Sona Erme Halleri Kendili¤inden Sona Erme
Kurulufllar›n tüzel kiflilikleri, kanunda belirtilen baz› olaylar›n gerçekleflmesiyle hiçbir karara gerek kalmaks›z›n kendili¤inden sona erer. Sendikalar ve Toplu ‹fl Sözleflmesi Kanununda kendili¤inden sona ermeye iliflkin bir hüküm yoktur. Bu nedenle Medeni Kanunun derneklere iliflkin 87. maddesi kurulufllar hakk›nda da uygulama alan› bulur.
Medeni Kanunun 87. maddesine göre,
• Kuruluflun borçlar›n› ödeyemez duruma (acze) düflmüfl olmas›,
• Tüzük gere¤ince yönetim kurulunun oluflturulmas›n›n olanaks›z hale gel-mesi,
• Ola¤an genel kurul toplant›s›n›n iki defa üst üste yap›lamamas›, hallerinde kuruluflun tüzel kiflili¤i kendili¤inden sona erer.
Faaliyeti durdurulan sendikan›n taraf oldu¤u toplu ifl sözleflmesinden dayan›flma aidat› ödeyerek yararlanan iflçilerin bu süre içerisinde aidat ödeme ortadan kald›rmaz. Ancak bu süre içerisinde sendikan›n sona erebilir. Sona erme nedenlerini üç bafll›k alt›nda ele almak mümkündür:
• Kendili¤inden sona erme,
• Fesih,
• Kapat›lma.
Fesih
Sendika ve konfederasyonlar kendi tüzel kifliliklerine her zaman son verebilirler (MK m.88). Bu yetki, sendika genel kuruluna aittir (m.11/j).
Tüzükte daha yüksek bir yeter say› belirlenmemiflse fesih için karar yeter say›-s› genel kurul üye veya delege tamsay›say›-s›n›n salt ço¤unlu¤udur (m.13/3).
Kapat›lma
Sendika ve konfederasyonlar ancak Sendikalar ve Toplu ‹fl Sözleflmesi Kanunun-da düzenlenen nedenlerle ve mahkeme karar› ile kapat›labilir. Bunun d›fl›nKanunun-da bafl-ka nedenlerle veya idari mabafl-kamlar taraf›ndan kurulufllar›n tüzel kiflili¤ine son ve-rilemez.
Sendikalar ve Toplu ‹fl Sözleflmesi Kanununda düzenlenen kurulufllar›n kapa-t›lma nedenleri flunlard›r:
• Tüzük ve Belgelerdeki Kanuna Ayk›r›l›¤›n Süresi ‹çinde Giderilmemifl Olma-s›: Tüzük ve belgelerde kanuna ayk›r›l›¤›n giderilmesi için 6356 say›l› Kanu-nun 7. maddesi üçüncü bendi uyar›nca verilen süre soKanu-nunda kurulufl, tüzük ve belgeleri kanuna uygun hale getirmemiflse, süre veren mahkeme taraf›n-dan kuruluflun kapat›lmas›na karar verilir (m.7/4). Tüzük de¤iflikli¤inde ka-nuna ayk›r›l›k halinde de ayn› düzenleme uygulama alan› bulur (m.7/5).
• Kurulufllar›n Cumhuriyetin Niteliklerine ve Demokratik Esaslara Ayk›r› Fa-aliyette Bulunmalar›: Anayasa’da belirtilen Cumhuriyetin niteliklerine ve demokratik esaslara ayk›r› faaliyetlerde bulunan kurulufl, merkezlerinin bu-lundu¤u yer Cumhuriyet Baflsavc›s›n›n talebi üzerine mahkeme karar› ile kapat›l›r. Ayk›r› davran›fl bireysel olarak yöneticiler taraf›ndan gerçeklefltiril-di¤i takdirde, mahkemece sadece o yöneticilerin görevine son verilmesine karar verilir (m.31/1).
