Ebû Ümȃme Rivȃyeti

Taberȃnȋ→İbrahim b. Muhammed b. Irk el-Hımsȋ→Muhammed b. Musaffȃ ve İbrahim b. Mutûyeh el-Isbehȃnȋ→Yahya b. Osman el-Hımsȋ→(ikisi) Bakiyye b.

322_{İbn Sa’d, Tabȃkȃt, VI/29; Buhȃrȋ, Tarȋh VIII/137; İbn Ebȋ Hȃtim, el-Cerh ve’t-Tȃ’dȋl, VIII/505;}

İbn Hıbbȃn, Sikȃt, III/418; Zehebȋ, Kȃşif, II/317; İbn Hacer, Tehzȋb, X/372.

323

Buhȃrȋ, Tarȋh IV/75; İbn Hıbbȃn, Sikȃt, IV/317; Mizzȋ, Tehzȋbü’l-Kemȃl, XI/320; İbn Hacer,

Tehzȋb, IV/139.

324_{İbn Hıbbȃn, Sikȃt, IV/317; İbn Ebȋ Hȃtim, el-Cerh ve’t-Tȃ’dȋl, IV/173; Zehebȋ, Kȃşif, I/454; İbn}

Hacer, Tehzȋb, IV/139.

325_{İbn Ebȋ Hȃtim, el-Cerh ve’t-Tȃ’dȋl, IV/173.} 326

Mizzȋ, Tehzȋbü’l-Kemȃl, XVI/5-13; Zehebȋ, Kȃşif, I/591; a.mlf. Tezkirȃ, I/201; İbn Hacer,

Tehzȋb, V/334.

327

Zehebȋ, Tezkirȃ, I/201; İbn Hacer, Tehzȋb, V/334.

328_{İbn Ebȋ Hȃtim, el-Cerh ve’t-Tȃ’dȋl, VII/209; İbn Hıbbȃn, Sikȃt, IX/94; Mizzȋ, Tehzȋbü’l-Kemȃl,}

XXIV/391; Zehebȋ, Kȃşif, II/156;İbn Hacer, Tehzȋb, IX/31.

329_{İbn Ebȋ Hȃtim, el-Cerh ve’t-Tȃ’dȋl, VII/209; İbn Hıbbȃn, Sikȃt, IX/94; Zehebȋ, Kȃşif, II/156.} 330_{İbn Hacer, Tehzȋb, IX/30.}

Velȋd-→Nümeyr b. Yezȋd→Kuhȃfe b. Rabȋa b. Sa’d→Saddȋ b. Aclȃn Ebû Umȃme el-Bȃhilȋ:

‘‘Hz. Peygamber (a.s.) Veda Haccı’nda bineğinin üzerinde insanların ortasına geldi ve ‘Bugün hangi gündür?’ diye sordu. ‘(Ashȃb) Arefe günü, mukaddes gündür’ dediler. ‘Bu ay hangi aydır?’ diye sordu. ‘(Ashȃb) Mukaddes aydır’ dediler. ‘Bu belde, hangi beldedir?’ diye sordu. (Ashȃb) ‘Mukaddes belde’ diyerek cevap verdi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (a.s.) şöyle buyurdu: Muhakkak bu gününüz, bu ayınızda ve bu beldenizde nasıl mukaddes ise mallarınız, ırzlarınız ve kanlarınız da aynı şekilde mukaddestir.

Dikkat ediniz! Şüphesiz her peygamberin, davet süreci bitmiştir, getirmiş olduğu hükümler geçersizdir. Benim peygamberliğim dışında, çünkü benim getirdiğim davetin hükmü kıyamete kadar devam edecektir. Hiç şüphesiz peygamberler, (ümmetlerinin çokluğuyla) övüneceklerdir, beni mahcup etmeyiniz. Sizleri havzın başında oturmuş olarak bekleyeceğim.’’331

Taberȃnȋ’nin Ebû Ümȃme’den tahrȋç ettiği yukarıdaki rivȃyetin sened ağı ve ravȋlerinin cerh-tȃ’dȋl durumları şu şekildedir:

331

Taberȃnȋ, Kebȋr, VIII/141.

