Do¤ufl ve geliflim süreci dikkate al›nd›¤›nda sendikalar›n, üyelerinin sosyal ve eko-nomik hak ve ç›karlar› için var oldu¤u ve yine kendi varl›¤›n› da genelde üyeleri-nin say›s› ve üyelerinden elde etti¤i gelirlerle sürdürdü¤ü görülür. ‹flte sendika ve-ya konfederasyon ile belli koflullarla ona ba¤l› kifliler (üyeler) aras›ndaki iliflkiye üyelik iliflkisidenilir. Geçici üyelik yahut belli bir süreyle üyelik söz konusu ol-mad›¤›ndan, üyelik iliflkisi kanunda öngörülen hallerden biriyle son bulana kadar devam etmek üzere kurulan sürekli bir iliflkidir. Ancak bu sürekli hukuki iliflkinin hukuki niteli¤inin “kifliler hukukuna ait bir iliflki” mi yoksa “çift karakterli bir söz-leflme” mi oldu¤u tart›flmal›d›r. Gerek sendika ve gerekse konfederasyon üyeli¤i-nin kural olarak ilgili taraflar›n (üye ile sendikan›n/konfederasyonun) karfl›l›kl› r›-zalar›na dayand›¤› gerçe¤i, an›lan iliflkinin temelde sözleflme iliflkisi oldu¤unu gös-terir. fiüphesiz bu iliflkinin, bir yandan kifliler hukukunu bir yandansa malvarl›¤›
hukukunu ilgilendiren boyutlar› vard›r. ‹liflkiye kat›lan taraflar›n temel menfaat ve hedefleri ayn› do¤rultudad›r. ‹flte burada üyelik iliflkisi, kuruluflu, içerik ve iflleyifli ve sona ermesi ile güvencesi yönlerinden 6356 say›l› yeni Kanun yani Sendikalar ve Toplu ‹fl Sözleflmesi Kanunu hükümleri çerçevesinde incelenecektir. Asl›nda üyelik iflçi sendikas›na ve/veya iflveren sendikas›na yahut konfederasyona ya da kamu görevlileri sendikas›na üyelik tarz›nda gerçekleflir ve aç›klaman›n da buna uygun yap›lmas› gerekir. Ancak biz iflçi niteli¤i tafl›mayan kamu görevlilerinin sen-dika üyeli¤i ve güvencesi üzerinde durmay›p, üyelik ve güvencesini iflçi-iflveren sendikas› üyeli¤i ba¤lam›nda ele alaca¤›z.
6356 say›l› Sendikalar ve Toplu ‹fl Sözleflmesi Kanunu metni için http://www.resmigaze-te.gov.tr/eskiler/2012/11/20121107-1.htm adresine bakabilirsiniz.
‹flçi Sendikas› Üyeli¤i
Bir iflçinin 6356 say›l› Kanun anlam›nda üyeli¤i, iflçi kuruluflu tan›m›na giren sen-dika flubesi/bölge flubesi veya iflçi sensen-dikalar› konfederasyonuna de¤il, ancak bir iflçi sendikas›na olabilir. Kanuni sistem böyledir. Zira sendika flubesi/bölge flubesi-nin hukuken sendikadan ba¤›ms›z kiflili¤i bulunmad›¤› gibi konfederasyonun kifli-li¤i olmakla birlikte ona da ancak iflçi sendikas› tüzel kiflilikleri üye olabilmektedir (m.2/f). Tüm bunlar dikkate al›n›rsa iflçi sendikas›na üyeli¤in gerçekleflebilmesi flu koflullar›n sa¤lanmas›na ba¤l›d›r.
