GÜMRÜK DEPOLARINDA VE MÜZAYEDE SALONLARINDA MÜZAYEDE SALONLARINDA YAPILAN SATIfiLARDA KATMA YAPILAN SATIfiLARDA KATMA DE⁄ER VERG‹S‹
DE⁄ER VERG‹S‹
Altar Ömer ARPACI*
I – G‹R‹fi :
K
atma De¤er Vergisi Kanununun 20-27’nci maddelerinde katma de¤er vergisi tespit usullerine iliflkin hükümler yer almaktadır. Yine Kanunun 28’inci maddesinde tespit edilen matrahlar üzerinden uygulanacak kat-ma de¤er vergisi oranları düzenlenmifltir.Katma de¤er vergisinde özel matrah flekilleri 3065 sayılı Katma De¤er Vergi-si Kanununun 23’üncü maddeVergi-sinde sayılanlar ile sözkonusu Kanunun 23’ün-cü madde (f) bendinde yer alan yetkiye istinaden Maliye Bakanlı¤ı’nca belir-lenenlerden oluflmaktadır.
Özel matrah flekilleri ili ilgili olarak Katma De¤er Vergisi Kanununun 23. mad-desi flu flekildedir. “Özel matrah flekilleri flunlardır:
a) Spor-Toto oyununda ve Milli Piyango dahil her türlü piyangoda, oyuna ve piyangoya katılma bedeli,
b) At yarıflları ve di¤er müflterek bahis ve talih oyunlarında bu yarıfl ve oyun-lara katılma karflılı¤ında alınan bedel ile bunların icra edildi¤i mahallere girifl karflılı¤ında alınan bedel,
c) Profesyonel sanatçıların yer aldı¤ı gösteriler ve konserler ile profesyonel sporcuların katıldı¤ı sportif faaliyetler, maçlar ve yarıfllar ve yarıflmalar tertip-lenmesi ve gösterilmesinde bunların icra edildi¤i mahallere girifl karflılı¤ında alınan bedel ile bu mahallerde yapılan teslim ve hizmetlerin bedeli,
5
* Maliye Bakanl›¤› Gelirler Baflkontrolörü Manisa Vergi Dairesi Baflkanl›¤› Gelir ‹daresi Grup Müdürü V.
d ) G ü m r ü k d e p o l a r ı n d a v e m ü z a y e d e s a l o n l a r ı n d a y a p ı l a n s a t ı fl l a r d a k e -sin satıfl bedeli.
e) Altından mamül veya altın ihtiva eden ziynet eflyaları ile sikke altınların teslim ve ithalinde matrah, külçe altın bedeli düflüldükten sonra kalan miktardır.
f) Maliye ve Gümrük Bakanlı¤ı iflin mahiyetini göz önünde tutarak özel matrah flekilleri tespit etmeye yetkili-dir.”
Bu makalemizde özel matrah flekline tabi gümrük depoları ve müzayede mahallerinde yapılan satıfllarda kat-ma de¤er vergisi uygulakat-masına de¤i-nilecektir.
II - GÜMRÜK DEPOLARINDA VE MÜZAYEDE SALONLARINDA YAPILAN SATIfiLARDA KATMA DE⁄ER VERG‹S‹
Katma de¤er vergisinin kapsamına esas itibariyle ticari, sınai ve zırai fa-aliyet ve serbest meslek fafa-aliyeti çer-çevesinde yapılan teslim ve hizmetler girmekle birlikte bu nitelikte olmayan bazı teslimler de verginin konusu için-de yer almaktadır. Verginin konusu-na giren bu tür faaliyetlerden birisi de müzayede mahallerinde yapılan teslim ve hizmetlerdir. Müzayede mahallerinde yapılan satıfllar Katma De¤er Vergisi Kanununun 1/3-d maddesi ile vergiye tabi tutulmufltur.
