Vȃbisa b Ma’bed Rivȃyeti

Ebû Ya’lȃ→Amr en-Nȃkıd→Amr b. Osman el-Kilȃbȋ er-Rakkȋ→Esbağ b. Muhammed→Cafer b. Berkȃn→İyȃz’ın mevlȃsı Şeddȃd→Vabisȃ (Ebû Osman dedi ki; yani İbn Ma’bed):

‘‘Veda Haccı’da Rasûlullah’ın şöyle buyurduğuna şahid oldum: Bu gün, hangi gündür. İnsanlar: Nahr günüdür, dediler. Hz. Peygamber: Bu ay, hangi aydır? daha sonra; bu belde, hangi beldedir? diye sordu. İnsanlar: Bu, (haram) beldedir, dediler. Hz. Peygamber şöyle buyurdu: Muhakkak ki Rabbinize kavuşacağınız güne kadar kanlarınız, mallarınız ve ırzlarınız; bu gününüzün, bu ayınızda ve bu beldenizde mukaddes oluşu gibi mukaddestir. Sonra: Allahım, tebliğ ettim mi? Burada bulunan, burada bulunmayanlara iletsin!’’743

738_{İbn Sa’d, Tabȃkȃt, VI/393; Buhârî, Tarîh VIII/273; İbn Hıbbân, Sikȃt,VII/615; Mizzî, Tehzȋbü’l-}

Kemȃl, XXXI/305; Zehebî, Tezkirȃ, I/196.

739_{İbn Sa’d, Tabȃkȃt, VI/393; İbn Ebî Hâtim, el-Cerh ve’t-Tȃ’dȋl, IX/144; İclî, Sikȃt, II/352; İbn}

Hıbbân, Sikȃt, VII/615; Mizzî, Tehzȋbü’l-Kemȃl, XXXI/308.

740 _{İbn Ebî Hâtim, el-Cerh ve’t-Tȃ’dȋl, II/258; İbn Hıbbân, Sikȃt, VIII/127; Mizzî, Tehzȋbü’l-Kemȃl,}

III/489; Zehebî, Kâşif, I/262; İbn Hacer, Tehzîb, I/359.

741

Mizzî, Tehzȋbü’l-Kemȃl, III/491.

742

Zehebî, Kâşif, I/262.

743

Taberȃnȋ’nin, Mu’cemu’l-Evsȃt’ında tahrȋç ettiği rivȃyet ise şu şekildedir: Taberȃnȋ→Ali→Abdusselam b. Abdurrahman b. Muhammed el-Vȃbisȋ er- Rakkȋ→babası→Cafer b. Berkȃn→İyȃz’ın mevlȃsı Seyyȃr→Vabisȃ b. Ma’bed el- Esedȋ’den rivȃyet edilmektedir: Hadisin metni, Ebû Ya’lȃ rivȃyetine anlamca yakındır.744

Yukarıda Vabisȃ b. Ma’bed’den tahrȋç edilen rivȃyetleri aktarmış olduk. Şimdi de bu rivȃyetlerin sened ağını verecek ve rȃvȋlerinin cerh-tȃ’dȋl durumlarını inceleyeceğiz.

Ortak Râviler: Vabisâ b. Ma’bed b. Mȃlik Ebû Şeddȃd (?-?):745

Şeddâd: Vabisȃ’dan hadis işittiği ve kendisinden Cȃfer b. Berkȃn’ın hadis

rivȃyetinde bulunduğu nakledilmektedir.746 Zehebȋ onun maruf olmadığını söylemektedir.747

744

Taberȃnȋ, Evsȃt, IV/266.

745_{İbn Abdilberr, el-İstiȃb, I/495.}

Cafer b. Berkân Esbağ b. Muhammed Amr b. Osman el-Kilâbî Amr en-Nâkid Ebû Ya'lâ Abdurrahman b. Muhammed Abdusselâm b. Abdurrahman Ali Taberânî Şeddâd Seyyâr Vabisâ b. Ma'bed

