A R K İ T E K T
M İ M A R L I K , Ş E H İ R C İ L İ K V E B E L E D İ Y E C İ L İ K D E R G İ S İ Revue mensuelle d ' a r c h i t e c t u r e
-d'urbanisme et des a r t s decoratifs
Monthly publication on architec-tvıre city p l a n m n g a n d decoration
Monatsheft fllr Baukunst Staedtebau und Dekoration İMTİYAZ SAHİBİ VE BAŞ YAZARI : Z E K Î SAYÂR, U. N E Ş R İ Y A T M Ü D Ü R Ü A B İ D İ N MORTAŞ A D R E S : A R K İ T E K T ANADOLU H A N No. 33 E M İ N Ö N Ü , İ S T A N B U L T E L E F O N : 2 2 1 3 0 7 K U R U L U Ş U : 1931 Cild : 24 No. 282 A b o n e ş a r t l a r ı : Yıllığı 20.— T.L. Altı aylığı 12.— T.L. Sayısı 7,50 T.L.
Yabancı memleketler için : 25. T.L. İlân tarifemiz talep üzerine gönderilir.
ARKİTEKT'in KOLLEKSİYONLARI:
1931 — 1935 beher cildi 25.— T.L. 1936— 1940 » » 22,50 T.L. 1941 — 1945 » » 20.— T.L. 1946 — 1955 » » 20.— T.L.
Bütün yazı; foto; resim ve abone bedelleri ARKİTEKT'in adresine posta ile gönderil-melidir. Basılmıyan yazılar iade edilir. Adreslerini değiştiren abonelerin en geç iki ay içinde idarehanemizi haberdar etme-leri lâzımdır. Aksi takdirde kaybolan der-gilerden Müdürlüğümüz mes'uliyet kabul
etmez.
Pour tout payement et demande des ren-seignements; ainsi que pour tout envoi des documents, tels que photos, articles, annon-ces bibliographie â inserer, s'adresser â la
Direction. Adresse A R K İ T E K T
No. 33 Anadolu Han, Eminönü İstanbul Turquie
Ankara Mümessili Y. Mimar Neşet Akatay
B A Ş Y A Z I
25 inci YILI BİTİRİRKEN
Zeki SAYAR
ARKİTEKT (MİMAR) bu sayı ile 25 inci intişar yılını bitiriyor. Memleketimiz-de bir meslek Memleketimiz-dergisinin çeyrek yüzyıllık, devamlı bir neşir hayatı nadir vak'alardan-dır. Üstelik ARKİTEKT'in herhangi bir teşekkülün veya devletin yardımına dayan-madan bugünü idrak etmesi, ayrı bir hu-susiyet taşımaktadır.
Birçoklarımızı, hattâ çıkaranları çok zaman tatmin etmemiş olan bu nâçiz ve mütevazı dergi, bugüne kadar, 24 cild ve takriben 7500 sayfalık neşriyatı ile, son çeyrek yüzyıl mimarlık ve güzel sanatlar faaliyetimizi aksettiren bir yayın olmuştur. ARKİTEKT, nasıl çktı ve devam etti, geç-miş yılları hatırlamıyanlar tabiî bunu bil-mezler.
1928 yılı G. S. Akademisi mezunların-dan, sekiz on kişi 1930 da, Abidin, Cemil ve Faruk'un bürosunda toplanarak dergiyi çı-karmağa karar verdiler. Hatırladığıma göre, o zamanki genç mimarlar şu isimlerden iba-retti: A. Mortaş, A. Ziya Kozanoğlu, S. Ak-kaynak, S. Hakkı Eldem, F. Çeçen, Cemil, Ş. Balmumucu ve Z. Sayâr.
İlk teşebbüs, daha Akademideyken okul dergisini tertip ve idare eden Mortaş ile, talebeliğinde gazeteci ve romancı olan A. Ziya Kozanoğlu'nundu. Mortaş ve Kozanoğ-lu tertip ve baskı işlerini üzerine aldı. Malî işlerin çevrilmesi bana verildi. Diğer arka-daşlar yazı ve doküman işleri ile müştere-ken uğraşmayı kabul ettiler. Bir gün, top-lantıya geldiğim zaman derginin ismi görü-şülmekteydi. Fikrimi sordular, «MİMAR»
olarak teklif ettim. Kabul edildi. 1931 Ocak ayında MİMAR'ın ilk sayısı böylece çıktı. Beş sene, her ay muntazaman devam etti. Dil inkılâbında, derginin adını «ARKİ-TEKT» yaptık.
Daha ilk yılda A. Ziya Kozanoğlu Ada-na'ya giderek, dergi ile alâkasını kesti. İm-tiyaz sahipliğini kabul ettim. İkinci yıl dergi tamamen Abidin Mortaş ile benim üzerimde kaldı. 1942 den sonra Mortaş'ın Ankara'ya gitmesiyle tamamen yalnız kaldım.
İkinci Dünya Harbinde, gerek Mortaş'ın gerekse benim askerliklerimiz neşriyatın in-tizamını bozdu. Askerliğim sırasında, neşri-yat kısa zaman için inkıtaa uğradı. Bu yüz-den 1941 - 1942 senelerinde ancak bir lık neşriyat yapabildik ki, derginin bu yıl-lara ait koleksiyonu tek cild halindedir.
