Türkiye ve Avrupa Birliği’nin Rüzgar Enerjisi Potansiyel

AB’nin rüzgar enerjisi potansiyelinin belirlenmesine yönelik ilk ve en önemli çalışma 1989 yılında Danimarka’da yapılmıştır. Riso Ulusal Laboratuvarı (Riso National Laboratory) tarafından hazırlanan Avrupa Rüzgar Atlası (European Wind Atlas), yerden 50 m. yükseklikteki beş farklı topoğrafik koşulda (kapalı araziler, açık araziler, kıyılar, açık denizler ile tepe ve bayırlar) ve kıyıdan en az 10 km. uzaklıktaki açık denizlerde Avrupa Kıtası ülkelerinin rüzgar potansiyelini göstermektedir (Şekil 20).

Şekil 20: Avrupa Rüzgar Atlası Kıyı Ötesi Rüzgar Potansiyeli

Rüzgar potansiyeli (açık denizde kıyıdan 10 km. uzaklıkta)

10 m m/s w/m2 25 m m/s w/m2 50 m m/s w/m2 100 m m/s w/m2 200 m m/s w/m2 > 8.0 > 600 >8.5 > 700 > 9.0 > 800 > 10.0 > 1100 > 11.0 > 1500 7.0-8.0 350-600 7.5-8.5 450-700 8.0-9.0 600-800 8.5-10.0 650-1100 9.5-11.0 900-1500 6.0-7.0 250-350 6.5-7.5 300-450 7.0-8.0 400-600 7.5-8.5 450-650 8.0-9.5 600-900 4.5-6.0 100-250 5.0-6.5 150-300 5.5-7.0 200-400 6.0-7.5 250-450 6.5-8.0 300-600 286

EĐE, “Güneş Enerjisi Verileri”, http://www.eie.gov.tr/turkce/gunes/veri.html; “Türkiye’de Güneş Enerjisi”, http://www.eie.gov.tr/turkce/gunes/tgunes.html, (Erişim Tarihi: 14.03.2007).

287

TÜSĐAD’ın 1998 tarihli Enerji Raporu’nda, Türkiye’nin ekonomik olarak değerlendirebileceği güneş enerjisi potansiyeli yaklaşık 25 mtpe olarak öngörülmüştür. TÜSĐAD, 1998 (Enerji); s. 73.

Karasal Alan Rüzgar Potansiyeli

Rüzgar potansiyeli (yerden 50 m. yükseklikteki 5 farklı topoğrafik koşul için)

Kapalı Araziler

m/s w/m2 _{m/s w/m}Açık Araziler 2 Kıyılar _{m/s w/m}2 Açık Deniz _{m/s w/m}2 Tepe ve Bayırlar _{m/s w/m}2

> 6.0 > 250 >7.5 > 500 > 8.5 > 700 > 9.0 > 800 > 11.5 > 1800 5.0-6.0 150-250 6.5-7.5 300-500 7.0-8.5 400-700 8.0-9.0 600-800 10.0-11.5 1200-1800 4.5-5.0 100-150 5.5-6.5 200-300 6.0-7.0 250-400 7.0-8.0 400-600 8.5-10.0 700-1200 3.5-4.5 50-100 4.5-5.5 100-200 5.0-6.0 150-250 5.5-7.0 200-400 7.0-8.5 400-700

Kaynak: I.Troen ve E.L.Petersen., European Wind Atlas, Published by Riso National Laboratory, Roskilde (Denmark), 1989, s. 656.

Her iki atlasın hazırlanmasında ise WAsP (Wind Atlas Analysis and Application Program) adlı paket program kullanılmıştır. Program, dört değişik girdi bilgisini kendi alt modellerinde değerlendirerek, bölgesel rüzgar atlası istatistiklerini hesaplamaya yardımcı olmaktadır. WAsP’ın gereksinim duyduğu temel bilgiler şunlardır:

* Saatlik rüzgar hız ve yön bilgileri * Bölge pürüzlülük bilgileri

* Yakın çevre engel bilgileri * Bölge topoğrafyası288

Atlaslarda yer alan ortalama rüzgar hızı (m/s) ve ortalama enerji yoğunluğuna (w/m2) ilişkin bu bilgiler sonucunda, Avrupa’nın rüzgar potansiyeli en yüksek bölgelerinin, ağırlıklı olarak Atlas (Atlantik) Okyanusu’na kıyısı olan Kuzey Avrupa ülkeleri (Danimarka, Đsveç), Batı Avrupa ülkeleri (Almanya, Đngiltere, Đrlanda,

288

Cihan Dündar, “Rüzgar Enerjisi ve Türkiye Rüzgar Atlası”, s. 436,

Fransa) ve Baltık Denizi’ne kıyısı olan ülkeler (Finlandiya, Estonya, Letonya, Litvanya) olduğu görülmektedir.

Bu çalışmanın dışında, günümüze kadar, AB üyesi ülkelerin rüzgar potansiyelini ayrı ayrı gösteren başka atlaslar da hazırlanmıştır. AB’nin toplam rüzgar enerjisi potansiyeline ilişkin kesin rakamlar olmamakla birlikte, EWEA tarafından bu atlaslar temelinde yapılan en son değerlendirmelerde, karasal alan ekonomik potansiyelinin yıllık yaklaşık 600 TWh, kıyı ötesi potansiyelinin ise en az 3.000 TWh olabileceği ifade edilmektedir289. Birliğin 2006 yılı toplam elektrik enerjisi üretim değeri (yaklaşık 3.268 TWh)290 dikkate alındığında, kuramsal olarak, AB’nin elektrik enerjisi gereksiniminin “tamamının” rüzgar enerjisinden karşılanması mümkün olmaktadır.