S O R U
D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
AMAÇLARIMIZ
N N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
‹ N T E R N E T ‹ N T E R N E T
Kanun Anlam›nda Bir ‹flçi Bulunmal›d›r
Mevcut kanuni düzenleme incelendi¤inde iflçi kavram›n›n iki de¤iflik flekilde ele al›nd›¤› görülür. Kanuni sistem bir yandan gerçekten iflçiye di¤er yandansa gerçek-te iflçi olmad›¤› halde s›rf sendikalaflma bak›m›ndan iflçi say›lanlara iflçi sendikas›
üyeli¤i flans› vermektedir. Buna göre, gerçekten iflçi kavram›na gelinde 6356 say›-l› Kanun önceki Kanundan farksay›-l› olarak iflçi kavram›n› kendisi tan›mlamak yerine 4857 say›l› ‹fl Kanununa yollamada bulunarak ondaki tan›m›n esas al›naca¤›n› be-lirtmektedir (m.2/3). ‹fl Kanunundaki düzenlemeye göre, bir ifl sözleflmesine daya-narak çal›flan gerçek kifliye iflçi denir (m.2/I). Ancak iflçi tan›m›nda her ne kadar ‹fl Kanununun tan›m› baz al›nm›flsa da sendikalaflma bak›m›ndan ilgili iflçinin ifl ilifl-kisinin hangi ifl kanununa tabi oldu¤u önem tafl›maz. An›lan tan›ma göre çal›flt›k-tan sonra iflçinin ‹fl Kanununa yahut Bas›n ‹fl Kanununa veya Deniz ‹fl Kanununa m› yoksa Türk Borçlar Kanununa m› ba¤l› olarak çal›flt›¤› sendika üyeli¤i ba¤la-m›nda bir farkl›l›¤a yol açmaz.
Gerçek iflçi tan›m› d›fl›nda Kanun, ifl sözleflmesi d›fl›nda ücret karfl›l›¤› ifl görme-yi tafl›ma, eser, vekâlet, yay›n, komisyon ve adi flirket sözleflmesine göre ba¤›ms›z olarak mesleki faaliyet biçiminde yürüten gerçek kiflileri de Kanunun ikinci (m.3-16) ve alt›nc› bölümleri (m.28-32) bak›m›ndan iflçi saymaktad›r (m.2/4). Eski Ka-nuna nazaran kapsam› da geniflleten bu kiflilerin temel özelli¤i, özel hukuka ait bir ifl görme sözleflmesi çerçevesinde ba¤›ms›z bir mesleki faaliyet göstermeleridir.
Ancak gerçekte iflçi niteli¤inden yoksun bu kifliler iflçi say›larak iflçi sendikas› kur-mak vs imkân›n›n tan›nmas› kan›mca ciddiyetten uzak kanuni bir fantezi gibidir.
Çünkü kurduklar› sendikan›n toplu ifl sözleflmesi yapma ve onunla ba¤lant›l› grev vs gibi imkânlardan do¤as› gere¤i yoksunlu¤u, bizi bu sonuca götürmektedir. Ka-n›mca onlar› iflçi say›p sendika kurdurmak vs yerine kurulufllar›n›n dernek oldu¤u-nu söylemek ve Sendikalar ve Toplu ‹fl Sözleflmesi Kaoldu¤u-nuoldu¤u-nunda düzenlememek da-ha isabetli olurdu.
Bu ‹flçi Çal›flt›¤› ‹flyerinin Girdi¤i ‹flkolundaki Bir Sendikaya Üye Olabilir
‹flçinin bir iflçi sendikas›na üye olabilmesi için, halen ifl sözleflmesiyle belli bir ifl-kolunda çal›fl›yor bulunmas› zorunludur. Zira sistemimizde iflkolu esas›na göre sendikalaflma (m.3/1) ve sendika üyeli¤i (m.17) esast›r. Fakat bunun için fiilen ça-l›flma zorunlu olmay›p, bu esnada (ask›da bile olsa) ifl sözleflmesinin hukuken de-vam ediyor bulunmas› gerekli ve yeterlidir. O halde hastal›k nedeniyle raporlu ya-hut y›ll›k izine ç›km›fl veya baflkas›na ödünç verilmifl olmak, bu koflulun gerçek-leflmesine engel de¤ildir. Bir iflçinin ifl sözleflmesi son bulmuflsa, geçici iflsiz de ol-sa bu esnada ilk kez bir sendikaya (normal veya kurucu) üye olmas› bizce müm-kün de¤ildir. Zira kan›m›zca geçici iflsizlik, ancak mevcut üyeli¤in devam›n› sa¤lar (m.19/9) ama üyeli¤in ilk kez bu s›rada ve böylece kazan›m›na imkân vermez. ‹fl-çinin her bir ifl iliflkisi çerçevesinde, çal›flt›¤› iflyerinin girdi¤i iflkolu d›fl›ndaki bir ifl-çi sendikas›na üye olmas› mümkün de¤ildir. Fakat her nas›lsa böyle bir üyelik ger-çekleflmiflse hukuken geçersizdir. Örne¤in, metal iflkolunda çal›flan bir iflçinin bu çal›flmas› nedeniyle gidip g›da iflkolundaki bir iflçi sendikas›na üyeli¤i böyledir.
