özdüzenleme davranışları ile Deney 2 grubu öğretmen adaylarının özdüzenleme davranışları nasıldır?
Araştırmanın dördüncü alt problemine cevap aranırken Deney 1 grubundan seçilen 5 öğretmen adayına ve Deney 2 grubundan seçilen 5 öğretmen adayına uygulamalar esnasında sesli düşünme protokolü uygulanmıştır. Öğretmen adaylarının öğrenmeleri esnasında ses kaydı tutularak özdüzenleme davranışlarının derinlemesine incelenmesi amaçlanmıştır. Ses kaydından elde edilen verilerin betimsel analizinde “Özdüzenleme Davranışlarını Kodlama Yönergesi” kullanılarak kodlamalar yapılmıştır. Deney 1 ve Deney 2 grubundaki öğretmen adaylarının özdüzenleme davranışlarına ilişkin frekans ve yüzde dağılımları Tablo 4.31’de verilmiştir.
Tablo 4.31. Deney 1 ve Deney 2 Grubundaki Öğretmen Adaylarının Özdüzenleme
Davranışlarının Frekans ve Yüzde Dağılımları
Özdüzenleme Davranışı Deney 1 Grubu (n=5) Deney 2 Grubu (n=5)
f % f %
Planlama
Hedef Belirleme ve Planlama 6 85.7 1 14.3
İşleyen Bellekteki Hedeflerin Yeniden
İşleme Sokulması 31 81.6 7 18.4
Önceki Bilgilerin Aktif Hale
Getirilmesi 49 49.5 50 50.5
Kendini İzleme
Öğrenmenin Muhakemesi (olumlu) 43 78.2 12 21.8
Öğrenmenin Muhakemesi (olumsuz) 13 65 7 35
Bildiklerinin Farkındalığı (olumsuz) 4 57.1 3 42.9
Kendini Sorgulama 2 40 3 60
İçeriğin Değerlendirilmesi (olumlu) 9 75 3 25
İçeriğin Değerlendirilmesi (olumsuz) 3 42.9 4 57.1
İçeriğin Yeterliği Beklentisi (olumlu) 12 75 4 25
İçeriğin Yeterliği Beklentisi (olumsuz) 7 87.5 1 12.5
Hedeflere Yönelik Süreci İzleme 13 76.5 4 23.5
Kullanılan Stratejileri İzleme 8 88.9 1 11.1
Zamanı İzleme 21 72.4 8 27.6
Strateji Kullanımı
Video Kontrol 1 14.3 6 85.7
Bilgi Kaynaklarını Koordine Etme 4 100 0 0
Yeni Bir Bilgi Kaynağı Seçme 124 46.1 145 53.9
Çizim Yapma 4 80 1 20
Çıkarım Yapma 112 53.8 96 46.2
Ezberleme 2 40 3 60
Tekrar Etme 88 84 17 16
Notları Gözden Geçirme 48 87.3 7 12.7
Not Alma 219 72 85 28
Hedefe Yönelik Arama Yapma 65 86.7 10 13.3
Amaçsız Gezinme 5 4 122 96
Motivasyon
İlgi Durumu (olumlu) 12 22.2 42 77.8
PLANLAMA
Hedef Belirleme ve Planlama: Tablo 4.31’de görüldüğü gibi Deney 1 grubundaki
öğretmen adaylarının % 85.7 oranında öğrenmeye başlamadan önce öğrenme hedeflerine ilişkin planlama yaptıkları görülmektedir. Deney 1 grubundaki öğretmen adaylarından Seda öğrenmesinin başlangıcında kendisine verilen “dersin genel öğrenme hedeflerini içeren yazılı bir yönerge” ye bakarak “…öğrenmem gerekenler; bilimi tanımlama, bilimsel bilginin özelliklerini açıklama, hipotez, kanun ve teoriyi tanımlama ve bunlar arasındaki farkı açıklama, bilim insanının özelliklerini açıklama ve nasıl çalıştığını anlama. Bakıyorum 4 maddem var, sürem 100 dakika, her birine 25 dakika ayıracağım” diyerek öğrenme hedeflerini dile getirmiş ve öğrenme hedeflerine ilişkin genel bir planlama yapmıştır. Burcu (Deney 1 Grubu) ise yaptığı öğrenme hedeflerini ve planlamasını “…ilk öğrenmem gereken bilimi tanımlama, burada 10 alt başlık var. Bu alt başlıkları öğrenmek için 100 dakikam var. Her bir maddeyi öğrenmek için 10’ar dakika (hipermedyada) araştırma yapacağım.” şeklinde ifade etmiştir. Can (Deney 1 Grubu) öğrenmeye başlamadan önce yaptığı planı “Bilimi tanımlama ilk (öğrenme) hedefim gibi gözüküyor. Bilimi tanımlamaya yaklaşık toplam 100 dakikam olduğuna göre buna 10 dakika ayıracağım…” şeklinde açıklamıştır.