Türkiye’de de konuyla ilgili birtakım çalışmalar yürütülmektedir. Daha önce, DMĐ’ye ait gözlem istasyonlarının 1970-1980 yılları arasındaki kayıtları değerlendirilmiş ve ülke genelindeki doğal rüzgar enerjisi dağılımı genel olarak belirlenmiştir. Ancak, söz konusu verilerin eksikliğinden dolayı, rüzgardan elektrik enerjisi üretimine yönelik çalışmalarda ayrıntılı rüzgar potansiyel değerlendirme çalışmaları gerekli olmuştur. Bu amaç doğrultusunda, ilk aşamada belirlenmiş olan ve rüzgar enerjisi yönünden umut verici yerlerde yapılan incelemelerle, rüzgardan elektrik enerjisi üretimine elverişli olabilecek bölgelere gözlem istasyonları kurulup veri toplanmaya başlanmıştır. Böylece, rüzgarların hız ve yönüne ilişkin verilerin araştırmacı veya yatırımcılara yol göstermesi hedeflenmektedir291.

Türkiye’de, rüzgar enerjisi potansiyelinin hesaplanmasıyla ilgili uygulanan diğer bir çalışma ise Türkiye Rüzgar Enerjisi Potansiyel Atlası (REPA) adlı çalışmadır. EĐE ve DMĐ tarafından birlikte hazırlanan REPA, Avrupa Rüzgar Atlası’ndaki değişkenler (saatlik rüzgar hız ve yön bilgileri, bölge pürüzlülük

289

EWEA ve EC DGET, Wind Energy: The Facts, EWEA Publications, Brussels, 2004, s. 2. 290

Eurostat, Energy Monthly Statistics, Eurostat Statistical Books (Issue number 1/2008), Luxembourg, 2008, s. 27.

291

Bu çalışmalara ek olarak, AB öncülüğünde düzenlenen MED 2010 ve IRESMED projeleri de, rüzgar potansiyelinin saptanmasına yönelik diğer çalışmalardır. EĐE, “Rüzgar Enerjisi Potansiyel Belirleme Çalışmaları”, http://www.eie.gov.tr/turkce/ruzgar/ruzgar_potansiyel.html, (Erişim Tarihi: 15.03.2008).

bilgileri, yakın çevre engel bilgileri, bölge topoğrafyası) ve WAsP yazılımı kullanılarak 2002 yılında yayımlanmıştır (Şekil 21).

Şekil 21: Türkiye Rüzgar Enerjisi Potansiyel Atlası (REPA)

Rüzgar potansiyeli (yerden 50 m. yükseklikteki 5 farklı topoğrafik koşul için)

Kapalı Araziler m/s w/m2 Açık Araziler m/s w/m2 Kıyılar m/s w/m2 Açık Deniz m/s w/m2 Tepe ve Bayırlar m/s w/m2 > 6.0 > 250 >7.5 > 500 > 8.5 > 700 > 9.0 > 800 > 11.5 > 1800 5.0-6.0 150-250 6.5-7.5 300-500 7.0-8.5 400-700 8.0-9.0 600-800 10.0-11.5 1200-1800 4.5-5.0 100-150 5.5-6.5 200-300 6.0-7.0 250-400 7.0-8.0 400-600 8.5-10.0 700-1200 3.5-4.5 50-100 4.5-5.5 100-200 5.0-6.0 150-250 5.5-7.0 200-400 7.0-8.5 400-700 < 3.5 < 50 < 4.5 < 100 < 5.0 < 150 < 5.5 < 200 < 7.0 < 400

Kaynak: Cihan Dündar vd., Türkiye Rüzgar Atlası, DMĐ Yayınları, Yayın No: 2002/4, Ankara, 2002, s. 155.

Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre; Türkiye’nin rüzgardan elektrik enerjisi üretimi gerçekleştirebilmesi için en elverişli bölgeler; Marmara, Doğu Akdeniz, Batı Ege ve Batı Karadeniz’in kıyı bölgeleri olarak belirlenmiştir. Bu bölgeler, ortalama rüzgar hızının ve enerji yoğunluğunun en yüksek seviyede olduğu bölgelerdir. Ayrıca, REPA verilerine dayanarak Türkiye’nin karasal alan rüzgar enerjisi teknik potansiyelinin yaklaşık 88.000 MW, ekonomik potansiyelinin 10.000 MW santral kapasitesi büyüklüğünde olduğu hesaplanmıştır292.

292

Toplam 10.000 MW kapasitesinde kurulu gücü bulunan rüzgar santrallerinden ise, yıllık yaklaşık 30 TWh elektrik enerjisi üretebilmek mümkün olmaktadır293. Bu gerçek göz önüne alındığında;

1) Türkiye’nin yıllık rüzgar enerjisi potansiyeli, AB ortalamasının (yaklaşık 22 TWh294) üzerinde bir değere sahiptir.

2) Türkiye’nin yıllık rüzgar enerjisi potansiyeli, elektrik enerjisi üretiminin (2006 yılı: 176,3 TWh295) % 17’sini tek başına karşılayabilecek seviyededir.

Gelecek yıllarda ekonomik potansiyelin, yıllık elektrik enerjisi üretim hızının üstünde artarak teknik potansiyele yaklaşması durumunda, bu oranının daha da yükseleceği düşünülebilir. Aynı zamanda, söz konusu rakamlar, sadece karasal alan potansiyeline ilişkin olup, kıyı ötesi potansiyelin de ölçülerek hesaba katılmasıyla birlikte daha olumlu bir tablonun oluşması mümkün olacaktır.