Yeni İttifakların Kurulması

İstanbul’un Latinlerin elinden çıkışından büyük zarar gören Venedik kendi çıkarlarını korumanın yollarını aramıştır. Bizans ile Ceneviz arasında yapılan Nymphaion Antlaşması neticesinde önemli ticari imtiyazlar kazanan Ceneviz karşısında Venedik zor durumda kalmıştır. Batı’nın desteğini sağlamak ve düşmanlarının ittifakını bölmek için çalışmaya başlamıştır. Bu konuda Baudouin ile birlikte hareket etmiştir. Ayrıca Eğriboz adasındaki Lombardlar da VIII. Mikhail’e karşı Venedik yanında yer almayı tercih etmiştir.

Balkanlarda kaybedilen toprakların geri alınması ve eski Bizans sınırlarına ulaşmak için İmparator VIII. Mikhail Mora ve Epir’de yoğun bir mücadeleye girişmiştir. İmparator,

612 Deno John Geanakoplos, Emperor Michael Palaeologus and the West 1258-1282, A Study in Byzantine-Latin

Relations, Harvard University Press, 1959, s. 145.

144

Pelagonia Savaşı’nda esir aldığı Ahaya prensi II. Guillaume Villehardouin’i Bizans’a vassallik yemini etmesi ve Monemvasia, Mistra, Maina ve Hierakion⁶¹⁴ kalelerini Bizans’a bırakması karşılığında 1262’de serbest bırakmıştır. İki taraf da kendi geleneklerine göre birbirlerine karşı savaşmayacaklarına dair yemin etmişler ve bu antlaşma Guillaume’nin VIII. Mikhail’in oğullarından birinin vaftiz babası olduğu bir kilise töreninde tasdik edilmiştir.615 Ancak II. Guillaume verdiği sözlerden dönerek antlaşmayı bozmuş ve 16 Mayıs 1262’de Bizans’a karşı Venedik ile bir antlaşma imzalamıştır. Ayrıca papalık tarafından İstanbul’da edilen yeminler geçersiz sayılmıştır. Aynı senenin Temmuz ayında Viterbo’da Papa IV. Urbanus, eski Latin İmparatoru Baudoin, Venedik ve Peloponnes’teki tüm Latin yöneticiler arasında bir antlaşma yapılmıştır.616

İmparator VIII. Mikhail, 1263 yılının başlarında sebastokrator olan kardeşi Konstantinos idaresinde bir orduyu Peloponnes üzerine göndermiştir. Orduda 5000 kadar ücretli Türk askerinin bulunması da dikkat çekicidir.617 Bizans birlikleri Ceneviz gemileri ile Monemvasia’ya geçmiştir. Eş zamanlı olarak Protostrator Philanthropenos komutasındaki Bizans ve Ceneviz donanmalarının Latin adalarına saldırması ile mücadele başlamıştır. Deniz kuvvetleri Kos, Naksos ve Paros adalarını yağmalamış, Lakonia sahilinin büyük kısmını ele geçirmiştir. Guillaume Korint’e giderek Frenk yöneticilerden yardım istemiş ancak beklediği desteği alamamıştır. Konstantinos kalabalık ordusuyla Guillaume’nin başkenti Andravida’ya varmış ancak burada Guillaume’nin yerine bıraktığı Rum asıllı Ioannes Katavas’ın beklenmedik hamlesi ile karşılaşmıştır. Az sayıda askeri olan Katavas, Bizans birliklerini Agridi Kounoupitza denilen dar bir boğazda ani baskınla mağlup etmeyi başarmıştır. Sebastokrator Konstantinos kaçarak canını zor kurtarmıştır.618

614 Geraki 615 Geanakoplos, s. 155. 616 Norwich, s. 199. 617 Ostrogorsky, s. 419; Norwich, s. 199. 618 Norwich, s. 199; Geanakoplos, s. 159.