Ebû Ümâme

Kuhâfe b. Rabia

Nümeyr b. Yezîd

Bakiyye b. Velîd

Muhammed b. Musaffâ

İbrahim b. Muhammed b. Irk

Taberânî

Yahyâ b. Osman El-Hımsî

Ebû Ümȃme el-Bȃhilȋ Suddȋ b. Aclȃn b. Vehb (?-86):332

Kuhȃfe b. Rabȋȃ (?-?): Ebû Ümȃme’den hadis rivȃyetlerinin bulunduğu;

kendisinden Nümeyr b. Yezȋd’in doğrudan veya babasının aracılığıyla hadis rivȃyet ettiği nakledilmektedir.333 İbn Hacer, onun meçhul bir rȃvȋ olduğunu ve Nümeyr’in onda teferrüd ettiğini söylemektedir.334 İbn Mȃce, kendisinden bir hadis tahrȋç etmiştir.335

Nümeyr b. Yezȋd el-Kȋnȋ (?-?): Kuhȃfe b. Rabȋȃ’dan hadis aldığı;

kendisinden ise Bakiyye b. Velȋd ve Şam ehlinin hadis rivȃyetinde bulunduğu belirtilmektedir.336 Nümeyr’den bizzat kendisinin değil de babası aracılığıyla hadis rivȃyet etmiş olabileceği de nakledilen bilgiler arasındadır.337Kendisi hakkında Ebu’l-Feth el-Ezdȋ’nin, leyse bi şey’ ifadesini kullandığı rivȃyet edilmektedir.338 Zehebȋ, Bakiyye b. Velȋd’in onda teferrüd ettiğini söylemektedir.339

Bakiyye b. Velȋd b. Saȋd Ebû Yuhmid el-Hımsȋ (115-197): Kendisinden

hadis rivȃyet edenler arasında Yahyȃ b. Osman el-Hımsȋ ve daha birçok muhaddis yer almaktadır.340Hadis münekkitlerinin onun hakkındaki ortak değerlendirmesi, onun, sikȃ olan rȃvȋlerden yaptığı rivȃyetlerde sikȃ olduğu ve bu tarz hadisleriyle amel edilebileceği; sikȃ olmayan rȃvȋlerden naklettiği rivȃyetlerde ise zayıf olduğu ve bu tarz rivȃyetlerinin makbul olmadığı yönündedir.341 Ebû Hȃtim, Bakiyye b. Velȋd’in hadislerinin yazılabileceğini, fakat onunla ihticȃc edilemeyeceğini belirtmektedir.342 Nesȃȋ onun ehberenȃ ve haddesenȃ sigasıyla yaptığı rivȃyetlerinin makbul, diğer sigalarla yaptığı rivȃyetlerinin ise zayıf olduğu kanaatindedir.343 İbn Adiyy, onun Şam ehlinden yaptığı rivȃyetlerinde sebt olduğunu ifade

332

Buhȃrȋ, Tarȋh IV/326; İbn Hıbbȃn, Sikȃt, III/195; Mizzȋ, Tehzȋbü’l-Kemȃl, XIII/163; Zehebȋ,

Kȃşif, I/502.

333_{İbn Hıbbȃn, Sikȃt, V/327; Mizzȋ, Tehzȋbü’l-Kemȃl, XXIII/540; İbn Hacer, Tehzȋb, VIII/325.} 334 _{İbn Hacer, Takrȋb, I/454; a.mlf. Lisȃn, VII/341.}

335

Mizzȋ, Tehzȋbü’l-Kemȃl, XXIII/540.

336

Mizzȋ, Tehzȋbü’l-Kemȃl, XXX/23; İbn Hacer, Tehzȋb, X/425.

337_{İbn Hıbbȃn, Sikȃt, VII/544; Mizzȋ, Tehzȋbü’l-Kemȃl, XXX/23; İbn Hacer, Tehzȋb, X/425.} 338_{İbn Hacer, Tehzȋb, X/425.}

339

Zehebȋ, Mȋzȃn,, IV/273.

340

Buhȃrȋ, Tarȋh II/150; Mizzȋ, Tehzȋbü’l-Kemȃl, IV/192-196; Zehebȋ, Kȃşif, I/273; İbn Hacer,

Tehzȋb, I/416.

341

Mizzȋ, Tehzȋbü’l-Kemȃl, IV/196, 197; Zehebȋ, Mȋzȃn, I/331; İbn Hacer, Tehzȋb, I/416.

342

Mizzȋ, Tehzȋbü’l-Kemȃl, IV/192.

