Yurt İçinde Yapılan Yayın ve Araştırmalar

Sosyal Bilgiler öğretimine dinamizm kazandıracak olan güncel olayların sınıf ortamında eğitim materyaline dönüşmesi konusunda ülkemizde yapılan bazı çalışmalar bulunmaktadır. Ancak bu çalışmalar oldukça yetersiz sayıdadır.

Deveci tarafından yapılan çalışmada (2007) Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin derste güncel olayların öğretimine ilişkin görüşlerini belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaç, doğrultusunda Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin güncel olayların öğretimini nasıl gerçekleştirdikleri, güncel olayların öğretiminde hangi kaynaklardan yararlandıkları, Sosyal Bilgiler dersinde güncel olayların öğretiminde ne kadar zaman ayırdıkları, derste kullanacakları güncel olayları hangi ölçütlere göre seçtikleri, güncel olayları öğretirken hangi yöntem ve teknikleri kullandıkları, güncel olayların öğretiminde ne gibi sorunlarla karşılaştıkları ve bu sorunlara ilişkin çözüm önerileri, öğretmenlerin görüşlerinden faydalanılmak suretiyle ortaya konulmaya çalışılmıştır. Araştırmada nitel araştırma yaklaşımına dayalı yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi kullanılmış, farklı sosyo-ekonomik düzeylere sahip öğrencilerin devam ettiği okullardan toplam 20 gönüllü Sosyal Bilgiler öğretmeni ile görüşülmüştür. Elde edilen bulgular doğrultusunda şu sonuçlara varılmıştır:

• Öğretmenlerin çoğunluğu güncel olayların Sosyal Bilgiler dersi ile yakından ilgili olduğunu düşünmektedir.

• Derste en çok gazete ve televizyon gibi kaynaklar kullanılmaktadır.

• Derste güncel olaylar konuya göre yeri ve zamanı geldiğinde kullanılmaktadır.

• Güncel olayların öğretimi sırasında daha çok soru-cevap, araştırma ödevi, tartışma, ve canlandırma v.b. yöntemler kullanılmaktadır.

• Güncel olayların öğretimi sırasında öğrenciler ve ailelerinden kaynaklanan bazı sorunlar yaşanmaktadır.

• Sosyal Bilgiler dersine ayrılan süre yetersiz kalmaktadır.

• Sosyal Bilgiler öğretmenleri, Sosyal Bilgiler dersinde güncel olayların öğretimine yönelik olarak dersin süresinin arttırılması, programın gözden

geçirilmesi, ders kitaplarının güncel olaylara uygun olarak düzenlenmesi gibi önerilerde bulunmuşlardır.

Arın (2006) deneysel çalışmasında Sosyal Bilgiler derslerinde güncel olayların kullanılmasının öğrencilerin akademik başarıları ve öğrendikleri bilgileri hatırda tutma düzeyine etkisini araştırmıştır. Araştırmacı dersleri işlerken güncel olay materyallerini kullanmış, güncel olaylardan faydalanarak dersleri işlemiştir. Çalışma sonucunda şu sonuçlara ulaşılmıştır:

• Öğrenciler Sosyal Bilgiler dersinde güncel olayların kullanılmasını zevkli bir öğrenme şekli olarak görmektedirler.

• Öğrenciler, güncel olayların derste kullanılması sayesinde eğitici haber izlemeye başlamışlardır.

• Öğrenciler, dünyada meydana gelen olayları öğrenmişlerdir.

• Öğrenciler, haber haritaları kullanma yoluyla dünyadaki ülkelerin ve şehirlerin yerlerini öğrenmişlerdir.

• Öğrenciler, güncel olayların kullanımı ile dersin konusunu daha iyi anlamışlardır.

• Öğrenciler, Sosyal Bilgiler dersini sevmeye başlamışlardır.

Sosyal Bilgiler dersinde güncel olayların kullanımı, öğrencilerin Sosyal Bilgiler dersindeki akademik başarılarını ve öğrendikleri bilgileri hatırlama düzeylerini yükseltmiştir.

Binbaşıoğlu, (2004) çalışmasında güncel olayların eğitimde kullanılmasının önemi, güncel olayların kullanımında amaçlar, güncel olayların öğretiminde yöntemler, güncel olayların eğitime katkıları, güncel olayların derslerde nasıl işleneceği konusunda teorik bilgiler vermektedir.

