Sonuçlarla Ġlgili Ġlkeler

2.2.3.3. Sonuçlarla Ġlgili Ġlkeler

Bu ilkeler ise dört baĢlıkta toplanmıĢ ve ele alınmıĢtır.

a) Fonksiyonel Benzerlik Ġlkesi: Görevler gruplar Ģeklinde bir araya getirilmeli, bunu yaparken de, fonksiyonel benzerlikler dikkate alınmalıdır. Belirli iĢlerin bir arada toplanması ve bu iĢlerde uzmanlaĢmıĢ personelin aynı bölümde toplanması ile organizasyona katkıları daha yüksek olur. Ayrıca, bu ilke bunun dıĢında organizasyon birimlerini oluĢturmada da yardımcı olur. Faaliyetleri ana bölümler ve ikincil bölümler biçiminde ayırmak ve her bölümde çalıĢacak personeli belirlemek organizasyonunun verimliliğini yükseltecektir. ĠĢletmedeki faaliyetleri, esas fonksiyonlar itibariyle ayırmak (üretim, pazarlama, satın alma, tedarik v.b.) organizasyonun baĢarısını yükseltir. Burada esasen bölümlerin görev ve yetkilerinin açıklıkla belirtilmesi zorunluluğu vardır (Ertürk, 2000, s.88).

b) Yetki Devri Ġlkesi: Astların kendilerinden beklenen faaliyetleri gerçekleĢtirebilmeleri için üstler yetkilerinin bir kısmını onlara tanımalıdır. Bu yetki icra etme veya harekete geçme ile ilgili olduğu kadar araĢtırma yapma, karar verme, plan ve program yapma ile ilgili de olabilir (Eren, 2003, s.213).

c) Denge Ġlkesi: Organizasyonun çeĢitli bölümlerinin büyüklüğü arasında, standardizasyon ile esneklik arasında ve merkeziyetçilik ile ademi merkeziyetçilik arasında bir denge sağlanmalıdır. Bir organizasyon tasarımı yapılırken, temel iĢ bölümüne bağlı olarak oluĢturulan organlar arasındaki karĢılıklı iĢ iliĢkileri ile bu iliĢkilerin hangi organların sorumluluğunda ve hangi koordinasyon mekanizmaları kullanılarak yürütüleceği belirtilmelidir. Böylece her alt sistemin etkin çalıĢmasına olanak sağlayacak bilgi ve veri akıĢını gerçekleĢtirecek bir örgüt yapısı kurulabilir (ġimĢek, 2005, s.146).

d) Birlik Ruhu Ġlkesi: Yönetim tarafından örgütün amaçları belirlendikten sonra, bu amaç etrafında tüm çalıĢanların birlik olması gerekmektedir. “Birlikten

kuvvet doğar” ve „‟Bir elin nesi var, iki elin sesi var‟‟ sözleri ve düĢünceleri bu ilkenin tanımı için uygun olacaktır.

2.3. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde Yönetim ve Organizasyon

Bu bölümde, 112 Acil Sağlık Hizmetlerinin (ASH) yönetim ve organizasyon yapısını ele almanın yanında, bu teĢkilatın ülkemizdeki kuruluĢunu ve bugüne kadar geçen süre içerisinde nasıl bir geliĢim sürecinden geçtiği konusuna bir baĢlık altında değinilecektir. Bu baĢlığa ek olarak 112 ASH içerisinde ve mevzuatında geçen ve değinilmiĢ bir takım kelimelerin tanımlarına da farklı bir baĢlık altında yer verilmiĢtir.