Ancak iflçi ayn› evrede kaç tane ifl sözleflmesiyle çal›fl›yorsa, bunlar›n her biri ba¤-lam›nda iflyerinin girdi¤i iflkolundaki sendika veya sendikalara üye olmas› müm-kündür. Burada aranan koflul iflçinin her bir ifl sözleflmesi ba¤lam›nda çal›flt›¤› ifl-yerindeki as›l iflin girdi¤i iflkolunda bir iflçi sendikas›na üye olmas›d›r. Bu
çerçeve-Bir iflçinin iflçi sendikas›na üyeli¤inin gerçekleflme flartlar› flunlard›r:
• Kanun anlam›nda bir iflçi bulunmal›d›r.
• Bu iflçi çal›flt›¤› iflyerinin girdi¤i iflkolundaki bir sendikaya üye olabilir.
• Baflka bir sendikaya üyelik bulunmamal› ve belli bir yafla ulaflmal›d›r.
• Sendika tüzü¤ünde aranan di¤er koflullar
sa¤lanmal›d›r.
• Üyeli¤in kazan›m›
yollar›ndan birisi gerçekleflmelidir.
de iflçiler yard›mc› ifllerde çal›flsalar da as›l iflin girdi¤i iflkolunda faaliyette bulunan bir sendikaya üye olabileceklerdir. Çünkü kanuni sisteme göre, bir iflyerinde yürü-tülen yard›mc› ifller de as›l iflin girdi¤i iflkolundan say›l›r (m.4/2).
Ayr›ca geçici olarak baflkas› yan›nda çal›flmak üzere gönderilen iflçiler (ödünç iflçiler) ödünç alan›n de¤il ödünç verenin iflyerindeki as›l iflin girdi¤i iflkolundaki bir sendikaya üye olabilirler. Keza geçerli bir alt iflverenlik iliflkisinde alt iflveren iflçileri de as›l iflverenin de¤il, kendi gerçek iflverenleri olan alt iflverenin iflyerin-deki as›l iflin girdi¤i iflkolundaki iflçi sendikas›na üye olabileceklerdir. Fakat alt iflverenli¤in muvazaa vs yollarla geçersiz olup da iflçilerin bafltan beri as›l iflvere-nin iflçisi say›ld›klar› hallerde, iflçilerin as›l iflvereiflvere-nin iflyerindeki as›l iflin girdi¤i iflkolunda faal bir iflçi sendikas›na kurucu üye veya sonradan üye olabilecekleri-ni belirtmeliyiz.