Sona Ermenin Sonuçlar›
Kurulufllar›n sona ermesi ile birlikte tüzel kiflili¤i ortadan kalkar. Bundan sonra ar-t›k tüzel kiflili¤in tasfiyesi ve ard›ndan tahsis ifllemine geçilir.
Tasfiye
Kurulufllar›n sona ermesi halinde öncelikle malvarl›¤›n›n tasfiyesi yap›l›r. Baflka bir deyiflle, kurulufllar›n aktif ve pasif malvarl›¤› belirlenir ve hukuki iliflkileri kesilir.
Bu tasfiye sendikan›n tüzü¤ündeki hükümlere göre yap›l›r (m.8/j).
Tahsis
Tasfiye iflleminden sonra tahsis yap›l›r. Bir di¤er ifade ile tasfiye sonucunda geriye kalan malvarl›¤›n›n nereye devredilece¤i belirlenir. Kurulufllar›n sona ermesi halin-de, tahsisin nas›l yap›laca¤› 6356 say›l› Kanunun 32. maddesinde emredici olarak düzenlenmifltir. Para ve mallar, bu maddede belirtilen kurulufllar d›fl›nda gerçek veya tüzel kifliye devredilemez.
Kanunda öngörülen tahsis sistemi flöyledir:
• Sendikalar için: Tüzü¤ünde hüküm bulunmas› kayd›yla tüzel kiflili¤i sona eren sendikan›n malvarl›¤› bu Kanuna göre kurulmufl ayn› nitelikteki bir ku-rulufla ya da üyesi bulundu¤u üst kuku-rulufla; üst kurulufl üyesi de¤ilse ayn›
nitelikteki bir üst kurulufla b›rak›labilir (m.31/1).
Sendika ve
konfederasyonlar, kendi tüzel kifliliklerine her zaman son verebilirler. Bu yetki, sendika genel kuruluna aittir.
• Konfederasyonlar için: Üst kuruluflun sona ermesi halinde, malvarl›¤› üyesi bulunan kurulufllara b›rak›labilir. Tüzükte hüküm bulunmamas› halinde fes-he karar veren genel kurul, malvarl›¤›n› bu Kanuna göre kurulmufl ayn› ni-telikteki bir kurulufla devredebilir (m.31/1).
Tüzükte hüküm olmamas› ya da fesih halinde genel kurul karar›n›n bulun-mamas› veya devrin ilgili kurulufl taraf›ndan kabul edilmemesi halinde, tas-fiye sonucunda kalacak paralar ‹flsizlik Sigortas› Fonuna aktar›l›r ve mallar Türkiye ‹fl Kurumuna devredilir (m.32/2).
Konfederayonlar›n sona ermesi halinde malvarl›¤› ne olacakt›r?
S O R U
D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
AMAÇLARIMIZ
N N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
‹ N T E R N E T ‹ N T E R N E T
3
Kurulufllar›n faaliyetlerini aç›klamak.
6356 say›l› Sendikalar ve Toplu ‹fl Sözleflmesi Ka-nunun 26. maddesinin birinci bendine göre, “Ku-rulufllar, tüzüklerinde yer alan konularda ser-bestçe faaliyette bulunur”. Bu düzenleme ile ku-rulufllar›n faaliyetlerini tüzükleri ile serbestçe be-lirleyebilecekleri öngörülmüfltür. Sendikalar›n toplu ifl sözleflmesi yapmalar›, toplu ifl sözleflme-si yap›lma sürecinde resmi arabulucuya ve hake-me baflvurmalar›, grev ve lokavt karar› almalar›
ve uygulamalar› çal›flma hayat›na iliflkin yapabi-lecekleri faaliyetlerin bafl›nda gelir. Ayr›ca kuru-lufllar üyelerine adli yard›m, üyelerinin e¤itimi ve kanun ve uluslararas› sözleflme hükümlerine gö-re çeflitli kurulufllara temsilci gönderme gibi fa-aliyetlerde bulunabilirler. Belirtmek gerekir ki, kurulufllar faaliyetlerini tüzükleriyle belirleyebil-me serbestileri s›n›rs›z de¤ildir. Kanunun 26.
maddesinin beflinci bendine göre, kurulufllar, tü-zükleriyle belirlenen amaçlar› d›fl›nda faaliyette bulunamazlar.