Müzayede mahallinde yapılan satıfla
konu mal ve hakların ticari bir ifllet-meye veya özel bir flahsa ait olması veya devamlılık arzedip etmemesi, katma de¤er vergisi yönünden vergi-lendirmeye etki etmemekte, müzaye-de yoluyla yapılan satıfllar ticari mahi-yet arzetmese dahi katma de¤er ver-gisine tabi olmaktadır.
Cebri icra, izale-i fluyu, ipote¤in para-ya çevrilmesi, tasfiye gibi nedenlerle, müzayede mahallerinde yapılan açık artırma, pazarlık ve di¤er flekillerdeki satıfllar katma de¤er vergisine tabi bulunmaktadır. Ancak sözü edilen kanunun istisna ve temel gıda mad-delerine iliflkin hükümlerinin bu satıfllar için de geçerli olaca¤ı tabidir.
Müzayede yoluyla satıfl, Borçlar Ka-nununun “Aktin Muhtelif Nevileri”
kısmında 225-231’inci maddelerinde düzenlenmifltir.
Katma De¤er Vergisi Kanununun 40’ıncı maddesine 4108 sayılı Kanun-la eklenen 5 numaralı fıkra ile, Kanu-nun 17’nci maddesinin 1’inci fıkrasında sayılan kurum ve kurulufllara sadece vergiye tabi ifllemlerinin bulundu¤u dönemler için beyanname verdirme, beyanname yerine kaim olmak üzere iflleme esas belgeleri kabul etme, bu mükelleflere ait verginin beyan ve ödeme zamanı ile tahsiline iliflkin usul ve esasları belirleme konusunda Ma-liye Bakanlı¤ına yetki verilmifltir.
Söz konusu yetki çerçevesinde, Kanu-nun 1/3-d maddesi uyarınca
müzayed e y o l u y l a s a t ı fl y a p a n i c r a müzayed a i r e l e r i -nin bu satıfllarıyla ilgili katma de¤er
vergisinin beyan ve ödenmesi ile ilgili esaslar Maliye Bakanlı¤ı tarafından 48 seri no’lu Katma De¤er Vergisi Genel Tebli¤i (Resmi, 1995, 22342) ile belirlenmifltir. Buna göre; verginin mükellefi; ‹cra yoluyla yapılan satıfllarda verginin mükellefi, satıflı gerçekleflti-ren icra daireleridir.
‹cra dairelerince müzayede mahallin-de yapılan satıfllar nemahallin-deniyle hesapla-nan katma de¤er vergisi, en geç ilgili mevzuat uyarınca bedelin tahsil edil-di¤i günün mesai saati bitimine ka-dar vergi dairesine beyan edilip aynı süre içinde ödenecektir.
Satıfla ait katma de¤er vergisinin bu süre içinde beyan edilerek ödenme-mesi halinde teslim gerçeklefltirilme-yecektir.
Bu ifllem sırasında her bir satıfla ait bilgileri içeren ve 48 no’lu Tebli¤in 2 no’lu ekinde örne¤i verilen 5 no’lu Katma De¤er Vergisi Beyannamesi kullanılacaktır. Bu Beyanname, satıflı gerçeklefltiren icra dairesi yetkilisi ta-rafından imza, tarih ve mühür kul-lanılmak suretiyle onaylanacaktır.
Her bir satıfla ait katma de¤er vergisi-nin tahakkukuna esas olmak üzere
düzenlenen bu belgenin bir örne¤i ile vergi dairesi makbuzu, mükellef ta-rafından Vergi Usul Kanununun mu-hafaza ve ibraz hükümleri çerçevesin-de saklanacaktır.
‹cra dairelerince bir ay içinde yapılan satıfllarla ilgili olarak vergi dairesine beyan edilerek ödenen katma de¤er vergisine ait bilgiler, ertesi ayın sonu-na kadar, örne¤i Tebli¤in 3 no’lu ekinde yer alan bildirim ile vergi da-iresine ayrıca bildirilecektir. Bu bildi-rim, satıflın olmadı¤ı dönemlerde de vergi dairesine verilecektir. Söz konu-su bildirimin vergi dairesine verilme-mesi halinde, Vergi Usul Kanununun 352-II/7 nci maddesine göre II. dere-ce usulsüzlük dere-cezası uygulanacaktır.*
Beyanname ve Bildirim mükellef ta-rafından 48 seri no’lu Katma De¤er Vergisi Genel Tebli¤i ekinde yer alan 2 ve 3 numaralı örneklere göre
ço-¤altılıp kullanılabilecektir. Maliye Ba-kanlı¤ı bu beyannamelerin basım ve da¤ıtımını yapmamaktadır.