Baflka Bir Sendikaya Üyelik Bulunmamal› ve Belli Bir Yafla Ulafl›lmal›d›r
Eskiden bir iflçinin ayn› ayn› iflkolunda birden çok iflçi sendikas›na üyeli¤i, “sendi-ka üyeli¤inde teklik ilkesi”ni ihlal etti¤inden sonraki üyelik geçersiz say›l›rd› (AY m.51/IV ve SK m.22/I). Kural bu idi, fakat iflçi ayn› iflkolundaki mevcut sendika üyeli¤inden ç›kma bildiriminde bulunmufl olup da henüz bekleme süresi içinde iken gidip ayn› iflkolunda baflka bir sendikaya üye olursa, bu durumda üyelikler geçersiz de¤ildi. Sonraki üyelik, öncekinin son buldu¤u (bekleme süresinin
bitti-¤i) tarihte kazan›lm›fl say›l›rd› (SK m.25/I). Anayasa’n›n konu ile ilgili hükmü 12.09.2010’da yap›lan halkoylamas› sonucu 5982 say›l› Kanunla yürürlükten kald›-r›lm›flt›r. Fakat bunu tekrarlayan kanuni hüküm (SK m.22/I) 07.11.2012’de
yürürlü-¤e konan 6356 say›l› Sendikalar ve Toplu ‹fl Sözleflmesi Kanununa kadar varl›¤›n›
sürdürmüfltür. Belirtilsin ki, 2821 say›l› Kanundaki söz konusu hüküm, Uluslarara-s› Çal›flma Örgütü’nün Sendika Özgürlü¤ü Komitesi taraf›ndan sendika özgürlü¤ü-ne ayk›r› düflüyor gerekçesiyle s›k s›k elefltirilmekte idi. Buna karfl›l›k, Anayasa
de-¤iflikli¤inden sonra, e¤er mümkün görülürse, iflçinin ayn› anda ayn› iflkolunda bir-den fazla sendikaya üye olmas›n›n yetki uyuflmazl›klar›nda sorunlar yarataca¤›
söylenmekteydi. Keza bir di¤er elefltiri ise ayn› iflkolunda birden fazla sendikaya üye olman›n, ancak esnek istihdam›n yayg›n oldu¤u çal›flma iliflkilerinde (örne¤in, ayn› anda ayn› iflkolunda birden çok k›smi süreli ifl sözleflmeleriyle çal›flmada) an-laml› olaca¤› biçimindeydi.
07.11.2012’den itibaren yürürlü¤e giren 6356 say›l› yeni Kanun da iflçi ve iflve-renlerin ayn› iflkolunda ve ayn› zamanda birden çok sendikaya üye olamazlar hük-müne yer verdikten (m.17/3) sonra ayn› iflkolunda ve ayn› zamanda ayr› ayr› söz-leflmelerle farkl› iflverenlere ait iflyerlerinde çal›flan iflçilerin ayn› iflkolunda birden çok sendikaya üye olmalar›na izin verilmifltir (m.17/3). Böylece art›k bir iflçinin ay-n› anda birden çok ifl sözleflmesiyle ayay-n› iflkolunda ayr› ayr› iflverenler yaay-n›nda ça-l›flmas› halinde, bu her bir ifl iliflkisi çerçevesinde ba¤l› oldu¤u iflyerinin girdi¤i kolundaki bir sendikaya üye olabilmesi mümkündür. Neticede sendikalar ayn› ifl-kolunda olaca¤›ndan, iflçi de ayn› anda ayn› iflifl-kolunda ayr› ayr› sendikalara geçer-li biçimde üye olabilecek ve üye kalabilecektir. Bunun birden çok k›smi süregeçer-li ifl iliflkisiyle çal›flma halinde sorunsuzca gerçekleflece¤i aç›kt›r. Ancak iflçinin ayn› za-man dilimini borçland›¤› birden çok tam süreli ifl iliflkisinde (iflçi bunlardan birine çal›fl›rsa, di¤erine olan çal›flma borcunu yerine getiremeyece¤inden) ayn› olgunun nas›l gerçekleflece¤i tart›flmay› davet edecektir. Sözleflmeye ayk›r› çifte ifl iliflkisi di-ye an›lan bu durumda ifl sözleflmelerinden hiçbiri geçersiz de¤ildir denirse, her
bi-‹flçi sendikas›na üyelik için ilgili iflçinin 15 yafl›n›
doldurmas› da flartt›r.
