilmesine olanak verecek bir çevre düzenlemesiyle birlikte çö- zümlenmesi istenmekteydi, ki bu, konu- ya en olumlu yaklaşımdı. Biz, tasarım- da önümüzdeki problemin (şartnamede

belirtilen (koşullar yanında) bizi bağlayan, uymak zorunda olduğumuz unsurlarını (anlam - fonksiyon - fiziki ortam - eko- nomi - zaman gibi) saptamakla işe baş- ladık.

En önemli "sınırlayıcı" mevcut de- ğiştirilmesi söz konusu olmayan Parla- mento binasıydı. Beğenilsin ya da yad- sınsın, varlığı gözaHdı edilemezdi. Mima- rî, planıyla, kitle karakteri (biçimi) boyut- ları ve üslûbuyla, yerleşme düzeniyle kendine özgü bir "çevre" oluşturuyordu.

İkinci yönlendirici faktör, Anıt'ın Parlamento önüne konulacağı hususu idi.

Yani "Resmî" niteliği ağır basan bir çev- rede. Ortaya konacak Anıt'ı boyut ve kompozisyon düzeni açısından etkileyen fizikî çevre yanında, bu faktörün de bi- çimlendirmede (plâstik yorumda) önem- le gözönünde tutulması gerekmekteydi.

Önce fizikî çevreyi etüd ettik. Plân daki açılarla birbirine bağlanan bir dü zen içinde. Anıtın yer alacağı alan ge rek plân, gerekse kitle ağırlıkları açısın- dan katı görünümlü, simetrik bir çevr oluşturuyor. Anıt alanına yaklaşım yönle- ri, 1. parlamento binasından 2. İnön Caddesinden olmak üzere 2 açılımlı yan- lar, dıştan yaklaşıma kapalı. Alanda, ha- lihazır durumuyla, şeref merdivenlerinin bastığı plâto ile ön bahçeye inen merdi- venlerin oturduğu plâto arasında 3,20 m lik; bu nokta ile alanın İnönü Caddesine bakan alt noktası arasında da 1.80 m. lik bir kod farkı var.

Merdivenlerin ortasında, dinlenm platosunda yer alan çeşmeler dizisi, perspektife girecek herhangi bir mimarî ya da plâstik elemanı büyük ölçüde etkile- yeoek, olumsuz 'bir üslûpta tasarlanmış.

Daha ilk bakışta eğitilmiş, ya da duyarlı bir gözü rahatsız ediyor. Üzerinin örtül- mesi gereğini duyuruyor.

Üst düzlemi ön bahçeye bağlayan merdivenler, binanın ve şeref merdivenle- rinin tamamlayıcısı niteliğinde tasarlan- mış, konulmuş. Kaldırılması ya da değiş- tirilmesi, hem ekonomik açıdan, hem de zaman açısından, ancak başkası buluna- madığında başvurulacak b i r çözüm yolu olabilir.

Biz, tasarıma ve çalışmalarımıza bu zemin üzerine basarak başladık. Bu ko- şullarla belirlenen sınırları gözeterek bulduğumuz çözüm'ün ortaya koyduğu proje, genel nitelikleriyle şu'dur:

1. Bir tek taşınen 50 bin TL. olduğu söylenen merdivenleri biz olduğu gibi muhafaza ediyoruz.

2. Sadece çeşmelerin oluşturduğu yüzeyi bir röliyef panosuyla kapatıyo-

3. "Atatürk'ü anlatma" ve "toplantı - gösteri yapma olanağı veren bir çevre

düzenleme" istemlerini bir bütünlük içinde, bir kompozisyonda çözümlüyoruz.

Bunun için mimari kompleksin ana yü- zü (sütunlu şeref girişi) ve merdivenler- den inerek İnönü caddesine uzanan me- kân'ın aksına ve merdivenlerin önünde yayılan düzlem'e bir amfi oturtuyoruz.

4. Amfiyi, alt mekânın ikod farkından yararlanarak, merdivenlerin önüne gelen yönde zemini 2 m. indirmek suretiyle (alt kenarda bu düşme 0,60 m. oluyor).

oluşturuyoruz.

'Bu düzlem':in ortasında gösteri ve toplantılar :için dairesel bir podyum oluş- turuyor.

5. Mekân'ı çevreleyen elemanlar, dış çevrenin doğal yapısını podyuma ka- 'dar uzatan ışınsal girişlerle birbirinden ayrılıyor. İçe bakan yüzleri oturma ele- manlarını, dış yüzleri ise Atatürk'ü anla- tan röliyef ve yazıtları kapsıyor.

6. ıBu mimarî elemanlardan birisi oturma işlevini korumakla birlikte kitle- sel ve biçimsel farklılaşmayla, üzerinde beykel kompozisyonunun yükseldiği kai- deye dönüşüyor.

