Tüm Politikalarda Sağlık ve Avrupa Sağlık Stratejis

Farlı ulusal uygulamaların, sağlık bakımı ve sağlık bakımına erişim eşitliğini iyileştirici ya da zayıflatıcı etkileri olabilir. Bu nedenle, değişik politikalar arasında sağlık bakımı ve sağlık bakımına erişim açısından tutarlılık olması son derecede önemlidir. Ulusal politikalar birbirini tamamlayıcı nitelikte olmalıdır427. Sağlık politikası ile diğer Birlik politikaları arasında resmi olarak bağ kurulması, Maastricht Antlaşması ile olmuştur. Bu bağ Maastricht Antlaşması’nda “sağlığın korunmasına yönelik gerekliliklerin, Topluluğun diğer politikalarının temel unsurlarından biri olacağı” şeklinde ifade edilmektedir. Amsterdam Antlaşması, bu ifadeyi “Topluluğun tüm politikalarının ve faaliyetlerinin tanımlanmasında ve

427

World Health Organization, “Closing the Gap in a Generation: Health Equity through Action on the Social Determinants of Health”, 2008,

http://apps.who.int/bookorders/anglais/detart1.jsp?sesslan=1&codlan=1&codcol=15&codcch=741 (05.05.2010), s.110.

uygulanmasında insan sağlığının yüksek düzeyde korunmasının güvence altına alınacağı” şeklinde değiştirerek politikalar arasındaki bağlantıyı güçlendirmektedir. ABİDA ile “Topluluk” yerine “Birlik” kelimesi kullanılmaya başlanmıştır.

Tüm politikalarda sağlığın korunması hedefi, 1993 yılında hazırlanan halk sağlığı çerçeve belgesinde de yer almış ve Komisyon, çeşitli genel müdürlüklerden gelen veriler ışığında raporlar hazırlamıştır. Avrupa Konseyi dönem başkanlığı sonuç bildirilerinde bu hedefe sıklıkla yer verilmiştir. Özellikle, 2006 yılında Finlandiya dönem başkanlığı, tüm politikalarda sağlık yaklaşımına yeniden canlılık kazandırmıştır. Ara dönemde, AB’nin ilgisi diğer politikaların sağlık üzerindeki etkisinden ziyade yeni salgın hastalıklarla ortaya çıkan sağlık tehditleriyle baş edilmesine odaklanmıştır. 11 Eylül 2001 saldırısının ardından, aynı yıl AB Sağlık Güvenliği Komitesi kurularak biyolojik, kimyasal ve nükleer saldırılara karşı halk sağlığının korunmasına yönelik eylemlerin eşgüdümünün sağlanması amaçlanmıştır. 2003 yılındaki Şiddetli Akut Solunum Yolu Sendromu (SARS) salgını Hastalıkların Önlenmesi ve Kontrolü Avrupa Merkezi’nin kurulmasına neden olmuştur428.

Tüm politikalarda sağlık yaklaşımı, AB’nin sağlık alanında ortak bir politikasının olmadığı durumda da, sağlığı AB siyasi gündeminde tutmayı başarmaktadır. Diğer yandan AB politikalarının sağlık boyutunun güçlendirilmesi gerçek anlamda ancak mevcut parçalı yapı yerine, kapsamlı bir sağlık politikası ile mümkündür429. Bu bağlamda, mevcut yaklaşım gelecekteki AB sağlık politikasına giden yol için bir aşama niteliğindedir. Bununla birlikte, tüm politikalarda sağlık yaklaşımı, bütünleşme sürecinde sağlığa yönelik bir paradigma değişimini yansıtmaktadır. Sağlığın korunması, AB ekonomileri açısından maliyet olarak görülmekten ziyade, kalkınmanın ve ekonomik büyümenin önemli unsurlarından biri olarak vurgulanmaya başlamıştır430. Bu bağlamda sağlık, AB’nin sürdürülebilir

428

Timo Ståhl, Matthias Wismar, Eeva Ollila, Eero Lahtinen and Kimmo Leppo, Health in All Policies Prospects and Potentials, Finland Ministry of Social Affairs and Health, 2006, s.30.

429

Paul J Belcher and Philip C Berman, “Health in other EU policies or an EU Health Policy?”, Eurohealth, Vol.7, No. 4, 2001, s.1.

