‹fl sözleflmesiyle çal›flmakla beraber baz› iflçiler toplu ifl sözleflmelerinden faydala-namayacaklard›r. Bunlar kapsam d›fl› b›rak›lan iflçiler, iflveren vekilleri ve greve ka-t›lmayan iflçilerdir. Toplu ifl sözleflmesi görüflmelerine iflvereni temsilen kat›lanlar da toplu ifl sözleflmesinden yararlanamayacaklard›r (m.39/VII). Toplu ifl sözleflme-sinden faydalanamayacak olanlar›n bir k›sm› kanunla belirlenmifltir. Bir k›sm› ise toplu ifl sözleflmesinden yararlanmalar› için kanuni bir engel olmad›¤› halde toplu ifl sözleflmesi taraflar›n›n kararlar› ile toplu ifl sözleflmesinden yararlanamaz hale gelmifllerdir. Kapsam d›fl› b›rak›lan iflçilerin (kapsam d›fl› personel), toplu ifl sözlefl-mesinden yararlanamamalar› toplu ifl sözleflmesi taraflar›n›n bu yöndeki karar›na dayanmaktad›r. ‹flveren vekillerinin toplu ifl sözleflmesi görüflmelerine iflvereni temsilen kat›lanlar›n ve greve kat›lmayan iflçilerin toplu ifl sözleflmesinden yararla-namayacaklar› hususu ise Kanunda belirtilmifltir.
Kapsam D›fl› B›rak›lan ‹flçiler (Kapsam D›fl› Personel)
Toplu ifl sözleflmelerinin bir k›sm›nda baz› üst düzey yöneticilerin ve teknik ele-manlar›n, hukukçular›n, mühendislerin, flef ve müdürlerin hatta büro personelinin yapt›klar› iflin niteli¤ine ba¤l› olarak toplu ifl sözleflmesi kapsam› d›fl›nda tutuldukla-r› görülmektedir. Bunlar yapt›klatutuldukla-r› ifl icab› iflverenle yak›n iliflki içinde olan iflçilerdir.
Bu iflçilere genellikle toplu ifl sözleflmesiyle sa¤lanan haklar›n daha üzerinde imkân-lar sa¤lanmakta ve bu nedenle kendileri bu uygulamadan flikâyetçi olmamaktad›rimkân-lar.
Kapsam d›fl› b›rak›lan iflçilerin dayan›flma aidat› ödeyerek toplu ifl sözleflmesinden yararlanmalar› mümkün de¤ildir. Esasen genellikle kendilerine toplu ifl sözleflmesi-nin sa¤lad›¤› haklar›n üzerinde imkânlar verildi¤i için buna ihtiyaç da yoktur.
Ancak kapsam d›fl› b›rak›lacak iflçilerin tespitinde, genel ve objektif kriterler uy-gulanmal›d›r. Gerekçeler hakl› olmal› ve eflitlik kural›na uyulmal›d›r. ‹flçinin
yapt›-¤› ifl, görevinin niteli¤i ve iflverenle yak›n çal›flmas›n›n gereklili¤i dikkate al›nmal›-d›r. ‹flçi sendikalar› kapsam d›fl› personelin sendikaya ihtiyaçlar› kalmad›¤› için sendika üyesi olmaya kay›ts›z kald›klar› ve say›lar› artt›kça sendikalar›n zarar gör-dü¤ü gerekçesiyle konuya pek s›cak bakmamaktad›rlar.
‹flveren Vekilleri ile Toplu ‹fl Sözleflmesi Görüflmelerinde ‹flveren Temsilcisi Olanlar
‹flveren vekilleri, iflverenlere ifl sözleflmesiyle ba¤l› olarak çal›flmalar›na ra¤men
di-¤er iflçilere emir ve talimat vererek iflveren ad›na hareket etme hak ve yetkisine
sa-Toplu ifl sözleflmesinden faydalanamayacak olanlar flunlard›r:
• Kapsam d›fl› b›rak›lan iflçiler,
• ‹flveren vekilleri,
• Greve kat›lmayan iflçiler,
• Toplu ifl sözleflmesi görüflmelerine iflvereni temsilen kat›lan iflçilerdir.
hiptirler. ‹flveren yetkileriyle donat›lm›fllard›r. 6356 say›l› Kanununun 2. maddesi-nin e f›kras›nda iflveren vekili, “iflveren ad›na iflletmemaddesi-nin bütününü yönetenler”
fleklinde ifade edilmifl ve ayn› maddenin ikinci f›kras› aç›s›ndan iflveren vekilleri-nin iflveren say›laca¤› ifade edilmifltir. Bu durumda, 6356 say›l› Kanunun iflveren vekili kabul etti¤i kimseler iflçi sendikas›na üye olamayacaklar›ndan toplu ifl söz-leflmesinden de yararlanamazlar.