2.3.1. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinin Tarihsel GeliĢimi

Acil Sağlık Hizmetleri (ASH), son 15 yılda dünyada ve ülkemizde büyük geliĢmeler göstermiĢtir. Özellikle 1990‟lı yıllarda akademik alanda ve hizmet sahasında önemli geliĢmeler sağlanmıĢtır. 1999 büyük Marmara depremi‟nden sonra toplumda ve siyasi idarelerin gündeminde her zaman yer alan ASH, ülkemizde de özellikle son dönemde dinamik alt yapısı ile son derece üretken ve diğer sağlık alanlarına önder ve örnek olabilecek bir yapılanma göstermektedir. Acil sağlık sistemi ve onun çalıĢanları sağlık sisteminin vizyonunu oluĢturur. Acil servisler de hastanelerin vitrini olarak kabul edilir (Eryılmaz, 2007).

Bu noktadan hareketle kronolojik olarak 112 ASH‟ın ülkemizde doğuĢuna ve geliĢimine bakmamızda fayda vardır. 1990 yılında Acil Sağlık Hizmetleri ġube Müdürlüğü, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde faaliyete baĢlamıĢtır. 1994 Yılında ise makam oluru alınarak Acil Sağlık Hizmetleri ġube Müdürlüğü, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulmuĢtur.

Türkiye‟de ambulans hizmetlerinin sunumundaki geliĢmeler 1980 sonlarında baĢlamıĢtır. 1986 yılında “Hızır Acil Servis” adı altında üç metropol kentte (Ankara, Ġstanbul ve Ġzmir) hasta taĢınması Ģeklinde ambulans hizmeti verilmeye baĢlanmıĢ, 1994 yılında da “112 Acil Yardım ve Kurtarma” adı altında yeni bir sistem devreye sokulmuĢtur. Bu yıldan itibaren ilk defa ambulanslarda pratisyen hekim, hemĢire ve

Ģoförden oluĢan bir ekip görev yapmaya baĢlamıĢtır. Günümüzde bu ekibe, Paramedik ve Acil Tıp Teknisyeni (ATT) gibi acil giriĢimlerle ilgili eğitim almıĢ sağlık çalıĢanları da eklenmiĢtir (Kıdak ve ark., 2009).

ASH‟da ulaĢılabilirliği artırmak adına 1995 yılında 181 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 38.maddesi uyarınca 11.05.1995 tarihinde alınan Bakanlar Kurulu kararı ile 112 no‟lu ücretsiz telefon numarası „‟Acil Sağlık‟‟ hattı olarak kullanılmaya baĢlanmıĢtır. 1997 yılında 153 sayılı makam oluru ile Ġlk Yardım ve Acil Sağlık Hizmetleri Daire BaĢkanlığı kurulmuĢ olup 3 adet alt Ģube bağlanmıĢtır.

Bu Ģubeler;

Acil Sağlık Hizmetleri ġube Müdürlüğü, Ġlk Yardım ġube Müdürlüğü ve

Afet Kriz Yönetimi ġube Müdürlüğüdür.

2003 Yılında makam oluru ile bu Ģubelere, Eğitim ve Projeler ġube Müdürlüğü ile Lojistik ġube Müdürlüğü eklenmiĢ olup alt Ģube sayısı 5‟e çıkarılmıĢtır.

2008 Yılında makam oluru ile Ġlkyardım ve Acil Sağlık Hizmetleri Daire BaĢkanlığı ile Afetlerde Sağlık Organizasyonu Daire BaĢkanlığı birleĢtirilerek Acil ve Afetlerde Sağlık Hizmetleri Daire BaĢkanlığı ismini almıĢtır. Bu daire baĢkanlığına 7 alt Ģube oluĢturularak bağlanmıĢtır. Bunlar;

1) Acil Sağlık Hizmetleri ġube Müdürlüğü,

2) Acil Durum Yönetimi ve HaberleĢme ġube Müdürlüğü, 3) Ġlk Yardım ġube Müdürlüğü,

4) Projeler ve Eğitim ġube Müdürlüğü, 5) Lojistik ġube Müdürlüğü,

6) Acil ve Afet Epidemiyolojisi ġube Müdürlüğü,

7) Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri ġube Müdürlüğü, Ģeklinde yapılandırılmıĢtır.

