Oryantasyon eğitimlerinin nasıl yapılacağına iliĢkin talimat hazırlanmalıdır ve verilen eğitimlerin kayıtları tutulmalıdır.(s.33, 34/23.1) Personelin kiĢisel

geliĢimine yönelik, ekip çalıĢması, iletiĢim ve benzeri konularda eğitimler düzenlenmelidir. Bu eğitimler yılda en az bir kez tekrarlanmalıdır(s.34/23.2). 11. Verilen eğitimlerin kayıtları tutulmalı; kimin hangi eğitimi, ne zaman aldığı, personelin ne kadarına ulaĢılabildiği geriye dönük olarak izlenebilmelidir. Verilen eğitimler kiĢisel personel dosyalarında yer almalıdır(s.34/23.3).

Personelin rahatsızlanması ve hastalık hali durumunda tedavi hal ve usullerinin tespiti 11.08.1973 tarihli 14622 sayılı Devlet Memurlarının Tedavi Yardımı ve Cenaze Giderleri Yönetmeliğinde ayrıntılı bir Ģekilde düzenlenmiĢtir.

3.5.2. 657 Sayılı Kanunun 4/B Hükmüne Tabi Olan 112 Personellerini kapsayan ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı

657 sayılı DMK‟nın 4/B hükmüne tabi olan sözleĢmeli sağlık personeli, sosyal güvenlik bakımından 506 sayılı SSK‟ya tabidir (4/B‟li SözleĢmeli Sağlık Personeli Hizmet SözleĢmesi, m.7).

Bu sebeple sosyal güvenlik ve emeklilik esasları SSK üzerinden olduğu için ve her ne kadar 657 sayılı DMK‟nın 4.maddesinin b fıkrasına göre çalıĢsalar da, aynı zamanda SSK‟lı çalıĢanları kapsayan mevzuata da bağlı olacaklardır. 4/B‟li sağlık çalıĢanları yukarıdaki baĢlıkta belirttiğimiz 657 ve 4924‟lü personelleri kapsayan mevzuata tabi oldukları (ESK dıĢında) gibi sosyal güvenlik esas alınarak, iĢ hukukuna ve buna bağlı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği ve ilgili yönetmelikler ile uluslararası sözleĢmelere de tabidirler (Tanrıverdi ve Köksal, 2009).

Aslı itibari ile bu konuda böyle bir ayrım ya da ikilemin yaĢanması doğru olmamakla birlikte farklı kadrolarda görev yapan personelin tek bir mevzuata tabi olması daha anlaĢılır ve makul olacaktır. Çünkü aynı ambulans içerisinde, farklı kadro ve mevzuata tabi olan personel, aynı iĢi yaparken doğabilecek bir sıkıntıda aynı haklara sahip olamayacaklar ve birisi bir haktan yararlanırken bir diğeri bu haktan yararlanamayarak mahrum bırakılacaktır. Bu durum gerek anayasa ve gerekse insan hakları açısından kiĢiler arasındaki eĢitlik ilkesi ile kanun önünde eĢitlik ilkesine aykırılık göstermektedir.

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun amaç bölümünde, iĢ kazalarıyla meslek hastalıkları, hastalık, analık, malullük, yaĢlılık ve ölüm hallerinde bu kanunda yazılı Ģartlarla sosyal sigorta yardımları sağlanır, denilmektedir (m.1).

4857 sayılı ĠĢ Hukukunun amacı bölümünde, iĢverenler ile bir iĢ sözleĢmesine dayanarak çalıĢtırılan iĢçilerin çalıĢma Ģartları ve çalıĢma ortamına iliĢkin hak ve

sorumluluklarını düzenlemektir (m.1). Nitekim 4/B‟li sağlık personelleri de her yıl ocak ayında yenilenen bir iĢ sözleĢmesi ile çalıĢtırılmaktadırlar.

ĠĢ kazası ve meslek hastalığı SSK‟da Ģöyle tanımlanmıĢtır;

A-) ĠĢ kazası, aĢağıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedence veya ruhça arızaya uğratan olaydır:

a) Sigortalının iĢyerinde bulunduğu sırada,

b) ĠĢveren tarafından yürütülmekte olan iĢ dolayısı ile,

c) Sigortalının, iĢveren tarafından görev ile baĢka bir yere gönderilmesi yüzünden asıl iĢini yapmaksızın geçen zamanlarda,

d) Emzikli kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, e) Sigortalıların, iĢverence sağlanan bir taĢıtla iĢin yapıldığı yere toplu olarak götürülüp getirilmeleri sırasında,

B-) Meslek hastalığı, sigortalının çalıĢtırıldığı için niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya iĢin yürütüm Ģartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir. Bu kanuna göre tespit edilmiĢ olan hastalıklar listesi dıĢında herhangi bir hastalığın meslek hastalığı sayılıp sayılmaması üzerine çıkabilecek uyuĢmazlıklar, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu'nca karara bağlanır (m.11).

