Üye Ülkeler ile Üçüncü Devletler Arasında Ortak Projeler

2009/28/EC sayılı Direktifin 9. maddesinde yenilenebilir kaynaklı enerji kullanımının artırılmasını destekleyen baĢka bir hukuki destek aracı düzenlenmiĢtir: Üye Ülkeler ile üçüncü devletler arasında ortak projeler sistemidir. Bu sistem, Üye Ülkeler arasında ortak proje sistemine benzemesine rağmen konu bakımından daha dar kapsamlı düzenlenmiĢtir. Söz konusu direktifin 9 maddesinin 1. bendine göre, bir veya daha fazla Üye Ülke bir veya daha fazla sayıdaki üçüncü ülkelerle, elektrik enerjinin yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilmesine iliĢkin her tipte ortak projelerde iĢbirliği yapabileceğini belirtilmiĢtir. Görüldüğü üzere buradaki iĢbirliği sadece yenilenebilir kaynaklı elektrik enerjisi üzerine olabilmektedir.

Üye Ülkeler ile üçüncü devletler arasında ortak projeler sistemi, üye ülkelerin yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik enerjisini konu almakta ve bu alandaki Üye Ülkelerin ulusal hedeflerini gerçekleĢtirmeye yardımcı olmayı hedeflemektedir. Bu tür projeler sayesinde üye ülkelerin ulusal hedeflerinin gerçekleĢtiğini kabul edilebilmesi için aĢağıda belirtilen Ģartların yerine gelmesi gerekmektedir (2009/28/EC sayılı Direktifin 9. maddesinin 2. bendi):

(a) Elektrik enerjisinin Avrupa Birliği içinde tüketilmiĢ olması; bu Ģartın kabul edilebilmesi için:

(i) Kaynak ülke, varıĢ ülkesi ve eğer gerekirse transit ülkenin sorumlu iletim sistem operatörleri tarafından elektrik Ģebekesine iletilen elektriğe eĢ değer kısım gösterilmeli;

(ii) Birliğin bağlantı alanı dâhilinde sorumlu iletim sistem operatörü tarafından elektrik Ģebekesine aktarılan elektriğe eĢ değer kısım balans cetveline kayıt edilmeli;

(iii) 25 Haziran 2009 tarihinden sonra iĢlevsel hale gelen yeni yapılmıĢ tesis veya bu tarihten sonra kapasitesi artırılarak yenilenen tesis tarafından tahsis edilen kapasite ve yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimi aynı zamana denk gelmeli;

(b) Elektrik enerjisinin üretimi, 25 Haziran 2009 tarihinden sonra iĢlevsel hale gelen yeni yapılmıĢ tesiste veya bu tarihten sonra kapasitesi artırılarak yenilenen tesiste ve Üye Ülkeler ile üçüncü devletler arasında ortak projenin altında gerçekleĢmiĢse; ve

(c) Üretilen ve ihraç edilen elektriğin miktarı, tesis yatırım yardımları dıĢında üçüncü devletin hukuki destek araçlarından destek almamıĢ olmalıdır.

Üye Ülkelerin üçüncü devletlerle yapacakları ortak projelere dayanarak, ortak projenin tarafları arasında çok uzun dönemde bağlantı inĢaatının yapılması açısından üçüncü ülkede üretilen ve tüketilen yenilenebilir kaynaklı elektrik enerjisinin, yenilenebilir enerji alanındaki ulusal hedefleri bakımından Üye Ülkenin hesabına katılması ve bu konuda Komisyona baĢvuruda bulunulması için aĢağıdaki koĢulların yerine gelmesi gerekmektedir (2009/28/EC sayılı Direktifin 9. maddesinin 3. bendi):

(a) Bağlantı inĢaatı 31 Aralık 2016 yılında baĢlayacaksa;

(b) 31 Aralık 2020 tarihi itibari ile bağlantı tesisinin iĢlevsel duruma geçmesi mümkün değilse;

(c) Bağlantı tesisinin 31 Aralık 2022 tarihi itibari ile iĢlevsel duruma geçme olanağı varsa;

(d) Bağlantı tesisi iĢlevsel olduktan sonra, yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik enerjisi Topluluğa ihraç edilmesi için kullanılacaksa;

(e) 25 Haziran 2009 tarihinden sonra iĢlevsel hale gelen ve tesis yatırım yardımları dıĢında üçüncü devletin destek Ģemalarından destek almamıĢ olan tesisten, iĢlevsel olduktan sonra bağlantı sisteminin kullanılması ile yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik enerji miktarının Birliğe ihraç edilen elektrik kısmına eĢit olduğunu gösteren baĢvurunun yapılmasıdır.

