1.7. JEOTERMAL ENERJĠ ĠLE ĠLGĠLĠ HUKUKĠ KAYNAKLAR,
1.7.2. Uluslararası KuruluĢlar
1.7.2.1. Uluslararası Jeotermal KuruluĢu
1.7.2.1.1. KuruluĢun OluĢumu ve Statüsü
Uluslararası Jeotermal KuruluĢu, 06.07.1988 tarihinde Auckland-Yeni Zelanda‘da ve Yeni Zelanda hukukuna uygun olarak, tüm dünyada faaliyette bulunmak üzere kurulmuĢ, baĢlıca amacı ve misyonu elektrik üretimi ve doğrudan kullanım için jeotermal kaynaklarının araĢtırılması ve kullanılmasını teĢvik etmek olan, hükümete bağlı olmayan ve kar amacı gütmeyen bir bilim, eğitim ve kültür kuruluĢudur. 1998 yılında BirleĢmiĢ Milletler, Uluslararası Jeotermal KuruluĢuna ―Sivil Toplum KuruluĢu‖ statüsünü tanımıĢtır ve Uluslararası Jeotermal KuruluĢu 1999 yılında Yenilenebilir Enerjide Avrupa Birliği Ortağı olmuĢtur. Uluslararası Jeotermal KuruluĢu aynı zamanda BirleĢmiĢ Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyinin özel danıĢmanı statüsüne sahiptir 106
.
Uluslararası Jeotermal KuruluĢunun yapısına gelince, üç yıl süre ile görev yapmak üzere seçilen ve 30 kiĢiden oluĢan bir Yönetim Kurulu bulunmaktadır. Yönetim Kurulu KuruluĢun bütün iĢlerini yerine getirir. Yönetim Kurulu içerisinde de BaĢkan, BaĢkan Yardımcısı, Sekreter ve Mali ĠĢler Sorumlusu görev almaktadır. Uluslararası Jeotermal KuruluĢunda Denetim, Eğitim, Finans, Bilgi, Üyelik, Atama, Programlama ve Planlama ve Ġçtüzük Komitesi olmak üzere yedi Daimi Komite faaliyet göstermektedir. (Ġçtüzüğün 8 ve 14. maddeleri)107
.
Uluslararası Jeotermal KuruluĢu üyelerini yedi farklı üyelik statüsünde kabul etmektedir. Bunlar: özel, ortak, öğrenci, kurumsal, daimi, destekleyici ve onur
106
http://www.geothermal-energy.org/iga_about.php?sub=doc&doc=description (EriĢim Tarihi: 01.09.2009).
107 Uluslararası Jeotermal KuruluĢu‘nun iĢleyiĢi hakkında daha ayrıntılı bilgi için KuruluĢun Ġçtüzüğüne
bakınız:
http://www.geothermal-energy.org/documenti/IGA/BYL2006_final_with_markup.pdf
üyeliğidir. Her bir üyelik statüsü kaybedilebilir nitelikte olup, Yönetim Kurulu tarafından yeni bir üyelik statüsü getirilebilir. Kural olarak Uluslararası Jeotermal KuruluĢuna üye olabilmek için yazılı Ģekilde KuruluĢun Sekretaryasına baĢvurunun yapılması ve bu baĢvurunun Yönetim Kurulu tarafından onaylanması gerekmektedir (Ġçtüzüğün 4. maddesinin a, b ve c bendi).