Sendikalar ve Toplu ‹fl Sözleflmesi Kanununa gö-re kurulufllar tüzüklerinde belirtilen amaçlar› d›-fl›nda faaliyette bulunamazlar. Bunun d›d›-fl›nda ku-rulufllar›n yasak faaliyetleri flu flekilde say›lm›flt›r.
Buna göre, iflçiler ve iflçi kurulufllar› iflveren ku-rulufllar›na, iflveren kurulufllar› da iflçi kuruluflla-r›na üye olamaz; gerek do¤rudan do¤ruya, gerek temsilcileri veya mensuplar› veya araya koyacak-lar› di¤er kimseler arac›l›¤›yla biri di¤erinin ku-rulmas›na, yönetim ve faaliyetine müdahalede bulunamazlar. Ayr›ca kurulufllar siyasi partilerin ad, amblem, rumuz veya iflaretlerini kullanamaz ve kurulufllar ticaretle u¤raflamazlar.
Kurulufllar›n gelir ve giderlerini aç›klamak.
Kurulufllar›n gelirleri; üyelik ve dayan›flma aidat-lar›, tüzüklerine göre yapabilecekleri faaliyetler-den sa¤lanacak gelirler, ba¤›fllar ve malvarl›¤› ge-lirleri, malvarl›¤› de¤erlerinin devir, temlik ve sa-t›fllar›ndan do¤an kazançlard›r.
Kurulufllar›n gelirlerini nas›l harcayacaklar›, bir di¤er deyiflle kurulufllar›n giderleri Kanunda gös-terilmemifltir. Kurulufllar gelirlerini amaçlar› do¤-rultusunda harcama serbestisine sahiptir. Bunun-la birlikte Kanunda öngörülen baz› s›n›rBunun-land›r-
s›n›rland›r-malar da vard›r. Buna göre kurulufllar, gelirlerini bu Kanunda ve tüzüklerinde gösterilen faaliyet-leri d›fl›nda kullanamaz veya ba¤›fllayamazlar.
Kurulufllar›n denetimi ve fleffafl›¤› ifade etmek.
Kurulufllar›n denetimini iç ve d›fl denetim olmak üzere iki bafll›k alt›nda ele al›nabilir. ‹ç denetim kuruluflun kendi organlar› taraf›ndan yürütülen denetimdir. D›fl denetim ise kuruluflun organlar›
d›fl›nda kalan kurum ya da kifliler taraf›ndan ya-p›lan denetim faaliyetidir.
Kurulufllar›n sona ermesi ve faaliyetlerinin dur-durulmas›n› aç›klamak.
Kurulufllar›n faaliyetlerinin durdurulma nedenle-ri; tüzük ve belgelerde kanuna ayk›r›l›k ve kapat-ma davalar›nda tedbir niteli¤inde faaliyetin dur-durulmas›d›r. Kurulufllar›n sona erme halleri ise kendili¤inden sona erme, fesih ve kapat›lmad›r.
Özet
N
A M A Ç1N
A M A Ç2N
A M A Ç3N
A M A Ç41. Kurulufllar sanayi ve ticaret kurulufllar›na ne kadar yat›r›m yapabilirler?
a. Nakit mevcutlar›n›n en çok yüzde 20’si b. Nakit mevcutlar›n›n en çok yüzde 30’u c. Nakit mevcutlar›n›n en çok yüzde 40’›
d. Nakit mevcutlar›n›n en çok yüzde 50’i e. Yat›r›m yapamazlar.
