TMO’nun mali yapısı ve görev zararı uygulaması

233 sayılı KHK’ya göre bir İDT olarak kârlılık ve verimlilik ilkesi doğrultusunda çalışması beklenen TMO’nun son beş yıla ilişkin kârlılık durumunu gösteren Tablo 3.8 iyi bir gösterge niteliği taşımaktadır.

Tablo 3.8. 2010-2014 Dönemi TMO’nun Kârlılık Durumu

(Bin TL) 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Ayıklanmış Dönem Kâr Zararı -2.056.145 -617.160 -523.720 -604.565 -624.939 -540.318 Dönem Kâr Zararı (+) 281.791 44.276 13.530 102.635 70.073 149.718

- Net Satışlar (+) 4.096.378 2.694.440 1.521.518 2.244.202 3.435.170 2.689.238

- Satışların Maliyeti (-) 3.628.939 2.209.406 1.301.255 1.916.103 3.075.864 2.341.914

- Faaliyet Giderleri (-) _{107.387 88.906 83.019 105.376 154.204 139.855}

- Diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kâr (+) _{40.971 59.339 40.783 56.053 58.756 84.910}

- Diğer faaliyetlerden olağan gider ve zarar (-) 22.542 7.553 2.058 2.283 10.406 8.690

- Finansman giderleri (-) - 312.457 - - - -

- Olağan dışı gelir ve kâr (+) 33.044 28.567 15.138 12.744 50.723 14.404

- Olağan dışı gider ve zarar (-) 129.734 119.748 177.577 186.602 234.102 148.355

Görev Zararı (-) 2.411.737 957.640 588.873 756.807 756.030 772.244 Cari yıl Amortisman (+) 58.795 53.165 51.587 48.794 52.799 77.841

Karşılık (+) 15.006 6.412 36 813 8.219 4.347

Kur farkları (+) - 236.627 - - - -

Kaynak: Kalkınma Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı, Yayımlanmamış Çalışmalar, 2016.

Tablo 3.8’e göre, TMO’nun 2010-2015 yıllarını dönem kârı elde ederek kapattığı görülmektedir. Buna göre TMO 2010 yılında yaklaşık 282 milyon TL dönem kârı elde ederken, 2015 yılında bu kâr 150 milyon TL’ye düşmüştür. Dönem kârı olumlu bir gösterge olsa da kamu kesimi genel dengesi açısından TMO faaliyet sonuçlarının değerlendirilmesi farklılık göstermektedir. Tablo 3.8’de, dönem kâr/zararından görev zararı tahakkuklarının çıkarılması ve cari yıl amortisman, karşılıklar ve kur farklarının eklenmesiyle oluşan ayıklanmış dönem kâr/zararı

64

TMO her yıl alım fiyatlarını; üretim maliyetlerini, piyasa fiyatlarını, dünya

fiyatlarını, ithalat fiyatlarını ve enflasyon oranlarını dikkate alarak belirlemektedir.151

Bu kapsamda söz konusu göstergelere göre alım miktarı değişkenlik gösterebilmektedir. Bu durum Tablo 3.7’de buğday için özetlenmiştir.

Tablo 3.7. 2003-2015 Dönemi Karşılaştırmalı Buğday Verileri

Yıllar ABD 2HWR Buğday _Fiyatı Türkiye Buğday Üretimi

TMO A. Kırmızı Sert Ekmeklik Buğday Alım Fiyatı TMO Makarnalık Buğday Alım Fiyatı

(FOB ABD Cari Fiyat Doları/Ton) Artış Oranı (Yüzde) Yıllık Üretim Miktarı (Bin Ton) Artış Oranı (Yüzde) TMO Alımının Üretime Oranı (Yüzde) Cari Fiyat (TL/Ton) Reel* Fiyat Cari Fiyat (TL/Ton) Reel* Fiyat 2003 154 25,2 19.000 -2,6 2,9 325 410 367 460 2004 167 8,4 21.000 10,5 9,6 370 370 392 390 2005 152 -9 21.500 2,4 19,4 350 320 360 330 2006 206 35,5 20.010 -6,9 7,3 375 310 385 320 2007 202 -1,9 17.234 -13,9 0,7 425 320 440 330 2008 347 71,8 17.782 3,2 0,4 500152 _{360 500 360} 2009 238 -31,4 20.600 15,8 18,3 500 320 525 330 2010 247 3,8 19.674 -4,5 5 550 350 575 360 2011 331 34 21.800 10,8 3,8 605 350 640 370 2012 329 -0,6 20.100 -7,8 8,1 665 350 705 370 2013 324 -1,5 22.050 9,7 9 720 350 765 380 2014 303 -6,5 19.000 -13,8 - - - - - 2015 233 -23,1 22.600 18,9 14,6 862 370 976 420 Kaynak: TMO, 2014:33,53,169 ve TMO, 2016:24,44,139

