Ambulans ÇeĢitleri

Ambulanslar ulaĢım Ģekline göre kara, hava ve deniz ambulansları olarak; kara ambulansları da kullanım amacına göre acil yardım ambulansı, hasta nakil ambulansı ve özel donanımlı ambulanslar olarak sınıflandırılır.

a) Kara ambulansları:

1) Acil yardım ambulansı: Her türlü acil durumda, olay yerinde ve ambulans içerisinde hasta ve yaralılara gerekli acil tıbbi müdahaleyi yapabilecek ekibe ve AHY‟de yer alan EK–1 ve EK–2‟ deki teknik ve tıbbi donanıma sahip kara aracıdır. Ambulans ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği(AHY) Ek-8‟de verilmiĢtir.

2) Hasta nakil ambulansı: Acil tıbbi müdahale gerektirmeyen hasta veya yaralıların nakli amacıyla kullanılan ve AHY‟deki EK–1 ve EK–2‟ de belirtilen teknik ve tıbbi donanıma sahip kara aracıdır.

3) Özel donanımlı ambulanslar: Hasta veya yaralıların yaĢ, fiziksel ve tıbbi durumları ile ambulansların görev yaptığı bölgenin coğrafi özelliğine göre özel olarak tasarlanmıĢ ve buna göre ekip ve ekipmanla donatılmıĢ araçlardır. Bu araçlardan yoğun bakım ambulansı AHY‟deki EK–1 ve EK–2‟ de yer alan teknik ve tıbbi donanıma sahip olmalıdır. Yeni doğan hastaların nakli amacıyla kullanılacak ambulanslar; acil yardım ambulansının tıbbi ve teknik donanımlarını sağlamak kaydı ile ventilatörlü transport kuvözü bulundurmak zorundadır. Bu ambulanslarda yetiĢkin hastalarda kullanılacak tıbbi donanım ve malzeme aranmaz. Özel donanımlı ambulanslar grubuna girecek arazi tipi ve özel donanımlı bir baĢka araç baĢvurusu halinde; bu Yönetmeliğin genel esasları çerçevesinde asgari nakil ambulansının tıbbi ve teknik donanımlarını sağlamak kaydı ile Genel Müdürlüğün uygun görüĢü alınarak, müdürlükçe uygunluk belgesi düzenlenir (AHY, m.5/a).

23.10.2003 Tarih ve 25268 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Bakanlar Kurulu Kararında, Sağlık Bakanlığına ait resmi ambulansların otoyol ve boğaz köprülerinden geçiĢlerinde, adı geçen bakanlık 08.01.2002 tarihli ve 4736 sayılı kanunun 1.maddesinin 1.fıkrası hükmünden muaftır, denilmekte ve bu hüküm ile Sağlık Bakanlığına bağlı resmi ambulansların otoyol ve boğaz köprülerinden ücretsiz geçmeleri sağlanarak zaman kaybetmeleri önlenmiĢtir.

Ülkemizde yıllara göre 112 istasyonlarının sayısındaki artıĢ ve 112 ASH ağının gittikçe yayılması ile paralel olarak ambulans sayılarında da hızlı bir artıĢ gerçekleĢmektedir. AĢağıdaki Tablo 9‟da ise Türkiye genelinde bulunan ambulans sayılarının yıllara göre artıĢı görülmektedir.

Tablo.9. Ülke Genelinde Yıllara Göre Ambulans Sayıları.

Yıllar 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Ambulans Sayısı

617 618 1033 1165 1470 2063

Kaynak: Kayser, B. (25.04.2008) „‟Ülkemizde Acil Sağlık Hizmetleri ve Acil Sağlık Hizmetleri Ġstasyon Tipleri‟‟sunumu. 4.Paramedik Sempozyumu, Ankara.

Yukarıdaki Tablo 9‟da yıllar ilerledikçe ülke genelindeki ambulans sayılarında hızlı bir artıĢın olduğu görülmektedir. Bu tabloya göre 2003-2004 yıllarının ambulans artıĢ hızının sıçramasındaki kırılma yılları olduğu anlaĢılmaktadır. Bu yıllardan itibaren ambulans artıĢ hızları daha yüksek gerçekleĢmiĢtir.

Resim.6. Ülkemizde Kullanılmakta olan Lastik Tekerlekli Kara Ambulansları.