Tablo 4.31 incelendiğinde Deney 2 grubundaki öğretmen adaylarının %14.3 oranında öğrenmeye başlamadan önce öğrenme hedeflerine ilişkin planlama yaptığı görülmektedir. Sesli düşünme protokollerinden elde edilen verilerde bu gruptaki öğretmen adaylarının kendilerine öğrenmenin başlangıcında verilen “dersin genel öğrenme hedeflerini içeren yazılı yönerge”yi dikkate almadan öğrenmeye başladıkları tespit edilmiştir.
İşleyen Bellekteki Öğrenme Hedeflerinin Yeniden İşleme Sokulması: Tablo 4.30’da
Deney 1 grubu öğretmen adaylarının 31 kez (%81.6) işleyen bellekteki öğrenme hedeflerini yeniden ifade ettikleri görülmektedir. Deney 2 grubu öğretmen adayları ise 7 kez (18.4) işleyen bellekteki öğrenme hedeflerini yeniden işleme sokmuşlardır. Deney 1 grubu öğretmen adaylarından Ali “…bilimin ne olduğunu araştırmak için web sitesinde konu anlatımı bölümüne geçiyorum.” diyerek öğrenmeye (eyleme) geçmeden önce hedefini
tekrar dile getirmiştir. Can (Deney 1 Grubu) “diğer hedefimiz neydi? Bilimsel bilginin özelliklerini açıklama…” diyerek öğrenmesi esnasında bir kez daha öğrenme hedefini anımsamıştır. Deney 2 grubu öğretmen adaylarından Barış öğrenmesi esnasında öğrenme hedefini tekrar şu şekilde dile getirmiştir: “…bilimi nasıl tanımlayabiliriz? Şöyle diyebiliriz; Bilimi tanımlama…”
Bu bulgulardan hareketle Deney 1 grubundaki öğretmen adaylarının Deney 2 grubundaki öğretmen adaylarına göre öğrenmeleri esnasında dersin başında planlamış oldukları öğrenme hedeflerini daha fazla anımsadıklarını söyleyebiliriz.
Önceki Bilgilerin Aktif Hale Getirilmesi: Tablo 4.31 incelendiğinde hem Deney 1
grubunun hem de Deney 2 grubunun “konuyla ilişkili önceki bilgileri aktif hale getirme”de benzer davranışlar sergiledikleri görülmektedir ( Deney 1 Grubu: %49,5 ; Deney 2 Grubu: 50,5). Deney 1 grubu öğretmen adaylarından Burcu hipermedyada atom modellerini incelerken “… evet, daha öncede görmüştüm bu atom modellerini….” şeklinde bir ifade kullanarak hafızasında konuyla ilişkili önceki bilgilerini aktif hale getirmiştir. Bilimin öznel olma özelliği ile ilgili not alan Can (Deney 1 Grubu) notunu aldıktan sonra “bir olayı her bilim insanı farklı bakış açılarıyla yorumlayabilir yani bilim özneldir. Örneğin Galileo Dünya yuvarlaktır dönüyor dediğinde ona bir takım tepkiler gelmişti hatta öldürülmüştü…” diyerek konuyla ilgili kendi bilgilerini dile getirmiştir. Deney 2 grubu öğretmen adaylarından İsmail hipermedyada “Güncel haberlere bilimsel bir bakış” sayfasındaki “Su ve kir tutmayan yüzey kaplama maddesi” başlıklı güncel haberi okumaya başlarken “…bunu görünce benim aklıma nanoteknoloji geliyor.” ifadesini kullanarak konuyla ilgili ön kavramlarını aktif hale getirmiştir. Nil (Deney 2 Grubu) hipermedyada bir konuyla ilgili ön kavramlarını şu şekilde ifade etmiştir: “Biraz önceki konuda dini inançların etkisiyle ilgili bir yazı okumuştum onda aklıma gelen Galileo’nun mesela Hıristiyan bir aile olduğu ve Hıristiyan bir ailede yetiştiği için ayinlere gittiği ve o ayinler sırasında avizenin salınımından yola çıkarak sarkaç ile ilgili teori bulduğunu daha önce öğrenmiştim hatta nabzı baz alarak o formülü buluyordu.”