2.3.2. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde Genel Tanımlamalar

112 Acil Sağlık Hizmetleri (ASH) içerisinde sık ve yaygın olarak kullanılan bazı temel terimler bulunmaktadır. Bu sık ve yaygın kullanılan kelimelerin tanımları aĢağıda baĢlıklar halinde verilmiĢtir.

a. Sağlık Tanımı

Sağlık, evrensel ve en temel insan hakları arasında, en öncelikli sırada kabul edilen bir haktır. Sağlık, topluluğun diğer canlılarını yakından ilgilendirdiği için kiĢiye bırakılamayacak kadar önemli bir konudur. Hak ve yükümlülükler açısından bakıldığında da bir toplumsal müdahale alanı oluĢturur (Yolcu, 2006).

Türk Dil Kurumuna (TDK) göre sağlık kavramı, kelime olarak vücudun hasta olmaması durumu, vücut esenliği ve esenlik halidir (TDK Sözlük, 1998, s.549).

Gerçekten de bir çok insan sağlığı, hastalığın olmaması Ģeklinde düĢünmektedir (Devebakan, 2007, s.7).

Sağlık, genellikle hastalığın tersi gibi kabul edilmekle birlikte, günümüzde sağlık kavramının bu dar çerçevenin çok ötesine geçtiği görülmektedir (Öztek, 2001, s.294).

Aynı kavramı Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ise biraz daha açmıĢ ve günümüz Ģartlarına daha uygun bir Ģekilde tanımlamıĢtır. Dünya Sağlık Örgütüne göre Sağlık, sadece hastalık ve sakatlığın olmayıĢı değil aynı zamanda bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam bir huzur ve iyilik hali olarak tanımlanmaktadır (Orhan, 2006).

b. Acil Sağlık Hizmetleri Tanımı

Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliğine (ASHY) göre acil hastalık ve yaralanma hallerinde, konusunda özel eğitim almıĢ ekipler tarafından, tıbbi araç ve gereç desteği

ile olay yerinde, nakil sırasında, sağlık kurum ve kuruluĢlarında sunulan tüm sağlık hizmetleridir (ASHY, m.4/i). Bu hizmetleri ülkemizde 112 ASH ile hastane acil servisleri vermektedir.

c. Acil Yardım Tanımı

Acil sağlık hizmetleri konusunda özel eğitim görmüĢ ekipler tarafından, tıbbî araç ve gereç desteği ile olay yerinde ve hastaneye nakil sırasında verilen hizmetlerin bütünüdür (ASHY, m.4/j). Bu tanımda önemli olan unsur, alanında eğitim almıĢ sağlık personelleri tarafından tıbbi ilaç ve malzeme kullanılarak yapılan acil müdahaleler olmasıdır.

d. Ġlk Yardım Tanımı

Herhangi bir kaza ya da yaĢamı tehlikeye düĢüren bir durumda sağlık görevlilerinin tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması yada durumun daha kötüye gitmesini önleyebilmek amacıyla olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır (ASHY, m.4/k).

Ġlk yardımı sağlık personelleri yapabileceği gibi bu alanda eğitim almıĢ vatandaĢlar tarafından da yapılabilir. Ġlk yardım her hangi bir hastalık veya yaralanma durumlarında, olay mahalline 112 ekipleri ulaĢıncaya kadar, gerekli durumda iletiĢime geçilen 112 operatörünün vereceği komutlarla hasta yakınları veya diğer vatandaĢlarca da yapılabilmektedir.

e. Ġl Ambulans Servisi Tanımı

Ġldeki tüm ambulans hizmetlerini koordine eden, Bakanlık ve kendisine bağlı diğer ambulanslarla hizmeti sunan baĢhekimlik, merkez ve istasyonlardan oluĢan kuruluĢa denir (ASHY, m.4/r).

