Toplam 524 99,8
Öğrencilerin günlük ortalama internet kullanım süreleri 3,02 saattir. Araştırmaya katılan öğrencilerin sadece %5,1’i internete günlük 1 saatten az zaman ayırmaktadır. Lisans öğrencilerinin %28,8’i 1-3 saat arası, %34,5’i 3-5 saat, %23,8’i 5-10 saat arası, %5,5’i 10-15 saat arası ve %2,1’i ise 15 saat ve üzerinde internet kullanımına günlük vakit ayırmaktadır (Tablo 10). Araştırmaya katılan öğrenciler açısından ortalama olarak bağımlılık düzeyinde bir internet kullanım süresi söz konusu olmasa da öğrencilerin yarıdan fazlası (%58,3) 3-10 saat ve üçte biri (%31,4) günlük 10 saat ve daha fazla zamanlarını internette geçirmektedir. Bu oranlar internet kullanımının gündelik yaşamın önemli bir parçası haline geldiğini göstermektedir. Fiziksel uğraşlardan ziyade sanal uğraşların bu ölçüde rağbet görmesi sosyalleşme süreçleri açısından ayrıca önemlidir. Bu sonuçlar fiziksel ilişki ve etkileşim süreçlerine ayrılabilecek sürenin tamamının sanal ilişki ve etkileşim süreçlerine ayrıldığını tek başına göstermese de günümüzde özellikle gençler açısından net olan durum internetin yoğun kullanımının sosyalleşme açısından önemli sonuçlar üretiyor olmasıdır. İnternete günlük yaşamda oldukça fazla zaman ayrılmasına bağlı olarak internetin yapısal özelliklerine göre şekillenen bir sosyalleşme sürecinin altyapısı oluşturulmakta ve internette geçirilen süre içerinde kurulan sanal ilişki ve etkileşimler ölçüsünde bu sosyalleşme biçimi yaşanmaktadır.
Yapılan alan araştırması sonuçlarına göre günlük ortalama internet kullanım süresi ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişki bulunmaktadır (t=2,315 sd=522 p=,021). Araştırmaya katılan kadın öğrencilerin günlük ortalama internette geçirdikleri süre 3,12 saat iken bu süre erkek öğrencilerde 2,91 saattir. Bu sonuçlar kadın öğrencilerin erkek öğrencilere göre internet kullanımına günlük daha uzun süre ayırdıklarını göstermektedir (Ek-2 Tablo 9). Öğrencilerin
günlük ortalama internet kullanım süresi ile sınıfları (F=3,515 sd=3 p=,015), alanları (F=5,859 sd=3 p=,001) ve fakülteleri (F=2,948 sd=10 p=,001) arasında anlamlı bir ilişki bulunmaktadır.
Hazırlık ve 1. sınıftaki öğrencilerin günlük internet kullanım süresi ortalama olarak 2,89 saat; 2. sınıf öğrencilerinin 3,27 saat; 3. sınıf öğrencilerinin 2,95 saat ve 4. sınıf ve üzeri öğrencilerin ise 2,97 saattir. Sonuçlar 2. sınıfta okuyan öğrencilerin diğer sınıflardakilerden daha uzun süre internette zaman geçirdiklerini göstermektedir. Sadece Hazırlık ve 1. sınıf öğrencileri günlük internet kullanım süreleri açısından 2.sınıf öğrencileri ile anlamlı ölçüde farklılaşmaktadır (Ek-2 Tablo 10).
Günlük ortalama internete ayrılan zaman ile alan arasındaki farklılaşmaya bakıldığında sayısal alan öğrencilerinin 2,83 saatlerini; sözel alandakilerin 2,96 saatlerini; eşit ağırlık alanındakilerin 3,03 saatlerini ve özel yetenek alanındakilerin 3,39 saatlerini internette geçirdikleri görülmektedir. Sonuçlar alan bakımından özel yetenek alanındaki öğrencilerin günlük ortalama internete en çok, sayısal alandaki öğrencilerin ise günlük ortalama internete en az zaman ayıran öğrenci grubu olduklarını göstermektedir. Farklı alanlar günlük ortalama internet kullanımı açısından kendi içinde farklılaşmakla birlikte söz konusu farklılık anlamlı düzeyde sayısal alan açısından özel yetenek; sözel alan açısından özel yetenek ve özel yetenek alanı açısından da sayısal ve sözel alanlar arasında bulunmaktadır (Ek-2 Tablo 11).