Yukarıda verilen örnek alıntılardan da anlaşıldığı üzere her iki grupta benzer şekilde önceki bilgilerini aktif hale getirmiştir. Halbuki Deney 1 grubu özdüzenleme eğitimi almış
ve öğrenmeleri süresince özdüzenleme becerilerini kullanmaya teşvik edilmişti. Elde edilen bu bulgu ilginç ve kayda değerdir.
KENDİNİ İZLEME
Öğrenmenin Muhakemesi (olumlu/olumsuz): Öğrenmenin muhakemesi, öğretmen
adaylarının hipermedyada okuduğu/dinlediği bir bölümü anlayıp anlamadığı hakkında yorum yapmasıdır. Tablo 4.31’e bakıldığında Deney 1 grubundaki öğretmen adaylarının Deney 2 grubundaki öğretmen adaylarına göre hem olumlu hem de olumsuz olarak öğrenmelerini daha fazla muhakeme ettikleri görülmektedir. Örneğin, Seda (Deney 1 Grubu) bilimsel bilginin geçici olma özelliğini tekrar ettikten sonra şu ifadeyi “…tamam bilimsel bilginin geçicilik özelliğini anladım.” kullanarak okuduğu konuyu anladığını belirtmiştir (öğrenmenin muhakemesi/olumlu). Deney 1 grubu öğretmen adaylarında Ezgi ise öğrendiklerinin muhakemesini (olumlu) şöyle ifade etmiştir: “Bilimsel bilginin özelliklerini öğrenmiş oldum. (…) Öğrenme hedeflerimi tekrar ederek öğrenmem gerekenleri öğrenmiş olduğumu düşünüyorum.”Ali (Deney 1 Grubu) ise hipermedyada bir metin okuduktan sonra “…şimdi buradan, okuduğum yerden bir şey anlamadım.” diyerek okuduğu metini anlamadığını belirtmiştir (öğrenmenin muhakemesi/olumsuz). Seda ise “ Bu öğrenme hedefimi öğrenebildim mi? Hmm… Emin değilim evet emin değilim, tekrar etmeliyim.” demiş ve konuyu anlamadığını ifade etmiştir (öğrenmenin muhakemesi/olumsuz). Deney 2 grubundaki öğretmen adaylarının öğrenmelerini nasıl muhakeme ettikleri ise şu şekildedir: Eda ( Deney 2 Grubu) kanun ve teori arasındaki farkı açıklayan bir metini okuduktan sonra “Şimdi daha iyi anladım, teori ve kanun arasındaki farkı daha önce anlayamamıştım, burası (okuduğu metin) daha iyi oldu.” ifadesini kullanarak konuyu anladığını dile getirmiştir (öğrenmenin muhakemesi/olumlu). Kerem ise bir metini okuduktan sonra “… neydi bunlar ya bir şey anlamadım.” diyerek okuduğunu anlamadığını belirtmiştir (öğrenmenin muhakemesi/olumsuz).
Özdüzenlemenin en önemli basamaklarından biri olan öğrenmenin muhakemesine ilişkin yukarıdaki alıntılardan da anlaşıldığı üzere Deney 1 grubu daha fazla öğrenmelerini
muhakeme etmişlerdir. Bu öğrencinin konuyu anlayıp anlamadığını göstermesi bakımından ve öğrencinin bunun farkında olması açısından çok önemlidir.