*Reel fiyat hesaplamasında Yİ-ÜFE kullanılmış ve fiyatlar 1998 yılı fiyatlarıyla reel hale getirilmiştir. Tablo incelendiğinde, TMO buğday alımlarının esas itibarıyla yurt içi üretime bağlı olarak şekillendiği görülmektedir. Genel itibarıyla, buğday rekoltesinin yüksek seyrettiği yıllarda TMO alımları artmış, düşük seyrettiği yıllarda ise azalmıştır. Mesela, üretim seviyesinin diğer yıllara göre düşük gerçekleştiği 2007-2008 yıllarında çok az alım yapılmış, 2014 yılında ise hiç alım yapılmamıştır.

Rekoltenin yüksek seyrettiği 2005 ve 2015 yıllarında TMO alımları toplam üretimin sırasıyla yüzde 19,4’üne ve 14,6’sına ulaşmıştır. 2011 yılında ise yurt içi hasat miktarının yüksek gerçekleşmesine rağmen, dünya fiyatlarındaki artışın da

151 _{Konyalı, 2008:54}

152 _{2008 yılında müdahale alım fiyatı açıklanmamıştır. Tabloda yer alan fiyat, emanet alım fiyatıdır.}

65

etkisiyle yurt içi piyasadaki buğday fiyatları yüksek gerçekleşmiş ve buna bağlı olarak üreticinin ürününü yüksek fiyattan piyasada satabilmesi neticesinde TMO

alımlarının toplam üretim içerisindeki payı düşük gerçekleşmiştir.153 _Bununla

birlikte, söz konusu tablo incelendiğinde TMO Anadolu kırmızı sert ekmeklik buğday ve makarnalık buğday alım fiyatlarının 2003-2015 yılları arasında önce reel olarak azaldığı son yıllarda ise artmaya başladığı anlaşılmaktadır.

3.2.3. TMO’nun mali yapısı ve görev zararı uygulaması

233 sayılı KHK’ya göre bir İDT olarak kârlılık ve verimlilik ilkesi doğrultusunda çalışması beklenen TMO’nun son beş yıla ilişkin kârlılık durumunu gösteren Tablo 3.8 iyi bir gösterge niteliği taşımaktadır.

Tablo 3.8. 2010-2014 Dönemi TMO’nun Kârlılık Durumu

(Bin TL) 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Ayıklanmış Dönem Kâr Zararı -2.056.145 -617.160 -523.720 -604.565 -624.939 -540.318 Dönem Kâr Zararı (+) 281.791 44.276 13.530 102.635 70.073 149.718

- Net Satışlar (+) 4.096.378 2.694.440 1.521.518 2.244.202 3.435.170 2.689.238

- Satışların Maliyeti (-) 3.628.939 2.209.406 1.301.255 1.916.103 3.075.864 2.341.914

- Faaliyet Giderleri (-) _{107.387 88.906 83.019 105.376 154.204 139.855}

- Diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kâr (+) _{40.971 59.339 40.783 56.053 58.756 84.910}

- Diğer faaliyetlerden olağan gider ve zarar (-) 22.542 7.553 2.058 2.283 10.406 8.690

- Finansman giderleri (-) - 312.457 - - - -

- Olağan dışı gelir ve kâr (+) 33.044 28.567 15.138 12.744 50.723 14.404

- Olağan dışı gider ve zarar (-) 129.734 119.748 177.577 186.602 234.102 148.355

Görev Zararı (-) 2.411.737 957.640 588.873 756.807 756.030 772.244 Cari yıl Amortisman (+) 58.795 53.165 51.587 48.794 52.799 77.841

Karşılık (+) 15.006 6.412 36 813 8.219 4.347

Kur farkları (+) - 236.627 - - - -

Kaynak: Kalkınma Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı, Yayımlanmamış Çalışmalar, 2016.

