Sırbistan Ülke Bilgileri

Sırbistan, eski Yugoslavya cumhuriyetlerinden, hem en geniş toprak büyüklüğüne ve hem de nüfus bakımından en kalabalık nüfusa sahip olan cumhuriyettir; ülke topraklarının üçte birinden daha fazlasını kapsıyordu ve ülke nüfusunun %40’ından fazlasını oluşturuyordu. Ayrıca Sırplar en dağınık olarak yaşayan ulustu. Yugoslavya’daki 8 milyon Sırbın %38’i Sırbistan dışında yaşıyordu.

Hırvatistan’da ve Bosna Hersek’te kayda değer Sırp azınlık vardı ve bu nedenle Sırplar, “ulusal sorun”un kilidini oluşturmaktaydılar.¹¹¹

1980’ler boyunca Kosova Sırpları, Sırbistan’ın Kosova ve Voyvodina Özerk bölgelerine 1974 Anayasasıyla çok fazla otonomi verilmiş olması ve bu yüzden de Sırbistan’ın kendi toprakları üzerinde bazı anayasal haklarını kullanamaması nedeniyle, protesto gösterileri düzenlemişlerdi. Sırbistan yönetimi, diğer cumhuriyetlerin kendi milliyetçiliklerini geliştirmeleri ve daha fazla bağımsızlık konusunda ısrar etmeleri nedeniyle hem iki özerk bölgeyi ve hem de tarihte ilk defa Hırvatistan ve Bosna Hersek’teki Sırplarla Sırbistan’daki Sırpların aynı devlet içerisinde bulunduğu Yugoslavya’yı kaybederek Yugoslavya içerisinde ve kendi topraklarındaki dağılma sürecinin kurbanı olmaktan korkuyordu ve tüm cumhuriyet toprakları üzerinde egemenliğini yeniden kazanmaya istekliydi.¹¹²

Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı 1918 yılında kurulmuş ve ismi 1929 yılında Yugoslavya olarak değiştirilmiştir. 1941’den 1945’e kadar Nazi Almanya’sına ve Yugoslavya yapısına direnen birçok grup aynı zamanda kendi içinde de savaşmıştır.

Tito tarafından yürütülen askeri ve politik hareket, Alman ve Hırvat ayrılıkçıların mağlup edilmesi ile başarıya ulaşmıştır. Komünist Tito’nun yeni hükümeti ve başarıları Warşova Paktı ve Batı arasına odaklı bir 45 yılın daha habercisi idi. 1989 yılında Slobodan Milosevic Sırp Cumhuriyetinin başkanı oldu ve ultra milliyetçilik anlayışı ile Yugoslavya’daki etnik çizgilerin kırılması konusundaki çağrılarına başladı. 1991 yılında Hırvatistan, Slovenya ve Makedonya bağımsızlık kararlarını açıklarken, Bosna Hersek’in bağımsızlık kararı da 1992 yılında alındı.

Yugoslavya’dan geriye kalan ülkelerden Sırbistan ve Karadağ’ın Federal Yugoslavya Cumhuriyet’ini oluşturması kararı Nisan 1992 yılında Milosevic’in liderliğinde alındı.¹¹³

Bu aşamada, Sırbistan, “Büyük Sırbistan” hayalini gerçekleştirmek maksadıyla komşu cumhuriyetlere çeşitli askeri güçler sevketti. Bu hareket,

111 Maurizio Michael Habib, Yugoslavia 2000:The FRY Economy One Year After the Kosova War, ESRC-Economy and Social Counsil, European Reserch Programme, Working Paper Series, No.23, 2001.

112 Nesrin Kenar, a.g.e., s.222-223.

113 CIA, Central Intelligence Agency, The World Fact Book-Serbia, www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook, 29.01.2008

Yugoslavya’nın UN’dan dışlanmasına sebep olsa da, Sırbistan bu başarısız girişime 1995 yılında Dayton Anlaşması imzalanana kadar devam etmiştir. Milosevic, Sırbistan üzerindeki kontrolünü devam ettirerek 1997 yılında Federal Yugoslavya Cumhuriyetinin başkanı oldu.1998 yılında Kosova’da yaşayan Arnavutlara Sırp güçlerince zor kullanıldı.¹¹⁴

Milosevic hükümetinin uluslararası yaptırımlara direnmesi, 1999 baharında Sırbistan’ın NATO tarafından bombalanmasına ve Haziran 1999’da Kosova’daki Sırp polis ve asker güçlerinin geri çektirilmesine sebep oldu. Bunun sonucunda etnik toplulukların huzur ve güvenliğinin sağlanması maksadıyla Kosova’da görev yapacak NATO’ya bağlı KFOR görevi başlamış oldu. Federal Yugoslavya Cumhuriyetinde Eylül 2000’de yapılan seçimler sonucunda Vojislav KOSTUNICA’nın Milosevic’in yerine yeni devlet başkanı olacağını belirledi.