Bu durumda, 6356 say›l› Kanuna göre iflveren vekili olanlar ile iflveren taraf›n›n temsilcisi s›fat›yla toplu ifl sözleflmeleri görüflmeleri s›ras›nda veya toplu ifl sözlefl-mesinin imzas›nda görev alm›fl ve hareket etmifl olanlara toplu ifl sözleflmesi uygu-lanamaz.
Greve Kat›lmayan ‹flçiler
Toplu ifl sözleflmeleri bazen ancak grevden sonra imzalanabilmektedir. ‹flte grev sonucu imzalanm›fl bir toplu ifl sözleflmesi varsa, grev esnas›nda iflyerinde çal›flm›fl olan iflçiler toplu ifl sözleflmesinden yararlanamayacaklard›r. 6356 say›l› Kanunun 39. maddesinin sekizinci f›kras›, “Grev sonunda yap›lan toplu ifl sözleflmesinden, 65. maddeye göre zorunlu olarak çal›flanlar d›fl›nda iflyerinde çal›flm›fl olanlar ak-sine bir hüküm bulunmad›kça yararlanamazlar” fleklindedir.
De¤inilen hüküm, toplu ifl sözleflmesine taraf sendikan›n üyesi olan iflçileri kapsad›¤› gibi iflyerinde çal›flan ve taraf iflçi sendikas› üyesi olmayan iflçileri de kapsamaktad›r. Grev esnas›nda çal›flan veya greve önce kat›l›p sonra vazgeçerek çal›flan bütün iflçiler toplu ifl sözleflmesinden yararlanamayacakt›r. Bu durumda olanlar›n dayan›flma aidat› ödeyerek toplu ifl sözleflmesinden yararlanmalar› da mümkün de¤ildir.
Grev esnas›nda bafllang›çtan itibaren çal›flt›klar› veya sonradan greve kat›lmak-tan vazgeçerek çal›flt›klar› için toplu ifl sözleflmesinden yararlanamayacak olan ifl-çiler, greve kat›lmalar›na bir engel bulunmayan, kendi istek ve tercihleri ile greve kat›lmam›fl veya kat›lmaktan vazgeçmifl kimselerdir. Elbette greve kat›lmama ira-desinden farkl› nedenlerle iflyerinde çal›flamayan iflçiler olabilir. Hasta olduklar›
için, izin kullanmakta olduklar› için veya iflveren taraf›ndan iflten uzaklaflt›r›ld›kla-r› için grev esnas›nda iflyerinde çal›flmayan iflçiler olabilir. Bu gibi durumlauzaklaflt›r›ld›kla-r› olan-lar yap›lacak toplu ifl sözleflmesinden yararlanabileceklerdir. Çünkü bu iflçilerin greve kat›lmamalar› kendi istek ve iradeleri d›fl›nda gerçekleflmifltir. Ayr›ca, 65.
madde uyar›nca iflyerinde kendi istekleri d›fl›nda zorunlu olarak çal›flmak zorunda kalanlar da yap›lacak toplu ifl sözleflmesinden yararlanacaklard›r.
Ancak, 39. maddenin sekizinci f›kra hükmü mutlak emredici nitelikte de¤ildir.
Dolay›s›yla, toplu ifl sözleflmelerinde bir hüküm konulm›flsa ve bu hükümle grev esnas›nda iflyerinde çal›flm›fl olanlar›n da toplu ifl sözleflmesinden
yararlanabilece-¤i öngörülmüflse, bunlar da toplu ifl sözleflmesinden yararlanabileceklerdir.
Süresi Biten Toplu ‹fl Sözleflmesinden Yararlanma
Sona eren toplu ifl sözleflmesinin ifl sözleflmesine iliflkin hükümleri, yenisi
yürülü-¤e girinceye kadar “ifl sözleflmesi hükmü olarak” devam eder (m.36/II).
