Her yıl tekrarlanarak güncel olay olma özelliği olan belirli günler ve haftalar devletimizin devamı, milletimizin refahı, ilerlemesi ve toplumsal bütünlük açısından vazgeçilmez değerlerimizdir.
Belirli günler ve haftalar, her yıl aynı gün tekrarlanan güncel olaylardır. Belirli günler ve haftalar, okuldaki törenler ve kutlamalar, Sosyal Bilgilerin yaşayarak öğretilmesi, öğrencilerin en etkin bir şekilde öğrenme yaşantısına katılmaları bakımından oldukça önemlidir. Bayramlarda, anma ve kutlama günlerinde, törenler düzenlenerek çeşitli etkinlikler yapılır. Bu suretle insanların konuya dikkatleri çekilir ve bilgilenmeleri sağlanır. Bu faaliyetler öğrencilerin güncel olaylarla ilgilenmesini, toplum hayatında önemli rol oynayan kurumları, olayları ve sorunları fark etmelerini ve önemini kavramalarını sağlar. Bu kurumlara karşı olumlu tutum geliştirmelerine, evrensel ve millî değerleri benimsemelerine vatansever, manevî tutumlarının gelişimine, derin vatandaşlık değerleri oluşturulmasına yardımcı olur. Belirli günler ve haftaların sunum şekli kavrayışların, elde edilen değerlerin derinliği ve niteliği, geliştirilen tarihsel bakış açısı ve sonuçtaki tutumlar büyük ölçüde bu özel gün ve haftaların çocukların hayatlarındaki anlamını ve önemini ortaya koyar (Demirtaş ve Barth, 1997; Erden, Tarihsiz, s.24; Michaelis and Garcia, 1996, s.286).
Millî ve dinî bayramlar, yerel kurtuluş ve kutlama günleri, önemli olaylar, belirli günler ve haftalardan faydalanmak suretiyle, öğrencilerin tarihî duyarlılığının geliştirilmesine çalışılmalıdır. 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı Millî Mücadele döneminde bir zaferin ya da Türk İnkılâbı ile ilgili bir olayın yıldönümü, Ankara’nın başkent olması gibi olayların yıldönümlerinde Atatürk’ün kişilik özelliklerini, inkılâplarını, ilkelerini ve düşüncelerini öğrencilere anlatmak gerekir. Öğretmen Atatürk’ün “Ne mutlu Türküm diyene”, “Yurtta sulh cihanda sulh” gibi sözlerinden faydalanarak, Türk milletinin
dünya tarihinde oynadığı rolü; askerlik, idare, bilim, fen ve sanat gibi birçok alanda insanlığa hizmetlerini öğrencilerin kavraması için gayret etmelidir (MEB, 2005, s.9).
Bayramlar, belirli günler ve haftalar, anma törenleri kültürel mirasın vazgeçilmez bir parçasıdır. Miras niteliğindeki değerlerin, fikirlerin, görüşlerin ifadesine ve kutlanmasına hususi zaman ayrılmalıdır. Belirli günler ve haftalar dikkatleri özel olaylara, kuruluşlara, belgelere, kişilere ve geleneklere çeker. (Michaelis and Garcia, 1996, s.286)
Dinî bayramların kutlanması temel olarak ailelerin ve dini kuruluşların sorumluluğunda olsa da, bayramlar kutlamak, öğrenmek öğrencilerin diğer kültürleri kavrama düzeylerini ve kültürel çeşitliliğe saygı düzeylerini arttırabilir. İnançlar, etkinlikler ve kutlama şekillerindeki farklılıklara saygı göstermeye dikkat edilmelidir. Ayrıca dinî bayramlara katılmayan bireylerin duygu ve düşüncelerine hassasiyet gösterme, tüm bireylerin ve grupların özgürlüğüne saygı duyma kazanılması gereken bir değerdir (Michaelis and Garcia, 1996, s.286).
Öğretmenler yıllık Sosyal Bilgiler programlarını hazırlarken belirli günler ve haftalara ayrılacak zamanı, bu olayların ele alınmasındaki derinliği ve Sosyal Bilgiler programından ayrı tutulararak ya da programla birleştirilmiş olarak incelemenin değerini göz önünde bulundurmalıdırlar. Ayrıca öğretmenler yıllık plan hazırlarken öğrencilerin belirli günler ve haftalara yakınlığına ve bu olayların öğrenciler için sahip olduğu değere dikkat etmelidirler (Michaelis and Garcia, 1996, s. 287).
Birinci sınıftan başlayarak tüm sınıflarda belirli günler ve haftalar incelenmektedir. Sonraki sınıflarda daha ileri düzeyde öğrenim fırsatları sağlanır. Belirli günler ve haftalar çocukların deneyimlerine, temel bilgilerine ve işlenecek üniteye uygun olduğunda ayrıntılı bir şekilde incelenir. Her sınıfta pek çok belirli gün ve haftaya dikkat çekildiğinden dolayı çocukların sınıf geçtikçe daha derin değerler ve kavrayışlar geliştirdiklerinden emin olmak için ayrıntılı bir plana ihtiyaç duyulur. Bunların hangi ünitelerin bir parçası haline getirileceğine dikkat edilmelidir. (Michaelis and Garcia, 1996, s.289).