Ġl Ambulans Servisi, Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliğine (AHY) göre müdürlüğe bağlı il düzeyinde ambulans hizmetlerini sevk ve idare eden birimi ifade eder (AHY, m.4/i).

Ġl genelinde kamu ve özel fark etmeksizin tüm ambulansların bağlı olduğu, sevk ve idare edildiği merkezdir.

f. OlağandıĢı Durum Tanımı

Aniden oluĢan ve büyük zararlara yol açan doğal afetler ile teknolojik afetlerin ve büyük çapta gerçekleĢen kitlesel kazaların bütünüdür (ASHY, m.4/m).

g. Ekip Tanımı

Hastaya veya yaralıya gerekli tıbbi müdahalede bulunmak, olay yerinde gerekli tedbirleri almak üzere görevlendirilen; acil sağlık hizmetleri konusunda eğitim almıĢ sağlık personeli ile Ģoföründen oluĢmaktadır (ASHY, m.4/n).

112 ASH‟da alanda müdahalelerde bulunan her bir ambulansa ve ambulansta bulunan personellere ekip denilmektedir.

h. Acil Servis Tanımı

Sağlık hizmeti sunan kamu kurum ve kuruluĢları ile özel hukuk tüzel kiĢileri ve gerçek kiĢiler tarafından kurulmuĢ yataklı tedavi kuruluĢları bünyesinde yer alan acil servisleri ifade eder (ASHY, m.4/h).

ı. Acil Tedavi Tanımı

Hastaneler ile diğer sağlık kurum ve kuruluĢlarında acil tıbbî tedaviye ihtiyacı olanlara sunulan hizmetlerin bütünüdür (ASHY, m.4/l).

i.10. Hasta Tanımı

Acil sağlık hizmetine ihtiyacı olan kiĢiyi ifade eder (ASHY, m.4/o). Dünya Sağlık Örgütünün yapmıĢ olduğu sağlık kavramının tanımının tersi olarak da düĢünülebilir.Ruh ve beden sağlığı bozulmuĢ olan ve tedavi ihtiyacı bulunan kiĢilere hasta denir.

j. Hastane Tanımı

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), hastaneleri müĢahede, teĢhis, tedavi ve rahabilitasyon olmak üzere gruplandırılabilecek sağlık hizmetleri veren, hastaların uzun veya kısa süreli tedavi gördükleri yataklı kuruluĢlar Ģeklinde tanımlamıĢtır (Seçim, 1991, s.5).

2.3.3. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinin Yönetim ve Organizasyon Yapısı

112 Acil Sağlık Hizmetlerinde hiyerarĢik anlamda yönetim yapılanması genel olarak devlet sektörünün tüm kurum ve kuruluĢlarında olduğu gibi yukarıdan aĢağıya doğru olmaktadır. Yönetim yapılanmasında kurmay yapıdan ziyade ağarlıklı olarak ast üst iliĢkisinin ağırlıkta olduğu hiyerarĢik bir yapı mevcuttur.

112 ASH‟a hiyerarĢik anlamda baktığımızda tüm sağlık alanında olduğu gibi en üst seviyede Sağlık Müdürü bulunmaktadır. Sağlık Müdürü, görev yaptığı il sınırları içerisinde Vali ve sağlık iĢlerinden sorumlu Vali Yardımcısından sonra tüm sağlık hizmetlerinden ve çalıĢmalarından sorumlu kiĢi olmakla birlikte o il‟de Sağlık Bakanlığının temsilcisi ve sağlık camiasının en üst amiridir. 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununa göre, „„illerde Sağlık Bakanlığına bağlı bir Sağlık Müdürlüğü bulunur. Sağlık Müdürleri, bulundukları illerde Balanlığın en yüksek memuru ve Valilerin sağlık alanındaki müĢaviridirler‟‟ denilmektedir (m.6).