ri ba¤lam›ndaki üyeli¤e de sayg› duymak gerekir. Ancak, sözleflmelerden birisi ge-çersizdir denirse; bu kez geçerli olandakinde sorun ç›kmay›p, geçersiz denendeki duruma bak›l›r. E¤er geçersizlik nedeni a¤›r bir hukuka/ahlaka ayk›r›l›k tafl›yorsa geçersizlik bafltand›r ve buna dayal› üyelik de bafltan beri geçersizdir. Fakat geçer-sizlik sebebi bu denli a¤›r olmay›p da geçergeçer-sizlik bafla de¤il ileriye dönükse, bu kez geçersiz iliflkiye dayal› üyelik de o iliflkinin geçersizli¤i ileri sürülüp de sözlefl-me ortadan kalkana dek geçerliymifl gibi sonuç do¤uracakt›r.
‹flçi sendikas›na üyelik için ilgili iflçinin 15 yafl›n› doldurmas› da flartt›r (m.17/1).
Kanunda getirilen bu yafl s›n›r› ‹fl Kanununun 71. maddesindeki yafl ile kural ola-rak paralel gibi gözükse de, 14’ünü doldurmufllar bak›m›ndan maalesef farkl›d›r.
Ayr›ca di¤er ifl kanunlar›nda böylesine somut s›n›r da yer almad›¤›na göre, herhal-de ilgili uluslararas› sözleflmeler ba¤lam›nda herhal-de¤erlendirilmek gerekecektir. De-mek ki, Kanun neticede 15 yafltan küçük olanlar›n iflçi sendikas›na üye olmalar›n›
kabul etmemektedir ama buna ra¤men olunursa, an›lan üyeli¤in hukuken geçer-sizlikle karfl›laflaca¤›n› söyleyebiliriz. Ancak yeni Kanun 15’ini doldurmufllar›n na-s›l üye olaca¤› noktas›nda da eski Kanundan farkl› olarak bir hüküm içermemek-tedir. Kan›mca, bunu sendikaya üyeli¤in de bir hukuki ifllem oldu¤u ve üyeye hak ve borçlar do¤urdu¤u dikkate al›narak Medeni Kanundaki genel ehliyet kurallar›
çerçevesinde de¤erlendirmek yoluna gitmek, yeni Kanunun bu konudaki
sessizli-¤ini konu atlad›¤› de¤il de genel hükümlere b›rakt›¤› tarz›nda de¤erlendirmek an-lam›n› verir. Fakat kan›mca, Kanun 15’ini dolduran bir iflçinin iflçi sendikas›na üye-li¤ini kanuni temsilcisinin bu konudaki r›zas›na ba¤lamam›flt›r. Üyelik borç da
do-¤uran bir hukuki iliflki oldu¤u halde Kanunun tercihi böyledir. An›lan yafla gelen iflçi kimseden izin/onay almaks›z›n sendikaya üye olabilir. 15 yafl›ndan küçüklere üyelik imkân› tan›nmad›¤›ndan onlar kanuni temsilcilerinin r›zas›yla veya kanal›y-la bile geçerli bir üyelik oluflturamazkanal›y-lar. Oysa eski Kanun döneminde durum fark-l›yd› ve iflçi 16 yafl›n› doldurmuflsa kanuni temsilcinin iznine gerek kalmadan, 16 yafl›n› doldurmam›flsa ancak kanuni temsilcinin izniyle sendikaya üye olabilecek-ti. fiimdi bu durum ortadan kalkt›¤›ndan, 15 yafl›ndan küçükler üye olamayacakt›r.
Gerçi Kanun bu konuda bir geçifl hükmü getirmifl de¤ildir ama eski kanun döne-minde 15’ini doldurmadan üye olup da bu üyeli¤i halen devam edenlerin üyeli¤i-nin geçersiz veya kendili¤inden sona erdi¤i söylenmemelidir.
4857 say›l› ‹fl Kanunu metni için http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/csgb.portal?page=mev-zuat&id=1 adresine bakabilirsiniz.