Demokratik reformist partiler koalisyonu olarak bilinen DOS tarafından yapılan parlamento seçimleri ile birlikte alınan karar sonucunda Milosevic, Uluslararası Savaş Suçluları Mahkemesine teslim edilmek üzere tutuklandı. Milosevic, mahkemeler sonuçlanmadan Mart 2006 tarihinde hücresinde ölü bulundu.

Ekim 2000, Sırbistan tarihi açısından bir devrim niteliği taşımaktadır. Bu tarih, Sırp lider Slobodan Miloseviç’in yönetiminin sona ermesi açısından son derece önemlidir. 1987’den itibaren güç kazanmaya başlayan Miloseviç’i, tarih, 1990’lı yıllarda Sırbistan’ı savaşlara sürükleyen ve YSFC’nin dağılmasında büyük rol oynayan şahıs olarak hatırlayacaktır. Ekim 2000’den sonra Sırbistan, 50 yıllık komünizm ve 13 yıllık Miloseviç iktidarının ardından, farklı bir yönde ilerlemeye başlamıştır. Her şeyden önce Miloseviç’in yıllarca inşa ettiği iç baskı mekanizmaları yıkılmış, devlet sorunların çözümünde farklı yolları tercih etmiştir.¹¹⁵

2001 yılında UN’dan dışlanma kararı askıya alınarak birkez daha UN’a üye yapılarak, 2003 yılında Federal Yugoslavya Cumhuriyetinin adı, Sırbistan ve Karadağ olarak değiştirildi. Etnik Sırplar tarafından Kosova’da gerçekleştirilen geniş kapsamlı şiddet eylemleri, uluslararası örgütleri Kosova’nın gelecekteki durumunun ne olacağı konusunda bir karara varmak için 2006 yılında toplanmaya itti. Mayıs

114 CIA, Central Intelligence Agency, The World Fact Book-Serbia, a.g.e.

115 Erhan Türbedar, a.g.e, s.6.

2006 tarihinde Karadağ, yapılan halk oylaması neticesinde Sırbistan’dan ayrılma kararı alarak, 3 Haziran 2006’da bağımsızlığını ilan etti.¹¹⁶

Yerşekilleri Kuzeybatıda Voyvadina’yı saran verimli ovalar, Sumadya’daki alçak tepeler ve merkezde Doğu ve Batı Sırbistan’daki yüksek dağlarla çeşitlilik gösterir. Ülkenin orta kısmı sık ormanlarla kaplı dağlarla çevrilidir. Yugoslavya orman bakımından zengindir, ormanlar 28 850 km2 ile yüzölçümünün %28’ini oluşturmaktadır. Ülke 1395 km’si taşımacılığa elverişli toplam uzunlukları 3180 km olan pek çok nehre sahiptir. Avrupa’nın en önemli iç su yolu olan Tuna Nehri’nin 589 km’si ve Sava Nehri’nin tamamı (206 km) Sırbistan sınırları içerisindedir. Drina Nehri Sırbistan’ın Bosna Hersek Cumhuriyeti ile sınırını teşkil etmektedir. Toplam tarım arazisi 62 740 km2 ile ülke yüzölçümünün %61’ni işgal eder. İklim özellikleri yöreden yöreye büyük farklılıklar gösterir. Yugoslavya’nın Akdeniz’e çıkış yeri olan Karadağ Cumhuriyeti’nde Akdeniz iklimi görülürken, iç kısımlarda kısa baharlar, sıcak yazlar, uzun ve yağışlı sonbaharlar ve sert kışları ile kara iklimi hüküm sürer.

İklim koşulları hububat ve meyveler da dâhil olmak üzere yetiştirilen tüm ürünleri etkiler. 1991-1995 arası iç savaştan önce iç ve dış turizm için önemli bir tatil merkezi olan 100 km uzunluğundaki Adriyatik sahili Akdeniz’in en çekici yerlerindendir.¹¹⁷ Sırbistan ile ilgili genel bilgiler aşağıdaki tabloda görülmektedir.

Tablo-1.23. Sırbistan ile ilgili Genel Bilgiler Resmi Adı Sırbistan / Serbia

(Sırp Cumhuriyeti) Devlet Yapısı Cumhuriyet

Yüzölçümü 88,361 kilometrekare Başkent Belgrad / Belgrade

Önemli Şehirler Novi Sad, Niş, Kragujevac, Yeni Pazar, Leskovac, Semendire

Nüfusu 10,150,265 (Temmuz 2007)

Para Birimi Sırbistan Dinarı (RSD) Resmi Dili Sırpça

Etnik Grup Sırplar %82,9, Macarlar %3,9, Diğer %13,2

Doğal Kaynaklar Petrol, gaz, kömür, demir, nikel, altın, gümüş, magnezyum Kaynak: CIA, “The World Factbook”, https://www.cia.gov, 28.01.2008

116 CIA, Central Intelligence Agency, The World Fact Book-Serbia, a.g.e.

117 İGEME, İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, Sırbistan ve Karadağ Ülke Profili, İGEME, Ankara-2005, s.13.