Mali Tablolara Alma ve De¤erleme

On sekizinci K›sm›n Beflinci Bölümü

“Mali Tablolara Alma ve De¤erleme”

hakk›ndad›r.

Gelecek dönemlerdeki faaliyet zarar-lar› madde 456.madde hükmünde aç›klanm›flt›r. Bu hükme göre; Gele-cek dönemlerde oluflmas› beklenen faaliyet zararlar› için karfl›l›k ayr›lmaz.

Gelecek dönemlerde zarar edilece¤i-ne iliflkin bir bekleyifl, baz› varl›k ka-lemlerinde bir de¤er düflüklü¤ünün olabilece¤ine iliflkin bir gösterge tefl-kil etmekte olup, böyle durumlarda iflletme bu Tebli¤in “varl›klarda de¤er düflüklü¤ü” k›sm›ndaki hükümler çer-çevesinde varl›klarda de¤er

düflüklü-¤ü olup olmad›¤›n› test eder.

‹vazl› sözleflme madde 457; ‹vazl› bir sözleflmeye sahip olan iflletme, bu sözleflmeden do¤an mevcut yüküm-lülü¤ünü mali tablolara al›r ve bunu bir karfl›l›k olarak de¤erlemeye tabi tutar. ‹vazl› sözleflme kapsam›na gir-meyen ileri tarihli sözleflmeler, bu k›-s›mdaki hükümler çerçevesinde iflle-me tabi tutulmaz.

Yeniden Yap›land›rma

458.madde hükmü; Afla¤›daki du-rumlar, yeniden yap›land›rma

tan›m›-na girebilecek durumlar için örnek teflkil etmektedir;

a. Bir ticari faaliyet kolunun sat›fl› ve-ya faaliyetlerin sona erdirilmesi.

b. Ticari faaliyetlerin bir bölge veya ülkeden di¤erine tafl›nmas› veya bir ülkede veya bölgedeki bir ticari faali-yet merkezinin kapat›lmas›,

c. Yönetim hiyerarflisinde bir katman ortadan kald›r›lmas› örne¤inde

oldu-¤u gibi, yönetim yap›s›n›n de¤iflmesi.

d. ‹flletmenin ticari faaliyetlerin esas›-n› veya ana üretim konusunu önemli derecede etkileyecek nitelikte önemli bir yeniden örgütlenme gerçeklefltir-mesi.

Sadece, bu k›s›mdaki karfl›l›klar›n ma-li tablolara al›nmas› için gerekma-li flartla-r›n sa¤lanmas› haline mahsus olmak üzere, yeniden yap›land›rma maliyet-leri için bir tutar karfl›l›k olarak mali tablolara al›n›r.

Yeniden yap›land›rma için bir z›mni yükümlülük sadece afla¤›daki flartla-r›n varl›¤› halinde ortaya ç›kar;

a) ‹flletmenin en az›ndan afla¤›daki hususlar› içeren, yeniden yap›land›rma için resmi detayl› bir plan›n›n olmas›, i. ‹lgili ticari faaliyetler veya ticari fa-aliyetlerin parças›,

ii. En fazla etkilenen yer,

iii. ‹fl sözleflmesi feshedilecek çal›flan-lar›n yaklafl›k say›s›, yeri ve fonksiyon-lar›,

iv. Katlan›lacak harcamalar,

v. Plan›n› uygulama tarihi ve,

b) ‹flletmenin, bu plandan etkilene-cekler nezdinde yeniden yap›land›r-ma plan›n›n uygulanaca¤› yönünde, plan›n uygulanmaya bafllamas›yla ve-ya plan›n önemli özelliklerinin aç›k-lanmas› suretiyle geçerli bir beklenti-nin oluflmas›,

Plan›n, aç›klanmas›ndan uzun bir sü-re sonra uygulamaya konulaca¤› yö-nündeki bir karar veya zamanlamas›-n›n yeterli aç›kl›kta ve kesinlikte ol-mad›¤› durumlarda, bu plan›n plan-dan etkilenenler nezdinde geçerli bir beklenti oluflturmad›¤› kabul edilir.