1.7.2.1.2. KuruluĢun Görev ve Yetkileri
KuruluĢ‘un görevi KuruluĢ SözleĢmesinde de belirtildiği üzere tüm dünyada jeotermal kaynaklarının araĢtırılması, geliĢimi, kullanımı ve uygulamasına iliĢkin faaliyetlerin koordinasyonunun, bilimsel ve teknik veri ve bilgilerin toplanması, yayınlanması ve dağıtılması yoluyla, teĢvik edilmesi ve kolaylaĢtırılmasını sağlamaktır. Uluslararası Jeotermal KuruluĢunun diğer görevleri arasında jeotermale iliĢkin konularda bilimsel ve teknik eğitimin koordinasyonunun teĢvik edilmesi, çevresel sorumluluk çerçevesinde jeotermal kaynaklarının araĢtırılması ve geliĢtirilmesi için ilkelerin düzenlenmesinin sağlanması bulunmaktadır. Ayrıca jeotermal enerji kaynaklarının geliĢimi ve kullanımı için yeknesak ve uygun mevzuat, kurallar ve düzenlemelerin çıkarılması ve kabulünün teĢvik edilmesinin yanı sıra, jeotermal enerji ve geliĢiminin niteliğine iliĢkin nesnel ve tarafsız bilginin sağlanması bakımından kamusal bir forum gibi hizmet vermek görevleri arasındadır. Bununla birlikte jeotermal kaynaklar ve geliĢimine iliĢkin bilginin toplanmasının ve dağıtılmasının kolaylaĢtırılması, jeotermal kaynaklarının geliĢimi ve kullanımına iliĢkin konularda ulusal ve uluslararası hükümet organları, kurumsal veya özel kurumlar ile iĢbirliği yapılması ve irtibat kurulması da diğer görevlerini oluĢturur108
.
Uluslararası Jeotermal KuruluĢu birçok önemli faaliyette bulunmaktadır. Jeotermal alanında yaĢanan teknolojik ve bilimsel yenilikleri konu alan toplantıları gerçekleĢtirme, jeotermal enerji ile ilgili profesyonellere ve profesyonel olmayanlara yönelik kursların düzenlenmesi, ayrıca jeotermal enerji ile ilgili yayın çıkartma
108http://www.geothermal-energy.org/iga_about.php?sub=doc&doc=description (EriĢim Tarihi:
bunlardan bazılarıdır. Bu faaliyetlerden en önemlisi beĢ yılda bir Uluslararası Jeotermal KuruluĢu tarafından düzenlenen Dünya Jeotermal Kongresidir109
.
Uluslararası Jeotermal KuruluĢu‘nun yetkisi açıkça belirtilmemiĢ olmakla birlikte, kuruluĢun yasal düzenlemelerinde düzenlenen görevler ile sınırlı olduğu kabul edilmelidir. Buna göre, kuruluĢun yetkisi jeotermal enerji kaynakları alanında yapacağı her türlü araĢtırma, geliĢtirme ve inceleme çalıĢmaları, bilimsel ve teknik verilerin toplanması gibi konularda kuruluĢun tam yetkili olduğu kabul edilir. KuruluĢun görevi ile bağdaĢan çalıĢmalarını dünya çapında sürdürülebilmesi için ve görevi ile uyuĢan yetkilerini uygulayabilmesi için kuruluĢ üyelerinin yapacakları yasal ve fiili uygulamalarla uygun alan yaratmaları beklenir.
1.7.2.1.3. KuruluĢ Kararlarının Hukuki Niteliği
KuruluĢun almıĢ olduğu kararlar ikiye ayrılır. Bunlardan ilki kendi iç iĢleyiĢine iliĢkin Yönetim Kurulu tarafından verilen kararlardır. Bunlar kesin nitelikte olup, kuruluĢ üyelerinin bunlara riayet etmeleri beklenir. Bu nitelikteki kararlara Yönetim Kurulu toplantı tarihini tayin eden kararlar örnek verilebilir (Ġçtüzüğün 8. maddenin l bendi). Ayrıca içtüzüğün 9. maddesinde KuruluĢ bünyesinde bulunan memurların ve Yönetim Kurulu üyelerinin KuruluĢun amaçları doğrultusunda hareket ederken, Yönetim Kurulu tarafından alınan kararlara uygun Ģekilde davranmaları gerektiğini düzenlenmiĢtir. Bununla birlikte bölge temsilcilikleri kurulurken buranın yönetimini üstlenen üyeler KuruluĢun amacına uygun olarak yasal prosedürü, hedefleri ve politikayı tayin edebilirler, fakat bu konuda uyuĢmazlıkların doğması halinde son kararı verme yetkisi Yönetim Kuruluna aittir (Ġçtüzüğün 15. maddesinin l bendi). Yönetim Kurulu aynı zamanda temsilciliği dağıtma kararını alma yetkisine de sahiptir (15. maddenin p bendi).