ĠĢ sözleĢmesi, bir tarafın (iĢçi) bağımlı olarak iĢ görmeyi, diğer tarafın (iĢveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluĢan sözleĢmedir. ĠĢ sözleĢmesi, kanunda aksi belirtilmedikçe, özel bir Ģekle tâbi değildir. Süresi bir yıl ve daha fazla olan iĢ sözleĢmelerinin yazılı Ģekilde yapılması zorunludur. Bu belgeler damga vergisi ve her çeĢit resim ve harçtan muaftır (m.8). Buna duruma rağmen 4/B ve 4924‟lü olan sözleĢmeli sağlık personellerinden, her yıl ocak ayında imzalamıĢ oldukları sözleĢme belgeleri için damga pulu vergisi, maaĢlarından stopajla kesilmektedir. 4/B hizmet sözleĢmesinde „‟SözleĢme düzenlenmesinin gerektirdiği her türlü giderler (Damga Vergisi hariç) Kurumca karĢılanır‟‟ denilmektedir (4/B Hizmet SözleĢmesi m.11). Böyle bir sözleĢmenin her yıl yapılması da kaynakların etkin kullanımı, kaynak israfı ve personele maddi-manevi ek bir yük yüklemesi

Bir önceki baĢlıkta da değindiğimiz gibi sözleĢmeli sağlık personelinin, sözleĢme Ģartlarından doğan bir iĢ güvenliğinin bulunmaması hem birey açısından, hem de aile ve toplumun refah ve sağlığı açısından risk oluĢturmaktadır. Çünkü iĢ sağlığı ve güvenliği sadece bireyin kendisini değil ailesini, yakınlarını ve genel anlamda toplumun bütününü ilgilendiren bir husustur. SözleĢme feshi sayılmayan hususlar ĠĢ Kanununda Ģöyle sıralanmıĢtır; Özellikle aĢağıdaki hususlar fesih için geçerli bir sebep oluĢturmaz:

a) Sendika üyeliği veya çalıĢma saatleri dıĢında veya iĢverenin rızası ile çalıĢma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılmak.

b) ĠĢyeri sendika temsilciliği yapmak.

c) Mevzuattan veya sözleĢmeden doğan haklarını takip için iĢveren aleyhine idari veya adli makamlara baĢvurmak veya bu hususta baĢlatılmıĢ sürece katılmak.

d) Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüĢ ve benzeri nedenler.

e) 74 üncü maddede öngörülen ve kadın iĢçilerin çalıĢtırılmasının yasak olduğu sürelerde iĢe gelmemek.

f) Hastalık veya kaza nedeniyle 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen bekleme süresinde iĢe geçici devamsızlık (m.18).

4/B‟li sözleĢmeli sağlık personeli, yakın bir zamana kadar sendika üyesi bile olamazken, ilgili sendikaların yoğun çalıĢmaları sonucu 4/B‟li sağlık personelleri sendikal hakka kavuĢmuĢtur. Nitekim bu hak ile birlikte bir takım kanunsal düzenlemeler yapılmıĢ ve yapılmaya devam etmektedir. 2009 yılı hükümet ve memur sendikaları arasında gerçekleĢtirilen toplu görüĢmelerin, „‟EK-1; Taraflarca GerçekleĢtirilmesi Öngörülen Hususlar‟‟ bölümünde, 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 14.maddesinde yer alan sözleĢmeli personelin sendika üyesi olamayacağına dair hükmün yürürlükten kaldırılmasına yönelik olarak yasal düzenlemenin yapılması konusunda anlaĢılmıĢtır (Türkiye Kamu-Sen Gazetesi, 2009).Buna ek olarak 4/B‟li personele 2009 yılı içerisinde kurum içi yer değiĢikliği ve unvan değiĢikliği hakları verilmiĢ olup Sağlık Bakanlığı, „‟4/B‟li SözleĢmeli Personelinin Yeniden Hizmete Alınması ve Kurum Ġçi Yer DeğiĢikliğine Dair Yönerge‟‟ hazırlanarak 06 Mayıs 2009 tarihinde yürürlüğe konulmuĢtur. 4/B‟li