Bu hüküm uyar›nca iflçilerin ma¤dur olmalar› önlenir. Ücret baflta olmak üzere yeni toplu ifl sözleflmesi yap›l›ncaya kadar iflçiler normatif hükümlerden yararlan›r-lar. Normatif hükümlerin nitelik de¤ifltirerek ifl sözleflmesi hükmü haline gelmesi ise her an yeni bir toplu ifl sözleflmesi ile bunlar›n de¤ifltirilebilmesine ve iflçilere daha iyi çal›flma koflullar› ve ücretler sa¤lanmas›na olanak sa¤lamak içindir. Çün-kü toplu ifl sözleflmesi hükmü yürülükte oldu¤u sürece baflka bir toplu ifl
sözlefl-mesi hükmü ile de¤ifltirilemez. Ancak, ifl sözleflmeleri her an yap›labilecek bir top-lu ifl sözleflmesi ile de¤ifltirilebilir.
Taraflar›n Durumlar›ndaki De¤iflikliklerin Toplu ‹fl Sözleflmesine Etkisi
• Toplu ifl sözleflmesine taraf olan sendikan›n tüzel kiflili¤inin sona ermesi, fa-aliyetinin durdurulmas›, iflçi sendikas›n›n yetkiyi kaybetmesi ve toplu ifl söz-leflmesinin uyguland›¤› iflyerlerinde iflverenin veya iflyerinin girdi¤i iflkolu-nun de¤iflmesi toplu ifl sözleflmesini sona erdirmez (m.37/I). Böyle bir du-rum ortaya ç›karsa toplu ifl sözleflmesi süresi sonuna kadar uygulanacakt›r.
• Toplu ifl sözleflmesinin imzaland›¤› tarihte taraf iflveren sendikas›n›n üyesi olan iflveren, sendikas› ile ilflkisinin kesilmesi halinde yap›lm›fl olan sözlefl-me ile ba¤l› kal›r (m.37/III). Bu sayede, be¤ensözlefl-medi¤i bir toplu ifl sözleflsözlefl-me- sözleflme-siyle ba¤l› kalmak istemeyen iflverenlerin üye olduklar› iflveren sendikas›n-dan ayr›larak toplu ifl sözleflmesinin kendilerine yükledi¤i sorumluluktan kurtulmalar› ve dolay›s›yla iflçilerin ma¤dur olmalar› önlenmifl olmaktad›r.
‹flyerinin veya ‹flyerinin Bir Bölümünün Devredilmesinin Toplu ‹fl Sözleflmesine Etkisi
• ‹flletme toplu ifl sözleflmesi kapsam›nda olan bir iflyerinin devredilmesi ha-linde, toplu ifl sözleflmesi bulunan bir iflyerinin veya iflyerinin bir bölümü-nün devredilmesi halinde, e¤er devralan iflverenin ayn› iflkoluna giren iflye-ri veya iflyerleiflye-rinde yürülükte olan bir toplu ifl sözleflmesi var ise; devral›nan iflyeri veya iflyerlerinde uygulanan toplu ifl sözleflmesinden do¤an hak ve borçlar, ifl sözleflmesi hükmü olarak devam eder.
• E¤er devralan iflverenin iflyeri ya da iflyerlerinde uygulanan bir toplu ifl söz-leflmesi yok ise, devral›nan iflyerinde yürülükte bulunan toplu ifl sözleflme-sinden do¤an hak ve borçlar, yeni bir toplu ifl sözleflmesi yap›l›ncaya kadar toplu ifl sözlemesi hükmü olarak devam eder (m.38/I).
• Toplu ifl sözleflmesi bulunmayan bir iflyerinin iflletme toplu ifl sözleflmesi ta-raf› olan bir iflverence devral›nmas› durumunda iflyeri, iflletme toplu ifl söz-leflmesi kapsam›na girer (m.38/II).
Toplu ifl sözleflmesi ehliyeti ve yetkisini aç›klamak.