Böylece "Atatürk Destanı" başından sonuna, Dir biyografi verircesine, geniş yüzeylerde anlatılmak olanağı buluyor ve bu elemanların ördüğü görsel ve duygu- sal atmosfer, aynı zamanda toplantı ve gösterilerin yapılacağı mekân'ı oluşturu-

7. Heykel. kompozisyonu, Atatürk'ü anlatan röliyef ve yazıtlar zincirinin so- nunda konulmuş bir nokta, bir "son hal- ka" gibi, O'nun kendisini en iyi anlattı- ğına inandığımız şu sözünü simgeleşti-

"Bağımsızlık ve özgürlük benim ka- rakterimdir."

(Devamı 145. Sayfada)

3. Ödül: Heykeltraş Prof. Sadi Çalık, Prof. Muammer Onat ve Fatih Gorbon

İTÜ Mimarlık Fakültesi Döner Sermaye Çalışması

Genel Kooridinasyon:

P r o f . D r . E r o l K u l a k s ı z o ğ l u

D o ç . D r . U ğ u r E r k m a n D o ç . D r . A y l a A t a s o y D r . C a n E I g i z

D r . E r s i m E m i r o ğ l u Statik:

P r o f . D r . H a s a n K a r a t a ş

Bu projenin çözümleneceği arsadaki mevcut kullanım durumu ile mevcut in- şaat ve yerel imar durumu gibi veriler, bir bina kompleksi ile ilgili kararların alınması sırasında temel etken olmuş- t u r :

Arsada, projenin Lojman Bloğunun bulunduğu kesimde bir katı bitmiş ve di- ğer katları çıkılmak üzere kolon filizleri bırakılmış bir yapı var idi. Bu yapının bitmiş zemin katı, bir dükkânlar dizisi olarak kiraya verilmişti. Bu yapıya ait projeler bulunamadığı gibi statik projele- rin de kaybedilmiş olduğu anlaşılmıştı.

İdare başlangıçta, bu yapının üzerine kat çıkarak, ve gerideki arsa kısmını da kul- lanarak farklı fonksiyonları içeren bu kompleksi gerçekleştirmek istemekteydi.

Karşılıklı görüşmeler sonucunda, şu doğ- rultuda uzlaşma sağlandı:

Elektrik - Su İşletme binasının tek bir Blok halinde, gerideki boş arsa kesi- minde, ilk aşamada inşa edilerek ön ge- reksinmelerin süratle karşılanması,

İşletme Binası bittikten sonra, mev-

: cut dükkânların bu binanın zemin katına geçici olarak nakledilmesi ve tek katlı mevcut yapının yıkılarak yerine Lojman Bloğunun ikinci bir aşama olarak inşa edilmesi.

Lojman bloku normal ve zemin kat plânları

İşletme Binası ile Lojman Binası ara- sında, avlu ve işletme servislerinin plan- lanması.

Bu uzlaşma ilkelerine göre binalar çözümlenmiş ve 3243 m2 İşletme Binası ile 6400 m2 Lojman Binası plânlanmıştır.

Lojman Binasının zemin katında, apartman girişleri dışında, tekrar eski yerlerine geçecek olan dükkânları ve di-

ğer alış-veriş ünitelerini de içerecek şe- ıkil'd bir zemin ve asma kat sistemi oluş- turulmuştur.

İşletme ve Lojman Blokları biribîrle-

Büro bloku zemin kat plânı rini rahatsız etmiyecek konumda düzen- lenmiş olup bu binalarda yörenin İklim- sel özelliklerine cevap saklanılmasına da çalışılmıştır.

Büro bloku asma kat plân. Büro bloku 1. kat plânı

G a l a t a

M e v l e v i h a n e s i

Erdem Yücel Arkeolog

Yüzyıllar boyunca musiki ile bilimi bir arada kaynaştıran mevlevihanelerin Türk kültürüne büyülk katkısı olmuştur.

Bunların çevresinde toplanan pek çok ki- şi güzel sanatların çeşitli dallarında öğ- renim görmüş, bilimsel alanda kendile- rinden uzun uzun söz ettirmişlerdir. Ne varki, zaman tarikatların yozlaşmasına yol açmış ve bunun kaçınılmaz sonucu olarak Cumhuriyetin ilânından sonra yü- rürlüğe giren "'Tekke ve zaviyelerle tür- belerin reddine ve türbedarlıklarla bir ta- kım Unvanların men ve ilgası" ile ilgili 677 sayılı kanun tekkelerin yanı sıra mevlevihaneleri de kapatmıştır. Böylece tekkelerle birlikte mevlevihaneler de ken- di haline terkedilmiş, yanmış, yıkılmış kı- sacası tümüyle harap olmuşlardır. Oysa mevlevihaneler mimarî yönden ilginç ya- pılardır. Semahane, harem, selâmlık, der- viş hücreleri, mutbak ve türbeden mey- dana gelen bu yapıların ahşap oluşları orijinal biçimleriyle günümüze ulaşmala- rını engellemiştir. Bu nedenle bugün Türk yapı sanatında bir mevlevihane ge- lişimini izlemek çok güçtür.