Sağlık Müdüründen sonra, ASH‟dan sorumlu bir Sağlık Müdür Yardımcısı ve bu Sağlık Müdür Yardımcısının sorumluluğunda bulunan Acil Sağlık Hizmetleri ġube Müdürlüğü bulunmaktadır. Acil Sağlık Hizmetleri ġube Müdürlüğüne ise Ġl

Ambulans Servisi BaĢhekimliği, Afet Koordinasyon Merkezi (AKOM), Acil Sağlık Hizmetleri Ġl Koordinasyon Komisyonu (ASKOM), özel ve resmi ambulans servisleri ile hastane acil servisleri bağlı bulunmaktadır. Ġl Ambulans Servisi BaĢhekimliğine ise 112 Komuta Kontrol Merkezi (KKM) ve 112 istasyonları bağlı bulunmaktadır. Bu durumun daha iyi analiz edilebilmesi için aĢağıdaki ġekil-1 bizlere yol gösterici olacaktır.

ġekil.1. 112 Acil Sağlık Hizmetleri Yönetim ve Organizasyon ġeması (1) Kaynak: Gaziantep Sağlık Müdürlüğü Ġnternet Sitesi. (2006). 112 ASH-Yönetmelikler Bölümü içinde. (12.02.2010) tarihinde

ġekil-1‟de 112 Acil sağlık hizmetleri yönetim yapılanması ve organizasyonel iĢleyiĢ yapısı görülmektedir. 112 ASH‟ın baĢka bir versiyonda yönetim ve organizasyon yapılanması aĢağıdaki ġekil-2‟de verilmiĢtir.

ġekil.2. 112 Acil Sağlık Hizmetleri Yönetim ve Organizasyon ġeması (2) Kaynak: Gaziantep Sağlık Müdürlüğü Ġnternet Sitesi. (2006). 112 ASH-Yönetmelikler Bölümü içinde. (12.02.2010) tarihinde

http//www.gaziantepsaglik.gov.tryonetim_subeler_acil_yonetmelik.htm ‟ den alındı.

2.3.3.1. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinin TeĢkili, Sevk ve Ġdaresi

Acil sağlık hizmetlerinin ülke genelinde sunulabilmesi için, kesintisiz olarak, bir ekip anlayıĢı içinde yürütülmesi ve kısa zamanda ulaĢılabilir olması esastır. Acil sağlık hizmetlerinin bu esaslara göre Bakanlığın koordinasyonunda kamu veya özel bütün kurum ve kuruluĢların iĢtiraki ile tek merkezden yönetilmesini sağlamak maksadıyla, hizmetin yürütülmesi için acil sağlık hizmetleri teĢkil olunmuĢtur (ASHY, .m.5).

Bu hizmetlerin yürütülmesi amacıyla Bakanlıkça aĢağıda görevleri ve üyeleri belirtilen Acil Sağlık Hizmetleri DanıĢma Kurulu, Acil Sağlık Hizmetleri Bölge Eğitim AraĢtırma ve Uygulama Merkezi ve müdürlüklerce Ġl Acil Sağlık Hizmetleri Koordinasyon Komisyonu (ASKOM) teĢkil edilir (ASHY, m.5).

2.3.3.1.1. Acil Sağlık Hizmetleri DanıĢma Kurulu

Acil sağlık hizmetlerinin uygulanmasına yönelik tavsiye kararları almak, yapılacak mevzuat çalıĢmaları, ASH ile ilgili sağlık kuruluĢlarında çalıĢanların eğitim ve uygulama programlarının belirlenmesi, ilkyardım eğitimi, sertifika denkliği ile ilkyardım müfredat programı ve uygulamalarla ilgili görüĢlerine baĢvurmak amacıyla, Genel Müdür veya görevlendireceği acil sağlık hizmetlerinden sorumlu genel müdür yardımcısının baĢkanlığında, konu ile ilgili sağlık yöneticileri, üniversiteler ile ilgili sivil toplum kuruluĢları temsilcilerinden bakanlıkça oluĢturulur (ASHY, m.5/a).