Tablo 3.8’e göre, TMO’nun 2010-2015 yıllarını dönem kârı elde ederek kapattığı görülmektedir. Buna göre TMO 2010 yılında yaklaşık 282 milyon TL dönem kârı elde ederken, 2015 yılında bu kâr 150 milyon TL’ye düşmüştür. Dönem kârı olumlu bir gösterge olsa da kamu kesimi genel dengesi açısından TMO faaliyet sonuçlarının değerlendirilmesi farklılık göstermektedir. Tablo 3.8’de, dönem kâr/zararından görev zararı tahakkuklarının çıkarılması ve cari yıl amortisman, karşılıklar ve kur farklarının eklenmesiyle oluşan ayıklanmış dönem kâr/zararı

66

kalemi bu durumu net bir şekilde ortaya koymaktadır. TMO’nun ayıklanmış kâr/zarar hesabı zarar sonucu vermekte olup bu durum kamu hesaplarında olumsuz bir mali gösterge olarak dikkat çekmektedir.

Bu olumsuz mali göstergenin TMO açısından temel nedeni ise Tablo 3.8’den de görüldüğü üzere görev zararı uygulamasıdır.

233 sayılı KHK’nın “Teşebbüslerin uygulayacakları fiyatlar ve görev zararı uygulaması” başlıklı 35. maddesinde KİT’lere ilişkin görev zararı uygulaması şu şekildedir:

- Teşebbüs, müessese ve bağlı ortaklıklar, işletmelerinde üretilen mal ve

hizmet fiyatlarını tespitte serbesttirler.

- Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın teklifi üzerine Bakanlar

Kurulu; teşebbüs, müessese ve bağlı ortaklıkları faaliyet alanlarıyla ilgili olarak görevlendirebilir veya ürettikleri mal ve hizmetlerin fiyatlarını tespit edebilir.

- Bakanlar Kurulunca teşebbüs, müessese ve bağlı ortaklıkların ürettikleri

mal ve hizmetlerin fiyatlarının satış fiyatının altında tespit edilmesi veya teşebbüs, müessese ve bağlı ortaklıklara faaliyet alanları ile ilgili olarak görev verilmesi hâlinde söz konusu görevler ile ilgili bu kuruluşlara ödenecek görev zararı bedeli Hazine Müsteşarlığı bütçesine konulacak ödenekle karşılanır.

- Görev zararı bedeline ilişkin hususlar ve bu bedelin hesaplanma yöntemi

Bakanlar Kurulu Kararında açıkça belirtilir.154 _{Her bir görev zararı}

uygulamasına ilişkin usul ve esaslar Hazine Müsteşarlığınca ilgili Bakanlığın görüşü alınarak belirlenir.

TMO açısından hangi faaliyetlerin görev zararı kapsamında sayılacağı ve hesaplama yöntemi Bakanlar Kurulu kararlarıyla belirlenmektedir. Bu kapsamda, buğdaya ilişkin görev zararı kapsamı ve hesaplanma yöntemi 2009/15095 sayılı Hububat Ürünü Alımı ve Satımı Hakkında Karar, 2012/3241 sayılı Hububat Ürünü

154 _{3/4/2013 tarihli ve 6456 sayılı Kanunla görev zararı hesaplama yöntemi değiştirilmiştir. Değişiklik} öncesinde görev zararı, zarar ile birlikte, mahrum kalınan kâr miktarı, mal ve hizmetin satış maliyeti üzerinden yüzde 10 kâr payı tahakkuk ettirilerek belirlenmekteydi.

67

Alımı ve Satımı Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar ve 2014/5860 TMO Genel Müdürlüğü ve Türkiye Şeker Fabrikaları Anonim Şirketinin Görevlendirilmesiyle İlgili Bazı Bakanlar Kurulu Kararlarında Değişiklik Yapılmasına Dair Kararla hüküm altına alınmıştır.

Söz konusu kararnameler kapsamında TMO’ya görev zararı ödemesi yapılacak durumlar şu şekilde belirlenmiştir:

- TMO’nun, düzenlenen makbuz senedi ve ürün senedi karşılığında kredi

kullanan gerçek veya tüzel kişilerin ürünlerini TMO'ya satmamaları durumunda, kullandıkları kredilere ilişkin yıllık faiz oranının azami yüzde 25'ine kadar kısmını karşılaması durumunda yapılan ödemeler,

- TMO’nun gerektiğinde peşin ve/veya kredili olarak hububat ithalatı

ve/veya ihracatı yapmak için görevlendirilmesi durumunda bu faaliyetlerden doğan zararlar,

- TMO'ya verilen görev kapsamında tutulan olağanüstü hal ve savaş

stokuna ait muhafaza ve finansman giderleri ile bu stok miktarında artış olduğu takdirde artan kısma ait mal bedeli, olağanüstü hal ve savaş stok miktarlarının azalması nedeniyle serbest stok haline dönüşen olağanüstü hal ve savaş stoklarının satılıncaya kadar oluşan muhafaza giderleri. Bunlarla birlikte TMO’nun tüm nihai yurtdışı satışlarında görev zararı uygulanmaktadır.