İstanbul Mevlevihaneleri arasında Galata Mevlevihanesi dışında kalanlar günümüze perişan bir durumda ulaşmış- lardır. istanbul'un fethinin hemen ardın- dan Kalenderhane Mevlevihanesi ile Eyüp Mevlevihanesinin isimlerine yalnız- ca eski kaynaklarda rastlıyoruz. (1) Ye- nikapı Mevlevihanesinin büyük bir bölü- mü yanmış 12), Bahariye MevleVihanesin- den pek az bir iz kalmış (3), Kasımpaşa Mevlevihanesinin ise yıkılması için sanki elden gelen arda konmamıştır. (4)

Bu arada Üsküdar Mevlevihanesinin günümüze ulaşabilen bölümleri de bir hayırsever tarafından orijinal durumu dik- kate alınmadan onarılmıştır.

İstanbul Mevlevihaneleri ile ilgili mo- nografik çalışmalara araştırmacılar son yıllarda eğilmiş, ancak hepsini bir araya toplayacak yeterli bir yayına henüz rast- lanmamıştır. (5)

İstanbul Mevlevihaneleri arasında hiç kuşkusuz günümüze en iyi biçimde ulaşanı Galata Mevlevihanesidir. Bizans Çağında Galata Mevlevihanesinin bulun- duğu alanda bazı yerleşmeler olmuş, St.

Semahanenin bugünkü hali Theoidora Manastırı burada kurulmuştur.

Manastırın temel duvarlarının kalıntıları M.S 500 yıllarına tarihlenen lahitler ve içerisindeki kemikler 30-35 yıl öncesi bir rastlantı sonucu ortaya çıkmıştır. (6) Ga- lata Mevlevihanesinin ve ona bitişik Al- man Lisesinin bahçesinde Bizans sütun başlıkları bulunmuş, Şeyh Galip Türbesi yanından bir kaç basamakla iniılen sar- nıç duvarlarında Bizans duvar işçiliği ile karşılaşılmıştır. Ancak Beyoğlunun bu ke- siminde Galata Mevlevihanesini de kap- samına alacak geniş çapta arkeolojik araştırmalar yapılmadığından yörenin Os-

manlı öncesi yerleşmesiyle ilgili bilgiler oldukça sınırlı kalmıştır.

Yabancı yazarların Beyoğlu Mevlevi- hanesi diye sözünü ettiği bu yapı top- luluğu eski metinlere Kulekapısı ismiyle geçmiştir. Thâophile Gautier ve Edmondo Amicis başta olmak üzere, İstanbul'dan söz eden yabancı yazar ve gezginler Ga- lata Mevlevihanesine büyük yer vermiş- lerdir. (7) Galata Mevlevihanesi sözcüğü sonraki yıllarda çevrede yer alan bazı uygunsuz evler nedeniyle hakaret anla- mına geldiğinden itibar görmiyerek kul- lanılmamıştır.

(1) Fatih Mehmet II Vakfiyeleri, Ankara 1938, s. 259-260; Abdülbaki Gölpınar- lı, Mevlâna'dan sonra Mevlevilik, İs- tanbul 1958, s. 336-337; E. Yücel, Yok olan İstanbul Mevlevihaneleri,

"Türkiye Turing vc Otomobil Kurumu Belleteni" İstanbul 1977, S. 60 (339), s. 2-7; Prof. Dr. Bedi N. Şehsuvaroğ- lu. Galata Mevlevihanesi ve Turizm

"Tercüman Gazetesi" S. 37S6 (2) Reşad Ekrem Koçu, Yenikapı Mevle-

vihanesi "Yeni Musiki Mecmuası"

İstanbul 1962, S. 4, s. 59-61; Tahir'ül Mevlevi Olgun, Yeni Kapu Mevlevi- hanesi. "Mahfel" İstanbul 1342 (1923), S. 40; Mehmed Ziya, Yenika- pı Mevlevihanesi, İstanbul 1913.

(3) Reşat Ekrem Koçu, Bahariye Mevle- vihanesi mad. "İstanbul Ansiklopedi- s i " İstanbul 1969, IV, s. 1855; Reşad Ekrem Koçu, Beşiktaş Mevlevihanesi mad. "İstanbul Ansiklopedisi" İstan- bul 1961, V, s. 2585-2587; Bilgin Tur-

nalı. Bahariye Mevlevihanesi, inanıl- maz bir biganelik, "Bizim Anadolu Gazetesi" (13 Ocak 1971); E. Yücel, Bahariye Mevlevihanesi "Türk Edebi- biyatı" İstanbul 1977, S. 46, s. 31-33 (4) E. Yücel, Kasımpaşa Mevlevihanesi,

"Türk Edebiyatı" İstanbul 1974, S. 29, s. 39-43

(5) Bandırmalt-zade Esseyyid Ahmed Mü- nih Üsküdari, Mecmua-i Tekâyâ, İs- tanbul 1307; E. Yücel, İstanbul Mev- levihaneleri "Hayat Tarih Mecmuası"

İstanbul 1969, S. 11 (58), s. 28-33;

Muzaffer Erdoğan, Mevlevi kuruluş- ları arasında İstanbul Mevlevihanele- ri "Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi" İstanbul 1976, S. 4-5, s. 15- 46

(6) Reşid Saffet Atabinen, Galata Mevle- vihanesi "Türkiye Turing ve Otomo- bil Kurumu Belleteni" İstanbul 1947, S. 66, s. 10.