Üye Ülkelerin üçüncü devletlerle ortak proje çalıĢmalarına girmeleri halinde bazı hususları Komisyona bildirmeleri gerekecektir. Buna göre, üçüncü bir devletin sınırları dahilinde üretilen ve bir veya daha fazla Üye Ülkenin ulusal hedeflerini tamamlamaya yarayan yenilenebilir kaynaklı elektrik enerjisinin oranı veya miktarı Komisyona bildirilmelidir. Ayrıca ortak projede birden fazla Avrupa Birliği üyesinin bulunduğu durumlarda her Üye Ülkenin almıĢ olduğu miktar veya oran belirtilmelidir. Bununla birlikte bildirilen miktar veya oran üçüncü devletten ihraç edilen miktar veya orandan daha fazla olamaz. Bildirimler her ilgili Üye Ülke tarafından ayrı, ayrı yapılmalıdır (2009/28/EC sayılı Direktifin 9. maddesinin 4. bendi).

Üye Ülkeler tarafından ve Komisyona yapacakları bildirimlerde Ģu hususlar yer almalıdır (2009/28/EC sayılı Direktifin 9. maddesinin 5. bendi):

(a) Yeni kurulan veya yenilenmiĢ tesis tanıtılmalı;

(b) Üye Ülkenin ulusal hedeflerini tamamlaması için hizmet edecek tesiste üretilen elektrik enerjisinin miktarı veya oranı, gizlilik koĢulları, ilgili mali düzenlemeler yer almalı;

(c) Üye Ülkenin genel ulusal hedeflerine ulaĢmasına hizmet edecek tesiste yapılacak elektrik üretiminin bütün takvim yıllarındaki süreler gösterilmelidir (Fakat bu süre 2020 yılını geçemez - 2009/28/EC sayılı Direktifin 9. maddesinin 6. bendi);

(d) Tesisin kurulacağı üçüncü devlet tarafından yazılı olarak hazırlanacak, Üye Ülkenin ulusal hedeflerini tamamlaması için hizmet edecek tesiste üretilecek elektrik enerjisinin miktarı veya oranı, gizlilik koĢulları ve ilgili mali düzenlemeler hakkında ve tesiste yapılacak elektrik üretiminin bütün takvim yıllarındaki süre hakkında bilgilendirme notu yer almalıdır. Ayrıca bu bilgilendirme notunun içinde üçüncü devletin bu tesisten kendi enerji ihtiyacını karĢılamak için ne kadar miktarda veya oranda elektrik enerjisini alacağını belirtilmelidir.

Üye Ülkeler ile üçüncü devletler arasında yapılan bu tür ortak projelerin süresi 2020 yılını geçebilir denildiğinden bunlar süresiz olarak yapılabilmektedir (2009/28/EC sayılı Direktifin 9. maddesinin 6. bendi). Ayrıca yapılan bildirimde değiĢikliklerin yapılabilmesi veya geri alınabilmesi için projeye taraf olan hem Üye

Ülkelerin hem de tesisin kurulduğu üçüncü devletin mutabakata varmaları Ģarttır (9. md. 7. bendi).

Üye Ülkelerin Komisyona yapmıĢ oldukları bildirimlerde belirtikleri enerji üretim sürelerine ait her yılın sonundan itibaren en geç üç ay içinde yıllık durum hakkında bilgi içeren bildirimlerini Komisyona ve üretimin yapıldığı üçüncü devlete yapmak yükümlülüğü altındadırlar. Bu yıllık bildirimlerde yer alması gereken hususlar aĢağıdaki gibidir (2009/28/EC sayılı Direktifin 10. maddesinin 1. ve 2. bendi):

(a) Ġlk bildirimde gösterilen enerji üretim tesisinde geçen yıl boyunca yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen toplam elektrik miktarı;

(b) Aynı üretim tesisinde geçen yılda üretilen ve ilgili Üye Ülkenin ulusal hedefini karĢılayan elektrik miktarı;

(c) Üretilen elektrik enerjinin Avrupa Birliği sınırları dahilinde tüketildiğini, bu elektrik enerjisinin 25 Haziran 2009 tarihinden sonra iĢlevsel hale gelen bir tesiste üretildiğini ve bu üretimin üçüncü devletin destek araçlarından yararlanmadan gerçekleĢtiğine iliĢkin kanıtlar yer almalıdır.

Ancak bu yıllık bildirimlerin yapılmasından sonra üçüncü ülkede üretilen yenilenebilir kaynaklı elektrik enerji miktarı ilgili Üye Ülkenin yenilenebilir enerji miktarına eklenir ve bu konudaki ulusal hedefe ne kadar yaklaĢtığını tespit edilmiĢ olur (2009/28/EC sayılı Direktifin 10. maddesinin 3. bendi).