Sayfa No.
Resim.1. 112 Komuta Kontrol Merkezi Çağrı KarĢılama Bölümü………39 Resim.2. 112 Komuta Merkezi Operasyon Yönetim Sistemi………49 Resim.3. Isparta Pilot Ġl’inde Hizmete Giren 112 Acil Çağrı Merkezi………..52 Resim.4. Burdur Ġl’inde 2010 Yılında Yapılması Planlanan 112 Acil Çağrı
Merkezi………52 Resim.5. Antalya Pilot Ġl’inde Kurulan Modern 112 Acil Çağrı Merkezi………….53 Resim.6. Ülkemizde Kullanılmakta olan Lastik Tekerlekli Kara Ambulansları……63
Resim.7. Kar Paletli Kara Ambulansı………64 Resim.8. Ülkemizde Kullanılmakta Olan 112 Helikopter Ambulansları…………...65
Resim.9. Motorize 112 Ekibi………..68 Resim.10. Acil Yardım Ambulansları Üzerinde Bulunan Yazı ve ĠĢaretler………..69 Resim.11. Hasta Nakil Ambulansları Üzerinde Bulunan Yazı ve ĠĢaretler………...70 Resim.12. Akıllı Farlar……….209 Resim.13. Araçlara Sonradan Monte Edilen Park Sensörleri………...215 Resim.14. Pick-up Tarzı Ambulanslar……….219 Resim.15. Model 146 SE Ambulansı………...220
Resim.16. Model 170 SE Ambulansı………...221
Resim.17. Model 553 Ambulansı……….221 Resim.18. Model 403 Ambulansı………...222
KISALTMALAR
AABT : Ambulans ve Acil Bakım Teknikeri AB : Avrupa Birliği
ABD : Amerika BirleĢik Devletleri
ABS : Anti-lock (Blok) Brake System; Kilitlenmeyen Fren Sistemi AHY : Ambulans ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği
AKOM : Afet Koordinasyon Merkezi ark. : ArkadaĢları
ASH : Acil Sağlık Hizmetleri
ASHY : Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği
ASKOM : Ġl Acil Sağlık Hizmetleri Koordinasyon Komisyonu
ASR : Acceleration Slip Regulation; Ġvme Kayması Kontrolü; Anti Patinaj Sistemi
ATT : Acil Tıp Teknisyeni
ATTDER : Acil Tıp Teknisyenleri Derneği DGS : Dikey GeçiĢ Sınavı
DMK : Devlet Memurları Kanunu Dr. : Doktor
EKG : Elektrokardiyografi-Elektro Kalp Grafisi
EMT : Emergecy Medical Technician-Acil Tıp Teknisyeni ESK : Emekli Sandığı Kanunu
ESP : Electronic Stability Program; Elektronik Denge Programı ETC : Elektronic Traction Control; Elektronik ÇekiĢ Kontrolü IEA : International Ergonomics Association- Uluslararası Ergonomi Kurumu
ILO : International Labour Organization- Uluslararası ÇalıĢma Örgütü ISGY : ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği
ISMP : Institute for Safe Medication Practices - Güvenli Ġlaç Uygulamaları Enstitüsü
JCAHO : Joint Commission on Accreditation of Health Organizations- Sağlık KuruluĢları Akreditasyonu Ortak Komisyonu
JCI : Joint Commission International KKE : Koruyucu KiĢisel Ekipman KKM : Komuta Kontrol Merkezi KKTC : Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti MEB : Milli Eğitim Bakanlığı
METEB : Mesleki ve Teknik Eğitim Bölgesi MSE : Mezuniyet Sonrası Eğitim
m. : madde
OHSAS : Occupational Health and Safety Management System- ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi
Ort. : Ortalama
OSHA : European Occupational Safety and Health Agency - Avrupa ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Ajansı
ÖSS : Öğrenci Seçme Sınavı
Paramedik : Ambulans ve Acil Bakım Teknikeri PARDER : Paramedik Derneği
Prm : Paramedik R.G : Resmi Gazete
SHMYO : Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu
SHYHY : Sağlık Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönerge SM : Ġl Sağlık Müdürlüğü
SML : Sağlık Meslek Lisesi
SMYO : Sağlık Meslek Yüksek Okulu
SSK : Sosyal Sigortalar Kurumu/ Sosyal Sigortalar Kanunu T.C : Türkiye Cumhuriyeti
TDK : Türk Dil Kurumu v.b : ve bunun gibi v.s : ve sair
YÖK : Yükseköğretim Kurulu
1. GĠRĠġ
Dünya genelinde, her alanda yaĢanan hızlı geliĢmelere paralel olarak uluslar arası toplumda insan hakları alanındaki geliĢmeler ve insan hakları ihlallerine karĢı artan hassasiyetler, tüm ülkelerin, ulusal ve uluslararası iĢletmelerin göz ardı edemeyecekleri bir konuma gelmiĢtir. Ġnsan hakları alanındaki en temel unsur ise yaĢama hakkı ve hürriyetidir. Bu hakkın korunmasındaki en temel öğelerden bir tanesi ise kiĢilerin sağlıklarının korunması ve garanti altına alınmasıdır. Bu hususların ıĢığında ve günümüz teknolojik geliĢmelerinin itici gücü ile birlikte gün geçtikçe sağlık sektörü daha da büyümekte ve geliĢimine devam etmektedir.