(7) Theophile Gautier, İstanbul (tarihsiz, s. 143-161

Osmanlı Çağında Galata Mevleviha- nesinin bulunduğu sırt ağaçlarla kaplı idi. Sayın Prof. Dr. Semavi Eyice'nin de belirttiği ğibi iki eski ve büyük Türk te- sisi, Galata* Mevlevihanesi ile bir selvi koruluğu içinde bulunan Galatasaray oku- lu, tamamen yabancı bir çevre ile sarıl- mıştır. (8) Osmanlı sultanlarının zaman zaman avlanmaya geldiği bu yeri Sultan II. Beyazıd, İskender Paşa'ya vermiştir.

Bostancıbaşı ve Beylerbeyliği görevlerini yapan İskender Paşa burada bir av çift- liği kurmuş, Mevlânâ'nın torunlarından Semaî Mebmed Dede'nin isteğiyle arazi- sinden bir bölümünü ayırarak H. 897 (1491) de Galata Mevlevihanesinin yapı- mına başlatmıştır. (9)

Evliya Çelebi de buraya biraz mü- balâğalı değinmiştir:

"Kulekapısı dışında bir kûh-i bâlâ'nın zirvesinde mevlevibane bulunduğu, İs- kender Paşa yüz adet derviş hücresi ile cihannüma bir ulu asitane yaptırmış- tır. (10)

Galata Mevlevihanesi Beyoğlunda Galip Dede Caddesindeki 15 nolu yapıdır.

Yapı mimari yönden ilgi çekicidir. Evkaf-ı Hümayun Nezaretinin 10 Teşrinievvel 1331 (1913) de hazırlattığı 1/500 ölçeğin- deki bir haritadan Galata Mevlevihanesi- nin Halet Efendi Kütüphane ve Sebili, Türbe, Hadikat-ül Ervah, Şeyh Galib Tür- besi, Hâmuşhâne (11), Mutbah, Hasan Ağa Çeşmesi, Semahane, Derviş Hücre- leri, Sarnıç, Şadırvan, Harem Dairesi ve Çamaşırhaneden meydana geldiğini öğre- niyoruz. (12) Bunlardan günümüze mut- bah, derviş hücreleri ve harem dairesi dışında kalan yapılar ulaşamamıştır.

İskender Paşa'nın yaptırdığı ilk yapı hakkında edinebildiğimiz bilgiler ise yal- nızca Evliya Çelebiye dayanır. Buna göre iskender Paşann yüz derviş odası ile çevreye hâkim, manzaralı bir avlu yaptır- dığını öğreniyoruz. (13)

Galata Mevlevihanesine yuvarlak ke- merli bir kapıdan girilir. Avlu girişinin yuvarlak kemeri üzerinde dışta Sultan II.

Mahmud'un tuğrası ile talik yazılı onarım kitâbesi yer alır. Yazıları Şair Lebib'e ait olup hattatı Yesarizâde Mustafa izzet Efendinindir. Kapının iç tarafındaki kita- be Sultan III. Selim zamanında onarımı dile getirir. Şeyh Galib'in padişaha sun- duğu kasilde kapının iç yüzüne hak edil- miştir. (14)

(8) Prof. Dr. Semavi Eyice, Galata ve Ku- lesi, İstanbul 1969, s. 15 (9) Evliya Çelebi Seyyahatnamesi (Türk-

çeleştiren Zuhuri Danışman), İstan- bul 1971, II, s. 115

(10) Evliya Çelebi Seyyahatnamesi, s. 115 (11) Bandırmalızâde Esseyyid Ahmed Mü-

nib Üsküdari, Mecmua-i Tekâyâ, İs- tanbul 1307, s. 4, 11 (12) Bu plân Türk ve İslâm Eserleri Mü-

zesindeki "Galata Mevlevihanesi"

onarım dosyasındadır.

(13) Evliya Çelebi Seyyahatnamesi, s.

115

(14) Sayın Günay Kut ve Sayın Turgut Kut'un transkripsiyonunu yaptığı bu kitabeler için bkz: E. Yücel, Galata Mevlevihanesi (Kulekapısı Mevlevi- hanesi) "Türk Dünyası Araştırma ve İncelemeleri" ist. 1979, S. 2, s. 73-

UllItlIM l'LAM

Avlu girişinin sağında iki katlı bir yapı olan Halet Efendi Kütüphane, Mu- vakkithane ve Sebili, solda da Ataullah Efendi, Kudretullah Efendi, Ubeydullah Efendi. Emine Hanım, Halet Efendinin ba- şının bulunduğu türbe yer alır.