2. ‹flçi ve iflveren kurulufllar›n›n karfl›l›kl› olarak birbir-lerine üye olamamalar›, kurulufllar›na müdahalede bu-lunamamalar› ve birbirlerine mali yard›m yapamamala-r›na ne ad verilir?
a. Sar› sendikac›l›k b. Sendikal safl›k ilkesi c. Koruyucu sendikac›l›k d. Sendikal tarafs›zl›k ilkesi e. Çerçeve sendikac›l›¤› ilkesi
3. Afla¤›dakilerden hangisi sendikalar›n gelirleri aras›n-da yer almaz?
a. Üyelik aidat›
b. Dayan›flma aidat›
c. Mal varl›¤› gelirleri d. Siyasi partilerden ba¤›fl
e. Tüzüklerine göre yapabilecekleri faaliyetlerden sa¤lanan gelir
4. ‹ç denetimde kuruluflu en üst düzeyde denetleme yetkisi afla¤›dakilerden hangisine aittir?
a. Kurulufl baflkan›
b. Disiplin kurulu c. Denetleme kurulu d. Yönetim kurul›u e. Genel kurul
5.Afla¤›dakilerden hangisinin kurulufllar üzerinde d›fl denetim yetkisi bulunmaktad›r?
a. Yarg›tay›n b. ‹fl müfettifllerinin c. Anayasa Mahkemesinin d. Yüksek Hakem Kurulunun e. Devlet Denetleme Kurulunun
6. Kurulufllar afla¤›dakilerden hangisine önceden bildi-rimde bulunarak d›fl kaynaklardan yard›m alabilirler?
a. Valilik b. Baflbakanl›k c. Bakanlar Kurulu d. Bölge Müdürlükleri
e. Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤›
7. Kurulufllar›n kendili¤inden sona ermesinde afla¤›da-kilerden hangisinin hükümlerine baflvurulur?
a. ‹fl Kanunu b. Medeni Kanun c. Dernekler Kanunu d. Türk Borçlar Kanunu
e. Sendikalar ve Toplu ‹fl Sözleflmesi Kanunu
8. Ola¤an genel kurul toplant›s›n›n üst üste kaç kez yap›lamamas› halinde kurulufl kendili¤inden sona erer?
a. 2 b. 3 c. 4 d. 5 e. 7
9. Afla¤›daki organlar›n hangisinin karar› ile sendika ve konfederasyon kendi tüzel kiflili¤ine son verebilir?
a. Divan b. Genel kurul c. Yönetim kurulu d. Disiplin kurulu e. Denetleme kurulu
10. Konfederasyonun sona ermesinde tüzükte hüküm bulunmamas› ve feshe karar veren genel kurulun kara-r›n›n olmamas› halinde tasfiye sonucunda kalacak mal-lar afla¤›dakilerden hangisine devredilir?
a. Valilik b. Hazine
c. Bölge Müdürlü¤ü d. Türkiye ‹fl Kurumu e. ‹flsizlik Sigortas› Fonu
Kendimizi S›nayal›m
YÖK’TEN SEND‹KA DENET‹M‹
Al›nan bilgiye göre, YÖK Denetleme Kurulu Baflkan›
Bilgi Üniversitesine yönelik olarak gelen flikâyetlere ilifl-kin konunun taraflar›yla görüflmelerde bulunulacak.
Sendika yetkilileri ile biraraya gelip flikâyete konu olay-lar› de¤erlendirecek ve üniversite yönetimiyle de görü-flecek. Sendika, sendikal› çal›flanlar›n karfl› karfl›ya kal-d›klar› “ayr›mc› uygulamalar” ve “iflten ç›karmalarla”
ilgili bir dosya sunacak.
Sosyal-‹fl Genel Baflkan› yapt›¤› aç›klamada, yaklafl›k 1,5 y›ld›r süren sendikal örgütlenme çal›flmalar› kapsa-m›nda karfl›laflt›klar› zorluklar ve engellemeler nedeniy-le geçen y›l may›s ay›nda TBMM ‹nsan Haklar› Komis-yonuna ve TBMM’de grubu bulunan siyasi partilere bi-rer dosya sunduklar›n› söyledi. Ayr›ca konunun bu y›l ki Uluslararas› Çal›flma Örgütü Konferans›nda da ulus-lararas› düzeyde gündeme getirildi¤ini, yap›lan baflvu-rular ve giriflimlerin YÖK’ü harekete geçirdi¤ini ifade etti.
