• Sonuç bulunamadı

2. 112 ACĠL SAĞLIK HĠZMETLERĠNDE YÖNETĠM VE ORGANĠZASYON YAPISI

D. Ġstasyon Nöbetçi Hekiminin Görevleri

2.3.5.2.2. Acil Tıp Teknisyeni Tanımı ve Kısa Tarihçesi

Acil Tıp Teknisyeni (ATT): Sağlık Meslek Liselerinin (SML) Acil Tıp Teknisyenliği bölümlerinden mezun olmuĢ kiĢileri ifade eder (ASHY, m.4/z,a).Tıpkı Paramedik mesleğinde olduğu gibi acil tıp teknisyenliğinin tanımı da ASHY‟de yetersiz bir Ģekilde tanımlanmıĢtır.

Ġzmir merkezli bir meslek örgütü olan Acil Tıp Teknisyenleri Derneğinin (ATTDER) yapmıĢ olduğu tanıma göre; Acil Tıp Teknisyeni, toplumdaki birey ya da bireylerin bedenen, ruhen, kazaya uğraması veya hastalanması halinde, tıbbın gerektirdiği bilgi ve becerilerle ilk yardım ve acil bakım hizmetlerini uygulayan, hasta, yaralı ya da kazazedenin sağlık merkezlerine ulaĢtırılmasını sağlayan, Sağlık Bakanlığınca tescil edilmiĢ bir okuldan mezun olan sağlık meslek mensubudur (Acil Tıp Teknisyenliği Tanımı, Anonim, b.t.).

Dünyada acil yardım alanındaki hızlı geliĢmeler ülkemizi de etkilemiĢ ve bu alanda atılan ilk adım, 1996 yılında Sağlık Bakanlığına bağlı SML düzeyinde Ġlk Yardım ve Acil Bakım Teknisyenliği/Acil Tıp Teknisyenliği bölümleri açılarak atılmıĢtır. ATT bölümleri ilk mezunlarını 2000 yılında vermiĢ olup ülkemiz acil sağlık camiasında bu alan üzerine yetiĢmiĢ yeni meslek mensuplarını kazanmıĢtır. ATT‟ler kısa bir sürede mesleki etkinliklerini ön plana çıkartarak, 112 ASH ve hastane acil servileri baĢta olmak üzere bir çok kamu ve özel sağlık kuruluĢlarında kendilerini kabul ettirmiĢlerdir.

Ġlk Yardım ve Acil Bakım Teknisyenliği programı, Sağlık Bakanlığının teklifi, talim ve terbiye kurulunun 01.09.2000 tarih ve 369 sayılı kararı ile „‟Acil Tıp Teknisyenliği‟‟ programı adını almıĢtır. 2000-2001 Eğitim ve öğretim yılından itibaren geçerli olmak üzere SML‟lerde ATT adı altında program uygulanmaya baĢlanmıĢ ve bu programdan mezun olanlara, ATT unvanı verilmiĢtir. SML‟ler, Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) arasında 2002 yılında yapılan bir protokolle MEB‟e devredilmiĢtir. 15 Haziran 2006 tarihinde yapılan 19.Mesleki Eğitim Kurulu kararı ile ATT dalı tüm illerde 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu kapsamına alındı (Acil Tıp Teknisyenliği Mesleki Eğitim Kanunu, Anonim, b.t.).

Fakat meslek lisesi olmalarından dolayı, katsayı engelline takılarak bir darbe yiyen ATT mezunları, üniversite düzeyindeki bir üst öğrenim programları olan Paramedik bölümlerine geçiĢte ise 2002 yılında uygulanmaya baĢlayarak hayata geçen, sınavsız geçiĢ sistemi ve beraberinde METEB (Mesleki ve Teknik Eğitim Bölgesi) uygulamasının baĢlaması ile ikinci darbeyi almıĢlardır. Sınavsız geçiĢ sistemi ve METEB uygulaması ile Paramedik programlarının bulunduğu Ģehirlerdeki SML‟lerden mezun olan ATT‟lere bu programlara geçiĢte öncelik tanınmıĢ iken diğer Ģehirlerde yüksek diploma puanı alarak mezun olan ATT‟lere ise aynı öncelik hakkı tanınmayarak adaletsiz bir durumun ortaya çıkması söz konusu olmuĢtur. Bu durum bir çok ATT‟nin yüksek öğrenim haklarının ellerinden alınarak mağdur olmasına sebep olmuĢtur. Nitekim ilk sınavsız geçiĢ hakkında yüksek öğrenime geçemeyen ATT‟lerin, yeni mezunlara öncelik verilmesinden dolayı yüksek öğrenime geçiĢte ikinci veya üçüncü baĢvurularında Ģansları oldukça düĢük olmaktadır. Bu olumsuzluklara ek olarak, SML‟lerin MEB‟e bağlı olmasından dolayı yeni bir düzenleme yapılmıĢ ve bu okullardaki herhangi bir programdan mezun olacaklara artık teknisyen unvanının verilmesinin önü kesilmiĢ olacaktır. Ülke genelinde 179 SML‟de Acil Tıp Teknisyenliği programı eğitim ve öğretime devam etmekte iken, bu mesleği yakından ilgilendiren bu olumsuz geliĢmeler neticesinde, Ģuan itibari ile ülke genelinde ATT programlarının bulunduğu SML sayısı 156‟ya düĢmüĢtür. Bu duruma ek olarak 2010 yılı itibari ile ülke genelindeki ATT sayısı 45.000 civarına ulaĢmıĢtır. Bu rakam ülke ihtiyacını fazlaca aĢmakta ve bir çok ATT, ya iĢsiz ya da özel sektörde zor Ģartlar altında çalıĢmaktadır.