Toplu ifl sözleflmelerinin iflçi taraf›, iflçi sendikala-r›d›r. ‹flveren taraf› ise iflveren veya iflveren sen-dikas› olabilir. Yürürlükteki mevzuat›m›za göre konfederasyonlar›n toplu ifl sözleflmesi yapma ehliyetleri yoktur. ‹flçi sendikalar›n›n toplu ifl söz-leflmesi ehliyetleri kurulu bulunduklar› iflkolu ile s›n›rl›d›r. Ayn› durum iflveren sendikalar› için de söz konusudur. 6356 say›l› Sendikalar ve Toplu
‹fl Sözleflmesi Kanunu iflçi sendikalar› için toplu ifl sözleflmesi yapma yetkisini iki temel koflula ba¤lam›flt›r. ‹lk koflul, kurulu bulundu¤u ifllunda Türkiye çap›nda yüzde üç baraj› aflma ko-fluludur. ‹kinci koflul ise toplu ifl sözleflmesi ya-p›lmak istenen iflyeri, iflyerleri veya iflletmede ça-l›flan iflçilerin yar›dan bir fazla ço¤unlu¤una sa-hip olunmas›d›r. ‹flletme toplu ifl sözleflmelerin-de iflyerlerinsözleflmelerin-deki toplam iflçi say›s›n›n yüzsözleflmelerin-de k›r-k› oran›na ulafl›lmal›d›r.
Toplu ifl sözleflmesinin yap›lmas›ndaki safhalar›
aç›klamak.
6356 say›l› Kanunun öngördü¤ü flekilde yetki tes-piti yap›ld›ktan sonra ça¤r› safhas›, daha sonra toplu görüflme safhas› gelir. Toplu görüflme saf-has›nda taraflar anlaflmaya varabilirlerse toplu ifl sözleflmesi yap›lm›fl olur. Toplu görüflme safhas›
sonunda taraflar anlaflmaya varamazlarsa toplu görüflme safhas› uyuflmazl›kla sonuçlanm›fl olur ve bunu izleyen safha olan arabuluculuk safhas›-na geçilir. Arabuluculuk safhas›nda, seçilen bir arabulucu yard›m›yla taraflar›n anlaflmaya var-malar› amaçlanm›flt›r. Arabulucu, taraflar›n anlafl-mas›n› sa¤layabilirse toplu ifl sözleflmesi yap›l›r.
Arabuluculuk safhas› da anlaflmazl›kla sonuçla-n›rsa, arabulucu bir tutanakla durumu belirtir ve tutana¤› görevli makam olan Bölge Müdürlü¤ü-ne (Çal›flma ve ‹fl Kurumu ‹l Müdürlü¤üMüdürlü¤ü-ne) gön-derir. Bundan sonra grev ve lokavt›n serbest ol-du¤u hallerde taraflar grev ve lokavt uygulama-lar›na gidebilirler. Grev ve lokavt›n kanunen ya-sak oldu¤u hallerde ise uyuflmazl›¤›n çözümü Yüksek Hakem Kurulu karar› ile olabilecektir.
Toplu ifl sözleflmesinden yararlanabilecek olan-lar› ifade etmek.
Toplu ifl sözleflmesi, iki tarafl› bir sözleflmedir.
Dolay›s›yla, taraf iflçi sendikas›n›n o iflyeri veya iflletmedeki üyeleri olan iflçiler ve karfl› tarafta da iflveren veya iflveren sendikas› ilke olarak bu top-lu ifl sözleflmesinden yararlanacaklard›r. Ayr›ca, toplu ifl sözleflmesinin taraf› olan iflçi sendikas›na üye olmayan iflçiler taraf iflçi sendikas›n›n izni ile toplu ifl sözleflmesinden yararlanabilecekleri gibi dayan›flma aidat› ödeyerek veya teflmil yoluyla da toplu ifl sözleflmesinden yararlanabilmek mümkündür. ‹fl sözleflmesiyle çal›flmakla bera-ber baz› iflçiler ise toplu ifl sözleflmelerinden fay-dalanamayacaklard›r. Toplu ifl sözleflmesinden faydalanamayacak olanlar›n bir k›sm› kanunla belirlenmifltir. Bir k›sm› ise toplu ifl sözleflmesin-den yararlanmalar› için kanuni bir engel
olmad›-¤› halde toplu ifl sözleflmesi taraflar›n›n kararlar›
ile toplu ifl sözleflmesinden yararlanamaz hale gelmifllerdir. Toplu ifl sözleflmesinden faydalana-mayacak olanlar kapsam d›fl› b›rak›lan iflçiler, ifl-veren vekilleri ve greve kat›lmayan iflçilerdir.
