ARKtTEKT
M İ M A R L I K , Ş E H İ R C İ L İ K V E T U R İ Z M D E R G İ S İ
Revııe t r i m e s t r i e l l e D ' a r c l ı i l e c t u r e - r ~ j Q u a r t e r l y p u b l i c a t i o n on A r c h i l e c - ı—T D r e i m n n a t s z e i t s c h r I f l f u r D ' u r b a u i d i n e et rtes al'ts d S c o r a ı i f s tııre c i t y p l a n n i n f ; and ı l e c o . a t i o n b a u k u n s t . s t a e ı l t e b a u uncl d e k o r a t i o n
İMTİYAZ S A H İ B İ VE E A Ş Y A Z A R I : Z E K İ S A Y A R . U. N E Ş R İ Y A T M Ü D Ü R Ü M. İLHAN O Ö N FN
A D R E S : A R K l T E K T A N A D O L U H A N No. 33 E M İ N Ö N Ü . İ S T A N B U L T E L E F O N : 2 2 1 3 0 7
KURULUŞU: 1931
Cilt: 36 No. : 327
A b o n e ş a r t l a r ı :
Resmî ve özel bürolar için yıllığı 50.— T.L. Özel kişiler için yıllığı 40.— T.L. » Altı aylığı ... 22.50 T.L. Bu sayı 15.— T.L. Yabancı memleketler için 60.— T.L. ARKİTEKT'iıı KOLLEKSİYONLARI : 1931 — 1935 beher cildi 45.— T.L. 1936— 1940 » » 45.— T.L. 1941 — 1950 » » 40.— T.L. 1951 — 1966 » » 50.— T.L. İlân tarifemiz talep üzerine gönderilir. Yazı; foto; resim ve abone bedelleri ARKİTEKT'in adresine posta ile gönderil-melidir. Basılmıyan yazılar iade edilir. Adreslerini değiştiren abonelerin en geç bir ay içinde idarehanemizi haberdar
etme-leri lâzımdır. Aksi takdirde kaybolan der-gilerden M ü d ü r l ü ğ ü m ü z mes'uliyet
ka-bul etmez. Sekreter: Keti ÇAPANOĞLU. Muhabirlerimiz :
B. Almanya: Y. Müh. Mimar Arslan TER-ZİOĞLU — Fransa: Y. Mimar Halûk TOGAY — İsviçre ; Y. Mimar Scyfi SONAD — B. Amerika: Y. Mimar Nezahat ARIKOĞLU _ İzmir: Y. Mimar Harbi HOTAN.
Pour toııt payement et demande des ren-seigncments; ainsi qııe pour toııt envoi des documents, tels que photos, articles, annon-ces bibliographie â inserer, s'adresser â la Direction.
Abonnements pour l'etrangeı I an 5 Dollars Prix de ce numero 1.25 * Ali subscriptions, letters, photos, articles, advertisements ete. Should be addressed To: A R K İ T E K T
No. 33, Anadolu han Eminönü, İSTANBUL Subscription rates : TURKEY Annual subscription Dollars 5.00
Single copy » 1.25 B A Ş Y A Z I
inan
ve
kaçırılan
tarihî
eserlerimiz
ZEKİ SAYARHer gün yurdumuzdan eski tarihî eser-lerin çalınıp kaçırıldığını öğrenmekteyiz. Gün geçmiyor ki, yeni bir kaçakçılık ola-yını haber almayalım! Profesyonel kaçakçı-ların yanında, bilhassa yaz aykaçakçı-larında, küçük hırsızlık vakaları pek çoğalmaktadır.
Bunun neticesi, bir milletvekili (1) haklı olarak, eski eser kaçakçılığı hakkında, B. M. Meclisine önerge vermiş ve Meclis araştırması istemiştir. Ayrıca Millî Eğitim Bakanı bu konu üzerinde geniş bilgi vererek, kaçakçılığı önlemek için çare ve tedbirlerden bahsetmiş, bu arada kazıların Bakanlık tarafından yapılmasını savunmuş-tur.
Basında, eski eser kaçakçılığına karşı birçok mütehassıs (2), yazar, çeşitli yazılar yazmakta, gerekli tedbirleri tavsiye etmekte ve hükümeti uyarmaktadırlar. Son yıllarda tarihî kültürel zenginliklerimizin korunması şuuru halkta yavaş yavaş uyanmakta, bu konuya hükümetin de ilgisi artmaktadır.
Eski eser kaçakçılığı bütün Ak-deniz memleketlerinde olmakta ve pro-fesyonel kaçakçılar, teşkilâtlı bir şekilde ça-lınmaktadırlar. Son zamanlarda bir kaçakçı-lık olayı üzerine İtalya hükümeti İnterpoi'un, konu ile ilgilenmesini talep etmiştir. Bu hu-susta, İnterpol Akdeniz memleketlerindi bir
tahkikat açarak geniş bir kaçakçılık şebeke-sinin mevcudiyetini meydana çıkarmıştır.