Câfer b. Berkân Ebû Abdullah (?-154): Kendisinden hadis rivȃyet eden

isimler arasında Esbȃğ b. Muhammed’in bulunduğu nakledilmektedir.748 İbn Sa’d749, İbn Maȋn ve Yȃkûb b. Süfyȃn, onun sikȃ olduğunu belirtmekte; İbn Maȋn onun Zührȋ’nin hadislerinde zayıf olduğunu söylemektedir. Ahmed b. Hanbel’e göre o, Zührȋ’nin hadislerinde la be’se bih750; Nesȃȋ’ye göre ise leyse bi’l-kaviyy’dir. Nesȃȋ, onun Zührȋ dışındaki rivȃyetlerde la be’se bih olduğunu ifade etmekte751; Zehebȋ, onun sadûk, fakat Zührȋ’de leyyȋn olduğunu ve Buhȃrȋ’nin onunla ihticȃc etmediğini söylemektedir.752 İbn Adiyy’e göre o, sikȃlardan rivȃyet edince meşhûr ve ma’rûf; Zührȋ’de ise zayıftır.753 Bu değerlendirmeler ışığında Cȃfer’in Zührȋ dışındaki rivȃyetlerinin hüccet olduğunu söylemek mümkündür.

Ebû Ya’lâ’nın Râvileri

Esbâğ b. Muhammed b. Amr el-Verrȃk (?-181): Amr b. Osman el-

Kilȃbȋ’nin kendisinden hadis aldığı belirtilmektedir.754 Cerh-tȃ’dȋl ȃlimlerinden Ebû Hȃtim, onun hakkında leyse bihi be’s ifadesini kullanmaktadır.755

Amr b. Osman Ebû Saȋd el-Kilâbî (?-217): Kendisinden hadis rivâyet

edenler arasında Amr en-Nâkid bulunmaktadır.756 Ebû Hâtim, onun insanlar tarafından tenkîd edildiğini, hıfzından münker hadisler rivâyet ettiğini ve hadisteki derecesinin leyse bi zâke olduğunu söylemektedir.757 Nesâî, onun metrûku’l-hadîs olduğunu söylemiş ve hadislerini terketmiştir.758 İbn Adiyy, ona ait sâlih hadislerinin de bulunduğunu, sikâlardan ondan rivâyet edenlerin bulunduğunu ifade etmekte ve

746_{İbn Ebȋ Hȃtim, el-Cerh ve’t-Tȃ’dȋl, IV/329; İbn Hıbbȃn, Sikȃt, IV/358; Mizzȋ, Tehzȋbü’l-Kemȃl,}

XII/406.

747_{İbn Hacer, Tehzȋb, IV/280.}

748_{İbn Sa’d, Tabȃkȃt, VII/482; Buhȃrȋ, Tarȋh II/187; İbn Hıbbȃn, Sikȃt, VI/136; Mizzȋ, Tehzȋbü’l-}

Kemȃl, V/11; Zehebȋ, Tezkirȃ, I/129; a.mlf. Kȃşif, I/293;İbn Hacer, Tehzȋb, II/73.

749_{İbn Sa’d, Tabȃkȃt, VII/482.} 750

Mizzȋ, Tehzȋbü’l-Kemȃl, V/13; İbn Hacer, Tehzȋb, II/73.

751

Mizzȋ, Tehzȋbü’l-Kemȃl, V/15; Zehebȋ, Tezkirȃ, I/129.

752

Zehebȋ, Tezkirȃ, I/129.

753_{İbn Adiyy, el-Kȃmil..., II/140.} 754

Buhȃrȋ, Tarȋh II/36; İbn Ebȋ Hȃtim, el-Cerh ve’t-Tȃ’dȋl, II/321; İbn Hıbbȃn, Sikȃt, VIII/133.

755_{İbn Ebȋ Hȃtim, el-Cerh ve’t-Tȃ’dȋl, II/321.} 756

Buhârî, Tarîh, VI/354; İbn Ebî Hâtim, el-Cerh ve’t-Tȃ’dȋl, VI/249; İbn Hıbbân, Sikȃt, VIII/483; Mizzî, Tehzȋbü’l-Kemȃl, XXII/147; Zehebî, Kâşif, II/83; İbn Hacer, Tehzîb, VIII/67.

757 _{İbn Ebî Hâtim, el-Cerh ve’t-Tȃ’dȋl, VI/249.} 758

onun, hadisleri yazılabilecek râviler arasında olduğunu belirtmektedir.759 Zehebî’ye göre Amr b Osman leyyîn râvilerdendir.760 İbn Hıbbân, onu eserinde zikretmiş761, İbn Mâce ise ondan hadis tahrîç etmiştir.762

Bütün bu değerlendirmeler ışığında onun zayıf bir rȃvȋ olduğu ve rivȃyetlerinin hüccet olmadığı ifade edilebilir.