109http://www.geothermal-energy.org/iga_about.php?sub=doc&doc=description (EriĢim Tarihi:
KuruluĢun görevini yerine getirirken almıĢ olduğu ve üçüncü kiĢilere veya kurumlara duyurduğu kararlar ise sahip olduğu niteliği gereği sadece tavsiye veya görüĢ bildirme niteliğinde olmaktadır.
1.7.2.2. Diğer Uluslararası KuruluĢlar
Uluslararası Enerji Ajansı (International Energy Agency), petrol krizinin devam ettiği 1973 – 1974 yılları arasında kurulmuĢtur. Hükümetlerarası bir kuruluĢ olan Uluslararası Enerji Ajansı üyesi bulunan 28 ülkeye danıĢmanlık hizmeti vermektedir. KuruluĢun ilk temel amacı petrol tedariki ile ilgili konularda önlemler almak ve koordinasyonu sağlamaktı. Enerji pazarının zamanla değiĢmesine ayak uyduran kuruluĢ bu amacını geniĢleterek, enerji güvenliği, ekonomik kalkınma ve çevrenin korunması üzerinde odaklanmıĢtır. Bu çalıĢma amaçları çerçevesinde dünyada ve özellikle enerji alanında Çin, Hindistan, Rusya Federasyonu ve Petrol Ġhraç Eden Ülkeler Birliği gibi ana tüketici ve üretici ülkelerin iklim değiĢikliği politikaları, enerji piyasası reformları ve enerji teknoloji alanındaki yenilikleri izlemekte ve bu konularda çalıĢmalar yapmaktadır110
.
Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği Ortaklığı (Renewable Energy and Energy Efficiency Partnership), 2002 yılında Johannesburg‘da düzenlenen Sürdürülebilir Kalkınma Dünya Zirvesi‘nde kurulmuĢtur. Kar amacı gütmeyen ve enerji piyasasını yenilenebilir enerji piyasasına uygun ve enerji verimliliğine dayalı bir hale getirmek için çalıĢmalar yapan Ortaklığın günümüzde 46 hükümet, özel sektör ve uluslararası kuruluĢlardan oluĢan toplam 300 üyesi bulunmaktadır. Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği Ortaklığı, amaçlarını gerçekleĢtirmek için yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği alanında hazırlanacak yasal düzenlemeler hakkında hükümetlere yardımcı olmakta ve sürdürülebilir enerji alanında özel sektörün teĢvik edilmesi için yeni finans modellerini ve ticari modelleri hazırlamaktadır. Bununla birlikte Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği Ortaklığı, Enerji Verimliliği Koalisyonu, Sürdürülebilir Enerji Düzenleme Altyapısı ve Yenilenebilir Enerji ve
Uluslararası Hukuk gibi altyapı çalıĢmalarını gerçekleĢtirmektedir. Bunun yanında çeĢitli organizasyonları düzenlemekte ve yayınlar çıkartmaktadır111
.
Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği Ortaklığı‘nın finansmanın büyük bir bölümü hükümetler (Avustralya, Avusturya, Avrupa Birliği, Almanya, Amerika BirleĢik Devletleri, BirleĢik Krallık, Kanada, Ġrlanda, Ġtalya, Ġspanya, Hollanda, Norveç ve Yeni Zelanda) tarafından sağlanmakta olup özel sektörün de bu hususta katkısı bulunmaktadır112
.
Bunlar dıĢında BirleĢmiĢ Milletler tarafından çeĢitli kuruluĢlar veya programlar altında bireyleri enerji konusunda bilgilendirmek, enerji alanında yaĢanmıĢ tecrübeleri paylaĢmak ve böylece insanların daha kaliteli bir hayata sahip olmalarını sağlamak, ulusal ve uluslararası kalkınmaya yardımcı olmak için çeĢitli çalıĢmalar yapılmaktadır. BirleĢmiĢ Milletler GeliĢtirme Programı, BirleĢmiĢ Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Organizasyonu, BirleĢmiĢ Milletler Çevre Programı ve Ġklim DeğiĢikliği üzerine BirleĢmiĢ Milletler Altyapı Çerçevesi bu tür çalıĢmalara örnektir113.