Türbe Iköfelki taşı ve mermerden ya- pılmıştır. Gal'ip Dede Caddesine, avluya ve mezarlık yönüne üçerden dokuz yu- varlak kemerli- pencere açılmıştır. XIX, yüzyıl rokoko üslübundaki türbe yarım sütunlar, O'smanlı mimarisinde pek az karşılaşılan kompozit başlıklar ve yuvar- lak kemerlerin içerisindeki üçgen bakla- valarla cepheye sürekli bir hareket ka- zandırılmıştır. İçten yüksek bir tonozla örtülen türbenin yaldızlı kalem işleri de

•rokoko üslûbunu açıkça yansıtır. Ortada- -kl yuvarlak madalyon ile sekiz taç moti- fi dikkat çekicidir. Kartuşların içlerindeki manzara resimleri, büyük bir masa üze- rinde görülen mevlevi sikkeleri de bu gü- zel kompozisyonu tamamlar.

Galata Mevlevihanesi girişinin he- men sağında yer alan Halet Mehmed Sa- id Efendi Kütüphanesi iki katlı taş bir yapıdır. Hüseyin Ayvansarayi, Halet Efen- dinin 1810'da gönderildiği Bağdat Seferi dönüşünde Galata Mevlevihanesinde is- mail Ankaravî ve Şeyh Galip mezarları üzerine türbe yaptırdığını, bu arada kar- şılarındaki yere de kendisinirfklni ekledi- ğini ileri sürer. Böylece bu üç binanın yapımı h. 1234 [1819) da tamamlanarak büyük bir açılış töreni yapıldığını,, bütün tarikat şeyhlerinin davet olunduğunu, her birine birer top kumaş, dervişlere al- tışar kuruş verildiğini sözlerine ekler.

(15)

Sebil sökağa iki pencere ile açılır.

Şebekelerde eskiden dokuzar tas yeri ol- duğu ve vazifeli dervişlerin halka kandil günleri ayran ve şerbet diğer günlerde ise su dağıttığı bilinir. (16) Sebilin ya- nındaki rokoko üslübundaki ayna taşı bu- gün de yerinde durur. Yapının içerisinde iki büyük duvar saatinin ortasında beyaz mermerden korkuluklarla birbirinden ay- rılan muvakkithanenin yeri dikkati çeker.

Burada oturan muvakkit güneş saatine bakarak zamanı tayin eder, soranlara ezan saatini iletildi.

' Muvakkithane ve sebilin yanından üstü tonozlu, oldukça dik, taş bir mer- divenle kütüphane bölümüne çıkılır. Dik- dörtgen gövdeli kompozit başlıklı sütun- ların taşıdığı revaktan tonoz örtülü bir sahanlığa, oradan da ana mekâna girilir.

Giriş kapısının üzerinde kütüphanenin bânisi Halet Sait Efendinin dört kartuşlu sülüs kitabesi yer alır.

Halet Mehmet Said Efendinin bura- ya vakfettiği kitapları h. 1235 (1819) ve h. 1237 (1821) tarihli iki ayrı vakfiyeden öğreniyoruz. Vakfiyenin hazırlanışından sonra Halet Efendi ve onun ardından ba- zı mevlevi ileri gelenlerinin vakfettikle- ri.yle kütüphanenin kitap sayısı 1031'e ulaşmıştır. Büyük çoğunluğu yazma olan bu eserler cilt, tezhip ve minyatür yönün- den ilginç olup tasavvuf, mevlevilik- ve divan edebiyatını kapsamıştır. Bu kitap- lar Sultan Mehmed Reşad zamanında Sü- leymaniye Kütüphanesi ile Evkaf-ı İslâ- miye Müzesine verilmiştir.

Halet Mehmet Said Efendi Kütüpha- nesinin avluya bakan cephesine yerleşti- rilen klâsik üslûptaki çeşmenin bânisi Hasan Ağadır. Adam Dedenin şeyhliği za- manında Mutbah Emini olan Hasan Ağa, çeşmeyi h. 1059 (1649) yılında yaptırmış- tır. Köfeki taşından sivri kemerli çeşme- nin üzerinde 20 kartuşlu tâlik yazılı ki- tâbe yer alır. Sultan Abdülmecid'in Ga- lata Mevlevihanesine yaptığı onarım sı- rasında bu çeşme yenilenmiş, bunu be- lirten h. 1268 (1851) tarihli Şair Nisarî Ali Efendinin 16 kartuşlu tâlik kitabesi ile sultanın tuğrası çeşmenin üst bölü- müne yerleştirilmiştir.