Görev zararı hesaplama yöntemi ise aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:

- TMO’nun görev zararı kapsamında sattığı malın maliyetlerine, pazarlama satış dağıtım giderleri, genel yönetim giderleri, araştırma-geliştirme giderleri, finansman giderleri eklenmekte ve bu tutara yüzde 8 kâr payı ilave edilmektedir. Bulunan bu tutardan görevlendirme kapsamında yapılan satış hasılatı ile ürün alımlarının finansmanı amacıyla kullanılan kredilerden kaynaklanan faiz gelirleri ve kambiyo kârlarının çıkarılması sonucu görev zararı tutarına ulaşılmaktadır.

- Olağanüstü hal ve savaş stoku kapsamında tutulması zorunlu ürün çeşitleri için görev zararı hesaplanırken, toplam muhafaza ve finansman giderlerinin, bu stokların yıllık ortalama stok miktarına bölünmesiyle birim muhafaza ve

66

kalemi bu durumu net bir şekilde ortaya koymaktadır. TMO’nun ayıklanmış kâr/zarar hesabı zarar sonucu vermekte olup bu durum kamu hesaplarında olumsuz bir mali gösterge olarak dikkat çekmektedir.

Bu olumsuz mali göstergenin TMO açısından temel nedeni ise Tablo 3.8’den de görüldüğü üzere görev zararı uygulamasıdır.

233 sayılı KHK’nın “Teşebbüslerin uygulayacakları fiyatlar ve görev zararı uygulaması” başlıklı 35. maddesinde KİT’lere ilişkin görev zararı uygulaması şu şekildedir:

- Teşebbüs, müessese ve bağlı ortaklıklar, işletmelerinde üretilen mal ve

hizmet fiyatlarını tespitte serbesttirler.

- Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın teklifi üzerine Bakanlar

Kurulu; teşebbüs, müessese ve bağlı ortaklıkları faaliyet alanlarıyla ilgili olarak görevlendirebilir veya ürettikleri mal ve hizmetlerin fiyatlarını tespit edebilir.

- Bakanlar Kurulunca teşebbüs, müessese ve bağlı ortaklıkların ürettikleri

mal ve hizmetlerin fiyatlarının satış fiyatının altında tespit edilmesi veya teşebbüs, müessese ve bağlı ortaklıklara faaliyet alanları ile ilgili olarak görev verilmesi hâlinde söz konusu görevler ile ilgili bu kuruluşlara ödenecek görev zararı bedeli Hazine Müsteşarlığı bütçesine konulacak ödenekle karşılanır.

- Görev zararı bedeline ilişkin hususlar ve bu bedelin hesaplanma yöntemi

Bakanlar Kurulu Kararında açıkça belirtilir.154 _{Her bir görev zararı}

uygulamasına ilişkin usul ve esaslar Hazine Müsteşarlığınca ilgili Bakanlığın görüşü alınarak belirlenir.

TMO açısından hangi faaliyetlerin görev zararı kapsamında sayılacağı ve hesaplama yöntemi Bakanlar Kurulu kararlarıyla belirlenmektedir. Bu kapsamda, buğdaya ilişkin görev zararı kapsamı ve hesaplanma yöntemi 2009/15095 sayılı Hububat Ürünü Alımı ve Satımı Hakkında Karar, 2012/3241 sayılı Hububat Ürünü

154 _{3/4/2013 tarihli ve 6456 sayılı Kanunla görev zararı hesaplama yöntemi değiştirilmiştir. Değişiklik} öncesinde görev zararı, zarar ile birlikte, mahrum kalınan kâr miktarı, mal ve hizmetin satış maliyeti üzerinden yüzde 10 kâr payı tahakkuk ettirilerek belirlenmekteydi.