Bu mükellefiyet bir tür süreksiz mü-kellefiyettir. Beyanname aylık vergi-lendirme dönemleri itibariyle verilme-mektedir. Mükellefin beyanname vermesi, ilgili mevzuata göre müza-yede konusu mal bedelinin tahsiline
* 48 Seri Nolu Katma De¤er Vergisi Genel Tebli¤inin (D/3) bölümünde; ‹cra Dairelerince bir ay içinde yap›lan sat›fllara ait bilgileri gösteren bir bildirimin izleyen ay›n sonuna kadar vergi daire-sine verilece¤i, bildirimin verilmemesi halinde Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre usulsüzlük cezas› uygulanaca¤› belirtilmifltir.
b a ¤ l a n m ı fl t ı r . H e r o l a y i ç i n a y r ı b e y a n -name verilmesi gerekmektedir. Satıfl
olmayan dönemlerde beyanname ve-rilmesi söz konusu de¤ildir. Bununla birlikte, herhangi bir satıflın olmadı¤ı dönemlerde de Aylık Bildirimin veril-mesi gerekmektedir.
‹cra Daireleri ve mahkeme satıfl me-murlukları dıflında kalan ve sürekli be-yanname verme mükellefiyeti bulun-mayan resmi kurumlar ile vergi daire-lerinin müzayede suretiyle sattıkları mallara iliflkin katma de¤er vergisini beyan ve ödemelerine iliflkin esaslar, 15 seri no’lu Katma De¤er Vergisi Genel Tebli¤inde (Resmi, 1985, 18818).
yer almaktadır.
Katma De¤er Vergisi Kanununun 23/d maddesi hükmüne göre satılan gümrük depolarında ve müzayede mahallinde satılan malın kesin satıfl bedeli katma de¤er vergisinin mat-rahı olacaktır. Ancak izale-i fluyu çer-çevesinde yapılan satıfllarla alıcının hissedarlardan biri olması halinde his-sesi bu hisse için mülkiyet devri söz konusu olmadı¤ından matrahtan in-dirilecektir.
Müzayede mahallinde yapılan satıfllar-da giderler dolayısıyla ödenen vergi-ler, malın kesin satıfl bedeli üzerinden
hesaplanan vergiden indirilemeye-cek, ancak müzayedeyi düzenleyenin komisyonu üzerinden hesaplanan katma de¤er vergisinden indirilebile-cektir. Bir komisyon söz konusu
de-¤ilse, yüklenilen vergiler masraf unsu-ru olarak dikkate alınacaktır. Müza-yede mahallerinde yapılan satıfllarda alıcıdan tellallık harcının da tahsil edil-mesi halinde, katma de¤er vergisi matrahına tellallık harcı da dahil edi-lecektir.
Söz konusu satıfllar dolayısıyla Kanu-nun 40. maddesi gere¤ince sürekli beyanname veren mükellefler dıflında kalan resmi kurulufllar tarafından bu flekilde tahsil edilen katma de¤er ver-gisi yetkili alanı içerisinde bulunulan vergi dairelerine en geç 7 (yedi) gün içinde ödenecektir.
Müzayede mahallinde yapılan satıfllar-da, satıflın herhangi bir sebeple ger-çekleflmemesi halinde vergi tahakkuk ettirilmeyecek, tahakkuk ettirilen ver-gi terkin edilecektir.
KAYNAKÇA
Resmi Gazete 13 Temmuz 1995 tarih ve 22342 sayı.
Resmi Gazete’de 21 Temmuz 1985 tarih ve 18818 sayı.