Yurtkur tarafından yürütülen burs uygulaması

1 Ocak 2004 tarihinde yürürlüğe giren 5102 sayılı Yüksek Öğrenim Öğrencilerine Burs, Kredi Verilmesine İlişkin Kanun uyarınca yurt içinde yüksek öğrenim gören muhtaç öğrencilere MEB’e bağlı olan Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu Genel Müdürlüğü (Yurtkur) tarafından burs verilmektedir. Bunun yanı sıra, tüm kamu kurum ve kuruluşları da burs verilmesini öngördükleri ihtiyaç halindeki yüksek öğrenim öğrencilerini Yurtkur’a bildirmekte ve bu kişilere verilecek burs tutarları Yurtkur tarafından verilmektedir.170

a) Muhtaçlık ölçütleri ve hedefleme mekanizması

Ön lisans, lisans, yüksek lisans ve vakıf üniversitesi öğrencileri ile ikinci öğretimde okuyan öğrencilerden muhtaç durumda olanlar ve açık öğretimde okuyan anne-babası ölmüş olan veya şehit gazi çocukları gibi öncelikli öğrenciler Yurtkur tarafından verilen burslardan yararlanabilmektedir. Bunun yanı sıra, Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) sonucunda sayısal, sözel, eşit ağırlık, yabancı dil dallarında ilk 100'e giren öğrenciler, ülke adına müsabakalara katılan amatör milli sporcu öğrenciler ile 3580 sayılı Kanun uyarınca, öğretmen yetiştiren yüksek öğretim programlarını ilk 5 tercihinde kazanan öğrencilere de burs verilmektedir (MEB kontenjanı).

Yurtkur tarafından burs verilmeyen yüksek öğrenim öğrencileri şunlardır: • Kamu kurum ve kuruluşlarından burs almakta olan öğrenciler,

• Yetim maaşı ve nafaka alanlar dışında, asgari ücret düzeyinde aylık veya ücretle sürekli bir işte çalışan veya gelire sahip olan öğrenciler,

• Burs isteğinde bulunduğu tarihte okula giriş tarihi itibarıyla bir öğretim yılı kaybı olan öğrenciler,

170 _{Anayasa Mahkemesi, belediyelerin de diğer kamu kurum ve kuruluşları gibi, burs verilmesini} istedikleri öğrenci listelerini Yurtkura iletmeleri ve bursların Yurtkur tarafından verilmesi gerektiği yönünde karar vermiştir. Ancak Mahkemenin gerekçeli kararı henüz Resmi Gazetede yayımlanmadığı için karar yürürlüğe girmemiştir.

132 • Yabancı uyruklu öğrenciler,

• Polis akademisi öğrencileri ile askeri okul öğrencileri, • Ek süre öğrenim gören öğrenciler,

• Hazırlık sınıfında öğrenim gören yüksek lisans öğrencileri.

Yurtkur tarafından verilen burs hizmetinde kullanılan hedefleme mekanizması, bu hizmetin yüksek öğretim öğrencilerine verilmesi dolayısıyla kategorik kriterlere dayalı hedeflemedir. Ayrıca, öğrencinin gelir durumu tam olarak sorgulanmaması, bazı nafaka alma, çalışma gibi bazı hususlara bakılması ve.gelir durumunu gösterebilecek bazı hususların beyanının istenmesi nedeniyle, bir tür gelir göstergelerine dayalı hedefleme mekanizmasının kullanıldığı da söylenebilir.

b) Başvuru şekli

Üniversiteye ilk defa kayıt yaptıran öğrencilerin burs müracaatları ÖSYM’nin internetteki ÖSS sonuç sayfasından; ara sınıf, master ve doktora öğrencilerinin başvuruları ise Yurtkurun internet sayfasından kabul edilmektedir.

Burs başvurusunda bulunan öğrencilerden anne ve baba meslek belgesi istenilmektedir. Başvuru sırasında beyan edilen diğer bilgilere dair belgeler alınmamakta ancak, bu bilgilerin kontrolleri ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından elektronik ortamda yapılmaktadır. Öğrencilerin, istenen belgeleri süresi içerisinde Yurtkurun Bölge ve Yurt Müdürlüğü bulunan yerlerde bu müdürlüklere teslim etmeleri, Bölge ve Yurt Müdürlüğü bulunmayan yerlerde ise posta ile Kuruma göndermeleri gerekmektedir.

c) Başvuruların değerlendirilmesi

Öğrencilerden alınan belgeler Yurtkur tarafından belirlenen esaslara göre incelenerek uygun bulunanlar işleme konulmaktadır. Kurumca burs verilecek öğrenciler, Yönetim Kurulunca belirlenen kıstaslara göre değerlendirilmektedir.

