5. EL-HÂ’İFÛN ROMANINDA YAPI, TEMA VE ANLATIM ÖZELLİKLERİ
5.3. Romanın İçsel Unsurları
5.3.5. Yorum
el-Hâ’ifûn adlı roman bir dönem romanı olarak değilir Suriye'deki sosyal ve toplumsal dokunun ve siyasi hayatın gölgesinde, Esed ailesi iktidara geçtiği zamandan beri yaşanan olayları ele almaktadır. Zira bahse konu olan hikâye, gerçek zaman olarak Hama Katliamı yıllarından günümüze kadarki süreye tekabül etmektedir. Roman 2017 yılında yazılmış olsa da karakterlerin düşüncelerinde veyahut diyaloglarında olduğu gibi sıklıkla geçmiş ile ilintilendirilmektedir. Yazar iki olayı bizzat yaşamış, ayrıntılarına tanıklık etmiştir. Dolayısıyla olaylarına veya kişilerine uzak değildir.
Yazar Nesim'in kalemini kullanan Dima Vennûs, biyografisinin bazı bölümlerini, özellikle de çocukluğunu, yazar Nesim'in kahramanı Selma'nın maskesinin arkasına saklamıştır. Dima romanda, on dört yaşındayken kaybettiği babasını adını belli etmeden Selma’nın babası karakteriyle ima etmiştir. Babasının ailesinin bazı özelliklerini açıklamış ancak köyünün adını zikretmemiştir. Dima, sorunlu ailelerin
çelişkilerini ortaya çıkarmak ve akrabalarının mezhepçi ve Ba’asçı bağlılığını, mezhep özgürlüğü ve iktidar partisine muhalefet arasındaki bölüşmeyi izah etmek istemiştir.
Nesim’in kendisine verdiği evraklar yazar Dima Vennûs için babasının köyü ve çocukluk dünyasından bahsetmek, babası hakkında yazmak için sadece bir girişti.
Yazar mevcut rejimin korku dolu uygulamaları altında acı ve korku dolu olarak yaşadığı hayatı “korkaklar” romanında gözler önüne sermektedir. Romandaki olayların sahnesi Suriye’nin başkenti Şam’da bulunan psikiyatri kliniğidir. Burada 1982 ila 2017 yıllarında ruh rahatsızlığı yaşayan Suleyma ve Suriye’nin içinden geçtiği siyasi değişim ile daha kötü olmaya başlayan Suleyma’nın hayatı, geçmişi ve hayalleri kişilerin ve toplumun mücadeleleri bağlamında anlatılmaktadır. Romanın dayandığı düşünce Suleyma’nın iç dünyasında yaptığı sorgulamalarla aktarılmaktadır. Zira 2011 Devrimi sonrasının Suleyma'nın, Selma'nın ve sevgilisi Nesim'in hayatında yaptığı değişimler, hiçbir şeyin eskisi gibi olmadığına hatta hayatını olumsuz etkilediğine dair bir kanıttır.
Suriye'de tahsilini yapan Nesim, Suriye’deki siyasi ve sosyal düzenden rahatsız olmasına rağmen ülkesini terk etmemiştir. Ancak, "Delilik ve Ölüm" şubesinde rejim tarafından işkenceye maruz kalınca sadece ülkesinden değil kendinden bile vazgeçmiş ve kendine yeni bir memleket ve yeni bir hayat seçmiştir.
Romanda bireyin geçmişe dönük sorgulamalarını yapabilmesi için uygun teknikler kullanılmaktadır. Romanın kahraman anlatıcı ve onun bakış açısıyla anlatılması, hemen hemen romanın bütününü oluşturan açıklamalar ve bireyin iç dünyasını ve ruh çözümlemesini ortaya koyan bilinç akışı, iç monolog tekniğiyle bireyin ayrıntılı işlenmesini sağlamaktadır.
Romanın en dikkat çekici özelliği kurgusundaki özgünlüktür. Yazarın, geçmiş ile bugünü iç içe işleyen kurgusal ifadelere yer vermesi iki farklı kişi üzerinden anlatması, zaman, mekân ve kişiler faklı olsa da, olaylarda, Suriye'nin gerçeği gibi, her hangi bir farklılık göze çarpmamaktadır.