Günlük ortalama internete ayrılan sürenin fakülteler açısından nasıl farklılaştığına bakıldığında ise internette en az zaman geçiren öğrencilerin 2,66 saat ile Tıp Fakültesi öğrencilerinin olduğu; en çok zaman geçirenlerin de 3,61 saat ile BESYO öğrencilerinin olduğu görülmektedir. Ayrıca BESYO, günlük ortalama internette geçirilen süre açısından İslami İlimler, Eğitim ve Tıp Fakülteleri ile anlamlı ölçüde farklılaşmaktadır (Ek-2 Tablo 12). Bu sonuçlar sınıflar açısından 2. sınıfta olanların, alan açısından özel yetenek alanında olanların ve fakülteler açısından da BESYO’da öğrenim gören öğrencilerin günlük ortalama internete daha fazla zaman ayırdıklarını göstermektedir.
İnternet gerçek dünyada var olan kültürel ortamın benzerini sanal olarak üretmektedir. Ayrıca kendine özgü standartlarla kendisinden önce de var olan kimlikler, gençlik algısı ve toplumsal cinsiyet ile ilgili belirli değerlerin üretilmesine ve bu değerlerin ekonomik olarak pazarlanmasına hizmet etmektedir. Değerler alanındaki bu üretimle birlikte internet, kendine özgü yapısı, dili ve içeriğiyle meydana getirdiği toplumsal cinsiyet, gençlik algısı ve kimlik formlarına bireyleri davet eden en önemli ‘‘küresel sistemin kültürel mecrası’’ haline gelmiştir (Güzel, 2006: 2, 10). İnternet kullanımının yaygınlaşması yerel ve küresel arasındaki sınırı
belirsiz hale getirerek iletişim ve etkileşime dair yeni imkânlar üretmiş ve sonuçta gündelik yaşamın sınırlarını değiştirmiştir. İnternet yeni sosyalleşme imkânları oluşturması kadar insanlar arasındaki ilişkileri ve toplumsallığı tehdit eden bazı özelliklere de sahiptir. Zira insanların sosyal yaşamda yakın çevreleriyle daha çok fiziksel yakınlığa bağlı olarak kurdukları güçlü bağlar uzun süreli ilişkileri meydana getiren altyapıyı oluşturmaktadır. İnternet, sosyal destek sağlayan güçlü sosyal bağların oluşumu ve devam ettirilmesinde fiziksel yakınlığın bir gereklilik olmaktan uzaklaşmasına neden olma potansiyeline sahiptir (Denizci, 2009: 48, 56). İnternetin gördüğü rağbetin önemli sebeplerinden birisi de genel olarak özgür bir ortam olduğu iddiasına dayanmaktadır. Bununla birlikte internetin sunduğu özgürlüğün sosyalleşme süreçlerine etkisi, internetin genel olarak özgür bir ortam olup olmadığından daha tartışmalı bir konudur.
Aslında internet ‘‘özgür zihinsel bir uzamı, bir özgürlük ve keşif uzamını simüle etmektedir.’’ Ortaya çıkan özgürlük değil, olmayan özgürlüğün var olduğuna duyulan inançtır. Karşıda fiziksel olarak bir kişinin ve gidilecek son bir yerin olmaması insanların internete bağımlı olmalarının temel nedenidir. ‘‘Sonu ve sonucu olmayan’’ bir sistemde meydana gelen bu dolaşım, uyuşturucuyla benzer bir bağımlılık meydana getirir. Uyuşturucu ile benzerliğinin sebebi de her ikisinin de ‘‘kapalı devre işleyen çılgın bir etkileşim’’ meydana getirmeleridir (Baudrillard, 2001: 132). İnternet kullanımına bağlı olarak özgürlük anlayışı ve beklentisi sınırların ortadan kalktığı içerikte bir talep olarak gençler açısından normalleşebilmektedir. Sosyal yaşamın gerçeklerine ve toplumsal normlarına uymayan bu beklenti sosyalleşme süreçlerinin deneyimlenmesi sürecini de niteliksel ve niceliksel olarak etkilemektedir. İnternetin ‘‘en sosyal yönü’’ sanal iletişim ve etkileşim süreçlerine en çok imkân tanıyan sosyal medya aracılığıyla gerçekleşmektedir. Bu nedenle örneklem grubunda yer alan öğrencilerin sosyal medya kullanım süreleri internet kullanım sürelerinden ayrı bir başlık altında ele alınacaktır.
Tablo 11: Günlük Ortalama Sosyal Medya Kullanım Süresi n % Ortalama Günlük Ortalama Sosyal Medya Kullanım Süresi 1 Saatten Az 74 14,1 2,62 saat Günde 1-3 Saat 195 37,1 Günde 3-5 Saat 150 28,6 Günde 5-10 Saat 76 14,5 Günde 10-15 Saat 21 4,0