Toplu ifl sözleflmesi görüflmelerinde iflveren tem-silcisi olarak görev yapanlar da toplu ifl sözlefl-mesinden yararlanamazlar.
Özet
N
A M A Ç1N
A M A Ç3N
A M A Ç21. Afla¤›daki ifadelerden hangisi do¤rudur?
a. Konfederasyonlar›n toplu ifl sözleflmesi yapma ehliyetleri vard›r.
b. ‹flveren sendikas›na üye olan bir iflveren sendi-kadan ba¤›ms›z toplu ifl sözleflmesi yapabilir.
c. ‹flçi sendikalar›n›n iflkolunda yüzde üç baraj›n›
afl›p aflmad›klar›n›n tespiti için yay›nlanan ista-tistiklere itirazlar Yarg›taya yap›l›r.
d. ‹flçi sendikalar›n›n iflkolunda yüzde üç baraj›n›
afl›p aflmad›klar›n›n tespitinde Bölge Müdürlük-leri taraf›ndan yay›nlanan istatistikler esas al›n›r.
e. ‹flçi sendikalar›n›n iflkolunda yüzde üç baraj›n›
afl›p aflmad›klar›n›n tespitinde her y›l Ocak ve Temmuz ay›nda yay›nlanan istatistikler esas al›n›r.
2. Toplu ifl sözleflmesinin yap›lmas›nda yetki tespiti için afla¤›dakilerden hangisine baflvuruda bulunulur?
a. Yarg›taya
b. Bölge Müdürlü¤üne c. Ankara ‹fl Mahkemesine d. Yüksek Hakem Kuruluna
e. Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤›na 3. Toplu ifl sözleflmesi yapabilmek için yetki belgesi alan iflçi sendikas› ne kadar süre içinde karfl› taraf› top-lu görüflmeye ça¤›rmas› gereklidir?
a. 10 gün b. 15 gün c. 20 gün d. 30 gün e. 45 gün
4. Toplu görüflmelerin süresi kaç günle s›n›rl›d›r?
a. 30 gün b. 45 gün c. 60 gün d. 90 gün e. 120 gün
5. Toplu görüflmeler sonucunda taraflar aras›nda an-laflma sa¤land›¤›nda toplu ifl sözleflmesi kaç nüsha ola-rak haz›rlan›r?
6. Toplu ifl sözleflmelerinin süresi ile ilgili afla¤›daki ifadelerden hangisi do¤rudur?
a. Toplu ifl sözleflmeleri 6 aydan az ve 1 y›ldan uzun süreli olamaz.
b. Toplu ifl sözleflmeleri 6 aydan az ve 3 y›ldan uzun süreli olamaz.
c. Toplu ifl sözleflmeleri 1 y›ldan az ve 3 y›ldan uzun süreli olamaz.
d. Toplu ifl sözleflmeleri 1 y›ldan az ve 5 y›ldan uzun süreli olamaz.
e. Toplu ifl sözleflmeleri 3 y›ldan az ve 5 y›ldan uzun süreli olamaz.
7. Dayan›flma aidat›n›n miktar› ne kadard›r?
a. Üyelik aidat›n›n 1/2’si b. Üyelik aidat›n›n 1/3’i c. Üyelik aidat›n›n 1/4’i d. Üyelik aidat›n›n 2/3’si
e. Dayan›flma aidat› sendika tüzü¤ünde üyelik ai-dat›n› geçmeyecek flekilde belirlenir.
8. Teflmil afla¤›dakilerden hangisi karar› ile mümkündür?
a. Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤›
b. Yüksek Hakem Kurulu c. Ankara ‹fl Mahkemesi d. Bölge Müdürlü¤ü e. Bakanlar Kurulu
9. Teflmil kararnamesine karfl› afla¤›dakilerden hangi-sinde dava aç›labilir?
10.Teflmil ile ilgili afla¤›daki ifadelerden hangisi do¤ru de¤ildir?
a. Teflmil kararlar› geçmifle yönelik yürürlü¤e ko-nulabilir.
b. Teflmil kararnamesinin mutlaka gerekçeli olma-s› gerekir.
c. Teflmil karar›, bu konuda talepte bulunma hakk›
olanlardan birinden talep geldi¤inde verilebilir.
d. Teflmil kararnamesinin yay›nlanmas›ndan önce Yüksek Hakem Kurulunun görüflü mutlaka al›n-mak zorundad›r.
e. Toplu ifl sözleflmesi için yetki belgesi al›nan ifl-yeri veya iflletmeler yetki devam etti¤i sürece teflmil kapsam›na al›namaz.