Sonuç olarak, el-Hâ’ifûn adlı romanda gerçeklik bir tema olarak ele alınmaktadır. Kullanılan diğer unsurlar ve teknikler doğru biçimde yaratıldığı için metin estetize edilmiş bir ruha bürünmektedir ve romanın yapısında gerekli kıldığı iç gerçekliğin oluşmasına büyük katkı sağlamaktadır. Böylece el-Hâ’ifûn romanında işlenen temanın başarılı bir yapıyla ortaya konulduğu söylenebilir.
SONUÇ
Önemli edebiyat türlerinden biri olan romanın, önce Batı edebiyatında, daha sonra on dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısı ile yirminci yüzyılın başlarında Arap Edebiyatında çeşitli örnekleri ortaya konmaya başlanmıştır. Bu çalışma, ülkesine hem içeriden hem dışarıdan bakan bir gencin geçmişinden gelen sorunlar içindeki fırtınaları özgür bir edebî üslupla anlatmaktadır. el-Hâ’ifûn, Suriye Edebiyatına katkı sağlayan genç yazar Dima Vennûs tarafından 2017 yılında kaleme alınmıştır. Roman, Suriyeli yeni nesil gençlerden ve onların duyguları ve etkilenmelerinden bahseden farklı bir roman özelliği taşımaktadır. Yazar, bir kadın anlatıcının gözünden bir ülkedeki hayatı ve bu ülkenin değişimini bir belgesel gibi gözler önüne sermekte bu da çalışmayı önemli kılmaktadır.
Dima Vennûs’nin romanlarında toplumcu edebiyat anlayışı hâkimdir. Suriye’nin üretim ilişkilerinin, sosyal sınıflar arasındaki mücadelelerin, ezilen ve sömürülen insanlarının anlatıldığı bu romanda, Rejim-Muhalif, Alevi-Sünni çatışması ön plana çıkarılmaktadır. el-Hâ’ifûn isimli romanda, Suriye'de bir toplumun yaşam mücadelesi, güven arayışı, mezhep derdi gözler önüne serilirken, bu insanların iç dünyalarında yaşadıkları da ele alınmaktadır. Hayatlarını zorlaştıran sosyal şartlar yetmezmiş gibi insanlar bir de toplumun içinden geçtiği siyasal değişim tarafından kuşatılmışlardır.
Yazar, iç gerçekliğe odaklanarak insanı her açıdan inceleme düşüncesindedir.
Belirli tarih koşulları altında büyüyen, farklı sosyal, politik ve mezhepsel şartlarla olgunlaşan insanlar anlatılmaktadır. Öyle ki, genelden özele bir anlatı formu olan yazarın aslında bireyin akıl hastalığını veya psikolojik sıkıntılarını toplumdan hareket ederek incelediği söylenebilir.
2017 yılında yayımladığı romanında yazar, 1982 ve 2011'den sonra toplumun merkezindeki siyasi, sosyal değişimler ve gelişmelerden bahsetmektedir. Dima Vennûs,
el-Hâ’ifûn romanında yaşadıklarına tanık olduğu için romanda karakteri etkileyen gelişmeleri toplum ekseninde ele almaktadır
el-Hâ’ifûn romanı psikolojik roman anlayışının bütün özelliklerini bünyesinde barındırmaktadır. Romanda bireyin iç dünyasının ön planda olmasının yanında sadece bireyler değil, dönem ve dönem koşullarına da odaklanılmaktadır. Dahası, bu bireyin ortaya çıkmasına neden olan dönem koşulları da incelenmektedir. Ele alınan bireyler iç ve dış açıdan ele alınmaktadır. Olaylara ve yaşanan zorluklara dair tepkiler aktarılmaktadır. Bu şekilde bireyler aracılığıyla olayları anlatan yeni bir yapı oluşturulmaktadır. Romandaki kahraman sadece toplumsal şartlardan dolayı değil, aynı zamanda toplumsal şartlar yüzünden bozulan psikolojik yapısıyla da zor anlar yaşamaktadır. Kişiler ise istisnai kişiler olarak görünebilirler, ancak hepsi de gerçek hayatta bir varlığı olan insanlardır. Buna ek olarak, yazar hayal gücüne önem vermektedir. Ancak hayalden yarattığı kişiler de savaş zamanında halkın arasında karşılaşılabilecek kişilerdir. Bireylerin içinde yaşadıkları toplumun adet ve alışkanlıklarına yönelik fikirleri, davranışları ve tutumları objektif olarak tanımlanmıştır.