‹flletmeyi ba¤layan bir sat›fl anlaflma-s› gibi iflletmenin sat›fl için bir taahhü-dü olmad›kça, bir ticari faaliyetin sat›-fl› için bir yükümlülü¤ün ortaya ç›k-mad›¤› kabul edilir.

Yeniden yap›land›rma için ayr›lan kar-fl›l›klar;

a) yeniden yap›land›rma neticesinde katlan›lmas›n›n gerekli olmas›, ve b) ‹flletmenin devam eden faaliyetleri ile iliflkili olmamas›,

hususlar›n›n birlikte tafl›nmas› flart›y-la, yeniden yap›land›rmadan kaynak-lanan do¤rudan maliyetleri içerir.

Yeniden yap›land›rma için ayr›lan kar-fl›l›klar afla¤›daki ve benzer maliyetle-ri içermez. a) ‹flte devam edecek ça-l›flanlar›n e¤itilmesi ve yerlerinin

de-¤ifltirilmesi,

b) Pazarlama veya,

c ) Y e n i s i s t e m l e r e v e d a ¤ › t › m k a -nallar›na yap›lan yat›r›mlar.

‹flletme yönetiminin takdir hakk›

madde 459; Bu tebli¤de, ifllem ve olaylar›n mali tablolara al›nma ve

de-¤erlenmesi konusunda iflletme yöne-timine b›rak›lan takdir kullanma hak-k›, ifllemlerin keyfi bir flekilde uygula-naca¤› anlam›na gelmemekte olup, iflletme yönetiminin ilkelere uymakla mükellef oldu¤unu, ifllemlerin özleri itibariyle mali tablolara yans›t›lmas›n›

ve iflletmenin gerekli bilgiye sahip olarak mali tablolar›n› haz›rlamalar›

gerekli k›lar.

Kamuya Aç›klanacak Hususlar;

Karfl›l›klara iliflkin Yap›lacak aç›klama-lar; Madde 460; Her bir karfl›l›k s›n›f›

için, mali tablo dipnotlar›nda afla¤›-daki hususlar aç›klan›r; ancak, karfl›-laflt›rmal› bilgi verilmesi zorunlu de¤ildir.

a. Dönem bafl› ve dönem sonu itiba-riyle kay›tl› tutar,

b. Mevcut karfl›l›klardaki art›fllar da-hil, dönem içinde mali tablolara al›-nan yeni karfl›l›klar,

c. Dönem içinde kullan›lan tutarlar (gerçekleflen ve gelir tablosuna al›-nan)

d. Dönem içinde kapat›lan kullan›l-mayan tutarlar ve,

e. ‹skonto edilerek mali tablolara al›-nan karfl›l›klarla ilgili olarak, dönem içinde, zaman›n geçmesi ve iskonto

oran›ndaki de¤iflikli¤in etkisiyle dö-nem içinde meydana gelen de¤iflimler.

Her bir karfl›l›k s›n›f› için, dipnotlar arac›l›¤›yla, afla¤›daki hususlarda aç›klama yap›l›r.

a. Yükümlülü¤ün esas›na iliflkin özet bir tan›mlama ve ekonomik faydala-r›n iflletme d›fl›na ç›kmas›n›n beklen-di¤i zaman,

b. Kaynak ç›k›fl›n›n tutar› ve zamanla-mas›ndaki belirsizliklere iliflkin gös-tergeler; yeterli bilgi için gerekli ol-mas› durumunda, gelecekte gerçek-leflmesi beklenen olaylar ilgili olarak yap›lan önemli varsay›mlar

c. Al›nmas› beklenen her türlü tazmi-nat tutar› ile beklenen bu tazmitazmi-nat- tazminat-larla ilgili mali tablolara varl›k olarak al›nan tutarlar.