Ş e y h G a l i b T ü r b e s i : Galata Mevlevihanesi avlusunun gi- rişine göre solunda yer alan İsmail An- karavi ve Şeyh Galib Türbesinin ilginç bir taş işçiliği vatıdır. Bugün üzerinde mevlevi sikkesinden bir alemi olan tür- benin önceleri ahşap olduğunu sayın Can Kerametli ileri sürer. Günümüze ulaşan yapıyı Halet Mehmet Sait Efendi yuka- rıda da değindiğimiz gibi h. 1224 (1819) da yaptırmıştır. İsmail Ankaravî, Şeyh Galib, İsa Efendi, Şeyh Selim Efendi ve Şeyh Mehmet Ruhi Dedenin gömülü ol- duğu türbenin yanında yedi basamakla inilen zemini su ile kaplı küçük mekân vardır. Yanlış olarak cilehane ismi yakış- tırılan bu mekân gerçekte St. Theodore Manastırına ait bir sarnıçtır.

Şeyh Galib Türbesi dikdörtgen plânlı bir yapı olup tonoz kubbelidir. Avluya ve yan cepheye üçer pencere açılmıştır.

Pencereler üzerindeki ikişer, dışa taşkın friz ve bunların arasındaki sahte konsol- lar cepheye hareket kazandırmıştır.

Semahane ve den/iş hücrelerini kap- sayan ahşap yapı avlunun sonunda yer alır. Arazîye uyum sağlandığından ön ta- raf iki, arka taraf da üç katlıdır. Sema- hane girişinde Şeyh Gavsi Ahmed De- de'nin, Kutb-ı Nayi Osman Dede'nin,

Şeyh Ağa Efendi ve Arzi Mehmed Dede- nin mezarları vardır. Eski kartpostallarda bunların üzerinde tek katlı, dikdörtgen

•plânlı iki türbe olduğu ve semahaneye aralarındaki bir dehlizden girildiği anla- şılır. Yüzyılımızın ilk yarısında bu türbe- ler yıkılmış ve mezartaşları, iki büyük mevlevi sikkesi ile mermer kuyu mey- danda kalmıştır.

Semahane kapısı üzerindeki Sultan Abdülmecid'in tuğrası ile h. 1276 (1860) tarihli dört kartuşlu talik yazılı kitabe dikkati çeker. Bundan da Abdülmecid'in mevlevihaneyi, özellikle semahaneyi 1860 yılında onardığını öğreniyoruz.

Semahane sekiz ahşap sütun ve bun- ların arasındaki korkuluklarla sekizgen plâna dönüşmüştür. Girişin karşısında mihrap ve minber yer alır. İki yandaki merdivenlerle alt ve üst katlara geçiş sağlanır.

Semahanenin sağ tarafında kalan bö- lüm şeyh dairesidir. Dıştan iki yönlü ve oldukça gösterişli bir merdivenle ulaşı- lan şeyh dairesinin üstü iki bü- yük salon, Konya Postnişin odası ve Hünkâr mahfilinden meydana gelmiştir.

A l t kattaki çeşitli hizmetlilere ait odalar iç içe sıralanmıştır. Girişin hemen üze- rinde mıtrıp heyetinin yer aldığı balkon, 'solda da yabancı misafirlerin sema ayi- nini izledikleri Bacılar Dairesi vardır.

ıRolkoko ve eğlektik üslûp karışımı bir bezemenin egemen olduğu semaha- nenin üstünü örten tavan ile iyon baş- lıklı sütunlar da bu gösterişli görünümü- nü tamamlarlar.

Mevlevihanenin mutfak, kiler ve ha- remi avlunun ayrı bir köşesindedir. An- cak bunlar yıkılmış günümüze yalnızca ocak nişi, kuyu ve bazı duvar kalıntıları ile Adile Sultan'ın yaptırdığı sarnıcın tâ- lik yazılı kitabesi gelmiştir.

Tekke ve dergahların kapatılmasın- dan sonra Galata Mevlevihanesi de de- ğişikliğe uğramış, 1946 yılında haziresi- nin bir bölümüne Beyoğlu Evlendirme Dairesi yapılmış. Halet Mehmet Sait Efendinin kütüphane ve sebili polis ka- rakolu olmuştur. Sonraki yıllarda Galata Mevlevihanesi Milli Eğitim Bakanlığına devredilmiş, ardından Kültür Bakanlığın- ca burada Divan Edebiyatı Müzesi açıl- mıştır:

(15) Hüseyin Ayvansarayi, Hadikat-ül Ce- vami, İstanbul 1281, II, s. 47 (16) Can Kerametli, Galata Mevlevihane-

si, İstanbul 1978, s. 22.