Dima Vennûs esas olarak el-Hâ’ifûn romanında geçmiş, şimdi ve gelecek kavramlarını kullanmaktadır. Dolayısıyla roman ağırlıklı olarak postmodern bir kurguyla anlatılmış denilebilir. Yazar ayrıca kullandığı dile de dikkat eder; atasözleri, ikilemeler, yerel kelimeler ve argo sözcükler kullanarak metni estetikleştirmektedir.
Romanda kullanılan Suriye lehçeleri karakterlerin gerçek kişiliklerine okuyucuyu daha da yaklaştırmaktadır ve bu seçim toplumdaki gündelik hayatın dokusunu oluşturmaktadır.
Romanda çoğulcu bakış açısı ve iki veya daha fazla anlatıcı kullanma yöntemi tercih edilmiştir. Çoğulcu bakış açısı, tek bir anlatıcının esas olduğu eserde, olay örgüsünde bazı kahramanları da bakış açılarına dâhil etmekle gerçekleştirir. Bu tür
anlatma tarzında olaylar okuyucuya daha gerçekçi ve gündelik hayata daha yakın olacaktır.
Kahraman-anlatıcı; anlatılan olayları gören, duyan ve bilen konumuyla hem anlatıcı hem de anlatılan konumundadır. Kahraman sadece kendi bilgi, görgü ve tecrübesiyle yetinmekte, dil ve anlatımlarda birinci tekil kişi kipini kullanmaktadır. Bu tarz anlatım bize bu metin türünün daha çok “Otobiyografik” bir özelliğe sahip olduğunu göstermektedir. Bu anlatım tarzı anlatıcı yazarın verdiği bilgiler ile sınırlıdır.
Anlatıcının yani kahramanın olayın bilinmeyen yanlarını anlatması da pek mümkün olmadığı gibi kahramanın gelecekte ne olacağıyla ilgili ipucu vermesi de mümkün olmamaktadır. Dolayısıyla imkânları oldukça kısıtlı olan bir bakış açısı olduğu söylenebilir.
Anlatıcı-yazar öte yandan, olaylar hakkında konuştuğu, duyduğu ve bildiği fikirleri hâkim bir bakış açısıyla ifade etmektedir. Yazar romanda betimleme, analiz, bilinç akışı, geriye dönüş, monolog, diyalog, sahneleme, açıklama gibi anlatı tekniklerini kullanmaktadır. Olayın açıklamasında ve kahramanların tanıtılmasında vurgulanan açıklama tekniği, olayın inandırıcılığını arttırır dolayısıyla anlatımda yazarın rolünü de güçlendirir. Yazarın bahse konu romanı pek çok açıdan belgeleme tekniğine de yakın olduğundan, insanların hikâyelerini savaş etkisinde aktararak romanı bir savaş belgesi olarak ortaya koymuştur.
Zaman olarak ise yazar Dima Vennûs, gerçek bir zaman dilimi kullanmayı tercih etmektedir. 2010'lu yıllar, Suriye İç Savaşı’nın henüz patlak verdiği yıllar olup zemin olarak kullanılmaktadır. Ancak genel anlamda 1980'li yıllardan başlayarak günümüze uzanan bir hikâyeyi, toplumsal ve siyasal olayları birbiri ile ilintileyerek aktarmaktadır.
el-Hâ’ifûn romanı mekân ve zaman olarak Şam’da devrim zamanında bulunan Batı tarzında inşa edilmiş, dönemin eğitimlilerinin ele alındığı ancak değişen siyasi ve
sosyal yapı ile artık idrak gücü daha düşük olan, korku atmosferinde yaşayan kişilerin sakini olduğu, romana da ismini veren el-Hâ’ifûn tercih etmektedir.