Kaynak: Ambulans 112 Blogcu. (12.05.2008). Ambulans nedir? (10.02.2010)

http://ambulans112.blogcu.com/ambulans-nedir/3576255

Kaynak: TaĢımacılar. (b.t.). Fiat Ducato Ambulanslar Sağlık Bakanlığına Teslim Edildi. (10.02.2010). http://www.tasimacilar.com/haber.asp?wtc=haber&id=1134

Sağlık Bakanlığı, 112 Acil Sağlık Hizmetlerinin geliĢtirilmesi ve acil sağlık hizmetinin kalitesinin artırılması kapsamında, kara ambulanslarının ülke genelinde yaygınlaĢtırılması, ülkenin kıĢ Ģartlarının yoğun yaĢandığı bölgelerinde paletli ambulans uygulamasının baĢlatılması ve trafiğin yoğun olduğu Ģehirlerde vaka mahalline ulaĢımı ve zaman kaybetmeden etkili bir acil yardım müdahalesinin baĢlatılmasını sağlayan motorize ekiplerin kurulmasının ardından, Sağlık Bakanlığı, dört hasta taĢıma kapasitesi bulunan 5 adet kara ambulansı alımı ile 112 sisteminin geliĢimine farklı bir ivme kazandırmıĢtır. Bu ambulanslar çoklu yaralanma

durumlarında ve doğal afetlerde kullanılmak üzere ve aynı anda 4 hastayı taĢıyabilecek kapasitededir. Bu ambulanslar, normalde dört ambulansın yapabileceği iĢi, olay yerine sevk edilerek tek baĢına yapabilecektir.

Resim.7. Kar Paletli Kara Ambulansı.

Kaynak: Kaçkar Media Group. (28.11.2008). Ġkizdere‟ye Kar Ambulansı. (25.11.2009). httpwww.kackartv.com.trI=Haber&ID=17960

b) Hava ambulansları:

Hasta nakli veya acil tıbbi müdahale amaçlı kullanılmak üzere ulusal sivil havacılık yetkili biriminden çalıĢma ve uçuĢ izni almıĢ ve AHY‟deki EK–3‟ de belirtilen tıbbi donanıma sahip uçak ve helikopterlerdir.

Dünya da geliĢmiĢlik sembollerinden bir tanesi olan ambulans uçak ve helikopterleri uygulaması, insan hayatına verilen değerin bir göstergesidir. Bu ilke baz alınarak 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde uygulanan reform politikası ile bugün ülkemizde ambulans helikopter sayısı 17‟ye ulaĢmıĢtır. Ambulans helikopterler, ülke genelinde 17 ayrı acil sağlık bölgesi oluĢturularak bu bölgelere dağıtılmıĢlardır. Her ambulans helikopter belirlenen kendi bölgesine rahatlıkla müdahale edebilme yeteneğine sahiptir.

Resim.8. Ülkemizde Kullanılmakta Olan 112 Helikopter Ambulansları.

Kaynak: Ankara 112. (b.t.). Helikopter Ambulans Tanıtım Töreni. (10.02.2010).

http://www.ankara112.gov.trhelikopter-ambulans-tanitim-toreni.aspx

Kaynak: Çanakkale Sağlık Ġl Müdürlüğü. (b.t.). Helikopter Ambulans Çanakkalede Göreve BaĢladı. (03.10.2010). http://www.ckalesaglik.com/index.php?pid=95

Bu helikopterlerin konuĢlandığı Ģehirlerden bir tanesi de Antalya‟dır. Sağlık Bakanlığı tarafından Antalya'ya gönderilen ambulans helikopterin üzerindeki hava ile ĢiĢen botlar sayesinde, acil durumlarda suya acil iniĢ ve kalkıĢ yapabilmektedir.

Helikopter ambulanslarla, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) ve adalar da dahil olmak üzere bugüne kadar toplam 2.490 hasta taĢındı. Bunların 700`ünü kalp krizi ve rahatsızlığı, 513`ünü trafik kazası ve travma geçiren yaralılar oluĢtururken, kuvöz içinde 128 yeni doğan bebek ve 22‟de organ nakledildi (Bıyıklı, 2010).

Buna ek olarak Sağlık Bakanlığı, 112 Acil Sağlık Hizmetleri bünyesine biri jet, diğeri turbo probe modelli pervaneli olmak üzere iki adet ambulans uçak‟ı da eklemeye hazırlanmaktadır. Bu uçak ambulanslardan pervaneli olan turbo probe, ülke içi kısa mesafe uçuĢlarında ve hava alanı olmayan daha uygun alanlara iniĢ kolaylığı göz önüne alınarak kullanılması planlanmakta, jet uçak ambulans ise daha çok uzun mesafeli ülkeler arası uçuĢlarda ve kıtalar arası mesafelerde kullanılacaktır.