Kabapınar ve Baysal tarafından yapılan araştırmada (2004) ders programı ile ilgili konulardaki gazete haberlerinin hayatla ilintili sosyal sorunlar olarak Sosyal Bilgiler öğretimi ile ilişkilendirilmesi amaçlanmıştır (Kabapınar ve Baysal, 2004: 384).

Araştırmada iki gazete haberi kullanılmıştır. Birinci haber 16 yaşında bir çocuğun, gizlice babasından aldığı anahtarla minibüsü kullanırken bir kahvehaneye çarpması hakkındadır. Bu olayda 18 yaşını geçmenin ve ehliyet sahibi olmanın anlamını, trafik kurallarına uymanın önemini, aileye ve içinde yaşanan topluma karşı sorumlulukları ve hatalardan dolayı pişman olmadan önce davranışların doğruluğunu/yanlışlığını düşünmek gerektiğini vurgulaması bakımından önemlidir. İkinci haberde ise alkol kullandığı için ehliyetine el konan, ancak tekrar alkol alarak servisi kullanan bir servisi sürücüsünün tutuklanması hakkındadır. Bu olayın seçilmesindeki amaç, alkollü araç kullanmanın ve aynı hatayı tekrarlamanın sonuçlarını, kişinin kendisine, ailesine ve topluma karşı olan sorumluluklarını irdelemektir (Kabapınar ve Baysal, 2004, s.389).

Araştırmada sınıf içinde ve çalışma yapraklarında öğrencilere sorulacak sorular belirlenmiştir. Bu iki olay ile ilgili olarak öğrencilere sorulacak sorular, olay öncesi, olay anı, ve olay sonrası düşünülerek hazırlanmıştır. Uygulama sırasında değer yargısı belirtmeme, öğrencilerden gelebilecek her türlü düşünceye açık olma, sınıfta özgür bir tartışma iklimi yaratma noktasında bilinçlendirilmiştir. Bir olayın öğrencilerle ele alınması iki ders saati sürmesi iki ders saati sürmüştür. İlk saatte öğrencilere gazete haberi dağıtılmış, daha sonra ahlaki, düşünsel ve empatik sorular sorulmuştur. İkinci saatte öğrencilere bireysel olarak çalışma yaprakları dağıtılmış ve her öğrencinin kendi görüşlerini yazmalarına özen gösterilmiştir (Kabapınar ve Baysal, 2004, s.389).

Araştırma sonucunda vaılan sonuçlar şöyle sıralanabilir:

• Sosyal olaylar ile ilgili tartışmalar öğrenciler için geliştirici olduğu, sınıftaki iletişime her öğrenciye farklı oran ve biçimlerde de olsa katkıda bulunmaktadır. Çünkü öğrenciler bir olayın algılanması, düşünülmesi, duyumsanması, yorumlanması, eleştirilmesi ile ilgili çok farklı seçenekler, görüşler, duygular, bakış açıları değer yargıları ile karşılaşma olanağı bulabilmektedir.

• Öğrencilerin sosyal hayatta karşılaşabileceği ya da düşünce üretmesi gerektiği durumlara karşı önceden hazırlık ve deneyim süreci olarak

öğretimde etkin bir biçimde rol alması, eleştirel yaklaşması ve karar süreçlerinde aktif olması gerekmektedir.

• Kalıcı bi öğrenme için öğrencinin olaylardan ve durumlardan anlam çıkarmaları gerekmektedir.

• Sürece etkin katılım (düşünme, yorumlama, karşılaştırma sınama, tartışma) ile olanaklı olabilir.

• Uygun öğrenme ortamları hazırlandığında öğrenciler yaratıcılıklarını gösterebilmekte ve farklı düşünceler üretebilmektedirler.

• Karar verme süreçlerinde etkin olma sorumluluğu ile birlikte hayatta seeçenek sahibi olmak memnuniyet verici bir durumdur.

• Araştırma sonucunda ilköğretim 3. ve 5. sınıf öğrencilerinin gazetelerden alınan sosyal olayları ahlakî, düşünsel ve empatik boyutlarıyla değerlendirebildikleri ortaya konmuştur.