el-Hâ’ifûn adlı romanın temasını açık bir şekilde otoritenin gölgesinde sosyal eleştiri oluşturmaktadır. Yazar hem Suriye yönetimini hem de Suriye toplumunun oluşturduğu karakterleri eleştirmektedir. Her bir kahraman belli bir zümreyi niteleyecek şekilde kurgulanmaktadır. Yazar romanda, rejimin artan zulmünden, yüksek eğitim almış Suriyelinin arada kalmış yaşantısından, yoksulluktan ve mezhepçilikten bahsetmektedir. Gizli saklı rejimle çalışan, gelecek korkusu nedeniyle kendinden ve vatanından vazgeçen, rejime karşı çıkan ve ortadan kaybolan, yaşadığı korku nedeniyle çevreye duyarsızlaşan, kişilik bölünmesi yaşayan veya korkusundan ölümü tercih eden her bir kişi için ayrı bir karakter oluşturmaktadır. Karakterleri de, yaşadığı şartları göz önünde bulundurarak, derinlemesine tasvir etmektedir ve onlara dair iç çözümlemeleri ortaya koymaktadır. Dolayısıyla okuyucuya da olumsuz herhangi bir yargı için fırsat vermemektedir.
Dima Vennûs, 2017 yılında kaleme aldığı el-Hâ’ifûn romanında toplumsal yaraların nedenlerini araştırarak kişilerin içindeki acının derinliklerine kadar inmekte ve çözümlemektedir. Buna dayanarak, romanın doğalcılık akımının felsefesinden beslenmesi mümkündür. Ayrıca yazar romanında gerçekçi bir tarza riayet etmektedir.
Yazar içinde bulunduğu tarihin ve toplumun zihniyetinden yararlanmakta ve temalarını da bu zihniyet ekseninde işlemektedir.
ÖZET
RMADAN Safaa, Dima VENNÛS ’NİN “El-Hâ’ifûn” Adlı Romanında Yapı, Tema ve Anlatım Özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. Derya ADALAR SUBAŞI, Ankara Üniversitesi, 131 sayfa.
Bu çalışmanın konusunu günümüz Suriye Edebiyatının önde gelen genç, gerçekçi yazarlarından Dima VENNÛS oluşturmaktadır. Suriye’nin toplumsal gerçekçi yazarı Dima VENNÛS tarafından kaleme alınan el-Hâ’ifûn adlı roman, toplumun siyasi ve sosyal yapısına ayna tutar niteliktedir. Yazar, farklı mezheplerden insanların bir arada yaşadığı vatan üzerinden Suriye’nin geçirdiği değişimi gözler önüne sermektedir.
Çalışmanın giriş bölümünde, savaş etkisinde modern Suriye Romanın konusu işlenmektedir. Birinci bölümünde modern Suriye’nin tarihsel arka planı, devrim konusu üzerinde durulmaktadır. İkinci bölüm ise modern Suriye romanının gelişimi ve ortaya çıkışı ele almaktadır.
Üçüncü bölüm Savaş Edebiyatı ve Psikolojik Roman türünden bahsetmektedir, alan tarama tekniğinin kullanıldığı dördüncü bölümde, yazarın hayatı ve eserleri anlatılacaktır.
Romanda zikredilen karakterler, mekânlar, bakış açısı, zamanlar, anlatıcı ve dil-üslup, romanın türü ve teması beşinci bölümde incelenmektedir.
Sonuç bölümünde ise genel olarak ulaşılan tespitlere yer verilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Suriye, Savaş, Psikolojik, Roman, el-Hâ’ifûn
ABSTRACT
RMADAN Safaa, War Literature in Syria and Dima VENNÛS’s Novel
Named “El-Hâ’ifûn”, Master’s Thesis, Advisor: Assoc. Prof. Dr. Derya ADALAR SUBAŞI, Ankara University, 131 pages.
The subject of this study is one of the young leading realistic writers of contemporary Syrian literature Dima VENNÛS. The novel el-Hâ’ifûn, written by Syria's social realist author Dima VENNÛS, mention the political and social structure of society. The author reveals the radical change in Syria through same homeland where people from different doctrines live together.