Bergama müzesinden geçen yıl çalınan ve el'an bir ipucu elde edilemeyen BAKHÜS heykeli hırsızlığı için, bizim de, İnterpol'e niçin müracaat etmediğimizi bir türlü anla-mak kabil değildir?
Arkeolojik sahalarımızın genişliği, bu-na mukabil koruma vasıtalarımızın yetersiz-liği sebebiyle, Akdeniz memleketleri arasın-da belki en çok kaçakçılık yapılan yer, Tür-kiye'dir. Biz, ancak yapılan kaçakçılıkların pek azından haberdar olmaktayız. Durum böyle iken, İnterpol'dan faydalanmamak bir noksandır. Tarihî kültürel kalıntı ve eserle-rin korunması, bilhassa bunların değerleri-nin halka anlatılması, gibi hususlarla, 1962 yılında UNESCO'da bir takım çalışmalar yapılmış ve her memleket bu gayretlerden faydalanmışlardı. Eski eserlerin değerlerini halka anlatmak bakımından maalesef mem-leketimizde, şimdiye kadar olumlu bir ça-lışma yapıldığına şahit olamadık.
Müzelerimizdeki kıymetli eserler veya kazılarda elde edilenler hakkında bro-şürler, seminer, konferans gibi vasıtalarla, halk aydınlatılmamış ve uyarılmamıştır. Bilhassa, antik kalıntıların kesif bir şekilde bulunduğu bölgelerde, halk ve öğrenciler bu
M O Z A İ K L E R İ
_ _ = , sEaSsDEKORASYONDA
W: 222 111
gibi vasıtalarla uyarılmalı ve bilgi sahibi olmalarına yardım edilmelidir ki, bölgele-rindeki eserleri korusunlar ve kaçakçılığa karşı uyanık olsunlar.
El'an yürürlükte olan 1906 tarihli, Asarı Atika nizamnamesinin yerini alacak Eski Eserler kanununun B. M. Meclisinde senelerden beri bekletilmesi de, dikkate şa-yandır. Bilhassa, eski nizamnamede pek ha-fif olan kaçakçılık cezalarının, daha şiddetli olmasını sağlayacak olan bu kanunun süratle çıkarılması gereklidir.
Millî Eğitim Bakanı, kazıların tamamen Bakanlık tarafından yapılmasının düşünül-düğünü söylerken, belki, en ideal şekli ifade etmiştir. Ancak, bu kazıların tümünü yapa-bilmek için her şeyden önce maddî imkân-lar yani naraya ve mütehassıs elemanimkân-lara ihtiyaç vardır ki, Bakanlık maalesef her ikisinden de mahrumdur.
Geniş maddî imkânlara sahip bir-çok yabancı üniversiteler, kurumlar, Ba-kanlığın izni ile memleketimizde yıllardan
beri kazılar ve ilmî araştırmalar yapmakta-dırlar. Bu heyetlerin çalışmalarına müsaade edilirken, bundan böyle, bir, iki hükümet komiseri tayini ile yetinmemek, ilmî iştiraki sağlayacak olan mütehassıs elemanlarla kazı-lara katılmak daha uygun olacaktır.
Eğer Bakanlığı yabancı ilmî heyetlerin yaptıkları kazılar birçok bakımdan tatmin etmiyorsa, kendi mütehassıs kadrolarını tamamlayıncaya ve gerekli parayı temin edinceye kadar kazıları tatil etmek en doğ-ru bir hareket olur.
Müzeler Genel Müdürlüğü halen bü-yük bir eleman ve personel sıkıntısı içinde-dir. Bu sebepledir ki, Müzelerimiz gerektiği gibi korunamamakta, BAKHÜS misali hır-sızlıklara sahne olmakta, eski eser bölgele-rinde bulunmuş değerli eserler, depolarda saklanmakta ve kadrosuzluktan, mahallin Maarif memurlarına idareten! teslim edil-mektedirler.
Keza, Müzelerimizde, mütehassıs ele-mansızlık yüzünden kıymetli eserler çok fena
şartlar altında teşhir edilmekte, depolarda gün ışığı görmeyen parçalar ilmî bir tasnife tabi tutulamamaktadırlar. Hatta müzeleri-mizde ve depo müzelerdeki eserlerin tam bir envanterinin mevcut olduğu bile şüphe-lidir.
Bütün bunlar, Müzeler Genel Müdürlü-ğünde bir reorganizasyona ihtiyacı olduğu-nu göstermektedir. Son birkaç yıl içinde, bir-kaç bölge müzesi açılmış ve bazı genç ele-manlarla kadrolar takviye edilmişse de, bu kâfi değildir.
Memleketin daha fazla soyulmamasını istiyorsak bu davanın üzerine eğilmek ve ta-rihî kültürel varlıklarımıza sahip olmak âcil bir zarurettir.
(1) Adana Milletvekili Kemal Sarıibra-himoğlu.
(2) Dr. Nezih Fıratlı — Eski Eser Kaçakçılığı ve Önleme Çareleri, 18/8/1967 Milliyet gazetesi.