L E F K O Ş A M E R K E Z İ C E Z A E V İ P R O J E S İ

M i m a ı i P r o j e : Ö z a y E r d e m e r M i m a r ( İ . T . Ü . ) E k i p Ş e f i H ü s e y i n İ n a n M i m a r ( İ . T . Ü . )

K u t s a l F . Ç i z g e n m i m a r ( I .T . Ü . )

Statîk-B/Arme Projesi : Cahit Kaya İnş. Müh. (O.D.T.Ü.) Elektrik Tesisat Projesi : Salih Kara Elek. Müh. (İ.T.Ü.) Mekanik ve Sıhhi Tesisat Projesi Atay Cafer M ak. Müh. (K.T.Ü.)

91 000.00 m2'lik bir arazide, yaklaşık 5000.00 m2'lik inşaat alanı olan Lefkoşa Merkezî Cezaevi kompleksinin yerleşme düzeninde mahkûmların topluma kazandı- rılmasına yönelik, sosyal tesislere özen gösterilmiştir. Projenin içeriği özetle aşa- ğıda belirtilmiştir:

1. İdare ve Karakol Bölümü 1010 m2 2. Koğuş ve Hücreler 2345 m3 3. Atölye ve Sosyal tesisler 1136 m2 4. Çevre duvarı ve telleme 1500 m. tul 5. Gözetleme kulesi 2 adet Halen İnşa edilmekte olan kompleksin tüm inşaat maliyeti yaklaşık 48, mil- yon TL olarak saptanmıştır.

| jffl B B B B B B B B B B BBıııy^jililİS B B B B B S ^ B S B B| | | |

j ^ ^ p a —

Kat plânı eleva9yonlar ve kesitler

Sayııı abonelerimiz;

Devalüasyonlar, kâğıt, klişe ve sair basım gereçle- rindeki aşırı ve devamlı fiyat artışları nedeniyle, yeni abo- ne fiyatımızı henüz tesıbit edemediğimizden 1980 yayını- mız için abonelerimizin bizden mektup almadan para gön- dermemelerini rica ederiz.

a r k i t e k t

N A S A Ş - i a

her an

• NASAŞ 'la her an berabersiniz

ĞûNASAS

İTjTİ] ALÜMİNYUM SANAYİİ veTÎCARETİ A.S.

Merkez: Büyükdere cad. No.48 kat 4-5-6 Mecidiyeköy-İST.

Telex: 26140 Alme-TR.

Ankara: Tunus Cad. 93/6 Kavaklıdere-Ankara Tel. 28 15 06-28 14 54 İzmir: Cumhuriyet Bulvarı 151 kat 2 İzmir

Tel.: 12 60 68-14 56 43 Çatı cephe, tavan kaplamasından,

ulaşım sektörüne, her türlii mutfak gereçlerinden sigara, i l a ç , i ç k i ve

çeşitli gıda maddeleri ambalajına dayanıklı tüketim mallarından, evinizdeki sabun ambalajına kadar NASAŞ mamulleri sizlere ulaşıyor.

NASAŞ'la beraberliğiniz her an yenileniyor kısaca

A BLOĞU GİRİŞ CEPHESİ

A d a p a z a r ı B e l e d i y e S a i i ı r a l a r ı K o m p l e k s

D r. ş e

D r . F e

V. M a k. M ü h . Y a I . T . 0 .

D o ç . D r . A t ı f U r

Bugün, pek çok ülke de kamu ve özel kuruluşların büro ve İdari bölümlerini için- de barındıran mevcut yapılar, hizmet ke- simi dediğimiz 3.cü sektörün artan boyut ve gereksinmeleri karşısında giderek ye- tersiz ya da görev ve fonksiyonlarını kar- şılayamaz duruma gelmiş; bu nedenle de tür yapı mirasının yenilenme ve günümüz hizmet anlayış ve düzeninin gerektirdiği kalitatif nitelikleri kantitatif gereksinme- lerle birlikte ele alıp çözümleme zorunlu- luğu büyük çizgileri ile kendini hissettir- meğe başlamıştır.

Ele almış olduğumuz "Adapazarı Beledi ye Sarayı Binaları" Kompleksi çeşiıll sos- yoekonomik nedenlerle nüfusu hızla ar-

tan, yurdun endüstriyel gelişme potansi- yelinin odaklandığı Marmara Bölgesi so- run ve özelliklerini yansıtan bir yörenin, artık mevcut bina bünyesi içinde karşıla- namayacak çizgiye gelmiş yerel yönetim ve hizmet fonksiyonlarını verilen arsa ve program olanakları kapsamında çözümle- meyi gerektiren ve yapısal olduğu kadar simgesel yönü de bulunan bir kamu binası görünümündedir.

Benzer şekilde, bu kompleksin Ikent için- de bir yandan çevre ile bütünleşmesi, öte yandan güçlü bir iç yaşantıya sahip olma-

(Devamı Sayfa 145'te)

: BELEDİYE SARAYİ B. BLOĞU : AKAR TESİSLERİ

[

A BLOĞU İÇ BAHÇE - K U Z E Y - CEPHESİ

(Baştarafı 139. Sayfada) sı; ayrıca sosyal, kültürel, idari ve eko- nomik yakınlaşmayı özündeki simgesel fonksiyonlarla biçimlendirmesi 'mimari çö- zümün temel ereği olma durumun'dadir.