Gelenekleri, kutlamaları, törenleri, terimlerin özel anlamlarını, seçilen belirli günler ve haftaların önemini anlatmaya büyük önem verilir. Etkinlikler ve
materyaller çocukların olgunluk düzeylerine ve geçmiş deneyimlerine uygun olarak düzenlenmelidir. Program, hikâye anlatımı, basit sanat etkinlikleri, sınıf ve okul içi etkinliklerine katılma şeklinde başlar; hikâye okuma, görüş bildirme, fikir paylaşımı, daha ileri etkinliklere doğru ilerler (Michaelis and Garcia, 1996, s.289).
Sosyal Bilgiler üniteleri, özel günler ve haftaların daha derin incelenmesi için pek çok fırsat sunar. Başka topraklardaki toplumlar incelenirken yeni yılın ve diğer bayramların kutlama şekillerine dikkat çekilebilir. Orman haftası etkinlikleri, pek çok ünitenin temel kolu olan doğal kaynakları koruma konusuyla ilişkilendirilebilir (Michaelis and Garcia, 1996, s. 289).
Sosyal Bilgiler öğretiminde çocukların kavrayış derinliğini ve genişliğini arttırmaya yönelik plan ve program yapılmalıdır. Hem öğretmen hem de öğrenciler belirli günler ve haftalarla ilgili yeni hikâyeler, şiirler, resimler, makaleler ve etkinlikler araştırmalıdırlar. Verilen bir gün ya da haftayla ilgili çocukların önceki sınıflarda öğrendiklerini tartıştıktan sonra, öğretmenler yeni fikir ve materyal araştırmasına, belirli özel günlerin incelenmesine rehberlik etmek için yönlendirme sorularını kullanmalıdırlar (Michaelis and Garcia, 1996, s.291):
• Bu özel gün nasıl doğdu?
• Geçmiş günlerde nasıl kutlanıyordu? • Hangi eski gelenekleri saklıyoruz?
• Başka ülkelerde ne gibi kutlamalar yapılıyor?
• Ülkemizde bu günü bayram yapmak için kimler çaba göstermiştir? • Bu bayramla ilgili bazı ünlü hikâye ve şiirler nelerdir? .
Aşağıdaki örneklerde gösterildiği gibi belirli özel günlerin incelenmesine kılavuzluk etmek için daha özel sorular kullanılmalıdır:
Cumhuriyet Bayramı:
• Cumhuriyet ne zaman ilan edildi?
• Bu günün millî bayram olarak kutlanmasını sağlayan Türk büyüğü kimdir?
• “Egemenlik Kayıtsız Şartsız Milletindir” sözüyle anlatılmak istenen nedir?
• Ülkemizin barışı refahı ve güzelliği için her vatandaşın üzerine düşen görevler nelerdir?
Atatürk’ün Doğum ve Ölüm Yıldönümleri:
• Atatürk’ün çocukluğu nerede geçmiştir? • Evi nasıldı?
• Nasıl bir çocukluk dönemi geçirdi? • Nasıl bir eğitim gördü?
• Ülkemize ve insanlığa ne gibi büyük hizmetlerde bulundu? • Ona Atatürk soyadının verilmesinin sebepleri nelerdir? • Türk gençlerine ne gibi öğütlerde bulunmuştur?
Belirli günler ve haftalar, sınıf belirli bir üniteyi işlerken ayrıntılı olarak incelenir. Bu inceleme sınıf içi etkinliklerin ve okul bünyesinde yapılan törenlerin bir parçası olarak yapılan kısa gözleme eklenebilir (Michaelis and Garcia, 1996, s.291)
Çocuğun ait olduğu devletteki önemli özel günler, önemli şahsiyetler “Kültürel Miras” ünitesine ilave edilebilir. Belirli özel gün ve haftalar konusunda temel bilgiler vermek için kısa üniteler gerekir. Örneğin: Atatürk haftası, mahallî kurtuluş günleri, enerji tasarrufu haftası, Kızılay haftası, afet eğitimi hazırlık günü, orman haftası, gibi konularla ilgili kısa üniteler çocuklara, topluma yararlı hizmetler veren kurumların ve organizasyonların amaçlarını ve faaliyetlerini anlamak için ihtiyaç duydukları temel bilgileri verir.
Bazı öğretmenler okul yılı bitmeden, yaz tatiline denk gelen özel günleri ele almak için zaman ayırırlar. Öğrencilerden yazın kutlamalar sırasında yapılan özel haberleri ve etkinlikleri izlemeleri istenebilir. Özel günler ve haftalar konusunda öğrenimi güçlendirmek için filmler, şiirler, resimler, haber yazıları, canlandırma gibi çeşitli etkinlikler ve materyaller kullanılabilir (Michaelis and Garcia, 1996, s.292,
30 Ağustos Zafer Bayramı ve getirdiği kazanımları öğretmek, çocukların vatansever tutumlarını, millî kimlik ve kendine güven duygularını güçlendirebilir. Konu ile ilgili olarak toplanacak gazete-dergi kupürleri, resimler ve değişik materyaller (belgesel, film, şiir v.s.) Sosyal Bilgiler öğretimine büyük katkılar sağlayabilir.
2.2.Güncel Olayların İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Programı’ndaki Yeri