Kendimizi S›nayal›m
ANLAfiMA SA⁄LANDI...
Görüflmelerde anlaflma sa¤lanamay›nca grev karar› alan Lastik-‹fl Sendikas› iflverenin talebi üzerine dün bir kez daha masaya oturdu. 10 Ocak tarihinde bafllayan toplu sözleflme görüflmelerinde Lastik-‹fl Sendikas› ile iflveren aras›nda anlaflmazl›k sonras›nda grev bekleniyordu. Pi-relli, Good Year ve Brisa’da çal›flan 4 bin iflçiyi ilgilen-diren toplu ifl sözleflmesi görüflmeleri grev karar›n›n as›lmas›na saatler kala masada bitti.
Masaya Oturdu
Lastik-‹fl Sendikas› ile Goodyear, Brisa, Pirelli iflverenle-ri aras›nda süren toplu ifl sözleflmesi görüflmeleiflverenle-rinde anlaflma sa¤lanam›fl ve grev karar› al›nm›flt›. Taraflar dün son kez masaya oturdu. ‹ki taraf›nda tekliflerini sundu¤u toplant›da anlaflma sa¤land›.
Yüzde 11,5 Zam
‹flveren daha önce teklif etti¤i %4,5’luk art›fl› %5’e ç›kar-d›. Lastik-‹fl Sendikas› ise %12’lik art›fl talebini %10’a çekti. Uzun süren pazarl›klar sonucunda anlaflma sa¤-land›. 4 bin lastik iflçisini ilgilendiren toplant›dan
%11,5’lik zam karar› ç›kt›. Emeklilik pay› ise %3 olarak belirlendi.
Önce Gerildiler
Geçen haftaki görüflmede de uzlaflma sa¤lanamay›nca sendika yöneticileri bugün fabrikalara grev yaz›s› asma karar› alm›flt›. ‹flveren grev öncesinde son bir ad›m da-ha att› ve sendikayla s›k› bir pazarl›¤a oturdu. Saatler süren görüflmede zaman zaman sinirler gerildi ancak görüflmeler sonuçland›.
Toplamda Yüzde 14,5 Zam
Sendika, “eflit ifle, eflit ücret, ilk 6 ayda ücretlere yüzde 14, sonraki 6 aylarda enflasyon oran›nda” zam iste-miflti. ‹flveren ise önce yüzde 3,4, sonra da yüzde 4,5 zam vermiflti. Sendika ise yüzde 12’ye düflmüfltü. Taraf-lar, y›ll›k yüzde 11,5 ve bireysel emeklilikte yüzde 3 ol-mak üzere toplamda yüzde 14,5 zamda anlaflt›.
Kaynak: Kocaeli Gazetesi, T.17.04.2012’den k›salt›la-rak al›nm›fl ve düzenlenmifltir.
“... Birçok ülke mevzuat›nda yer alan teflmilin amac› ve yarar› nedir? Bu soruya teflmili 275 say›l› Yasaya sokan geçici komisyon; raporunda afla¤›daki flekilde yan›t ver-mifltir. ‘Teflmil... ifl piyasas›ndaki yeknesak flartlara ka-vuflturulmas›ndaki ve lüzumsuz grev ve lokavtlar›n ön-lenmesinde kamu yar›na binaen... tan›nm›flt›r’.