Sendika Tüzü¤ünde Aranan Di¤er Koflullar Sa¤lanmal›d›r
Mevcut hukuk kurallar›na ayk›r› olmamak kayd›yla sendika tüzü¤ünde üyelik için ek nitelikte baz› hususlar aranabilir. Örne¤in, rakip bir sendikaya üye olmamak ya-hut bu sendika aleyhinde faaliyette bulunmamak gibi. Böyle bir durumda üyelik için an›lan koflullar›n da sa¤lanmas› gerekir. Ancak üyeli¤e giriflte “girifl paras›”
ödenece¤ine dair bir kayd› hakl› bulmak mümkün de¤ildir.
Eskiden iflçi sendikas› üyeli¤i bizzat kanunen yasaklanm›fl kimseler vard› ve bu yüzden de üyeli¤in bir koflulu olarak, üyeli¤e engel bir durum bulunmamal›d›r di-ye bir baflka koflul aran›rd›. Fakat art›k buna gerek kalmam›flt›r denilebilir. Gerçek-ten 2821 say›l› Sendikalar Kanununun gerek ilk metninde ve gerekse yaflanan
de-¤ifliklikler sonras› metinlerinde oldukça genifl bir kapsama sahip olan üyelik yasak-lar› vard› (SK m. 21/I). Bunyasak-lar›n kapsam› zamanla azalt›lm›fl ve sonras›nda da 6356 say›l› Kanun bu konuda herhangi bir yasa¤a yer vermeyerek uluslararas›
standart-S O R U
D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
AMAÇLARIMIZ
N N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
‹ N T E R N E T ‹ N T E R N E T
lara daha uygun bir düzenlemeye gitmifltir. Art›k hiç tart›flmas›z, özel güvenlik gö-revlileri ve özel okul yönetici ve ö¤retmenleri dahil tüm iflçiler bir iflçi sendikas›na üye olabilme hakk›na sahiptir.
Üyeli¤in Kazan›m› Yollar›ndan Birisi Gerçekleflmelidir
Konuya iliflkin kanun hükümleri dikkate al›nd›¤›nda iflçi sendikas›na üyeli¤in an-cak belirli yöntemlerle gerçekleflebilece¤i görülür. Bunlar “kuruluflta üyelik”,
“ola-¤an (do¤al) yol ile üyelik” ve “yarg› yoluyla üyelik” ile “birleflme/kat›lma yoluyla üyelik”tir. Bunlara üyeli¤in kazan›m› yollar› denilebilir.
Kuruluflta Üyelik
Sendikalar›n en az yedi kiflinin biraraya gelmesiyle kurulabilece¤i (m.3/¤) ve tü-zükte sendika kurucular›n›n kimliklerinin yer almas› (m.8/ç) ayr›ca organlar›n olu-flumuna dek sendikay› idare edecek geçici yönetim kurulu üyelerinin de tüzükte belirtilmesi gere¤i (m.8/k), bu kiflilerin sendikan›n üyeli¤ini kurulufl s›ras›nda ku-rulufl yoluyla kazand›¤›n› gösterir.