430

Pedro Graça, “Public Policy and Public Health in European Union – Recent Developments”, 2006, http://www.plataformacontraaobesidade.dgs.pt/ResourcesUser/ObesidadeInfantil/ArtigosCientificos /Literatureoverview.pdf (08.10.2008), s.2.

kalkınma, büyüme ve istihdam gibi temel önceliklerini gerçekleştirmeye odaklanan başlıca stratejik girişimlerine eklenmiştir431. Böylece, AB sağlık politikasındaki ikincil rolüne rağmen, sağlığı bütünleşmenin merkezindeki diğer bir ifadeyle birincil öneme sahip politikaların içine katarak, hem diğer politikaların sağladığı bütünleşme dinamizmini sağlık alanına da yansıtmakta hem de sağlığı aktör olarak güçlü olduğu alanların bir parçası haline getirerek sağlık alanındaki etkisini arttırmaktadır.

Bu stratejik girişimlerden ilki, güncellenmiş sosyal gündemdir. Güncellenmiş sosyal gündem, AB’nin mücadele ettiği ekonomik ve sosyal zorluklar karşısında etkin yanıtlar üretebilmesini sağlamak amacıyla 2008 yılında kabul edilmiş bir stratejidir. Teknolojik değişim, küreselleşme ve nüfusun yaşlanması şeklinde değişen koşullar Avrupa toplum yapısını da dönüştürmektedir. Gündem hem AB vatandaşlarının kaliteli hizmete erişimini hem de dönüşümden olumsuz etkilenen gruplarla dayanışmayı sağlamak ve vatandaşlar için daha fazla fırsat yaratmak amaçlarını taşımaktadır432. Fırsat, kalite ve dayanışma kavramları, sosyal gündemde bir arada yer almaktadır. Fırsat ve kaliteye yapılan vurgu, neo-liberal değerlere uyum sağlama; dayanışmaya yapılan vurgu ise Avrupa’nın sosyal değerlerini koruma isteğinin birlikteliğini göstermektedir.

Diğer girişim, Avrupa sağlık stratejisidir433. Komisyon, 2007 yılında Avrupa düzeyinde bir sağlık stratejisi oluşturulmasına yönelik bir beyaz kitap hazırlamıştır. Strateji hem AB’nin sağlık konusundaki temel önceliklerine odaklanmakta hem de sağlığın diğer AB politikalarında da korunmasını ve küresel sağlık konularını da birbirine bağlayan genel bir yaklaşım izlemektedir. Sağlık stratejisi, 2008-2013 dönemini kapsamaktadır ve 2006 yılında benimsenin ortak sağlık değerlerini bünyesinde bulundurmaktadır. Sağlığın korunmasına yapılan yatırım ve sağlıklı yaşanılan yılların uzatılması ile sağlık harcamalarının yarı yarıya azaltılabilmesi

431

European Commission, “Health in All policies-Policy”,

http://ec.europa.eu/health/health_policies/policy/index_en.htm, (12.08.2010).

432

European Commission, “Renewed Social Agenda”, http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=547, (12.08.2010).

433

European Commission, Together for Health: A Strategic Approach for the EU 2008-2013, White Paper, COM(2007) 630 final, Brussels, 23.10.2007 .

düşünülmektedir. Ayrıca sağlık hizmetleri kalitesinin iyileştirilmesinin, tedavi sonuçlarına olumlu şekilde yansıyarak sağlık harcamalarını azaltması beklenilmektedir. Strateji belgesi, “sağlık zenginliktir” ilkesini benimsemektedir. Bu bağlamda, strateji belgesi, ekonomik refah ve sağlık arasındaki bağlantıyı vurgulayarak büyüme ve istihdam yaratılmasını amaçlayan Lizbon stratejisi ile sağlık arasında bağlantı kurmaktadır.

Tüm politikalarda sağlık yaklaşımı ile sadece sektörler arası bağ kurmayı değil, AB ile hükümet dışı organizasyonlar arasında da bağ kurmayı amaçlamaktadır. Strateji, AB’nin bölgesel kimlik anlayışını ve küresel rolünü güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Burada amaç, üye ülkelerin hem kendi vatandaşları hem de diğer insanlar için daha iyi sağlık koşulları yaratmak adına birlikte hareket etmesini ve AB’nin küresel rolünün güçlenmesini sağlamaktır. AB’nin sağlık alanında bölgesel kimliği ortaya koyabilmesi, AB’nin sağlık stratejisinin iç ve dış unsurlarının bir arada ve tutarlı olmasına büyük ölçüde bağlıdır434.