2.3.3.1.2. Acil Sağlık Hizmetleri Bölge Eğitim AraĢtırma ve Uygulama Merkezi

Acil sağlık hizmetleri konusunda araĢtırma ve hizmete özel eğitimleri kendisine bağlı illerin desteği ile, ulusal ve uluslararası kuruluĢlar ile iletiĢim halinde planlayan, bilimsel araĢtırmalar yapan, sertifikalı eğitim programları düzenleyen, eğitim materyalleri, yazılı ve görsel dokümanlar hazırlayan, afetler ve olağandıĢı durumlarda bağlı iller ile koordinasyonu sağlayan, planlamalar yapan, hizmete uygun bina ve arazilerde kurulmuĢ Bakanlığa bağlı merkezlerdir. Bu merkezler ihtiyaca göre acil sağlık hizmetleri bölge koordinasyon illerinde kurulur (ASHY, m.5/b).

2.3.3.1.3. Ġl Acil Sağlık Hizmetleri Koordinasyon Komisyonu (ASKOM)

Ġl genelindeki hastanelerin acil servisleri ile il ambulans servisi arasındaki koordinasyon ve hizmet standartlarını belirlemek üzere müdürlüğün teklifi Valiliğin onayı ile kurulur. Ġl sağlık müdürü veya görevlendireceği acil sağlık hizmetlerinden sorumlu il sağlık müdür yardımcısının baĢkanlığında acil sağlık hizmetleri Ģube müdürü, yataklı tedavi hizmetleri Ģube müdürü, il ambulans servisi baĢhekimi, resmi

ve özel hastanelerin acil servis sorumluları ile meslek odası ve ilgili sivil toplum kuruluĢları temsilcilerinden teĢkil edilir (ASHY, m.5/c).

2.3.3.2. 112 Acil Sağlık Hizmetleri Temel Hizmet Birimleri

112 Acil Sağlık Hizmetlerinin yönetiminde ve iĢleyiĢinde bir takım basamaklar bulunmaktadır. Bu basamaklarda 112 sisteminin yönetim ve organizasyon süreçleri iĢlemektedir. 112 ASH‟da yer alan temel hizmet birimleri Ģunlardır:

2.3.3.2.1. Acil Sağlık Hizmetleri ġube Müdürlüğü

Müdürlük adına acil sağlık hizmetleri ile ilgili çalıĢmaları koordine eden, planlayan, ildeki tüm ambulansların ruhsatlandırma ve denetimini yapan, hastane acil servislerini koordine eden ve denetleyen, il düzeyindeki ilkyardım eğitimlerinin verilmesini organize eden ve bununla ilgili ilkyardım eğitim merkezlerinin ruhsatlandırılması ve denetimini yapan, il sağlık afet planlarının hazırlanması ve uygulanmasının koordinasyonunu sağlayan, acil sağlık hizmetleri ile ilgili tüm verileri toplayan ve değerlendiren birimdir (ASHY, m.8/a).

Acil Sağlık Hizmetleri ġube Müdürlüğünün görevleri, acil sağlık, ilk yardım ve afet-kriz yönetim hizmetleri ile ilgili olarak,

a) Yıllık hizmet plan ve programlarını ve ilin afet planını hazırlamak, uygulamak, uygulattırmak ve denetlemek,

b) Acil sağlık hizmetlerinin il düzeyinde organizasyonu, uygulanması ve değerlendirmesini yapmak,

c) Hizmetlerin gerçekleĢmesi için lüzumlu insangücü planlamasını ilgili Ģube ile iĢbirliği içerisinde yapmak, planlamanın gerçekleĢme için gereken tedbirleri almak,