fiarta ba¤l› Yükümlülüklere ‹liflkin Yap›lacak Aç›klamalar

Madde 461; ‹fas› için kaynak ç›k›fl› ih-timalinin çok düflük olmamas› flart›y-la, bilanço tarihi itibariyle, flarta ba¤l›

yükümlülüklerin her biri için, flarta ba¤l› yükümlülü¤ün özelli¤ine iliflkin özet bir tan›mlama ile makul bir çaba ile belirlenebiliyor olmas› halinde

afla-¤›daki hususlar aç›klan›r;

a) Finansal etkisine iliflkin bir tahmin, b) Kaynak ç›k›fl›n›n tutar› ve zamanla-mas›ndaki belirsizli¤e iliflkin bir gös-terge ve,

c) Tazminat al›nabilme olas›l›¤›,

Bu bilgilerin makul bir çaba ile elde edilememesi nedeniyle aç›klama ya-p›lam›yor olmas› durumunda, konu hakk›nda dipnotlarda aç›klama yap›l›r.

Bir karfl›l›k ile flarta ba¤l›

yükümlülü-¤ün benzer olaylardan kaynakland›¤›

durumlarda, yükümlülük ve flarta ba¤l› yükümlülü¤e iliflkin aç›klamalar, aradaki ba¤lant›y› gösterecek flekilde yap›l›r.

fiarta ba¤l› varl›klara iliflkin yap›-lacak aç›klamalar; madde 462’ye göre; ‹flletmeye ekonomik faydan›n girece¤i muhtemel ise, bilanço tarihi itibariyle flarta ba¤l› varl›¤›n esas›na iliflkin özet bir tan›mlama ve makul bir çaba ile elde edilebilmesi duru-munda finansal etkilerine iliflkin bir tahmin aç›klan›r. fiarta ba¤l› varl›kla-ra iliflkin yap›lacak aç›klamalarda, ya-n›lt›c› bilgiler vermekten kaç›n›l›r. Bu bilgilerin makul bir çabayla elde edile-memesi nedeniyle aç›klama yap›lam›-yor olmas› durumunda, konu hakk›n-da dipnotlarhakk›n-da aç›klama yap›l›r.

‹stisna madde 463; Dipnotlarda aç›k-lanmas› gerekli bilgilerin tamam›n›n veya bir k›sm›n›n aç›klanmas›n›n, ifl-letmenin üçüncü kifliler ile olan ihtila-f›ndaki pozisyonunun ciddi bir flekil-de yaralayaca¤›n›n beklenebildi¤i en-der durumlarda, iflletmenin bu bilgi-leri aç›klamas› gerekmez, fakat ihtila-f›n genel özelli¤i ile bilginin aç›klan-mad›¤› hususu ve gerekçesi aç›klan›r.

6.SONUÇ

Henüz Türkiye Muhasebe Standartla-r› tamamlanmad›¤›ndan standartlar içinde yer alan baz› cümlelerin Türki-ye’deki mevcut durumu ile aç›klan-mas› mümkün olmamaktad›r. TMS’le-rin kamuoyu ve meslek mensuplar›

taraf›ndan do¤ru olarak anlafl›lamesi için aç›klay›c› ve tamamlay›c› bil-gilere ihtiyaç vard›r.

Tebli¤ içindeki kavramlar›n ve baz›

anlafl›lmas› güçlük arz eden cümlele-rin standart belirleyici taraf›ndan yo-rumlan›p aç›klanmas› ve standartlar-da Türkiye yap›s›na uyum sa¤lanarak sade bir dil kullan›lmas› standartlar›n kabul görme çabuklu¤unu art›racak-t›r.

25 no’lu SPK Tebli¤inin ilgili k›s›m hü-kümlerinin bu konudaki eksikli¤i gi-dermeye çal›flt›¤› söylenebilir. Tekdü-zen Hesap Plan›nda 37 ve 47 no’lu

“Borç ve Gider Karfl›l›klar›”nda ayr›n-t›l› olarak karfl›l›k tan›m› verilmifltir.