In the introduction part of the study, the subject of modern Syrian novel under the influence of war is covered. The first chapter focuses on the historical background of modern Syria and the issue of revolution. The second chapter deals with the development and emergence of the modern Syrian novel.
In the third chapter the War Literature and Psychological Novel genre are mentioned. The fourth chapter, where the field searching method is used, the author’s life and her works are discussed.
The characters, places, point of view, time, the type and theme of the novel, narrator and language-style that mentioned in the novel are also disscused in the fifth chapter.
The conclusion section has included general findings related to the subject.
Keywords: Syria, War, Psychological, Novel, el-Hâ’ifûn
KAYNAKÇA
Abdulğani, M. (1994), ةياورلا يف يموقلا هاجتلاا – el- İtticâhu’l-Kavmî fi’r-Rivâye, Kuveyt, Bilgi Dünyası, Ulusal Kültür, Sanat ve Edebiyat Konseyi, Agustus, S. 188.
Abu- Hêyif, A. (2006), ايروس يف يئاورلا دقنلا تاهاجتا – İtticâhâtu’n-Nakdi’r-Rivâ’i fi Sûriye (araştırma), Şam, Arap Yazarlar Birliği Yayınları.
Aktaş, Ş. (2003), Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, Ankara, Akçağ.
Ali, A. A. (2005) ديلقتلاو ةثادحلا نيب يبدلأا دقنلا – en-Nakdu’l-Edebî beyne’ l-hadâse ve’ t-Taklîd, Kahire, Dârû’l-kitâbi,’l-Hadîs, ISBN: 9772243199.
Allen, R. (1982), The Arabic Novel, Historical and Critical Introduction, Manchester, University of Manchester Press.
Ana Britannica Genel Kültür Ansiklopedisi, Cilt. 26 İstanbul 1993.
Argunşah, H. (2000), Ömer Seyfettin Bütün Eserleri [Şiirler, Mensur Şiirler, Fıkralar, Hatıralar, Mektuplar], İstanbul, Dergâh Yayınları.
Aytaç, G. (1990), Çağdaş Türk Romanları Üzerine İncelemeler, Ankara, Gündoğan Yayıncılık.
Aytaç, G. (2001), Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi, Ankara, Doğu Batı Yayınları.
Aytaç, G.(1999), Genel Edebiyat Bilimi, İstanbul, Papirüs Yay.
Badawi, M. (1993), A Short History of Modern Arabic Literature, Oxford, Oxford University Press.
Bahravi, H. (2009), يئاورلا لكشلا ةينب – Bunyetu’ş-Şekli’r-Rivâ’i, 2 Baskı, Fas, Arap Kültür Merkezi.
Baymur, F. (1993), Genel Psikoloji, İstanbul, İnkılâp Yayınları.
Brooks, C. & Warren, R. P. (1959), Understanding Fiction, 2nd edition, Appleton-Century- Crofts, ASIN: B000FLTL18.
Cabanes, J. L. (1982) ةيناسنلإا مولعلاو يبدلأا دقنلا - en-Nakdu’l-Edebî ve’l-Ulûmu’l-İnsâniyye, Suriye, Dârû’l- Fikir yayınevi, (AR. Çev. Fehet Âkâm).
Cachia, P. (1990), An Overview of Modern Arabic Literature, Edinburgh, Edinburgh University Press.
Çetin, N. (2015). Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Akçağ.
Çoban, A. (2004), Edebiyatta Üslup Üzerine, Akçağ Yay, Ankara.
Dağ, A. E. (2013), SURİYE Bilad-i Şam’ın Hazin Öyküsü, Ankara, İHH İnsani yardım vakfı Yayınları, ISBN: 975-92225-3-1.