d) Ġlgili Ģahıs ve birimlerle iĢbirliği içerisinde personelin toplu, ferdi veya kurumsal hizmet-içi eğitimlerinin plan ve programını yapmak, bu plan ve programın gerçekleĢmesini sağlamak,

e) Gerekli malzemenin envanter kayıtlarını tutmak, ihtiyaç duyulanların temin, depolama ve dağıtım hizmetleri ile ödeneklerin zamanında, usulüne uygun ve yerinde harcanmasını ilgili Ģube ile iĢbirliği yaparak sağlamak,

f) Hizmetlerinin yürütülmesi için gereken organizasyonu ve eĢgüdümü sağlamak, bu konuda ilgili birim, resmi ve özel kuruluĢlarla iĢbirliği yapmak,

g) Sağlık kuruluĢlarının çalıĢmalarını kontrol etmek, buralardaki çalıĢmaların niceliği ve niteliği hakkında veri toplamak, kurumları belli aralıklarla ziyaret ederek gereken yönlendirmeleri sağlamak,

h) Ġlgili birimler ve istatistik Ģubesi ile iĢbirliği içerisinde hizmet değerlendirmesi yapmak, tespit olunan aksaklıkların düzeltilmesini sağlamak ve değerlendirme sonuçlarını gelecek yılın çalıĢma plan ve programında gözönünde bulundurmak,

i) Ġlkyardım eğitimi ve eğitici eğitimi programları düzenlemek ve uygulamak,

ı) Sağlık kurumlarının eğitim programlarını yapabilmesi için Eğitim ġube Müdürlüğü ve ilgili sektörlerle iĢbirliği yapılmasını sağlamak,

j) Eğitim Ģube müdürlüğü ile iĢ birliği yaparak sağlık meslek liseleri acil tıp teknisyenliği bölümü öğrencilerinin, kamu ve özel sektöre ait ilk ve acil yardım komuta kontrol merkezleri, ilk ve acil yardım istasyonları gibi uygulama alanlarında uygulamalı eğitimlerinde yetiĢmiĢ personel ve araç-gereç desteği sağlamak,

k) Ġstatistik bilgilerin toplanmasında ilgili Ģubeye yardımcı olmak, l) Bakanlık emirlerinin ilgili kurumlara ulaĢmasını sağlamak,

m) Ġl Sağlık Müdürünün verdiği diğer görevleri yapmaktır. (SHYHY, m.18)

2.3.3.2.2. Ġl Ambulans Servisi BaĢhekimliği

Ambulans hizmetlerinin il düzeyinde organizasyonunu, yönlendirilmesini, uygulanmasını ve değerlendirilmesini, hizmete katılan kurum ve kuruluĢlar arasında iĢbirliğini sağlayan, merkez ve istasyonlarda görev yapan personelin hizmet içi eğitimleri ile sevk ve idaresini yapan, merkez ve istasyonlarda kullanılan tüm araç ve gereçlerin temin, kayıt, bakım ve onarımlarını sağlayan, hizmetle ilgili tüm kayıt ve

istatistikleri tutan, merkezin de içinde olduğu, kendisine ait binası ve personeli olan birimdir (ASHY, m.8/b).

Genel Müdürlük, ülke düzeyinde acil sağlık hizmetlerinin yönetiminden sorumludur. Ġllerde acil sağlık hizmetleri, Ģube müdürlüğü tarafından denetlenir ve koordine edilir, il ambulans servisinin sevk ve idaresi baĢhekimlik tarafından yürütülür.

OlağandıĢı durumlarda, lüzumu halinde bütün kamu kurum ve kuruluĢlarına, özel hukuk tüzel kiĢilerine ve gerçek kiĢilere ait ambulans ve ekiplerin sevk ve idaresi baĢhekimlik tarafından yapılır. OlağandıĢı durumlarda, baĢlangıçta olay yeri yönetimini merkez yapar, olay yerine ilk ulaĢan ambulans ekibinin görevli hekimi olay yerindeki tüm sağlık ekiplerinin yönetimini olay yerine yönetici gelene kadar üstlenir ve triajın yapılmasını sağlar (ASHY, m.6).