Yapt›klar› baflvurularda, örgütlenme konusunda üni-versitede yaflad›klar› s›k›nt›lara yer verdiklerini belirten baflkan, dosyalarda ayr›ca üniversite yöneticilerinin bu konudaki yaz›flmalar›n, Cumhuriyet Savc›l›¤›na yap›lan suç duyurular›n›n, örgütlenmenin engellenmesi için ne gibi yollara baflvuruldu¤unun örneklerinin bulundu¤u-nu bildirdi.
Kaynak: http://www.aksam.com.tr/yokten-sendika-denetimi—51063h.html adresinden k›salt›larak al›nm›fl ve düzenlenmifltir.
“... Sendikalara getirilen yasaklamalar›n sendikalar›n fa-aliyet alanlar›n› daraltma amaçl› olarak de¤il, içinde bu-lunduklar› toplumun huzur ve güveninin sa¤lanmas›
için düflünüldü¤ü anlafl›lmal›d›r. Kolektif sendika öz-gürlü¤ü olarak ifade edilen ve sendikalar için olmazsa olmaz niteli¤indeki haklar›n›n kullan›lma imkânlar›n›n daralt›lmas› ancak kamu düzeni ve toplumun huzuru için söz konusu olabilir. E¤er bu daraltmalar hakk› kul-lan›lamaz hale getiriyorsa hakk›n özüne dokunulmufl olur ki bu kabul edilemez. Aslolan hukuki düzenleme-lerle bu hakk› kullan›l›r seviyede tutmak olmal›d›r. Ya-saklar›n hakk› kullan›labilir olmaktan ç›karmas› demok-ratik bir anlay›fl olmaktan uzakt›r...”.
Kaynak:Nizamettin Aktay, “Sendika ve Konfederas-yonlara Yasak Faaliyetler”, Sicil Dergisi, Y.3, S.10 (Haziran 2008), s.120’den al›nm›flt›r.
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›
1. c Yan›t›n›z yanl›fl ise “Yasak Faaliyetler” konusu-nu yeniden gözden geçiriniz.
2. b Yan›t›n›z yanl›fl ise “Yasak Faaliyetler” konusu-nu yeniden gözden geçiriniz.
3. d Yan›t›n›z yanl›fl ise “Kurulufllar›n Gelirleri ve Gi-derleri” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
4. e Yan›t›n›z yanl›fl ise “Kurulufllar›n Denetimi ve fieffafl›k” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
5. e Yan›t›n›z yanl›fl ise “Kurulufllar›n Denetimi ve fieffafl›k” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
6. e Yan›t›n›z yanl›fl ise “Kurulufllar›n Gelir ve Gi-derleri” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
7. b Yan›t›n›z yanl›fl ise “Kendili¤inden Sona Erme”
konusunu yeniden gözden geçiriniz.
8. a Yan›t›n›z yanl›fl ise “Kendili¤inden Sona Erme”
konusunu yeniden gözden geçiriniz.
9. b Yan›t›n›z yanl›fl ise “Fesih” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
10. d Yan›t›n›z yanl›fl ise “Sona Ermenin Sonuçlar›”
konusunu yeniden gözden geçiriniz.
Yaflam›n ‹çinden
”
“ Okuma Parças›
S›ra Sizde 1
Kurulufllar, elde ettikleri gelirleri üyeleri ve mensuplar›
aras›nda da¤›tamazlar. Bununla birlikte sendikalar, grev ve lokavt süresince tüzüklerine göre üyelerine yard›m yapabilirler.