sözleĢmeli personele Bakanlar Kurulu kararı ile getirilen haklara paralel olarak, 4924 sayılı Kanun‟a tabi sözleĢmeli personelin Atama ve Nakil Yönetmeliği‟nde düzenleme yapılmıĢ ve bu düzenleme Temmuz 2009 tarihinde yürürlüğe konulmuĢtur. 4/B‟li sözleĢmeli personelin Temmuz 2009 tarihinde karĢılıklı yer değiĢikliği talepleri alınmıĢ, ağustos ayı içerisinde (1.562) personelin görev yeri karĢılıklı olarak değiĢtirilmiĢtir. Bu geliĢmelere ek olarak sözleĢmeli sağlık personellerine eĢ durumu tayin hakkı da verilmiĢtir. Bu geliĢmelerde ve hak kazanımlarında çeĢitli sivil toplum kuruluĢlarının ve özellikle sendikaların büyük emekleri geçmiĢtir.

ĠĢ Kanununda, iĢveren fesih bildirimini yazılı olarak yapmak ve fesih sebebini açık ve kesin bir Ģekilde belirtmek zorundadır. Hakkındaki iddialara karĢı savunmasını almadan bir iĢçinin belirsiz süreli iĢ sözleĢmesi, o iĢçinin davranıĢı veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemez. Ancak, iĢverenin 25.maddenin (II) numaralı bendi Ģartlarına uygun fesih hakkı saklıdır (ĠĢ Kanunu, m.19).

4/B‟li sözleĢmeli sağlık personellerinin hizmet sözleĢmesinde bu hak personele tanınmamıĢ ve sebep göstermeksizin karĢılıklı sözleĢme feshi ibaresi yer almaktadır. 4/B Hizmet sözleĢmesinde, „‟Taraflar, bir ay önce ihbar etmek Ģartıyla, sebep göstermeksizin sözleĢmeyi her zaman feshedebilir.‟‟ (4/B Hizmet SözleĢmesi m.9/d).

Süresi belirli olsun veya olmasın iĢçi, aĢağıda yazılı hallerde iĢ sözleĢmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir;

I. Sağlık sebepleri:

a) ĠĢ sözleĢmesinin konusu olan iĢin yapılması iĢin niteliğinden doğan bir sebeple iĢçinin sağlığı veya yaĢayıĢı için tehlikeli olursa.

b) ĠĢçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluĢup görüĢtüğü iĢveren yahut baĢka bir iĢçi bulaĢıcı veya iĢçinin iĢi ile bağdaĢmayan bir hastalığa tutulursa (m.24/I).

Süresi belirli olsun veya olmasın iĢveren, aĢağıda yazılı hallerde iĢ sözleĢmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

I- Sağlık sebepleri:

a) ĠĢçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaĢayıĢından yahut içkiye düĢkünlüğünden doğacak bir hastalığa veya sakatlığa uğraması halinde, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iĢ günü veya bir ayda beĢ iĢ gününden fazla sürmesi.

b) ĠĢçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve iĢyerinde çalıĢmasında sakınca bulunduğunun Sağlık Kurulunca saptanması durumunda(m.25/I).

Burada dikkat edilmesi gereken husus, her iki maddede de insan faktörünün merkezde olması ve iĢçinin sağlığının ön planda tutulması ya da kendi kasdi kusuru ön planda tutularak hareket edilmesidir. Fakat 4/B‟li personelin hizmet sözleĢmesinde, personelin, sözleĢme akdetme Ģartlarından herhangi birini taĢımadığının sonradan anlaĢılması veya görevi esnasında bu Ģartlarından birini kaybetmesi halinde sözleĢmesi sona erdirilir, denilmektedir(4/B Hizmet SözleĢmesi m.9/b).

KarĢılaĢtırma bakımından sözleĢme fesih Ģartlarının diğer kısımları ĠĢ Kanununda ve 4/B SözleĢmeli Personel Hizmet SözleĢmesinde ayrıntılı bir Ģekilde bulunmaktadır.

Buna karĢılık SSK‟ya göre iĢ kazasına veya meslek hastalığına maruz kalan çalıĢana sağlanan bir takım destek ve yardımlar bulunmaktadır. Bu yardım ve destekler 12.madde de düzenlenmektedir; ĠĢ kazaları ile meslek hastalıkları halinde sağlanan yardımlar;