Dam, N. V. (1995), ايروس يف ةطلسلا ىلع عارصلا – es- Sirâ’u alâ’s-Sulta fi Suriye, Kahire, Medbuli Yayınları, ISBN: 977-208-141-5.
ed-Dekkâk, Ö. (1971), رصاعملا بدلأا نونف – Funûnu’l-Edebi’l-Muâsır, Beyrut Dârû’eş-Şark Yayınları.
ed-Dêkkâk, Ö. ve diğerleri, (1997), هنونفو ثيدحلا رثنلا حملام – Melâmihu’n-Nesri’l-Hadîs ve Funûnuhu, Kahire, Din Kültürü Kütüphanesi.
el-Faysal, S. (1985), ةيروسلا ةياورلا ةبرجت –Tecribetu’ r-Rivâyeti’s-Sûriye, Şam, Arap Yazarlar Birliği Yayınları.
el-Faysal, S. (1996), ةيروسلا ةيبرعلا ةياورلا يف يعقاولا هاجتلال ينفلا روطتلا – et-Tetavvuru’l-Fennî li’l-itticâhi’ l-Vakî’i fi’ r-Rivâyeti’l-Arabiyyeti’ s-Sûriye, Beyrut, Dârû’n-Nefâis.
ez-Zevzenî, H. A. (1980), عبسلا تاقلعملا حرش – Şerhu’l-Muʿallakâti’s-sebʿi, Kahire, Dârû’l-Alemiyye.
el-Hatib, H. (1980), ةيروسلا ةصقلا يف اهلاكشأو ةيبنجلأا تارثؤملا لبس – Subulu’l-Muessirati’l-Ecnebiyye ve Eşkâlûha fi’ l-Kıssati’s-Suriye, 2 Baskı, Şam, Arap Ofisi Yayınları.
el-Hatib, H. (1983), رهجملا تحت تاياور – Rivâyatun tahte’l-Micher, Şam, Arap Yazarlar Birliği Yayınları.
el-Mueddin, H. (2009), يسفنلا ليلحتلا روظنم نم تاءارق ،يصنلا ليلحتلاو ةياورلا – er-Rivâye ve’t-Tahlilu’n-Nassî, Kırâ’atun min Manzûri’t-Tahlîli’n-Nefsî, 1. Baskı, Rabat, Dârû’l-Emân, ISBN: 9789953876894.
el-Vurki, S. B. (1998), ةرصاعملا ةيبرعلا ةياورلا تاهاجتا – İtticâhâtu’ r-Rivâyeti’l ‘Arabiyye’l-Mu’âsirâ, , 1 Baskı, Dârû’l-Mârife el-Câmi‘iyye.
Emre, İ. (2005), Edebiyat ve Psikoloji, 2 Baskı, Ankara, Anı Yayınları.
Enginün, İ. (2007) Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839–1923), İstanbul, Dergâh Yayınları.
en-Nessâc, S.(2007), ةيبرعلا ةياورلا اماروناب – Bânûrâmâ’rRivâyeti’l ‘Arabiyye, Kahira, Dârû’l -Ğerip yayınları, s.174, 208, 210, 212-214.
Er, R. (2015), Modern Mısır Romanı-I, Ankara, Hece Yayınları, ISBN: 978-605-9954-67-9.
Érasme, D. (1828) L'Éloge de la Folie, نونجلا حيدم يف – Fi Medîhi’l- Cunûn, traduit du latin par M. Gueudeville Amsterdam, Ed. François l’Honoré.
Er-Rezzaz, M. (1967), ةرملا ةبرجتلا - et-Tecrubetu’l-Murra, Beyrut, Dârû’l-Gandura Yayınları.
Es-Sa'âfin, İ. (1987), 1870-1967 ماشلا دلاب يف ةثيدحلا ةيبرعلا ةياورلا روطت – Tetavvuru’r-Rivâyeti’l-
‘Arabiyyeti’l-Hâdise fi Bilâdi’ş-Şam, 2 Baskı, Beyrut, Dârû’l-Menhel.
Es-Sulti, İ. (2010) يبدلأا صنلا يف يسفنلا ليلحتلا – et-Tahlilu’n-Nefsî fi’n-nassi’l-Edebî, 1 Baskı, Amman, Dârû Celîsi ez-Zemân Yayınları.
Eş-Şami, R. (2000), ةينويهصلا دعب بدلأا – el-Edebu ba’de’s-sihyûniyye, Kahire, Kahire Lines Dergisi, Ocak, S. 38.
Eş-Şami, R. (2006), يليئارسلإا ركفلا و ةيبدلأا تاهاتملا – el-Metâhâtu’ l- Edebiye ve’l Fikru’l-İsrailî, 1 Baskı, Kahire, ed- Dârû -es-Sekâfiyye Yayınları.