Burs tahsisi yapılan öğrenci, metni Yurtkur tarafından hazırlanan taahhütnameyi noterde tanzim ve tasdik ettirerek, Yurtkur’a vermekle yükümlüdür.

133

d) Programdan çıkış

Burs almasına karar verilen öğrenciye; öğrencilik halinin devam etmesi ve burs almasına engel bir durumunun olmaması koşuluyla, öğrenim gördüğü kurumun normal öğrenim süresi kadar burs verilmektedir.

Bursun kesilmesini gerektiren haller şunlardır: • Devamlı gelirle çalışmaya başlama, • Başarısız olma,171

• Öğretim kurumundan ayrılma, • Burs almaktan vazgeçme,

• Yurtkur yurtlarından süresiz olarak çıkarılma cezası alma,

• Herhangi bir suçtan dolayı en az altı ay hapis veya ağır hapis cezası ile kesinleşmiş mahkumiyetin bulunması (cezası tecil edilenler hariç),

• Bazı fiilleri işlemiş olma veya bu fiillerden dolayı öğretim kurumunun disiplin kurulunca herhangi bir ceza almış olma,172

• Ölüm.

Öğrenci okumakta olduğu öğretim kurumundan ayrılıp başka bir öğretim kurumuna kaydolursa, önceki öğretim kurumunda başarılı olması kaydıyla, burs almaya devam etmektedir. Ancak, öğrencinin burs alacağı toplam süre, yeni öğretim kurumunun normal öğrenim süresinden fazla olamaz.

Öğrenci, öğretim kurumundan en az bir yarı yıl izin alırsa veya kayıt dondurursa; almakta olduğu bursu kesilir ve yeniden öğrenimine başladığında bursu kalan öğretim süresi kadar almaya devam eder.

171 _{Öğrencinin başarı durumu her yıl öğretim kurumu tarafından Yurtkur’a bildirilmektedir.}

172 _{Öğrencinin; öğrenim görmekte olduğu öğretim kurumlarında veya eklentilerinde, kalmakta olduğu} yurtta, öğretim kurumu veya barındığı yurdun dışında, münferiden veya topluca her ne şekilde olur ise olsun anarşi ve terör olaylarına karışması, öğrenim özgürlüğünü ihlal edici (direniş, boykot, işgal, yazı yazma, resim yapma, slogan atma gibi) davranışlarda bulunması, bu fiillere eksik veya tam teşebbüste bulunması, üzerinde veya kendi kullanımına bırakılmış yerlerde ateşli silah, patlayıcı madde, bıçak gibi tüm kesici, delici, yakıcı, boğucu, ezici, parçalayıcı, eza ve cefa verici olarak salt saldırı ve savunmada kullanılmak üzere, özel nitelikte yapılmış olan her türlü suç aletlerinden birini veya bir kaçını bulundurması.

134

En az bir yarı yıl süreyle öğretime kapalı tutulan öğretim kurumlarındaki öğrencilerin bursları, kurumun kapatıldığı süre kadar kesilir ve öğretim kurumunun yeniden öğretime açılması halinde burslar ödenmeye devam edilir.

e) Yardım miktarı ve finansman yöntemi

Aylık burs miktarlarını, ödeme zamanını ve öğrencilerin ÖSS sonucundaki başarılarına göre burs kontenjanlarını belirlemeye Yurtkur Yönetim Kurulu yetkilidir. Yönetim Kurulu, üniversitelere (vakıf üniversiteleri hariç) Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi Kılavuzundaki öğrenci kontenjanlarını dikkate alarak, burs kontenjanı ayırmaktadır. Üniversiteler kendilerine ayrılan kontenjan kadar, burs alacak belirleyerek Yurtkur’a bildirirler. Ayrıca üniversiteler, kendilerine ayrılan kontenjanın yüzde 20’sine tekabül eden miktarla sınırlı kalmak kaydı ile öğrencilerine aylık burs miktarının üç katına kadar burs verilmesini talep edebilmektedirler.

