Avrupa Komisyonu’nun İtici Gücü

Komisyon, sınır ötesi hasta hareketliliği alanındaki faaliyetlerinde, öncelikle değerlerin ve fikirlerin yayılmasına, farkındalık yaratılmasına önem vermiştir. Avrupa Toplulukları Antlaşmasında değişiklik yapılmasına yönelik tartışmalar yapılırken, ATAD’da karara bağlanmayı bekleyen sınır ötesi hasta hareketliliğiyle ilgili davaları öncelikleri arasına alarak, bu alanda harekete geçilmesini teşvik etmiştir. Komisyon, Sağlık Alanında Yüksek Düzey Komitenin599 bu hareketin merkezinde olmasını, sağlık bakanlarının ve Avrupa Sağlık Forumunun600 sürece dahil edilmesini ve benzer bir sürecin üye ülkeler bünyesinde de sürdürülmesini önermiştir.

İç Pazar ve Sağlık Çalışma Grubu’nun hazırladığı rapordaki eylem ve araç önerileri, sınır ötesi hasta hareketliliğinden yola çıkarak ilgili diğer alanları da kapsayacak şekilde oluşturulmuştur. Bu öneriler, sınır ötesi sağlık bakımını düzenleyen direktif önerisine temel oluşturmuştur. İç Pazar ve Sağlık Çalışma Grubu’nun eylem önerileri şunlardır:601

 Sınır bölgelerinde, belirli bazı hastalıklarda ve hastane dışı bakım konularında AB düzeyinde mevzuat düzenlemesi yapılması;

 Sınır ötesi bakım konusunda üye ülkeler arasında bilgi paylaşımının arttırılması;

 Özellikle belirli alanda uzmanlaşmış hastaneler, ambülans hizmetleri ve afet durumunda işbirliği konularını kapsayan sınır ötesi projelerin geliştirilmesi

599

Sağlık Alanında Yüksek Düzey Komite (The High Level Committee on Health), Komisyon’a danışmanlık yapan gayriresmi bir danışma organıdır. Komite, AB üye ülkelerinin sağlık bakanlıklarından gelen üst düzey yetkililerden oluşmaktadır. Komiye, yılda iki veya üç defa toplanmaktadır ve çeşitli politika alanlarını ele alan çalışma grupları halinde çalışmaktadır.

600

Avrupa Sağlık Forumu, 1998 yılında sağlık bakımı ve halk sağlığı alanlarında faaliyet gösteren çeşitli sosyal grupları (siyasetçiler, üst düzey bürokratlar, çıkar grupları temsilcileri, hükümet adına çalışan uzmanlar, iş dünyası, sivil toplum, bilim ve akademik çevre) bir araya getiren bir platform niteliğindedir. Avrupa Sağlık Forumu, dikey bütünleşme şeklinde bölgesel, ulusal, Avrupa ve uluslararası düzeydeki sosyal grupları bir araya getirmektedir. Avrupa Sağlık Forumu Komisyon’un mali desteği ile kurulmuştur ve çalışmalarına Komisyon ile işbirliği içerisinde devam etmektedir. Bkz. European Health Forum-Gastein, http://www.ehfg.org/ .

601

Grup 1999 yılında Yüksek Düzey Komite tarafından kurulmuştur. Bu önerilerinden bazılarını üye ülkelerin kendi başlarına gerçekleştirebilirken bazılarını, ikili işbirliğiyle veya AB düzeyinde girişimlerle gerçekleştirebilmektedir.

ve bu doğrultuda standart kılavuzların geliştirilmesi, hastalara ihtiyaç duydukları bilginin sağlanması;

 Yüksek derecede uzmanlık gerektiren tıbbi mühadeleler ve yeni tedaviler için Avrupa mükemmellik merkezleri sisteminin geliştirilmesi;

 Açık eşgüdüm yöntemi kullanılarak üye ülkelerin başarı derecelerini belirten göstergelerin tespit edilmesi;

 Ortak kalite standartlarının tanımlanması için ortak bir çerçeve geliştirilmesi;  Sınır ötesi hasta hareketliliğinde hasta bilgilerinin ve klinik bilgilerin

transferinin güvenilir şekilde yapılması;

 AB halk sağlığı programının yukarıda bahsedilen amaçlar için kullanılması;  Sektörün görüşlerini de alabilmek amacıyla Avrupa Sağlık Forumu’nun da

politika yapma sürecine katılımı602.

Bütünleşme sürecinde ilk aşama olarak başlatılan farkındalık yaratma ve işbirliği geliştirme hareketinin, sadece üye ülkeler ya da üye ülkeler ile AB kurumları arasında değil, uluslarötesi nitelik taşıyan sivil toplum kuruluşlarının da katılımıyla şekillenmesi istenmiştir. Diğer yandan, Komisyon’un bu hareketin merkezinde olmasını önerdiği Yüksek Düzey Komite de AB düzeyinde faaliyet göstermekte ancak ulusal temsilcilerden oluşmaktadır. Bu nedenle bütünleşme sürecinde bir aktörün veya kurumun ulusal, uluslarüstü ya da ulusaltı bağlama mı ait olduğunun sınırlarını kesin olarak çizmek her zaman mümkün olmamaktadır603. Komisyon, bu şekilde hem ulusal düzeyde hem de uluslarüstü düzeyde çıkar grupları ile etkileşim içerisinde çalışarak ve sürece bu grupları da dahil ederek, çok düzeyli yönetişime katkı sağlamaktadır.