Forster, E. M. (2016). Roman Sanatı. (Çev.: Ünal Aytür), İstanbul, Milenyum Yayınları.
Halil, İ. M. (2003), كيكفتلا ىلإ ةاكاحملا نم ثيدحلا يبدلأا دقنلا – en-Nakdu’l-Edebî el-Hâdis mine’l-Muhâkâti ile’t-Tefkîk, 1 Baskı, Amman, Dârû’l-Mesire Yayınları.
Hornby, A. S. (1995). Oxford advanced learner’s dictionary of current English. Oxford:
Oxford University Press.
Kabaklı, A. (2002), Türk Edebiyatı 1, İstanbul, Türk Edebiyatı Vakfı.
Kassâb, V. (2009) ثيدحلا يبدلأا دقنلا جهانم- – Menahicu’ n-Nakdi’ l-Edebî’ l -Hâdis, 2 Baskı, Şam, Dârû 'l-Mârife, ISBN:1-59239-670-4.
Kenney, W. P. (1966), How to Analyze Fiction, New York, Monarch Press.
Leng, A. (2003) Mastering the Unseen: Prose & Poetry, Longman, ISBN: 9812443657, 9789812443656.
Mine, H. & Atâr, N. (1976), برحلا بدأ – Edebu’l-Harb, Şam, Kültür ve Ulusal Rehberlik Bakanlığı.
Moran, B. (1995) Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış I, İstanbul, İletişim Yayınları.
Özhazar, İ. & Elbinsoy, İ. (2017) Ortadoğu, Körfez Ülkeleri Arap Yarımadası ve Ek Ülkeler, Modern Dönem İslam Ülkeleri C. 3, İstanbul, Tire Kitap, ISBN: 9786059683463, 6059683463, 6059683460.
Ramsay, M. (2002) Machiavelli (1469–1527). In: Edwards, A., Townshend, J. (eds) Interpreting Modern Political Philosophy, Palgrave, London.ISBN: 978-0-333-77242-3 DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4039-0725-7_2 .
Richards, I. A. (2003) Principles of Literary Criticism, London, Routledge, ISBN 9780203164747.
Safa, P. (2012), Sanat, Edebiyat, Tenkit- Objektif, İstanbul, Ötüken Neşriyat.
Stevick, P. (2010), Roman Teorisi (Çev. Sevim Kantarcıoğlu), Ankara, Akçağ yayınları.
Suleyman, N. (1994), ةركبم مئازه – Heza’îm Mubekkira, 3 Baskı, Suriye, Dârû’l-Hivar Yayınevi.
Suveydan, S. (2006), ةيبرعلا ةياورلا يف ةيوهلاو ةيضقلاو برحلا - لييختلا تارادم و درسلا تاءاضف – Fedâ’atu’s-Serdi ve Medâratu’t-Tahyîl - el-Harb ve’ l- kadiyye ve’ l-huviyye fi’r-Rivâyeti’l- ‘Arabiyye, Beyrut, Dârû 'l-Adab Yayınevi.
Tarigan, H. G. (1985), Prinsip- prinsip Dasar Sastra, Bandung: Penerbit, Angkasa.
Tekin, M. (2002), Roman Sanatı, İstanbul, Ötüken Neşriyat.
Tekin, M. (2018) Roman Sanatı 1, İstanbul, Ötüken Yayınları, ISBN 978-975-437-362-2.
Veğlisi, Y. (2002), ةينسللأا ىلإ ةينوسنّلالا نم رصاعملا يرئازجلا دقنلا – en-Nakdu’l- Cezâ’iri’l- Mu’âsır mine’ l-lansûniyyeti ile’ l-Elsuniyye, 1 Baskı, Cezayir, Ulusal Baskı Sanatları Vakfı.
Veğlisi, Y. (2007), يبدلأا دقنلا جهانم – Menahicu’n-Nakdi’l-Edebî, Cezayir, Cüsur Yayıncılık, ISBN: 978-9961-9683-8-3.
Vennûs, D. (2017), نوفئاخلا – el-Hâ’ifûn, Dârû'l - Âdâb yayınevi, Beyrut, ISBN: 978-9953-89-541-3.