Buna göre; Bilanço tarihinde belirgin olarak ortaya ç›kan ancak, tutar›n›n ne olaca¤› kesin olarak bilinmeyen veya tutar› bilinmekle birlikte ne za-man tahakkuk edece¤i bilinmeyen borç veya giderler için ayr›lan karfl›l›k-lar›n izlendi¤i hesap grubudur. Bu grupta yer alan karfl›l›k hesaplar›n›n aktifi düzenleyici nitelikte olmad›¤›

da belirtilmifltir.

KAYNAKÇA

Aslan, Sinan, (2004) “Uluslararas› Finansal Raporlama Standartlar› ile Getirilen Yeni Düzenlemeler; IFRS 1-5”, Muhasebe ve Denetime Bak›fl, Eylül.

Ataman Akgül, Baflak ve Akay, [t.y.] Hüseyin, Uluslararas› Muhasebe Standartlar›-Türkiye’de Uygulama Etkinli¤ine ‹liflkin Bir Araflt›rma. ‹stanbul: Türkmen Kitabevi . Cans›zlar, Do¤an, (2004)”Önsöz”, UFRS ‹le Uyumlu Sermaye Piyasas›nda Muhasebe Standartlar›, , Ankara : ASMMMO

Cemalc›lar, Özgül ve Önce, Saime, (1999) Muhasebenin Kuramsal Yap›s›, Eskiflehir:

Anadolu Üniversitesi .

Gökçen, Gürbüz Baflak Ataman Akgül, ve Çak›c›, Cemal, (2006) Türkiye Muhase-be Standartlar› Uygulamalar›, ‹stanbul: Beta Bas›m.

Gücenme, Ümit, (1999) “UMS-37; Karfl›l›klar, fiarta ba¤l› aktif ve Pasifler”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, MUFAD Ekim, say›;4.

Karacaer, Semra, (1999) “TMS-19 Karfl›l›klar, Koflullu Borçlar ve Koflullu aktifler Stan-dard› Kapsam›nda Garanti Gider Karfl›l›klar›n›n ‹ncelenmesi” Muhasebe Bilim Dün-yas› Dergisi, cilt;4, say›;4, Aral›k.

Koç Yalk›n, Yüksel, (2001) “Karfl›l›klar, Koflullu Borçlar ve Koflullu aktifler Standar-d›”,MÖDAV, Muhasebe Bilim Dünyas› Dergisi, Eylül.

Örten, Remzi, (2003), Genel Muhasebe, 3.bs., Ankara: G.Ü. ‹.‹.B.F.Yay›nlar›.

Özkan, Azzem, (2000)"Karfl›l›klar ve Muhase sbe Uygulamalar›", E.Ü.‹‹BF Dergisi Say›;16.

SPK, (2004) 25 no.lu Tebli¤ UFRS ‹le Uyumlu Sermaye Piyasas›nda Muhasebe Standartlar›, Ankara: ASMMMO.

Sönmez, Ferifltah, (2006) Tar›msal Faaliyetlerin Muhasebelefltirilmesi (S›¤›r ‹fl-letmeleri için Uygulanabilir Kay›t Önerileri)”. ‹zmir: Alt›n Nokta Bas›m Yay›n Da¤›t›m.

TMSK,(2006) “Karfl›l›klar, Koflullu Borçlar ve Koflullu Varl›klar”a ‹liflkin Türkiye Muha-sebe Standard› TMS 37, Hakk›nda Tebli¤ s›ra no;20. 15,02,2006 tarih ve 26081 sa-y›l› Resmi Gazete

Ulusan,, Hikmet, (2004) “Koflullu Borç Zarar Karfl›l›klar›n›n Ölçümü, Kay›tlanmas› ve Sunumu”, Mali Çözüm Dergisi Ekim-Kas›m-Aral›k, say›;69,.

Uslu, Selçuk, (2002)”Muhasebe Tekni¤inde Geliflmeler”, XVII.Türkiye Muhasebe Kongresi Bildiriler Kitab›, ‹stanbul, 10-12 Ekim 2002.