145

Denizdeki mücadelede ise 1263 yılı Mayıs-Temmuz aylarında Venedikliler ile Ceneviz-Bizans ittifakına ait donanma arasında gerçekleşen Settepozzi 619 Savaşı’nda Venedikliler galip gelmiştir. Ceneviz gemilerine saldırı emri verildiğinde 38 kadırgadan yalnızca 14’ü bu emre uymuş, diğerleri savaşmadan kaçmıştır.620 Bu durum Bizans’ı büyük zarara uğratmış ve imparatorun beklediği hizmeti sunamayan Cenevizlilere duyulan güven sarsılmıştır. Venedik savaş gemilerine saldırma konusunda isteksiz davranan Cenevizli amiraller imparatorluk emirlerine uymamaya başlamış ve daha ziyade Venedik ticaret gemilerini avlamakla vakit geçirmişlerdir. Böylece Cenevizlilerin Bizans için sıkıntı çıkarmaya başlamaları gittikçe daha rahatsız edici boyutlara ulaşmıştır. Nymphaion antlaşması neticesinde başkente çok sayıda Cenevizli gelmiştir ve bu kimselerin ticaret tarzları yerli tüccarları zor durumda bırakmıştır. Karedeniz ticareti neredeyse tamamen onların denetimine geçmiş, Bizanslı tüccarlar saf dışı kalmıştır. Tüm olanları bir bütün olarak değerlendiren İmparator VIII. Mikhail Palelogos Ceneviz donanmasını kovmuştur ancak Cenevizlilerin antlaşma gereği tazminat talepleri mecburen karışlanınca kısa süreliğine bir barışma süreci yaşanmıştır. Bir sonraki yıl Ceneviz podestası621 Guglielmo Guercio’nun, Manfred ile İstanbul’a yönelik bir komploda yer aldığı öğrenilince antlaşma feshedilmiş ve tüm Cenevizliler şehirden kovulmuştur.622

Bu sırada hem Epir’de hem de Bulgaristan’da mücadele eden VIII. Mikhail Paleologos Bulgaristan’da, Karadeniz kıyısındaki önemli limanlardan Nesebar ve Ankhialos’u ele geçirmiştir. Karada da başarılar elde ederek hakimiyet bölgesini genişletmiştir. Epir’de ise imparatorun kardeşi despot Ioannes Paleologos 1264’te zafer kazanmış ve Epir despotu II. Mikhail’in Bizans tabiiyetini tanımasını sağlamıştır. II. Mikhail’in oğlu I. Nikeforos, Bizans imparatorunun yeğenlerinden Anna ile 1265’te evlendirilmiştir.⁶²³

619 Spetsai/Spetses adası

620 Geanakoplos, s. 155-156.

621 Gregoras, İtalyan şehir devletlerinde yürütme ve yargı gücünü elinde bulunduran üst düzey yetkili yöneticilere verilen unvanın Cenevizliler için kullanımının podesta, Pisalılar için konsül ve Venedikliler için bailos olduğunu ifade etmiştir. Gregoras, s. 117.

622 Norwich, s. 200; Nicol, Bizans ve Venedik, Diplomatik ve Kültürel İlişkiler Üzerine Bir Araştırma, s. 170.

146

1264 yılının baharında Peloponnes’te bir süredir ara verilmiş olan çatışmalar tekrar başlamış, Sebastokrator Konstantinos askerlerini toplayıp harekete geçmiştir. Sadece küçük bir çarpışma yaşanmış fakat bu sırada önemli bir kimse olan Mikhail Kantakuzenos’un öldürülmesi Konstantinos’un cesaretini kırmış ve geri çekilmesine neden olmuştur. Bu sırada bir süredir ücretleri düzenli ödenmeyen Türk askerlerin çoğu taraf değiştirerek Ahaya Prensinin safına geçmiştir. Bu değişiklik savaşın sonucunu değiştirmiştir ve 1264’te Bizans Makryplagi’de624 mağlup olarak geri çekilmek zorunda kalmıştır.

Bu mağlubiyetten sonra İmparator kendisine destek arayışlarına girişmiş ve papalık ile müzakerelere tekrar başlamıştır. Roma Kilisesi’ne itaat edeceğini ve Kutsal Topraklara yapılacak Haçlı Seferine destek vereceğini vaat eden VIII. Mikhail’e cevaben Papa tarafından yazılan 23 Mayıs 1264 tarihli mektupta kullanılan ifadeler Papanın bu tekliften son derece memnun olduğunu göstermiştir.625 Böylelikle Papanın Bizans’a yönelik siyaseti değişmiştir. 1264 yılının yazında Papalık elçileri İstanbul’a varmışlar ve görüşmeler başlamıştır. Ancak henüz net bir karara varılmadan Papa IV. Urbanus 2 Ekim 1264’te ölmüştür.

Bu sırada Batı İtalya’da Hohenstaufen hakimiyetine son vermek isteyen Papalık ile Manfred arasındaki uyuşmazlıklar devam etmiştir. Uzun bir süredir Manfred’in yerini alacak yeni biri aranmaktaydı ve bu nedenle yeni Papa IV. Clemens, Fransa Kralının kardeşi ve Provence Kontu Charles d’Anjou’ya Sicilya Krallığını teklif etmiştir. Teklifi resmen kabul eden kont Roma’ya gelmiş ve ordunun başına geçmiştir. 26 Şubat 1266’da Benevento yakınlarındaki savaşta Manfred’i mağlup ederek öldüren Charles onun yerini almıştır.