343

etmektedir.344Bakiye b. Velȋd ile ilgili yapılan cerhlerden biri de onun tedlȋs yaptığına dair yapılan cerh ifadesidir.345 Sikȃlardan rivȃyet edince sikȃ, sikȃ olmayanlardan rivȃyet edince zayıf olarak kabul edilen Bakiyye b. Velȋd’in bu isnȃdımızda kendisinden rivȃyet ettiği rȃvȋ, hakkında leyse bi şey’ şeklinde bir cerh ifadesi bulunan Nümeyr b. Yezȋd’dir. Bu açıdan isnȃd zayıf olarak kabul edilebilecek bir isnaddır. Ayrıca Nesȃȋ’nin, Bakiyye b. Velȋd hakkında ehberenȃ ve haddesenȃ sigasıyla rivȃyet ettiği hadislerinin makbul olacağını belirttiğinden hareketle de hadis isnȃd açısından makbul değildir ve zayıftır diyebiliriz. Zira isnȃdımızın Bakiyye b. Velȋd’den itibaren mu’an’an olarak nakledildiğini görmekteyiz.

Yahyȃ b. Osmȃn Ebû Süleyman el-Hımsȋ (?-255): Ondan hadis rivȃyet

edenler arasında İbrahim b. Muhammed bulunmaktadır.346Hadis münekkitleri, onun sikȃ, me’mûn, sadûk ve sȃlih olduğunu ifade etmektedir.347 Nesȃȋ’den kendisiyle ilgili olarak iki görüş nakledildiği; bu görüşlerden birinin sikȃ; diğerinin la be’se bih olduğu belirtilmektedir.348

İbrahim b. Muhammed b. Hasan b. Mütûyeh Ebû İshȃk el-Isbehȃnȋ (?- 302): Kendisinden Ebû Bekr el-Mukrȋ, Ebû Ali b. Hȃrûn ve Taberȃnȋ gibi isimlerin

hadis tahrȋç ettiği nakledilmektedir.349Hȃfız, hüccet ve mahalluhu’s-sıdk olduğu ifade edilmektedir.350

Muhammed b. Musaffȃ b. Behlûl Ebû Abdullah el-Hımsȋ (?-246):

Bakiyye b. Velȋd’den hadis rivȃyet ettiği; kendisinden İbrahim b. Muhammed b. Irk’ın hadis tahrȋç ettiği nakledilmektedir.351Cerh-ta’dȋl ȃlimleri onun sikȃ ve sadûk olduğunu ifade etmektedir.352 İbn Hıbbȃn, Muhammed b. Musaffȃ’nın hatalarının bulunduğunu söylemekte; Ebû Zürȃ’ ise onun tedlȋs yaptığını belirtmektedir.353

344

Zehebȋ, Mȋzȃn, I/331.

345

Zehebȋ, Mȋzȃn, I/331.

346

Mizzȋ, Tehzȋbü’l-Kemȃl, XXXI/460;Zehebȋ, Kȃşif, II/371;İbn Hacer, Tehzȋb, XI/223.

347_{İbn Ebȋ Hȃtim, el-Cerh ve’t-Tȃ’dȋl, IX/174; Mizzȋ, Tehzȋbü’l-Kemȃl, XXXI/461; İbn Adiyy, el-}

Kȃmil..., VII/251; Zehebȋ, Kȃşif, II/371.

348

Mizzȋ, Tehzȋbü’l-Kemȃl, XXXI/461.

349

Zehebȋ, Tezkirȃ, II/219.

350

Zehebȋ, Tezkirȃ, II/219; Siyer, XIV/142, 143.

351

Mizzȋ, Tehzȋbü’l-Kemȃl, XXVI/465-468; Zehebȋ, Kȃşif, II/222; a.mlf. Mȋzȃn, IV/43; İbn Hacer,

Tehzȋb, IX/406.

352

Mizzȋ, Tehzȋbü’l-Kemȃl, XXVI/468, 469; Zehebȋ, Kȃşif, II/222; İbn Hacer, Tehzȋb, IX/407.

353

İbrahim b. Muhammed b. Irk: Kendisiyle ilgili yaptığımız araştırmada

onun Taberȃnȋ’nin hocası olduğundan başka herhangi bir bilgiye ulaşamadık.354

Taberȃnȋ’nin Ebû Ümȃme’den tahrȋç ettiği rivȃyetin isnadında yer alan rȃvȋler arasında cerh-ta’dȋl açısından üzerinde durmamız gereken isimlerden Kuhȃfe b. Rabȋa, Nümeyr b. Yezȋd, Muhammed b. Musaffȃ ve Bakiyye b. Velȋd’dir. Kuhȃfe’nin meçhul olduğu, Nümeyr b. Yezȋd hakkında ise leyse bi şey’ şeklinde bir cerh ifadesinin bulunduğu; Bakiyye b. Velȋd ve Muhammed b. Musaffȃ’nın tedlȋs yaptığı gerekçesiyle cerhedildiği görülmektedir. Dolayısyla bu rivȃyet isnȃd açısından zayıf bir rivȃyettir ve hüccet değeri yoktur.