Bu kurumun yararlar›n› kal›n çizgilerle flu bafll›klarda toplayabiliriz;
1. Örgütlü, Örgütsüz ‹flçiler Aras›nda Çal›flma Bak›-m›ndan Uyum Sa¤lama
‹flverenler kimi koflullar alt›nda, özellikle ekonomik kriz dönemlerinde toplu ifl sözleflmesi ile ba¤l› olmayan ifl-çileri çal›flt›rmak ve böylece sözleflmenin getirdi¤i para-sal yükümlülüklerden kaç›nmaktad›rlar. Zira, toplu ifl sözleflmesine taraf olan iflçiler için iyi çal›flma koflullar›
belirlenmektedir. Oysa salt ifl sözleflmelerine ba¤l› olan iflçiler düflük ücret ve iyi olmayan koflullara gör çal›flt›-r›lmaktad›rlar. Do¤ald›r ki iflverence özellikle bu tür ifl-çiler tercih edilmektedir. Bu durumda ise örgütlenmifl iflçilerin iflsiz kalmalar› tehlikesi ortaya ç›kmaktad›r. ‹fl-te bu geliflime engel olmak için ve belirli bir iflkolunda çal›flan iflçi ve iflverenlerin çal›flma koflullar›n› uyumlu hale getirmek için teflmilin uygulanmas› gerekti¤i söy-lenmektedir.
2. ‹flverenler Aras› Haks›z Yar›flmay› Önleme Öte yandan serbest rekabetin oldu¤u bir piyasa ekono-misinde toplu sözleflme ile ba¤l› olmayan iflverenlerin istedikleri koflullarda -özellikle iflsizli¤in yo¤un oldu¤u dönemlerde- düflük ücretle iflçi çal›flt›rmalar› sonucu maliyetlerini düflük tutarak, toplu sözleflmeye taraf ifl-verenlere karfl› düflük fiyatlarla yar›fl yapma olana¤› var-d›r. Toplu sözleflme taraf› olan iflvereni, sözleflmenin uygulama alan› d›fl›nda kalan iflverenin, Alman huku-kunda ‘kirli rekabet’ (Schmutzkonkurrunez) denilen re-kabetine karfl› koruman›n tek yolu toplu ifl sözleflmele-rinin devletin müdahalesi yoluyla uygulama alan›n› ge-niflletmektir. Böylece iflverenler iflçi haklar› üzerinde oynarak maliyet düflürme yöntemlerine baflvurmaya-caklard›r. Daha çok verimlili¤i artt›ran öteki önlemleri almaya zorunlu kalacaklard›r.
3. Sosyal Alandaki Geliflmeleri Ülke Düzeyinde Yayg›nlaflt›rma
Öte yandan ça¤dafl devlette devlet etkin görevler yük-lenmeli, ekonomik bak›mdan güçsüz olanlara elini uzat-mal›, ekonomik ve sosyal geliflmeyi toplumun tüm kat-manlar›na dengeli bir biçimde yaymal›d›r. Gerçekten
Yaflam›n ‹çinden Okuma Parças›
”
“
145
6. Ünite - Toplu ‹fl Sözleflmesinin Yap›lmas› ve Toplu ‹fl Sözleflmesinden Yararlanma
de belirli iflkollar›ndaki veya iflyerlerindeki iflçilere top-lu ifl sözleflmeleri ile ek ç›kar sa¤lamak yeterli bir sos-yal politka olmasa gerek. Toplu ifl sözleflmeleri ile sa¤-lanan bu ç›karlar gere¤inde devletin müdahalesi ile ya-ni ‘teflmil’ ile adil bir biçimde örgütlü olma olana¤›ndan yoksun olan iflçilere de yayg›nlaflt›r›l›rsa o ölçüde den-geli bir çal›flma düzeni sa¤lanm›fl olur...”.
Kaynak:A. Murat Demircio¤lu, “Ulusal ve Uluslararas›
Hukukta Teflmilin Hukuki Boyutlar› ve Uygulamas›”, Si-cil Dergisi, Y.4, S.15 (Eylül 2009), s.120-121’den al›n-m›flt›r.
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›
1. e Yan›t›n›z yanl›fl ise “Toplu ‹fl Sözleflmesi Ehliyeti ve Yetkisi” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
2. e Yan›t›n›z yanl›fl ise “Yetki Tespiti ‹çin Baflvuru ve Yetki Tespitinin Yap›lmas›” konusunu yeni-den gözyeni-den geçiriniz.
3. b Yan›t›n›z yanl›fl ise “Toplu Görüflmeye” konu-sunu yeniden gözden geçiriniz.
4. c Yan›t›n›z yanl›fl ise “Toplu Görüflme” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
5. c Yan›t›n›z yanl›fl ise “Toplu ‹fl Sözleflmesinin ‹m-zalanmas›” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
6. c Yan›t›n›z yanl›fl ise “Toplu ‹fl Sözleflmesinin ‹m-zalanmas›” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
7. e Yan›t›n›z yanl›fl ise “Dayan›flma Aidat› Ödeye-rek Toplu ‹fl Sözleflmesinden Yararlanma” ko-nusunu yeniden gözden geçiriniz.