Voltaire, (2012) Œuvres complètes de Voltaire, Lettres philosophiques, Volume 36, Nabu Press, ISBN-13: 978-1275630574, ISBN-10: 127563057X.
Wellek, R. and Warren, A. (1955), The Theory of Literature, London, Lowe &Brydone Ltd.
Yaği, A. (1999), ةيبرعلا ةياورلا يف ديدج عاقيإ نع ثحبلا – el-Bahsu ‘ an i’îkâ’in cedidin fi’r-Rivâyeti’l- ‘Arabiyye, 1 Baskı, Beyrut, Dârû’l-Fârâbî.
İNTERNET KAYNAKLARI
Aktaş, Ş. (2015) Edebî Metinleri Çözümleme Metodolojisi ve Yapı-Tema ilişkisi üzerine, 03. 02. 2020 www.ayk.gov.tr Sitesinden alındı.
Aras, G. (2015) Personality and Individual Differences: Literature in Psychology- Psychology in Literature، (13.05.2015), Edite Procedia - Social and Behavioral Sciences. Edited by kobus Maree, Volume 185, Pages 250-257, 06. 11. 2019
https://www.sciencedirect.com/journal/procedia-social-and-behavioral-sciences/vol/185/suppl/C Sitesinden alındı.
Hammamuşi, H. (2009) بدلأاو يسفنلا ليلحتلا – et-Tahlilu’n-Nefsî ve’ l-Edeb (araştırma), Arapça dilinde seçkin profesörler ve araştırmacılar sitesi, 07. 01. 2020 https://al maktaba.org/book/31862/10741#p17 Sitesinden alındı.
2010 Suriye İnsan Hakları İhlalleri Değerlendirme Raporu. 15. 11. 2019 tarihinde https://www.mazlumder.org/webimage/files/suriye_insan_haklari_raporu.pdf Sitesinden alındı.
Konularına göre Roman Türleri nedir. 01.02.2020 tarihinde https://konularina-gore-roman-turleri.nedir.org/ Sitesinden alındı.
ينتريغ يتلا ةمئاغلا يتركاذ نوفئاخلا يف تبتك سونو ةميد
04.02.2020 tarihinde https://rommanmag.com/view/posts/postDetails?id=4120&page=1 Sitesinden alındı.
ايروس يف ةروثلا تأدب اذكه 04.02.2020 tarihinde
https://www.aljazeera.net/news/reportsandinterviews/2012/3/5/اذكه-تأدب-ةروثلا-يف-ايروس Sitesinden alındı.
ةيبرعلا ةياورلل ةيملاعلا ةزئاجلا
-20.12.2019 tarihinde https://www.arabicfiction.org/ar/DimaWannous Sitesinden alındı.
Vezzan, A. (2014), لاضنلاو ةعاجملا ةياور فيغرلا – er-Rağîf Rivâyetu’l- Mecâ’a ve ‘n-Nidâl, el-Hayat gazetesinde yayınladı). 02. 12. 2019 https://www.sauress.com/alhayat/12237742
EKLER Ek. 1 Yazar Dima Vennûs
Ek. 2
% 0
9 < % 1
10 < % 1
11 < % 1
Alıntıları çıkart üzerinde Bibliyografyayı Çıkart üzerinde
Eşleşmeleri çıkar < 7 words
ﺣ ﺎ ﺷ ﯾ
ﺔ " ھ 1230 . ـ. 000 - ، ﺔ ﻓ ر ﻋ ﺑ ن د ﻣ ﺣ أ ﺑ ن د ﻣ ﺣ ﻣ ، ﻲ ﻗ و ﺳ د اﻟ اﻟ
ر اﺑ
ﻊ ء ز ﺟ اﻟ : ر ﺑﯾ ﻛ اﻟ ح ر ﺷ اﻟ ﻋ ﻰ ﻠ ﻲ ﻗ و ﺳ د اﻟ ", Turath For Solutions, 2013.
Yayın
yateb.akdeniz.edu.tr
İnternet Kaynağı
suriye-yardim.ihh.org.tr
İnternet Kaynağı