Ola¤an Yol ile Üyelik
‹flçi sendikas›na üyeli¤in en do¤al yöntemi, kanuni prosedüre uygun olarak iflçinin baflvurusu (teklifi) ve sendikan›n kabulü ile kazan›md›r. Bunun nas›l gerçeklefle-ce¤i konusunda ise 6356 say›l› Kanunun 17. maddesi ve geçici 4. maddesi uyar›n-ca bir ay›r›m yapmak gerekir. fiöyle ki;
• 07.11.2012’den itibaren birinci y›l›n sonuna kadarki evrede: 6356 say›-l› Kanun, kendisinin yürürlü¤e girdi¤i tarihten itibaren birinci y›say›-l›n sonuna kadar üyeli¤in kazan›m›nda 2821 say›l› Sendikalar Kanunu hükümlerinin uygulanaca¤›n›
söylemektedir (geçici m.4). 07.11.2012’de yürürlü¤e giren bu Kanun bak›m›ndan, yürürlü¤e girdi¤i tarihi izleyen birinci y›l›n sonunun ne oldu¤u önemlidir ve ma-alesef pek de baflar›l› bir anlat›ma sahip oldu¤unu söylemek biraz tart›flmaya aç›k-t›r. E¤er bununla 07.11.2012’den 31.12.2012’ye dek geçen süre kastediliyorsa; eski kanuni sistemin 01.01.2013’den itibaren art›k uygulanmayaca¤› ve yeni Kanunun getirdi¤i sistemin devreye girece¤i söylenebilir. Ancak bu deyimle, 07.11.2012’yi izleyen bir y›l›n bitimine kadar geçecek zaman dilimi düflünülmüflse; bu kez eski Kanun 31.12.2013’e dek uygulanacak ve 01.01.2014’den bafllayaraksa 6356 say›l›
Kanunun getirdi¤i yeni sistem devreye girecektir. Hatta daha farkl› bir düflünce olarak 07.11.2012’den itibaren geçecek bir y›l anlam›nda 07.11.2013’ten itibaren yeni sistemin devreye girece¤i de akla tak›labilir. fiüphesiz, isabetli olan›; net bir tarihin belirtilmesiydi, örne¤in 01.01.2013 gibi ama böyle yap›lmay›nca, ortaya farkl› yorumlar›n ç›kmas›na (anlams›zca ) yol aç›lm›fl gözükmektedir.
‹flte yeni sistemin (yukar›da tart›fl›lan bir tarihte) yürürlü¤e girmesine dek uygu-lanacak eski kanuni sisteme göre, iflçi sendikas› üyeli¤inin ola¤an kazan›m› flöyle gerçekleflir; sendikaya üye olmak isteyen iflçi, matbu flekildeki befl adet üye kay›t fiflini doldurup imzalayacak ve ondan sonra da bunu notere tasdik ettirecektir. No-terin tasdikinden sonra ise üye kay›t fiflini bizzat iflçi ilgili iflçi sendikas›na götürüp verecektir (SK m.22/III). ‹flçinin ne kadar sürede bu tasdikli fiflleri sendikaya vere-ce¤i aç›k de¤ildir. Bu yüzden süreye ba¤l› olmay›p iflçinin diledi¤i zaman götürüp verece¤i kabul edilir. Baflvurunun tarihinin yaz›ya ba¤lanmas›nda yarar vard›r.
‹flçinin usulünce yapt›¤› baflvuru, ona hemen sendika üyeli¤ini kazand›rmaz.
Sendikan›n üyeli¤e kabulde yetkili organ›n›n iflçinin bu baflvurusunu de¤erlendi-rip uygun görürse kabul etmesiyle üyelik gerçekleflir. Sendikan›n her baflvuran›
‹flçi sendikas›na üyelik flu yöntemlerle gerçekleflebilir:
• Kuruluflta üyelik,
• Ola¤an yol ile üyelik,
• Yarg› yoluyla üyelik,
• Birleflme/kat›lma yoluyla üyelik.
üyeli¤e kabul zorunlulu¤u yoktur. Objektif ve hakl› bir neden varsa, baflvuruyu reddetmesi mümkündür. Sendikan›n üyelik konusundaki yetkili organ›n›n ne ola-ca¤› tüzükte gösterilir. Genelde yönetim kuruluna yetki verilmektedir. Ancak tü-zükte hangi organ›n yetkili oldu¤u belirtilmemiflse, iflin do¤as›, yönetim kurulunun yetkili oldu¤unun kabulüne götürür. Bu konuda Medeni Kanunun 64. maddesinin ikinci f›kras› hükmünden yararlan›l›r. Yetkili organ›n baflvuruyu de¤erlendirip olumlu/olumsuz karar vermesi belli bir süreyle s›n›rl›d›r. Sendikaya baflvuru tari-hinden (Noterce tasdik taritari-hinden de¤il) itibaren otuz gün içinde yetkili organ ka-bul veya red biçiminde aç›kça bir tav›r alabilir. E¤er aç›kça dile getirilen sonuç üyeli¤e kabul biçimindeyse, bunu “üyeli¤in aç›kça kabulü” diye anabiliriz. Yetkili organ›n otuz günlük süreyi sessiz geçirip aç›kça olumlu/olumsuz bir tav›r sergile-memesi ise red de¤il “üyeli¤e kabul” olarak yorumlan›r (SK m.22/III). Bununsa
“üyeli¤in örtülü kabulü” olarak de¤erlendirilmesi gerekir. ‹flte iflçi sendikas›
üyeli-¤inin 2821 say›l› Kanun çerçevesinde ola¤an kazan›m yolu budur.