Durlu’nun (1956) çalışmasında bazı ilkokulların 3, 4, ve 5. sınıflarında güncellik ve yakın yurt bilgisi temelinde deneysel bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışmanın başlıca hedefleri; ders programının temel konularını yakın çevreye intibak ettirmek, çocukta yurt ve dünya olaylarına alaka uyandırmak ve bu alakayı öğretimde hareket noktası yapmak, geniş bir hürriyet havası içinde çocuğun şahsiyetini geliştiren serbest konu ve serbest çalışma yoluyla öğretmen ve öğrencinin yaratıcılığını köstekleyen klâsik metotların bağını çözmek, gelişmiş ülkelerde uygulanan metotların gözü kapalı bir taklitçisi olmadan ülke gerçeklerine uygun demokratik hayatın gerekliliklerini yeni nesle yaşayarak benimsetecek daha elverişli bir çalışma sistemi kurmak olmuştur. Çalışmaya başlamadan önce öğrencilere bir yazılı yoklama uygulanmış, öğrencilerin her gün iç içe oldukları konulardan ne kadar haberdar oldukları tespit edilmeye çalışılmıştır. Öğrencilere güncel genel kültür soruları, çok yakınlarında bulunan sosyal kurumlar ve doğrudan günlük hayatları ile ilgili basit sorular sorulmuştur. Alınan netice, öğrencilerin güncel ve önemli konulardan yeterince haberdar olmadıklarını ortaya koymuştur.

Çalışmada; öğretim sisteminde gözlem, deney, aktüalite yani gerçek hayat, çalışma konularının kaynağı ve hareket noktası olmuştur.

Çalışma sonunda önemli sonuçlar elde edilmiştir. Düşünme, kendi kendine öğrenme, kendi kendine yapma, öğrenme, araştırma ve okumanın zevkine varma, işbirliği ve yardımlaşma fikrinin güçlenmesi, vazife ve mesuliyet hissinin güçlenmesi, müşahede, mukayese, hatırlama ve işgücünün gelişmesi, kendine güvenin artması bu sonuçlardandır. Bu yöntemle dersin, çocukların serbest faaliyetlerle problemlerin hep birlikte çözüldüğü neticeli ve zevkli bir toplantı halini aldığı görülmüştür.

Uyanık (1937) gazetenin ve dolayısıyla güncel olayların eğitimde kullanılmasının ne gibi faydaları olacağı üzerine çalışmalar yapmıştır. Uyanık çalışmasında, 1930’lu yıllarda gazetelerde yer alan haberlerden yola çıkılarak derslerin ne kadar zevkle işlenebileceği ve hemen her derste bu güncel olaylardan faydalanarak daha etkili öğretim yapılabileceğini açıklayarak anlatmıştır. Bu çalışmada ders materyallerinin eğitimdeki yeri, eğitim ve inkılâp organı olarak gazetenin önemi, zararlı ve uydurma gazete haberleri, Osmanlı Devleti’nden Cumhuriyet dönemine gazetelerdeki değişim ve gelişmeler, millî birlik konusunda gazetenin önemi, millî önem taşıyan olayları gazetelerden takip ederek milletçe aynı duyguları hissetmenin önemi, herkesi okur-yazar yapmanın gerekliliği, basının zararlarına karşı genç okuyucuları düşünerek, eleştirerek okuma yönünde yetiştirmenin önemi üzerinde durulmuştur.

Ankara’da bazı okullarda yapılan bir anket sonuçlarına göre öğrencilerin öğrencilerin düzenli gazete okumadıkları, gazetelerde en çok heyecanlı hikâye ve roman yazı dizilerini okumayı tercih ettikleri tespit edilmiştir. Eğitimde gazetelerden faydalanmak için fırsatları değerlendirme, programa bağlı öğretimde gazeteden faydalanma, öğretimde kullanılabilecek örnek haber konuları, gazetelerdeki reklam ve propaganda yazılarının incelenmesi konularına yer verilmiştir. Gazete kupürlerini toplama ve tasnif işinin öğrenciye öğretilmesi, gazete kesiklerinin nasıl toplanıp muhafaza edilebileceği, toplanan kupürlerin konularına göre nasıl kaydedileceği konusunda bilgi verilmektedir. Ayrıca gazete parçalarına dayalı bir toplu öğretim örneği verilmektedir.

III. BÖLÜM