D E M O K R A S İ V E Ş E H İ R C İ L İ K
B e r l i n T e k n i k Ü n i v e r s i -t e s i M e r k e z î Ş e h i r c i l i k E n s t i t ü s ü n ü n ç a l ı ş m a l a r ı -n ı -n s e -n e l i k b i l a -n ç o s u .
Mimar, Yüksek Mühendis
Arslan T E R Z İ O Ğ L U «Berlin Muhabirimiz
Tekniğin ilerlemesi ve bunun sonucu olarak iktisadî ve sosyal alanda, halihazır-daki değişiklikler, kendi kanunlarına bağlı dinamizmi içerisinde, daha, eskisi iyice ta-n ı ta-n m a d a ta-n , yeta-nisi çabukça ortaya çıkıyor. Bu prosesin en iyi şekilde belli olduğu yer-ler daha çok sık olarak nüfusun toplandığı noktalar, yani büyük şehirlerdir. Burada da, u m u m î ve resmî olarak bu ilerlemeye ayak u y d u r m a k için yapılan çabalar, baş döndü-rücü tempo ile husule gelen değişikliklere ayak u y d u r a m a m a k t a d ı r . Bu değişiklikler daima yeni sorular ortaya atmaktadır. Hangi değer ölçüleri içerisinde, insanın dünyadaki varlığı ve şehirlerin çehresi tc-cessüm etmelidir, hangi düşünce ile plan-lanmalı ve hangi yolla bir demokraside iyi bir çözüm yolu olarak kabul edilen neti-ceye ulaşılabilir?
İngiltere, Fransa, İsrail, İtalya. Kana-da, HollanKana-da, Polonya, İsveç, Türkiye ve Birleşik Amerika'dan gelen şehircilik mü-tehassısı mimarlar Berlin Teknik Üniversi-tesinde verdikleri konferanslarda, dünyanın çeşitli memleketlerindeki şehirlerde, teknik asrın tesirlerinin meydana getirdikleri deği-şiklikleri belirttiler. Plânlamadaki değer öl-çülerinin çeşitli memleketlerde nasıl çeşitli yönlerden ele alındığını da burada müşa-hede ettik.
Birleşik Amerikadan. Philadelphia, Şe-hir plânlama dairesinin eski Şefi Prof. M O L T K E bize baş döndürücü inkişafın da. nihayet bir sınırı olacağını bu Amerikan şehrinin misaliyle gösterdi. Philadelphia 2.2 milyon nüfusu olmasına rağmen, 25 milyon-luk bir bölgenin yegâne ihraç ve ithal lima-nıdır. Fakat gelecek 20 sene içerisinde
nü-fusunun anormal bir şekilde artmasına im-kân yoktur. Eskiden merkezî olarak yerleş-miş, daima gelişen ve limanın fonksiyonu-na bağlı iktisadî büyük şirketler, zamanla boşaldı.
İhraç ve ithal mallarının deposu, fab-rikasyonu, paketlenmesi gibi dezentral fonk-siyonlara yer açmak için, bir büyük şehrin merkez fonksiyonunu teşkil eden alış - veriş mağazaları, büro ve kültür müesseseleri şehrin kenar semtlerine göç etmeğe mecbur oldular. Bu kenar semtlere göç, geride mer-kezde kalan iskân mıntakalarının fakir ve geri kalmış sefil semtler haline gelmesine yol açtı. Sonradan çalışma ve kapital göçü, bu gerileme hâdisesinin en feci hali aşikâr olunca, bunun neticesi olan, hususî iktisa-diyatın kaydettiği zararlarla görüldü ki, eğer şehir yaşamak ve canlanmak istiyorsa, bugünkü gensrasyon mazide yapılan günah-ları ödemeğe mecburdur. Şehircilik bu se-ferki belediye seçimlerinde en büyük pro-paganda teması oldıı.
R C M A şehrinin yeni şehir plânının müellifi V E N E D İ K Üniversitesi Şehircilik Profesörü P İ C C İ N A T O gayet güzel şekilde gösterdi ki, birbiri içine kapanmış halka ve dört köıeü plân şeklinin, şehirciliğin tekâ-mül tarihinde büyük bir rol oynadığı ve bunıın en ilkel şeklinin vahşi A M A Z O N yer-lilerinin halka ve dairesel k o n u m d a inşa edilmiş köylerinde tesadüf edildiğini, f a k a t hâlâ 20. asırda bile, büyük şehirlerde yal-nız birkaç bin değil, milyonların yaşamak mecburiyetinde kalmasına rağmen, bu şekil-deki plândan kurtulamamıştır. Bu arada Piccinato buna en güzel misalin M İ L A N O şehri olduğuna işaret etti ve dedi ki:
«Açıkça Radio-central olarak, fonksiyonca iyi ve organik şekilde R o m a devrinde, Ortaçağda, Rönesansta gelişmişti, tâ ki N a -poleon şehri radikal ve hiçbir ruhu olma-dan büyültünceye kadar.