2.3.3.2.3. Hastane Acil Servisleri

Ġkinci ve üçüncü basamak resmi ve özel sağlık kurum ve kuruluĢları bünyesinde acil sağlık hizmeti verilen birimlerdir. Bu servis ve birimler kendilerine doğrudan baĢvuran veya il ambulans servisi baĢhekimliğine bağlı ekipler tarafından getirilen acil hasta ve yaralılara acil tıbbi müdahale yapmak, verilen hizmet ile ilgili kayıt tutmak ve gerektiğinde doğrudan veya bağlı oldukları kurum ve kuruluĢları aracılığı ile Merkeze geri bildirim yapmak zorundadır (ASHY, m.8/c).

2.3.3.3. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde Hizmet AkıĢı ve ĠĢleyiĢi

112 Acil Sağlık Hizmetleri organizasyonunun nasıl iĢlediği ve hangi basamaklar ile nasıl bir hizmet akıĢının gerçekleĢtiği yönetim ve organizasyon anlayıĢı açısından önem taĢımaktadır. 112 ASH hizmet akıĢ basamakları aĢağıda baĢlıklar halinde verilmiĢ olup 112 teĢkilatının nasıl iĢlediği hakkında bilgi verecektir.

2.3.3.3.1. Acil Sağlık Yardımı Çağrısı

Hizmete ulaĢmada ilk aĢama, acil sağlık yardımı gerektiren durumlarda merkeze yapılan baĢvuru niteliğindeki çağrıdır. Çağrı merkeze, ücretsiz aranabilen 112 numaralı telefon aracılığı ile veya diğer iletiĢim araçları vasıtası ile yapılır. Çağrı, merkezin gerekli hizmeti değerlendirmesi ve planlayabilmesi için olay yeri ve niteliği bilgilerinin yanında hasta ya da yaralı sayısı gibi bilgileri de içerir (ASHY, m.18).

Çağrı; hasta veya yaralının kendisi, yakını veya üçüncü bir Ģahıs ile olağan dıĢı durumlarda müdürlük tarafından, Ģahsen baĢvuru veya haberleĢme araçları ile yapılır (AHY, m.17/1).

2.3.3.3.2. Çağrının Değerlendirilmesi

Merkez, topladığı bilgiler ıĢığında, talebin acil sağlık hizmeti gerektirip gerektirmediğini değerlendirir. Değerlendirme yetkisi çağrıyı alan tabibe aittir. Tabip, talebin acil sağlık hizmeti gerektirmediğine kanaat getirir ise, talebi reddetme yetkisine sahip olup, bu takdirde talebin nasıl karĢılanabileceğini bildirmekle de yükümlüdür (ASHY, m.19).

Ambulans servisinde acil yardım ambulansı var ise acil yardım talebi hekim tarafından değerlendirilir. Çağrı, ambulans servisinin kapasitesi, çalıĢan personelin niteliği ile ekipman durumuna göre kabul veya reddedilir. Talebin kabul edilmediği durumlarda çağrıyı yapana talebinin nasıl karĢılanması gerektiği ambulans servisince bildirilmek zorundadır (AHY, m.18/1).

2.3.3.3.3. HaberleĢme ve Yönlendirme

Bu yönetmelikte, acil sağlık hizmeti içinde belirtilen istasyonlar, acil servisler ve destek hizmetleri gerektiğinde, Merkez tarafından yönlendirilir. Yönlendirme, yardım talebinin ulaĢmasını takiben, Merkez tarafından mevcut iletiĢim sistemi ile en

Belgede 112 acil sağlık hizmetlerinin yönetim ve organizasyon yapısının iş sağlığı ve güvenliği sorunları üzerine etkileri (sayfa 67-81)