67

Alımı ve Satımı Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar ve 2014/5860 TMO Genel Müdürlüğü ve Türkiye Şeker Fabrikaları Anonim Şirketinin Görevlendirilmesiyle İlgili Bazı Bakanlar Kurulu Kararlarında Değişiklik Yapılmasına Dair Kararla hüküm altına alınmıştır.

Söz konusu kararnameler kapsamında TMO’ya görev zararı ödemesi yapılacak durumlar şu şekilde belirlenmiştir:

- TMO’nun, düzenlenen makbuz senedi ve ürün senedi karşılığında kredi

kullanan gerçek veya tüzel kişilerin ürünlerini TMO'ya satmamaları durumunda, kullandıkları kredilere ilişkin yıllık faiz oranının azami yüzde 25'ine kadar kısmını karşılaması durumunda yapılan ödemeler,

- TMO’nun gerektiğinde peşin ve/veya kredili olarak hububat ithalatı

ve/veya ihracatı yapmak için görevlendirilmesi durumunda bu faaliyetlerden doğan zararlar,

- TMO'ya verilen görev kapsamında tutulan olağanüstü hal ve savaş

stokuna ait muhafaza ve finansman giderleri ile bu stok miktarında artış olduğu takdirde artan kısma ait mal bedeli, olağanüstü hal ve savaş stok miktarlarının azalması nedeniyle serbest stok haline dönüşen olağanüstü hal ve savaş stoklarının satılıncaya kadar oluşan muhafaza giderleri. Bunlarla birlikte TMO’nun tüm nihai yurtdışı satışlarında görev zararı uygulanmaktadır.

Görev zararı hesaplama yöntemi ise aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:

- TMO’nun görev zararı kapsamında sattığı malın maliyetlerine, pazarlama satış dağıtım giderleri, genel yönetim giderleri, araştırma-geliştirme giderleri, finansman giderleri eklenmekte ve bu tutara yüzde 8 kâr payı ilave edilmektedir. Bulunan bu tutardan görevlendirme kapsamında yapılan satış hasılatı ile ürün alımlarının finansmanı amacıyla kullanılan kredilerden kaynaklanan faiz gelirleri ve kambiyo kârlarının çıkarılması sonucu görev zararı tutarına ulaşılmaktadır.

- Olağanüstü hal ve savaş stoku kapsamında tutulması zorunlu ürün çeşitleri için görev zararı hesaplanırken, toplam muhafaza ve finansman giderlerinin, bu stokların yıllık ortalama stok miktarına bölünmesiyle birim muhafaza ve

68

finansman gideri bulunur. Birim muhafaza ve finansman gideri, tutulması zorunlu olan olağanüstü hal ve savaş stok miktarı ile çarpılmak suretiyle görev zararı hesaplanır. Tutulması gereken olağanüstü hal ve savaş stoklarında artış olması durumunda, artan miktar cari yıl ortalama alım fiyatı ile çarpılmak suretiyle görev zararı hesaplanır. Alım ortalama fiyatı oluşmadığı dönemde yılsonu stok ortalama fiyatı esas alınır. Tutulması gereken zorunlu miktarın üzerinde stok tutulması durumunda, tutulması gereken zorunlu miktar hesaplamalarda esas alınır. Tutulması gereken zorunlu miktarın altında stok tutulması durumunda, fiilen tutulan miktar hesaplamalarda esas alınır.

TMO’nun görevlendirilmesi sonucunda 2013 yılında yaklaşık 757 milyon TL olarak tahakkuk ettirilen görev zararının yaklaşık 160 milyon TL’si hesaplanan kâr marjı kapsamındadır. Aynı kalemler 2014 yılında sırasıyla, yaklaşık 757 milyon TL ve 134 milyon TL, 2015 yılında ise sırasıyla 772 milyon TL ve 148 milyon TL

olarak gerçekleşmiştir.155 _{Dönem kâr/zarar hesabına görev zararının hem satışlardan}