Bildiklerinin Farkındalığı (olumlu/olumsuz): Bildiklerinin farkındalığı, öğrencinin
konuyla ilgili geçmişte bir şeyler okuduğunun/öğrendiğinin ve o konuyla ilgili bazı bilgilere sahip olduğunun farkında olması ve bunu ifade etmesidir.
Tablo 4.31’e göre Deney 2 grubundaki öğretmen adaylarının bildiklerinin farkındalığı (olumlu) oranı (%69.6) Deney 1 grubu öğretmen adaylarına göre (%30.4) daha fazladır. Bildiklerinin farkındalığını (olumsuz) ise Deney 1 grubu dört kez dile getirirken, Deney 2 grubu üç kez dile getirmiştir.
Deney 1 grubundan Can hipermedyadan kanun ve teori arasındaki farkı öğrendikten sonra şöyle bir ifade kullanmıştır: “… bu zamana kadar öğrendiğimiz şeylerden çok farklı şeyler söylüyor.” Burada Can konuyla ilgili geçmişte bir şeyler öğrendiğini (bildiğini) belirtmiştir (Bildiklerinin farkındalığı/olumlu). Ezgi ise “Şimdiye kadar ben de bunun cevabını tam olarak, net olarak bilmiyordum ama şimdi biraz daha netleşti aklımda” ifadesini kullanarak konuyu daha önce bilmediğini ancak şu an öğrendiğini belirtmiştir (Bildiklerinin farkındalığı/olumsuz). Burcu ise hipermedyada bir konu başlığına bakarak “Bu konuda eksiğim var, buna çalışmam gerek” diyerek o konuyla ilgili geçmişte çok fazla bir şey öğrenmediğini dile getirmiştir (Bildiklerinin farkındalığı/olumsuz). Deney 2 grubu öğretmen adaylarından Nil bilimsel yöntem ile ilgili bir metini okurken şu ifadeyi kullanmıştır: “…evet bizde yaklaşık ortaokuldan beri aynı şeyleri gördük.” Nil burada bu konuyla ilgili ortaokuldan beri benzer türde şeyleri öğrendiğini (bildiğini) belirtmiştir (Bildiklerinin farkındalığı/olumlu). Örneğin İsmail hipermedyada bir konuyu öğrenirken daha önce hipermedyadan öğrendiği bir konuyu anımsayarak “Teori açıklayıcı, kanun tanımlayıcı demiştik az önce…” diyerek bildiklerinin farkında olduğunu belirtmiştir.
Öğrencilerin bildiklerinin farkında olması da öğrenme sürecinde öğrenci başarısını önemli ölçüde etkileyen faktörlerden biridir.
Kendini Sorgulama: Kendini sorgulama öğrencinin öğrenmesiyle ilgili bir boşluğun
oluştuğunun farkına varması ve öğrenmesiyle ilgili kendi kendine sorular sormasıdır.
Kendini sorgulama özdüzenleme davranışına ilişkin Deney 1 ve Deney 2 grubunun benzer davranışlar sergilediği görülmektedir. Deney 1 grubu 2 kez kendini sorgulama yaparken, Deney 2 grubu 3 kez kendini sorgulama yapmıştır.
Deney 1 grubundan Seda bilimsel bilginin öznelliği ile ilgili konuyu okuduktan sonra şu ifadeyi kullanmıştır: “Ne oluyordu öznellikte?”. Böylece Seda bu konuyu öğrenirken öğrenmesinde bir boşluğun oluştuğunu fark ederek konuyla ilgili kendine soru sormuştur (kendini sorgulama). Deney 2 grubundan Barış öğrenimi esnasında “Bu soruyu tam olarak cevapladık mı yaa?” diyerek öğrenmesinde bir boşluğun olduğunu fark etmiş ve kendini sorgulamıştır. Kerem (Deney 2 grubu) ise okuduğu metinde bilimin doğası kavramını görünce kendine şu soruyu yöneltmiştir: “bilimin doğası neydi?... ona bir daha bir bakayım” Kerem öğrenimi esnasında bilimin doğasını tam öğrenmediğini fark edip kendini ve öğrenmesini sorgulamıştır.
İçeriğin Değerlendirilmesi (olumlu/olumsuz): İçeriğin değerlendirilmesi, öğrencinin
“hipermedyadaki öğrenimi esnasında yararlandığı” metinin, videonun, animasyonun ya da şeklin öğrenmek istediği konuyla ilişkili olup olmadığını belirtmesidir.