GerçekleĢtirilen ihale sonucu bu uçakların mart/ nisan 2010 tarihlerinde hizmete girmesi planlanmaktadır. Sağlık Bakanlığı MüsteĢarı Prof. Dr. Nihat Tosun, her ikisinin de Ankara Esenboğa Havalimanında konuĢlanacak ambulans uçakların, hem yurt içi hem de yurt dıĢından hasta, yaralı ve organ naklinde kullanılacağını bildirdi. Yakıt ikmali yapmadan 5 bin 500 kilometre gidebilen turbo jet tipi ambulans uçağın Orta Asya ve Avrupa`nın en batısına kadar uçabileceğini anlatan Tosun, 2 bin kilometre menzile sahip turbo probe tipi ambulans uçağın ise Türkiye sınırları içindeki her yere gidebileceğini söyledi. Tosun, „‟Bir vatandaĢımız yurt dıĢında yaralandığında ya da hastalandığında ambulans uçak gönderip ülkemize getirebileceğiz. Ambulans uçaklar ayrıca yurt içinde hasta ve organ taĢınmasında da kullanılacak‟‟ dedi (Bıyıklı, 2010).

Hava ambulanslarında çalıĢmak ayrı bir bilimsel eğitim, ayrı bir deneyim ve ayrı bir fiziki koĢullar ister. Bu nedenle hava ambulanslarında çalıĢabilmek için özel eğitime tabi tutulmalı ve sürekli uçucu sağlık personelinin yetiĢtirilmesi gerekir. Bu uçuĢ sorumlularının o hava ambulansının sürekli ve faal durumda olmasını sağlaması için her türlü katkı yapılmalıdır (Eryılmaz, 2007).

c) Deniz ambulansları:

Hasta nakli veya acil tıbbi müdahale amaçlı kullanılmak üzere Denizcilik MüsteĢarlığından çalıĢma izni almıĢ ve AHY‟deki EK–3‟ de belirtilen tıbbi donanıma sahip deniz araçlarıdır(AHY, m.5).

AĢağıdaki Tablo 10‟da, acil vakaların 112 ambulansları ile ne kadarının hangi hastanelere nakledildikleri yıllara göre görülmektedir.

Tablo.10. 112 Acil Vakalarının Nakledildiği Hastanelere ve Yıllara Göre Dağılımı. (Türkiye, 2002-2006)

Nakledilen Hastane

2002 2003 2004 2005 2006**

Sayı %* Sayı %* Sayı %* Sayı %* Sayı %* Sağlık Bakanlığı Hastaneleri 160.486 59,6 170.930 59,9 254.470 64,6 416.425 76,5 594.419 84,5 SSK Hast.** 66.758 24,78 72.783 25,5 81.896 20,8 39.222 7,2 0 0 Üniversite Hastaneleri 27.312 10,22 29.211 10,2 42.173 10,7 66.161 12,1 83.296 11,8 Diğer Kamu Hastaneleri 5.129 1,9 5.210 1,8 6.368 1,6 7.097 1,3 6.457 0,9 Özel Hastaneler 9.387 3,5 7.279 2,6 9.224 2,3 15.657 2,9 19.632 2,8 Toplam 269.072 100 285.413 100 394.131 100 544.562 100 703.804 100 *Kolon Yüzdesidir.

** SSK Hastaneleri 2005 yılında Sağlık Bakanlığı'na devredilmiĢtir.

Kaynak: Google Türkacil Grubu. (15.10.2007). Dosyalar Bölümü içinden. (16.02.2010) tarihinde http://groups.google.com.tr/group/turkacil/files „den alınmıĢtır.

Yukarıdaki Tablo 10‟a göre 112 ekipleri tarafından acil vakaların en fazla nakledildiği hastaneler, Sağlık Bakanlığı(SB) hastaneleri olmuĢtur. Yıllara göre SB hastanelerine nakledilen hasta oranlarında da artıĢ gözlenmiĢtir. Bu duruma 2005 yılında SSK hastanelerinin, Sağlık Bakanlığına devredilmesinin de etkisi bulunmaktadır.

Acil vakaların 112 ambulansları ile nakledildikleri hastanelerin ve nakil sayılarının bölgelere ve illere göre 2006 yılı dağılımlarını gösteren tablo Ek-6‟da bulunmaktadır. Bu tabloya göre genel hastane nakil oranları içerisinde acil vakaların, 112 ambulansları ile Sağlık Bakanlığı hastanelerine %92.7 oranı ile en fazla nakledildiği bölgenin Karadeniz bölgesi olduğu görülmüĢtür. 2006 Yılı içerisinde 163.392 hasta naklinin gerçekleĢtiğiMarmara bölgesi, genel olarak tüm hastanelere nakillerin en fazla gerçekleĢtiği bölge olmuĢtur.