S›ra Sizde 2
Kurulufllar›n denetimini iç ve d›fl denetim olmak üzere iki bafll›k alt›nda ele al›nabilir. ‹ç denetim, kuruluflun kendi organlar› taraf›ndan yürütülen denetimdir. D›fl denetim ise kuruluflun organlar› d›fl›nda kalan kurum ya da kifliler taraf›ndan yap›lan denetim faaliyetidir.
S›ra Sizde 3
Konfederasyonlar›n sona ermesi halinde malvarl›¤›, üyesi bulunan kurulufllara b›rak›labilir. Bu konuda tü-zükte hüküm bulunmamas› halinde feshe karar veren genel kurul, malvarl›¤›n› 6356 say›l› Kanuna göre kurul-mufl ayn› nitelikteki bir kurulufla devredebilir. Tüzükte hüküm olmamas› ya da fesih halinde genel kurul kara-r›n›n bulunmamas› veya devrin ilgili kurulufl taraf›ndan kabul edilmemesi halinde tasfiye sonucunda kalacak paralar ‹flsizlik Sigortas› Fonuna aktar›lacak ve mallar Türkiye ‹fl Kurumuna devredilecektir.
Aktay, N., Ar›c›, K., Senyen Kaplan E.T. (2012). ‹fl hu-kuku(5.Bas›m) Ankara.
Çelik, N. (2012). ‹fl Hukuku Dersleri (25. Bas›m), ‹s-tanbul.
Demir, F. (2009). ‹fl Hukuku ve Uygulamas›, ‹zmir:
Birleflik Matbaac›l›k.
Demircio¤lu, A.M., Centel, T. (2012). ‹fl Hukuku, ‹s-tanbul.
Sur, M. (2011). ‹fl Hukuku, Toplu ‹liflkiler (4. Bas›m), Ankara.
Sümer, H.H. (2009). ‹fl Hukuku Uygulamalar› (3. Ba-s›m), Konya.
Süzek, S. (2012). ‹fl Hukuku (8. Bas›m), ‹stanbul.
fiakar, M. (2011). ‹fl Hukuku Uygulamas›, ‹stanbul:
Beta Yay›nlar›.
Tuncay, A.C. (2010). Toplu ‹fl Hukuku, ‹stanbul.
S›ra Sizde Yan›t Anahtar› Yararlan›lan Kaynaklar
Bu üniteyi tamamlad›ktan sonra;
Toplu ifl sözleflmelerinin önemi ve etkisini aç›klayabilecek, Toplu ifl sözleflmelerinin ifllevlerini aç›klayabilecek, Toplu ifl sözleflmelerinin içeri¤ini aç›klayabilecek,
Toplu ifl sözleflmelerinin tarihsel geliflimini aç›klayabilecek, Toplu ifl sözleflmelerinin düzeyi ve türlerini aç›klayabilecek bilgi ve beceriler kazanabileceksiniz.
‹çindekiler
• Toplu ‹fl Sözleflmesi
• Normatif Hüküm
• Borç Do¤urucu Hüküm
• Tarihsel Geliflim
• ‹flyeri Toplu ‹fl Sözleflmesi
• Grup Toplu ‹fl Sözleflmesi
• ‹flletme Toplu ‹fl Sözleflmesi
Anahtar Kavramlar Amaçlar›m›z
N N N N N
Toplu ‹fl Hukuku
• TOPLU ‹fi SÖZLEfiMELER‹N‹N ÖNEM‹ VE ETK‹S‹
• TOPLU ‹fi SÖZLEfiMELER‹N‹N
‹fiLEVLER‹
• TOPLU ‹fi SÖZLEfiMELER‹N‹N
‹ÇER‹⁄‹
• TOPLU ‹fi SÖZLEfiMELER‹N‹N TAR‹HSEL GEL‹fi‹M‹
• TOPLU ‹fi SÖZLEfiMELER‹N‹N DÜZEY‹ VE TÜRLER‹
5
Toplu ‹fl
Sözleflmelerinin Önemi,
‹fllevleri, ‹çeri¤i, Tarihsel Geliflimi ve Toplu ‹fl Sözleflmesi Türleri