Genel anlamda bu sıkıntılar ele alındığında;

Ülke genelindeki SML‟lerdeki ATT programlarının sayısı ihtiyaç doğrultusunda azaltılması,

ATT Programlarındaki kontenjanların azaltılması (Ġdeali program baĢına 20 kontenjan),

ATT Programlarının, il içerisinde merkez konumundaki SML‟lerde bulundurulması,

ATT Programlarının aynı il içerisinde birden fazla SML‟de açılmaması,

ATT Programlarından mezun olanlara, mesleğin devamlılığı adına farklı bir formül bulunana kadar teknisyen unvanı verilmeye devam edilmesi,

ATT‟lerin, adaletli bir sistem ile yüksek öğrenim haklarının yeniden sağlanması,

Sınavsız geçiĢ sistemi ve METEB uygulamasından vazgeçilmesi, ATT‟lerin eğitim ve pratiklerini yapabilecekleri fiziksel Ģartların sağlanması,

ATT‟lere uygun ve yeterli staj imkanlarının sağlanması, çekirdekten yetiĢme acil tıp çalıĢanlarının temin edilmesinde önem taĢımaktadır. Bir nevi sigorta konumundaki bu olumlu uygulamaların gerçekleĢtirilmemesi ve mevcut olan olumsuz faktörlerin giderilememesi, ATT mesleğinin varlığını tehlikeye sokmaktadır. Bu konuda Milli Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve YÖK‟ün dengeli ve titiz bir politika izlemesi, bu mesleğin varlığını devam ettirmesi ve toplum sağlığı açısından öneminin büyük olduğu görülmektedir.

2.3.5.2.3. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde Paramedik ve Acil Tıp Teknisyenlerinin Konumları ve ÇalıĢma Prensipleri

2002 yılından günümüze dek devlet sektörüne atamaları devam eden Paramedik ve ATT‟ler, alanları doğrultusunda 112 ASH ve hastane acil servislerinde görevlerini sürdürmektedirler. Ülkemizdeki tarihçeleri daha çok yeni olması ve eğitim dönemlerindeki bir çok sıkıntılara rağmen Paramedik ve ATT‟ler, görev

yaptıkları kurum ve kuruluĢlarında temel yapı taĢı olmayı baĢarmıĢlardır. AĢağıdaki ġekil 6‟da ise Ġstanbul 112 teĢkilatındaki personel dağılımları içerisinde Paramedik ve ATT‟lerin oranları görülmektedir.

ġekil.6. Ġstanbul 112 TeĢkilatındaki Personel Dağılımı.

Kaynak: Ġstanbul Sağlık Müdürlüğü Ġnternet Sitesi. (2008). Ġstanbul Sağlık Ġstatistikleri içinde. (16.02.2010) tarihinde

http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/anasayfalinkler/pano.asp „den alındı.

Paramedik ve ATT‟ler, KKM ve istasyonlarda, 24 saat nöbet esasına göre çalıĢmaktadırlar. 05.07.2005 tarih ve 25866 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 5371 sayılı Kanun ile 1219 sayılı Kanun‟da değiĢiklik yapılarak Paramedik ve ATT‟lere acil durumlarda müdahale yetkisi verilmiĢtir (Kayser, 2008).

AĢağıdaki Tablo 15‟de ise Sakarya 112 teĢkilatında görev yapan meslek grupları ve sayıları gösterilmiĢtir.

Tablo.16. Sakarya Ġl Ambulans Servisinde Görev Yapan Personellerin Dağılımı. SAKARYA ĠL AMBULANS SERVĠSĠ PERSONEL DURUMU

MESLEK Hekim Paramedik ATT Sağlık

Memuru

HemĢire

SAYI 24 12 118 26 3

Kaynak: Sakarya Sağlık Müdürlüğü Ġnternet Sitesi. (2009). Ġstatistikler Bölümü içinde. (21.02.2010) tarihinde http://www.sakaryasm.gov.tr/swf/2009.swf „den alındı.

Paramedik ve ATT‟ler, acil yardım ve hasta nakil ambulanslarında sağlık personeli, komuta kontrol merkezlerinde çağrı karĢılama personeli olarak ve hastane acil servislerinde sağlık personeli olarak çalıĢırlar(ASHY, m.28).

(1) Ambulans servisinde, sağlık personeli, ancak adlarına düzenlenmiĢ personel çalıĢma belgesiyle çalıĢabilirler. 24 saat faaliyet gösteren ambulans servisinde çalıĢan sağlık personelinin nöbet aralarındaki süre en az 48 saat olmalıdır. Nöbet listeleri aylık hazırlanır ve mesul müdür tarafından onaylanarak saklanır.

(2) Ambulans ve acil bakım teknikerleri, hekim bulunmayan ambulans ve acil sağlık araçlarında hasta ve yaralılara uygulanan tıbbi iĢlemlerden, hasta ve yaralı kayıtlarının düzenli tutulmasından, yapılan iĢlemlerin ve tıbbi müdahalelerin hastanın/yaralının dosyasına iĢlenmesinden sorumludur (AHY, m.15/I-II).