Sağlık sektöründeki geliĢim ve büyüme, sağlık camiasının vitrini konumundaki acil sağlık hizmetlerini de doğrudan etkilemektedir. Hızlı kentleĢme, hızlı teknolojik geliĢmeler ve büyüme insan yaĢamında bir çok kolaylık ve rahatlığı sunarken, beraberinde insan yaĢamını tehdit eden riskleri de getirmiĢtir. Farklı tehlikeler ve insan sağlığını tehdit eden ani yaralanma ve hastalıkların, hatta ölümlerin sık yaĢanmaya baĢlaması, evrensel anlamda acil sağlık hizmetlerinin öneminin ve yeniden yapılandırılmasının bir kez daha sorgulanmasına sebep olmuĢtur. Uluslararası alandaki bu geliĢmelerle birlikte Türkiye‟de de acil sağlık hizmetleri alanında bir dizi geliĢmeler yaĢanmaya baĢlamıĢtır. Türkiye‟de 1980‟li yılların sonlarında ambulans servisleri kurulmaya baĢlanmıĢ ve 1994 yılında ise „‟112 Acil Yardım ve Kurtarma‟‟ adı altında daha organize bir kuruluĢ çalıĢmaları yapılmıĢtır. Dünya genelinde olduğu gibi Türkiye‟de de son 15 yıl içerisinde acil sağlık hizmetleri alanında önemli geliĢmeler yaĢanmıĢtır. Günümüzde ise „‟112 Acil Sağlık Hizmetleri‟‟ adı altında ambulans servisleri, insan yaĢamını tehdit eden her türlü durumda hasta ve yaralıların acılarını en aza indirmek için 7 gün 24 saat kesintisiz olarak hizmetlerine devam etmektedirler. Türkiye‟de özelliklede son 5 yıl içerisinde 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde gerek personel ve gerekse ambulans sayılarında ve çeĢitliliğindeki artıĢlar ile hizmet ağı yurt genelinde yaygınlaĢmıĢ olup, 112 Acil Sağlık Hizmetlerine ulaĢılabilirlik durumu artmıĢtır.
112 Acil Sağlık Hizmetlerinde yaĢanan bu olumlu geliĢmelerin yanında, yönetim ve organizasyon ile iĢ sağlığı ve güvenliği alanlarında yaĢanan bir takım sıkıntılar, baĢta 112 çalıĢanları olmak üzere, hasta ve yakınlarını da olumsuz
etkilemektedir. 112 Acil Sağlık Hizmetleri, mensubu olduğu sağlık camiasının vitrini konumundaki güzide bir kuruluĢudur. Bir ülkenin geliĢmiĢliği, insan onuruna ve haysiyetine verdiği değerden anlaĢılmaktadır. Bu değeri anlamak içinse o ülkenin sağlık sistemine ve özellikle de vitrini konumundaki acil sağlık hizmetlerine bakarak kolayca anlamak mümkündür.
Bu çalıĢma; 112 Acil Sağlık Hizmetlerinin yönetim ve organizasyon yapısının incelenmesi ve bu yapının yaĢanan iĢ sağlığı ve güvenliği sorunları üzerine etkilerinin tespit edilerek, bu sorunlara karĢı çözüm önerilerinin getirilmesini amaçlamaktadır.
Bu çalıĢma ile 112 Acil Sağlık Hizmetlerinin yönetim ve organizasyon yapısı, yönetim ve organizasyon süreçleri ve aĢamaları, yönetici ve yönetilen iliĢkileri, iĢ sağlığı ve güvenliği uygulamaları ile yönetim ve organizasyon yapısının teĢkilat içerisindeki iĢ sağlığı ve güvenliği sorunları üzerine etkileri açısından incelenmesi ve önerilerin getirilmesi hedeflenmektedir.
Bu çalıĢma altı bölümden oluĢmaktadır. Birinci bölümde giriĢ bölümüne, ikinci ve üçüncü bölümlerde literatür taraması ve alanda yapılan gözlemler sonucu elde edilen bilgilere, dördüncü bölümde araĢtırmanın amacına, evren ve örneklemine, yöntem ve verilerin analiz biçimine, çalıĢmanın sınırlılığına ve çalıĢmaya iliĢkin hipotezlere yer verilmiĢtir. BeĢinci bölümde, Marmara bölgesinden seçilen bir il‟in 112 teĢkilatında görev yapan farklı meslek gruplarına mensup 130 çalıĢana yüz yüze uygulanan anket çalıĢmasına ait verilerin analiz edilmesine ve yorumlanmasına, SWOT analizine ve beĢ adet örnek olay incelemesine yer verilmiĢtir.
Altıncı olan son bölümde ise araĢtırma sonucunda elde edilen bulgular yorumlanmıĢ ve çözüm önerileri sunulmuĢtur.
2. 112 ACĠL SAĞLIK HĠZMETLERĠNDE YÖNETĠM VE ORGANĠZASYON