kaynaklanan zarar için yapılan tutarı hem de kâr için hesaplanan tutarı dâhil edilmektedir. Dolayısıyla dönem kârından görev zararının kâr için ödenen tutarı çıkarıldığında TMO’nun görev zararı hesabına dâhil edilmeyen faaliyetlerden kâr mı yoksa zarar mı elde ettiği sonucu ortaya çıkmaktadır. Tablo 3.8’de gösterilen 2013, 2014 yıllarındaki dönem kârlarından söz konusu yıllardaki kâr karşılığı ödenen görev zararı ödemelerinin çıkarılması sonucunda söz konusu yıllarda sırasıyla 57 milyon TL (=103-160) ve 64 milyon TL (=70-134) dönem zararına katlanıldığı hesaplanmaktadır. 2015 yılında ise görev zararı kapsamında verilen kâr payının çıkarılması sonucunda Kuruluşun faaliyetlerini 2 milyon TL (=150-148) dönem kârıyla kapattığı görülmektedir. Bu sonuç, TMO’nun görev zararı kapsamındaki alım ve satımları dikkate alınmadığında, diğer alım ve satımlarına ilişkin faaliyetleri neticesinde faaliyet dönemlerini zararla kapattığı ve/veya çok cüzi kârlar elde ettiğini ortaya koymaktadır. Dolayısıyla görev zararı ödemelerinde uygulanan satış zararıyla birlikte, belirli bir kâr oranının da görev zararı kapsamında TMO’ya ödenmesinin, TMO’nun bu görevler dışındaki faaliyetlerinden kaynaklanan zararlarının

68

finansman gideri bulunur. Birim muhafaza ve finansman gideri, tutulması zorunlu olan olağanüstü hal ve savaş stok miktarı ile çarpılmak suretiyle görev zararı hesaplanır. Tutulması gereken olağanüstü hal ve savaş stoklarında artış olması durumunda, artan miktar cari yıl ortalama alım fiyatı ile çarpılmak suretiyle görev zararı hesaplanır. Alım ortalama fiyatı oluşmadığı dönemde yılsonu stok ortalama fiyatı esas alınır. Tutulması gereken zorunlu miktarın üzerinde stok tutulması durumunda, tutulması gereken zorunlu miktar hesaplamalarda esas alınır. Tutulması gereken zorunlu miktarın altında stok tutulması durumunda, fiilen tutulan miktar hesaplamalarda esas alınır.

TMO’nun görevlendirilmesi sonucunda 2013 yılında yaklaşık 757 milyon TL olarak tahakkuk ettirilen görev zararının yaklaşık 160 milyon TL’si hesaplanan kâr marjı kapsamındadır. Aynı kalemler 2014 yılında sırasıyla, yaklaşık 757 milyon TL ve 134 milyon TL, 2015 yılında ise sırasıyla 772 milyon TL ve 148 milyon TL

olarak gerçekleşmiştir.155 _{Dönem kâr/zarar hesabına görev zararının hem satışlardan}

kaynaklanan zarar için yapılan tutarı hem de kâr için hesaplanan tutarı dâhil edilmektedir. Dolayısıyla dönem kârından görev zararının kâr için ödenen tutarı çıkarıldığında TMO’nun görev zararı hesabına dâhil edilmeyen faaliyetlerden kâr mı yoksa zarar mı elde ettiği sonucu ortaya çıkmaktadır. Tablo 3.8’de gösterilen 2013, 2014 yıllarındaki dönem kârlarından söz konusu yıllardaki kâr karşılığı ödenen görev zararı ödemelerinin çıkarılması sonucunda söz konusu yıllarda sırasıyla 57 milyon TL (=103-160) ve 64 milyon TL (=70-134) dönem zararına katlanıldığı hesaplanmaktadır. 2015 yılında ise görev zararı kapsamında verilen kâr payının çıkarılması sonucunda Kuruluşun faaliyetlerini 2 milyon TL (=150-148) dönem kârıyla kapattığı görülmektedir. Bu sonuç, TMO’nun görev zararı kapsamındaki alım ve satımları dikkate alınmadığında, diğer alım ve satımlarına ilişkin faaliyetleri neticesinde faaliyet dönemlerini zararla kapattığı ve/veya çok cüzi kârlar elde ettiğini ortaya koymaktadır. Dolayısıyla görev zararı ödemelerinde uygulanan satış zararıyla birlikte, belirli bir kâr oranının da görev zararı kapsamında TMO’ya ödenmesinin, TMO’nun bu görevler dışındaki faaliyetlerinden kaynaklanan zararlarının

155 _{Kalkınma Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı, Yayımlanmamış Çalışmalar, 2016.}

69

finansmanına da yardımcı olduğu ve gerçek performansını örten bir mekanizma

haline geldiği görülmektedir.

70

4. TÜRKİYE’DE LİSANSLI DEPOCULUK SİSTEMİNİN MEVCUT

Belgede Tarımda Lisanslı Depoculuk Sistemi Hububat Piyasası Örneği (sayfa 77-83)