Burslar T.C. Ziraat Bankası aracılığıyla hak sahibi öğrencilere ödenmektedir. Genel bütçeli daireler ve katma bütçeli idareler ile SYDTF dışında kalan kamu kurum ve kuruluşları, verilmesini öngördükleri burslar için gerekli miktarı Yurtkur hesabına yatırmaktadırlar. Aktarılan miktarlar Yurtkur tarafından herhangi bir kesintiye tabi tutulmaksızın, bildirilen öğrencilerin hesabına yatırılmaktadır.

f) Bilgi işlem sistemi

Burs almaya hak kazanan her öğrenci için bir dosya açılmakta ve burs numarası verilmektedir. Burs alan öğrencilerin, değerlendirme kriterlerinde kullanılan tüm bilgileri, bilgi işlem sisteminde bulunmaktadır.

Yüksek öğrenim öğrencileri 2007-2008 öğretim yılından itibaren burs başvurularını sadece internet üzerinden yapmaya başlamışlardır. Öğrenciler internet üzerinden başvuru yaparken T.C. kimlik numaralarını girdiklerinde, ekrana gelen kimlik bilgilerini doğrulamaları gerekmektedir173. Başvurular, değerlendirme kriterlerine göre oluşturulan bir puanlama formulü kullanarak puan verilmekte ve bu puanlama işlemi elektronik ortamda işletilen bir program aracılığıyla yapılmaktadır.

173 _{Başvuru sahiplerinin kimlik bilgileri, Yurtkur ile Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü} arasında yapılan bir protokol sayesinde, başvuru yapılırken on-line olarak görülebilmektedir.

135

Vergi ve sigorta kaydının olup olmadığı hususuyla ilgili sorgulamalar ise, ilgili kurumlara (Maliye Bakanlığı ve SGK) gönderilen listeler aracılığıyla yapılmaktadır.

g) Programla ilgili veriler

Tablo 3.22. Yıllar İtibarıyla Yurtkur Tarafından Burs Verilen Öğrenci Sayısı, Aylık Burs Miktarı ve Toplam Ödeme Tutarı

Yıl

Lisans Yüksek Lisans Doktora Toplam

Aylık Burs Miktarı (TL) Öğrenci Sayısı Aylık Burs Miktarı (TL) Öğrenci Sayısı Aylık Burs Miktarı (TL) Öğrenci Sayısı Toplam Ödeme Tutarı (TL) Toplam Ödeme Tutarındaki Yıllık Reel Değişim 1 (Yüzde) Toplam Öğrenci Sayısı Öğrenci Sayısının Toplam Öğrenci Nüfusuna Oranı 2 (Yüzde) 2004 90 54.728 180 - 270 - 49.348.350 - 54.728 3,01 2005 110 96.921 220 1.124 330 65 123.570.902 131,47 98.110 4,73 2006 130 132.396 260 2.861 390 240 204.166.695 50,75 135.497 5,87 2007 150 165.157 300 3.267 450 499 298.530.000 34,43 168.923 6,98

Kaynak: Yurtkur Genel Müdürlüğü, Yüksek Öğrenim Kurumu. (1) TÜFE’deki yıllık ortalama artış oranları kullanılmıştır.

(2) Toplam öğrenci sayısı, YÖK’e bağlı üniversitelerdeki lisans, yükseklisans ve doktoraya devam eden toplam öğrenci sayısını ifade etmektedir.

Tablo 3.22.’de görüldüğü gibi, burs alan öğrenci sayısı yıllar itibarıyla artmaktadır. Öğrenci sayısının yükseköğrenimine devam eden toplam öğrenci nüfusu içindeki payında da artış görülmektedir. Bu durum, burs hizmetinin kapsamının giderek genişlemekte olduğuna işaret etmektedir. Ayrıca, toplam ödeme miktarında da yıllar itibarıyla artış görülmektedir. Toplam ödeme tutarları reel olarak da artmış olup; bu artış, hızı giderek azalmakla birlikte, oldukça yüksek seviyelerde gerçekleşmiştir.