Ekte takdim ettiğimiz "1/100 Kesin Pro- je" de bu temel ilkelerden hareket edile-

rek ağırlıklı fonksiyonlara mekansal yanıt sağlayıcı bir kompleks ortaya koyma ça- bası içinde "çağdaş teknik ve estetik dü- zeyde" fakat bizim olan bir "kültürel du- yarlılığa" hitap edecek, insan ölçüsünde tutulmuş ve abartılmamış bir biçimlenişle

değerlendirilmeğe çalışılmıştır.

1,8 bareminden faydalanılarak 15 kat olarak yapılan nokta bina arsasının iki cad de arasın'da bulunması nedenlle şimdilik yapılan diğer bir çok yüksek binalar gibi sıkışık bir durum göstermemektedir.

(Baştarafı 131. Sayfada) Daha ilk gençlik yıllarından başla- yan ve giderek O'nun yaşamını destan- teştıran, O'nu emperyalizme karşı savaş- ta "Dünyanın mazlum mill©tleri"ne öncü yapan hayat'ın her safhası, gerçekten bu "bağımsızlık" ve "özgürlük" aşkının ve bunu kendi ulusu adına bir savaşım balinde sürdürmenin halkaları gibidir.

Bunların herbirisinin anlatımda yerini al- ması lâzımdır. Bu destan bir tek kurtu- 4uş savaşı panosuyla anlatılamaz. Başı ve sonuyla birlikte verilmek gerek. Askerî, politik ekonomik yönleriyle..

8. Heykel kompozisyonunda, başta belirttiğim gibi, hem etrafı çevreleyen

•yapıların boyuıtsal etkileri, biçimsel ka- rakterleri, hem de burasının "resmî" hü- viyeti gözönünde tutulmuştur. Kompozis- yon, genelinde, organik yapıda, bir boş- luk doluluk örgüsü kuruyor. Oldukça ma- sif nitelikteki taban, yer yer yukardaki boşluklardan süzülen ışıklarla aydınlana- rak, iç ışıklar kümeliyor. Ana kitleler

kompozisyonu, her yöne yönlendirecek bi- çimde, birbirine geçen halkalar ve ritm- ler oluşturuyor.

Kompozisyon, yeri ve yerin anlam- sal niteliği gereği statiktir. Ancak bu ni- telik özellikle bağımsızlığı simgeleyen bayrak ve Özgürlük simgesi meş'alenin ritmiyle dinamik bir görünüm kazanıyor.

Gittikçe yükselen ve uçta birbirine kavuşan bu îki eleman, Atatürk'ün "ba- ğımsızlrk" ve "Özgürlük" şe'klin'de belir- lediği karakterini simgelerken, görsel olarak ta kompozisyonu dinamik, kıvrak ve hareketli bir niteliğe ulaştırıyor.

Bu plâstik yapısıyla heykel kompo- zisyonu, mimarî çevrenin katı yapısıyla zıtlaşarak onu yumuşatmakta sıcak bir bava getirmektedir. Heykel kompozisyo- nu yerleşim olarak dairesel dizinin ekse- ninden bir yana kayarak oturmakla ge- nel düzendeki simetriyi bozuyor, heykel- in biçimsel karakteriyle yüklendiği yu- muşatma işlevine katkıda bulunuyor.

Sonuç olarak Büyük Millet Meclisi önüne konulacak olan bu Anıt, bir yan- dan mimarî yapıların simetrik ve katı çizgili görünümüne sıcak bir katkı geti- recek, öte yandan bu mekâna, içinde Ata- türk ilkelerinden kaynaklanan görüşlerin dile getirildiği, onun ideallerinin yaşatıl- dığı ve de her parçasıyla Atatürk'ü söy- leyen etkili bir unsur eklemiş olacaktır.

ARKİTEKT

c i l d l i k o l l e k s i y o n l a r ı ö d e m e l i p o s t a i l e a d r e s i n i z e g ö n d e r i l i r

MENTO SEKTÖRÜNDE kraft kağıdı savurganlı olmak, Katkılı Portland Çimentosu tercih etmek ekonomimize her vıl artacak ihracatla 2 MİLYAR 700 MİLYON TL KARŞILIĞI DÖVİZ KAZANCI

ithalatını kısmakla 363 MİLYON TL KARŞILIĞI ÖVİZ TASARRUFU sağlayabilir.

Yalnızca, torbasız, dökme çimento tercihiyle 1 MİLYAR 804 MİLYON liral yurdumuza yararlı, kalıcı yatırımlara yöneltilebilir.

ÇİMENTAŞ

Tüm çimento üretici ve tüketicilerini ulusal ekonomiye çok yönlü katkıda bulunulması için DÖKME ÇİMENTO ve KATKIU

PORTLAND ÇİMENTOSU tercihine çağırmaktadır.

Ç İ M E N T A Ş