M U S S O L İ N İ de vahşi A m a z o n l a r d a n farklı clmıyan düşünce kabiliyeti ile, Milâ-no şehrini birbiri etrafında büyüyen halka-lar şeklinde büyütüp, genişletti. Yaptığımız plânlar, inkişafı nihayet L İ N İ A R olarak aç-mak ve bir merkez bağlantısı husule getir-mek ve bununla mahallî iktisadiyatı tanzim etmek, ne yazık ki tahakkuk ettirilemedi. Kanunlar geç, buna karşılık arsa spekülâs-yonları çok çabuk aldı yürüdü.
R O M A şehri de aynı şekilde, çevresine drğrıı, halka halka gelişti. Ancak iki sene cnce biz şehircilik mütehassısları dâvayı karandık ve bizi destekliyen politikacıların yardımı ile kcnzentrik inkişafa bir nihayet vererek, yapılan şehircilik nâzım plânına göre. kısım kısım tatbikat sahasına koy-mağa m u v a f f a k olduk.»
Avnı cesaretle « L O N D O N C O U N T Y C O N C İ L » şehir plânlayıcısı M r . BOR da İngiltere'deki şehircilik faaliyetlerinden bah-setti:
Eski kötü günlere dönmemek için II. Ci-han Harbini takip eden günlerde ilk d e f a olarak ciddiyetle, cemiyeti yeniden düzen-leyecek şekilde plânlamaya girişildi. Önce Londra'nın yükünü hafifletici 8 şehir plân-landı ve 15 sene içinde tatbik sahasına kondu. Bugünkü şehircilik anlayışına göre bu 15 sene önce yapılmış şehir plânları de-ğ g i n d e n çok kaybetmiş olmasına rade-ğmen,
bu faaliyet birçok memleketler için örnek teşkil edebilir.
H O L L L A N D A ' n ı n şehircilik faaliyet-leri. D E L F T Teknik Üniversitesi Şehircilik Ordinaryüsü Prof. V. E M B D E N tarafın-dan açıklandı:
Hollanda'da çok yüksek nüfus kesafeti sıkışık durumdaki halka insanî ve sosyal açı-dan yapılan plânlama ile iktisadî ve sınaî gelişmeye ayak uyduran bir plânlama arasın-da tercih hakkı bırakmıyor. Bu arasın-dar mem-leket üzerinde çok n ü f u s u n yaşama hakkı iddiası Hollanda'nın iktisadî politikasının esasını teşkil ediyor, öyle ki yapı iktisat ve sanayiinde hükümet tarafından idare ve kontrol edilerek hazırlanan Şehircilik nâzım
plânına göre, nerede endüstri yapılarına ihtiyaç varsa, nerede bir şehir genişletilme-sine lüzum varsa, orada kendini gösteriyor. Tabiî neticesi de örnek bir kalkınma oluyor. Yüksek Mühendis - Mimar M E R T E N S CPİ-Aviv) İSRAİL'in kalkınmasından, bu-rada yapılan şehircilik faaliyetlerinden bah-setti:
«Dünyanın dörtbir yanından göçmen olarak gelen Yahudilerin en basit bir şekil-d i şekil-d ; olsa iskânı imkân şekil-dahiline girebilmesi için burada plânlama âdeta bir mecburiyet-tir. Bugün İsrail'de hiçbir problem yoktur ki, en küçük teferruatına kadar önceden gelecekte hâsıl olacak bütan engelleri düşü-nerek plânlanmamış o'.sun. Onun için İsrail
bugün tekâmül devresindeki geri kalmış ül-keler içinde en moderni ve en modern me-todlarla çalışanıdır. Şehircilik ilminin ve araştırmalarının gayesi sosyal strüktür değiş-melerini ve sebeplerini gelecekteki tesirle-riyle araştırmak ve politik ve teknik ba-kımdan z a m a n a uyan nâzım şehircilik plâ-nını tesbıt etmektir.>
Konferansların bu sene içinde de deva-mı düşünülmektedir. Önce Avusturya'dan Viyana'nın şehir plânlarını tanzim eden Crd. Prof. Dr. Rainer ile Dr. Kastner kon-ferans verecekler, bunu Belçika, Yugoslavya, Çekoslovakya ve D a n i m a r k a ' d a n gelecek şe-hircilik mütehassısları takip edeceklerdir.
Berlin, 20 şubat 1964
Sessizdir, kolaylıkla monte e d i l i r , sarfiyatı az. fiatı ucuzdur. Z a r i f ve g ö ş t e r i ş l i d i r .
Evlere olduğu kadar, iş yerleri, kulüpler, lokanta v.s. lokaller için ş a y a n ı tavsiyedir.
DUMANSIZ, KOKUSUZ, TEMİZ
bir mutfak
s a l o n
ç a l s ş m a
yeri için.
Türkiye Genel Distribütörü