Amr b. Muhammed en-Nâkid Ebû Osman (?-232): Kendisinden hadis

rivâyet edenler arasında Ebû Ya’lâ’nın bulunduğu belirtilmektedir.763 İbn Sa’d, onun sikâ ve sebt olduğunu ifade etmektedir.764 Ebû Hâtim’e göre Amr en-Nakîd sikâ, emîn ve sadûk765; İbn Hanbel’e göre mahalluhu’s-sıdk derecesindeki râvîler arasındadır.766

Taberânî’nin Râvileri

Abdurrahman b. Muhammed er-Rakkî (?-?): Yaptığımız araştırmada bu

isimle ilgili herhangi bir bilgiye ulaşamadık. Bununla beraber İbn Ebî Hâtim, Abdurrahman b. Sahr b. Abdurrahman b. Vabisâ adındaki bir râvîyi eserinde zikretmekte ve bu râvinin Abdusselâm b. Abdurrahman’ın babası olduğunu; Câfer b. Berkân’dan hadis rivâyet ettiğini belirtmektedir.767 Mizzî de aynı kişiye atıfta bulunarak onun, Rakka ehlinden olduğunu söylemektedir.768 Cerh-ta’dîl açısından hakkında herhangi bir değerlendirme bulunmayan bu râvînin, bize göre Taberânî’nin isnadında yer alan Abdurrahman b. Muhammed ile aynı kişi olma ihtimali yüksektir.

Abdusselam b. Abdurrahman (?-247): Yukarıda verdiğimiz bilgi kapsamında bu râvînin, Abdusselâm b. Abdurrahman b. Sahr adıyla bilinen râvî olduğunu söyleyebiliriz. Babası Abdurrahman b. Sahr’dan hadis rivâyet ettiği; kendisinden ise Ali b. Saîd’in hadis işittiği belirtilmektedir.769 Cerh-ta’dîl

759_{İbn Adiyy, el-Kȃmil..., V/140.} 760

Zehebî, Kâşif, II/83.

761 _{İbn Hıbbân, Sikȃt, VIII/483.} 762

Mizzî, Tehzȋbü’l-Kemȃl, XXII/149.

763 _{İbn Ebî Hâtim, el-Cerh ve’t-Tȃ’dȋl, VI/262; İbn Hıbbân, Sikȃt, VIII/487; Mizzî, Tehzȋbü’l-}

Kemȃl, XXII/213; Zehebî, Tezkîra, II/26.

764

Mizzî, Tehzȋbü’l-Kemȃl, XXII/217.

765 _{İbn Ebî Hâtim, el-Cerh ve’t-Tȃ’dȋl, VI/262.} 766

Mizzî, Tehzȋbü’l-Kemȃl, XXII/216; Zehebî, Tezkîra, II/26.

767 _{İbn Ebî Hâtim, el-Cerh ve’t-Tȃ’dȋl, V/246.} 768

Mizzî, Tehzȋbü’l-Kemȃl, XVII/184.

769

âlimlerinden Ahmed b. Hanbel’in onu övdüğü ve onun hakkında hayırdan başka bir şey bana ulaşmadı, dediği ifade edilmektedir.770

Ali b. Saȋd b. Beşȋr Ebu’l-Hasan er-Rȃzȋ (?-297): Taberânî, kendisinden

hadis rivâyet etmiştir. Darâkutnî, onun hakkında lem yekün bi zâke değerlendirmesinde bulunmuş ve onun mütabî olunmayan hadisler rivâyet ettiğini söylemiştir.771

Yukarıda naklettiğimiz bilgiler, Ebû Ya’lȃ ve Taberȃnȋ’nin senedlerinde yer alan Şeddȃd ve Abdurrahman b. Muhammed’in marûf olmadığını ortaya koymaktadır. Ebû Ya’lȃ’nın rȃvȋlerinden olan Amr b. Osmȃn el-Kilȃbȋ ve Taberȃnȋ’nin rȃvȋlerinden olan Ali b. Saȋd cerhedilmiş; her iki rivȃyetin ortak rȃvȋsi olan Cȃfer b. Berkȃn, hadis münekkitlerinden bazılarınca tenkȋd edilmiştir. Dolayısıyla her iki rivȃyetin, rȃvȋlerinden bazılarının cerhi sebebiyle zayıf olduğunu söylememiz mümkündür.