• Yeni kanuni sisteme göre ola¤an yol ile kazan›m: Yukar›da dile getiril-di¤i üzere 6356 say›l› Kanunun öngördü¤ü sistem 07.11.2012’den itibaren birinci y›l›n sonunda yürürlü¤e girece¤inden, yukar›daki tart›flmada benimsenen fl›kta be-lirlenen tarihe göre yeni Kanunun uygulanacak sistemi flöyledir: Sendikaya üye ol-mak isteyen bir iflçinin üyeli¤i, Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤›’n›n sa¤lad›¤›
elektronik baflvuru sistemine göre, e-Devlet kap›s› üzerinden ilgili sendikaya üye-lik baflvurusunda bulunmas› ve sendika tüzü¤ünde belirtilen yetkili organ›n kabu-lüyle kazan›l›r (m.17/5). E¤er ilgili sendikan›n yetkili organ› baflvuruyu otuz gün içinde aç›kça kabul etmiflse; buna üyeli¤in aç›kça kabulü ama otuz günlük süreyi sessiz geçirmiflse de üyeli¤in örtülü kabulü (m.17/5) var demektir. Asl›nda
üyeli-¤in aç›kça veya örtülü kabulünde, üye ile sendika aras›nda üyeliüyeli-¤in sözleflmeyle gerçekleflti¤i söylenebilir. Yeni sistemin bu flekilde yürürlü¤e girmesiyle, noter ara-c›l›¤›yla üyelikte son bulmufl olacakt›r. Bu yenilik, ifllemlerin basitlefltirilmesi, üye olmay› zorlaflt›r›c› flartlar›n ortadan kald›r›lmas› anlam›na gelmekle birlikte, yaban-c› kiflilerin iflçiler ad›na bu yolla internete girip üyelik ifllemi yapmalar› durumun-da yeni bir sahtecilik furyas› bafllamas›na neden olabilir. Ayr›ca, ülkemiz flartlar›n-da bunu kaç iflçinin baflarabilece¤i de ayr› bir sorundur. Bu nedenle bu yeni yön-temin baflar›s› yeni düzenlemeyle uyumlu bir elektronik ortam›n kurulmas›na ba¤-l›d›r. San›r›z, iletiflim teknolojisinin ulaflt›¤› aflama ba¤lam›nda bu çok da zor olma-sa gerektir.
Üyeli¤in Yarg› Yoluyla Kazan›m›
E¤er sendika yetkili organ› kendisine tan›nan otuz günlük süre içinde baflvuruyu aç›kça reddederse, red karar›n›n kendisine bildirimi (tebli¤) tarihinden itibaren otuz gün içinde, baflvuru sahibi iflçinin ‹fl Mahkemesinde dava açmas› mümkün-dür. Dava aç›l›r ve ‹fl Mahkemesi yapt›¤› yarg›lamada red karar›n› hakl› bulmazsa, iptal edecektir. Mahkemenin verece¤i karar kesindir, bir üst mahkemede tart›fl›m›
mümkün de¤ildir. ‹flte mahkemenin sendikan›n üyeli¤in reddine dair karar›n› ipta-li de kesin olaca¤›ndan, ilgiipta-li iflçi bu mahkeme karar›yla biripta-likte sendika üyeipta-li¤ini
mümkün de¤ildir. ‹flte mahkemenin sendikan›n üyeli¤in reddine dair karar›n› ipta-li de kesin olaca¤›ndan, ilgiipta-li iflçi bu mahkeme karar›yla biripta-likte sendika üyeipta-li¤ini