26 Haziran 2002 tarihinde yapılan hasta hareketliliği ve AB’de sağlık bakımı konusundaki gelişmeleri konu alan Konsey toplantısından604 gelen istek üzerine Komisyon 2003 yılında “AB’de hasta hareketliliği ve sağlık bakımı konusundaki

602

European Commission, 17.12.2001, s. 24-26.

603

Hervey and McHale, s. 35.

604

Conclusions of the Council and of the Representatives of the Member States meeting in the Council of 19 July 2002 on Patient Mobility and Health Care Developments in the EU, OJ C 183/1, 01.08.2002.

gelişmeleri konu alan bir yüksek düzey düşünme süreci” başlatmıştır. Düşünme sürecine üye ülke bakanları, Avrupa Parlamentosu, Avrupa düzeyinde ve küresel ölçekte sağlık alanında faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşları katılmışlardır. Yüksek Düzey Düşünme Grubu 2003 yılında bir rapor sunmuştur. Bu rapor, üye ülkelerin sağlık politikası hedeflerine ulaşmalarında Avrupa bağlamında öncelik verilmesi gereken konuları605 ortaya koyması açısından önemlidir.

Düşünme sürecinin ardından Komisyon bir bildiri606 hazırlamıştır. Bildiride bütünleşmeyi daha ileriye taşımak amacıyla önerilen ana mekanizma, bir yüksek düzey çalışma grubunun kurulmasıdır. Uzmanlardan oluşan bir çalışma grubunun kurulması, bu alanda bir epistemik topluluğun607 oluşturulması anlamına gelmektedir. Epistemik topluluklar, karar alıcılar bir konu üzerinde bilgi sahibi değilse ya da yerleşmiş bir görüşe sahip değilse, o konuda daha önceki politikalar başarısızlığa uğramış, beklenmedik durumlar ortaya çıkmışsa, belirsizlik durumu hakimse ve yeni bilgilere ihtiyaç varsa politika sürecinde daha fazla etkili olabilmektedir. Bu etkinin politika eşgüdümüne yol açması, bu değişimin gerekli olduğunun gösterilmesine bağlıdır608.

605

Önceliklerin belirlenmesi demek AB’nin belirli alanlara girmesi ama aynı zamanda belirli alanlara girmemesi, mevcut kaynakların önceliklere odaklanması demektir. Öncelikler hakkındaki kararların şeffaf olması, açık ilkelere ve mümkün olan en geniş görüş birliğine dayanması Birliğin sağlık politikası oluşturulması sürecin sahiplenilmesi açısından önem taşımaktadır. Bkz. David Byrne, European Commissioner for Health and Consumer Protection, “Future priorities in EU health policies”, European Health Forum on Common Challenges for Health and Care , SPEECH/02/426, Gastein, 26 September 2002.

606

Communication From The Commission, Follow-up to the high level reflection process on patient mobility and healthcare developments in the European Union, COM(2004) 301 Final, Brussels, 20.04.2004.

607

Epistemik topluluk, belirli bir alanda yetkinliği ile tanınan ve bilgilerine güvenilen, benzer dünya görüşünü (episteme) paylaşan uzmanlardan oluşan bir ağ olarak tanımlanabilir. Epistemik topluluklar, karar alıcılar için bilgi ve tavsiye kaynağıdır. Karar alıcılar, bu uzman topluluğunun bilgisine danışıp ve onlara sorumluluk aktarabildiğinden, bir epistemik topluluk ulusal ve ulusötesi düzeyde önemli bir aktör haline gelebilir. Bkz. Peter M. Haas, “Introduction: Epistemic Communities and International Policy Coordination”, International Organization, Vol. 46 (1) Special Issue on Knowledge, Power, and International Policy Coordination, 1992, s. 3-4.

608

Peter M. Haas, “Introduction: Epistemic Communities and International Policy Coordination”, International Organization, Vol. 46 (1) Special Issue on Knowledge, Power, and International Policy Coordination, 1992, s. 29-30.

Sağlık Hizmetleri ve Tıbbi Bakım Konusunda Kurulan Yüksek Düzey Çalışma Grubu, üye ülkelerden gelen uzmanlardan oluşmaktadır ve 2004 yılında çalışmalarına başlamıştır. Sınır ötesi sağlık bakımı alımı ve sunumu, sağlık çalışanları, referans merkezleri, sağlık teknolojisi değerlendirmesi, e- sağlık, AB’nin sağlık sistemleri üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi ve hasta güvenliği alanlarında çalışan grup609, hazırladığı raporlar aracılığıyla Komisyon’a politika oluşturma sürecinde veri tabanı sunmaktadır. Ayrıca, üye ülkeler tarafından görevlendirilen uzmanların birlikte hazırladığı raporlar ulusal duyarlılıkların ve çıkarların dikkate alınarak uzlaştırıldığı belgeler niteliğinde olduğundan, Komisyon’un üye ülkelerin daha kolay kabul edebileceği öneriler sunmasına da yardım etmektedir.

Komisyon, bu sürecin çıktılarını dikkate alarak, 2008 yılında, sınır ötesinde sağlık bakımı alana hastaların haklarını açıklığa kavuşturmak amacıyla, hastaların sınır ötesi sağlık bakımına ilişkin haklarını düzenleyen bir direktif önerisinde bulunmuştur. Öneri, henüz kabul edilmemiş olup, onaylanma süreci devam etmektedir.