8. e Yan›t›n›z yanl›fl ise “Teflmil Yoluyla Toplu ‹fl Sözleflmesinden Yararlanma” konusunu yeni-den gözyeni-den geçiriniz.
9. d Yan›t›n›z yanl›fl ise “Teflmil Yoluyla Toplu ‹fl Sözleflmesinden Yararlanma” konusunu yeni-den gözyeni-den geçiriniz.
10. a Yan›t›n›z yanl›fl ise “Teflmil Yoluyla Toplu ‹fl Sözleflmesinden Yararlanma” konusunu yeni-den gözyeni-den geçiriniz.
S›ra Sizde 1
Toplu ifl sözleflmesi yapma yetkisinde iflçi sendikas›n›n kurulu bulundu¤u iflkolunda Türkiye çap›nda yüzde üç baraj›n› aflma koflulunun alt›nda geçmiflte uygulamada görülen güçsüz ve çok say›da sendikan›n yerine güçlü sendikac›l›k anlay›fl›n›n yerlefltirilebilmesi amac›n›n ol-du¤u söylenebilir.
S›ra Sizde 2
Toplu ifl sözleflmesi imzaland›ktan sonra süreye iliflkin hükmü d›fl›nda taraflar›n anlaflmas› halinde yaz›l› olarak de¤ifltirilebilir.
S›ra Sizde 3
‹flveren, toplu ifl sözleflmesine taraf› iflçi sendikas›na üye olmayan veya dayan›flma aidat› ödemeyen ya da sendikan›n izni olmadan di¤er iflçileri toplu ifl sözlefl-mesinden yararland›ramaz. ‹flverenin aksi davran›fl› ha-linde toplu ifl sözleflmesinin taraf› olan iflçi sendikas›, ifl-verenden yoksun kald›¤› dayan›flma aidat›n›n ödenme-sini isteyebilir ve iflverene karfl› tazminat davas› açabi-lir. Ancak, bu sonucun kabulü için sözleflmeden yarar-land›rma durumunun gerçekleflip gerçekleflmedi¤inin belirlenmesi gerekir.
Yararlan›lan Kaynaklar
Aktay, N., Ar›c›, K., Senyen Kplan E.T. (2012). ‹fl Hukuku(5. Bas›m) Ankara
Çelik, N. (2012). ‹fl Hukuku Dersleri (25. Bas›m),
‹stanbul.
Demir, F. (2009). ‹fl Hukuku ve Uygulamas›, ‹zmir:
Birleflik Matbaac›l›k.
Demircio¤lu, A.M., Centel, T. (2012). ‹fl Hukuku,
‹stanbul.
Sur, M. (2011). ‹fl Hukuku, Toplu ‹liflkiler (4. Bas›m), Ankara.
Sümer, H.H. (2009). ‹fl Hukuku Uygulamalar› (3.
Bas›m), Konya.
Süzek, S. (2012). ‹fl Hukuku (8. Bas›m), ‹stanbul.
fiakar, M. (2011). ‹fl Hukkuku Uygulamas›, ‹stanbul:
Beta Yay›nlar›.
Tuncay, A.C. (2010). Toplu ‹fl Hukuku, ‹stanbul.
S›ra Sizde Yan›t Anahtar›
Bu üniteyi tamamlad›ktan sonra;
‹fl uyuflmazl›¤› kavram›n› aç›klayabilecek,
‹fl uyuflmazl›¤›n›n türlerini ifade edebilecek,
Toplu ifl uyuflmazl›¤›n›n çözüm yollar›n› aç›klayabilecek bilgi ve beceriler kazanabileceksiniz.
‹çindekiler
• ‹fl Uyuflmazl›¤›
• Hak Uyuflmazl›¤›
• Menfaat Uyuflmazl›¤›
• Bireysel ‹fl Uyuflmazl›¤›
• Toplu ‹fl Uyuflmazl›¤›
• Yorum Davas›
• Eda Davas›
• Tahkim
• Uzlaflt›rma
• Arabuluculuk
• Yüksek Hakem Kurulu
• Yüksek Hakem Kurulu