İkinci Dünya Harbine tesadüf eden yıl-larda, ancak iki ayda bir neşriyat yapabili-yorduk. 1950 den sonra, kâğıt, klişe, baskı fiyatlarının çok daha yükselmesi üzerine, iki ayda bir neşriyat yapmamıza imkân kalma-dığından geçen senedenberi 3 ayda bir (yıl-da 4 defa) ve kapağa sayı numarası koya-rak neşriyata devam ediyoruz. Bu sayı ARKİTEKT'in 282 inci nüshasıdır.
Dergimizin 25 yıllık devre içinde daha tekâmül etmesi ve gelişmesi icap ederken, bugün yayınını zorlukla yapabilmesi haki-katen üzücüdür. Bâhusus, başka memleket-lerdeki mimarlık yayınlarının zenginlikle-rini gözönünde tutarsak endişe etmemek ka-bil değildir. Ancak beş altı senedenberi
(Baş yazının devamı) tan fiyatlarının ve materiyel buhranının bizi dergiyi ne kadar zorlukla idameye mecbur ettiği bir hakikattir. Bilhassa son zamanlarda kâğıt cinslerinin bozulması, klişelerin âdi çinkodan yapılması, matbaa-larda baskı nefasetinin kalmaması, dergi-mizin nefasetini daima düşürmüştür.
25 yıl zarfında neler yapmak istedik, fakat neler yapabildik, mühim olan budur.
A R K İ T E K T neşredilmeğe başladığı günden bugüne kadar, benimsediği prensip-lere sadık kaldı. Memleket mimarlık hâ-diselerini objektif bir görüşle aksettirdi. Neşriyatı bazılarına politika yapıyor! zanm verdi ise de, yalnız mimarlık ve sanat me-selelerinde meslek politikası dozunu hiçbir zaman aşmadı.
Meslek dergisi olduğu için, kimseyi ne övdü, ne de zemmetti. Hattâ maalesef sa-nat tenkidleri de yapamadı. Bunun iki se-bebi vardı. 25 seneden bu tarafa mem-leket mimarlığının gerek devlet, gerek cemiyetle olan münasebetlerini gözönüne getirirseniz, mimarî kritiklerin o zaman için faydadan ziyade zararlı olacağına hak ve-rirsiniz. İkinci sebep de el'an bizde mimar-lık fikir sahasında tenkid yapan hiç kimse-nin maalesef yetişmemiş olmasıdır.
Bu itibarla, ARKİTEKT, mimarları-mız arasında bir zümrenin inanışlarını ya-yınlayan bir dergi olmadı. Esasen, son se-nelere kadar, mimar topluluğumuz, o ka-dar azdı ki, bugünkü gibi sanat anlayışında birleşen gruplar teşekkül etmemişti. Bu hal, müşkülpesent olmamıza imkân bırakmıyor-du. Ne bulduysak, nelerin faydalı olacağına kanaat getirdiysek, yayınladık. Bu yüzden bazılarının tenkidlerine uğradık. İşin tat-bikî zorluğunu bilmeyenler, henüz pek oku-mağa ve fikrî mesaiye fazla yer verilme-yen memleketimizin şartlarını düşünmeden tenkidlerinde bazan insafsızca hareket et-tiler.
Eğer, yirmi beş yıl zarfında mimarlık, şehircilik, arkeoloji ve diğer sanat kolla-rında yayınladığımız eserler ve doküman-larla mimarlık arşivimize hizmet edebildiy-sek, ne mutlu bize!
Şüphesiz ki, hükmü gelecek mimarlık nesilleri verecektir.
25 yıl zarfında bizi teşvik edenler de çok oldu. Maalesef memleket^ içinden zi-yade yabancı memleketlerden daha fazla alâka gördük. Seneler geçti. Her yıl bütün meşakkatlere rağmen, her cilde bir yenisini ilâve ettiğimiz vakit, bütün yorgunlukları unutuyorduk.
Bugün benim için, bir rüya gibi geçen yirmi beş yıl, çeşitli hâtıralar ile doludur. Her sayı çıktıkça, arkadaşlarımızla, yükten kurtulmuş bir insanın rahatlığını duyarız. Fakat bu sükûn fazla sürmez. Yeni sayının işleri ve zorlukları yeniden başlar.
Bize, cesaret veren dergiye gös-terilen herhangi yeni bir alâkadır. Bazan bir vilâyetten, bazan yabancı bir memleket-ten gelen, iki satırlık bir mektup, bizi teş-ciye kâfidir. Bu, her vakit böyle olmuştur. Yabancı bir bibliografide yayınladığımız bir yazıdan bahsedilmesi, bir üniversitenin dergimize alâka göstermesi, bir meslekda-şın itina ile hazırladığı eserini neşredilmek üzere bize yollaması, eski sayılarımızda çıkan bir makalenin aranması gibi... daha bunlara benzer birçok, küçük, fakat bize yeniden kuvvet ve enerji veren hâdiseler olmamış olsaydı, belki bu yılları idrak ede-mezdik.
25 yıl zarfında, bizimle birçok arka-daşlar dergiye emek verdiler. Benim ARKİTEKT'teki günlük işlerimi paylaşmış olanlara, bilhassa, Y. Mimar Neşet Akatay, Bayan Anita, K. Kandıralı, K. Çapanoğlu Yıldız ve Kemal Dönmez'e, ayrıca dergi-mize yazı ve eser veren meslekdaşlarla onun vefakâr okuyucularına teşekküre borçluyum. Z. SAYÂR