Deney 1 grubu içeriği olumlu olarak %75 oranında değerlendirirken Deney 2 grubu %25 oranında içeriği değerlendirme yapmışlardır ( İçeriğin değerlendirilmesi / olumlu).
İçeriğin değerlendirilmesi (olumsuz) özdüzenleme davranışına ilişkin her iki grubunda benzer davranışlar sergilediği görülmektedir. Deney 1 grubu öğretmen adayları %42.9 oranında, Deney 2 grubu öğretmen adayları ise %57.1 oranında yararlanmayı düşündükleri içeriğin öğrenme hedefleri ile ilişkili olmadığını belirtmişlerdir ( İçeriğin değerlendirilmesi / olumsuz).
Burcu bilimsel bilginin değişebilir özelliğine ilişkin bir yazıyı okuduğunu ifade ederek : “Şimdi buradaki yazıyı okuyorum (…) evet aynı şeyler yazıyor tahmin ettiğim şeyler…” diyerek okuduğu metinin öğrenmek istediği konuyla ilişkili olduğunu belirtmiştir (içeriğin değerlendirilmesi/olumlu). Seda ise hipermedyada bir metini okurken okumasını yarıda kesmiş ve “…tamam burada aradıklarımın hepsi var.” ifadesini kullanarak okuduğu metinin öğrenme hedefleriyle uyumlu olduğunu söylemiştir (içeriğin değerlendirilmesi/olumlu). Ali “…burada bilimin tanımını bulmak için bilimin doğası nedir linklini tıklıyorum” der ve açılan linkteki metini okumaya başlar. Daha sonra şu ifadeyi kullanır ”…burada bilimi tanımlamak için yeterli bir bilgiye ulaşamadım şu anda” Ali okuduğu metinin öğrenmek istediği konuyla ilişkili olmadığını belirtmiştir (içeriğin değerlendirilmesi/olumsuz).
Deney 2 grubunun içeriğin değerlendirilmesine ilişkin ifadeleri ise şu şekildedir:
Kerem hipermedyada bilimin doğası ile ilgili yanlış kavramaları okurken “burada daha çok yanlış bilinen şeylerden bahsetmiş, aradığım buydu…” demiş okuduklarının öğrenme hedefleriyle ilişkili olduğunu söylemiştir (içeriğin değerlendirilmesi/olumlu). Diğer taraftan Kerem bilimde yaratıcılığa ilişkin bir konuyu okurken “…hayal gücü ve yaratıcılığın büyük etkisi varmış ama burada sebebi tam olarak açıklanmamış gibi geldi bana.” diyerek okuduğu cümlenin öğrenmek istediği konuyu tam olarak açıklamadığını belirtmiştir (içeriğin değerlendirilmesi/olumsuz).
İçeriğin Yeterliği Beklentisi (olumlu/olumsuz) : İçeriğin yeterliği beklentisi, öğrencinin
“hipermedyada yararlanmayı düşündüğü” metin, video, animasyon ya da şeklin öğrenmek istediği konuyu yeterince açıklayıp açıklamadığı hakkında değerlendirme yapmasıdır.
İçeriğin yeterliği beklentisine ilişkin Deney 1 ve Deney 2 grubu öğretmen adaylarının benzer davranışlar sergilemedikleri görülmektedir. Tablo 4.31’e göre, Deney 1 grubu, içeriğin öğrenmek istedikleri konuyla ilişkili olduğunu %75 oranında belirtirken, Deney 2 grubu %25 oranında bunu ifade etmiştir ( içeriğin yeterliği beklentisi/ olumlu).
Deney 1 grubu öğretmen adayları içeriğin yeterli olmadığını %87.5 oranında ifade ederken, Deney 2 grubu %12.5 oranında içeriğin yeterli olmadığını ifade etmişlerdir (içeriğin yeterliği beklentisi/ olumsuz).
Deney 1 grubundan Can öğrenmek istediği konuyu bulunca şu ifadeyi kullanmıştır: “Bu konu aradığım şeyle (öğrenme hedefi) alakalı” (İçeriğin yeterliği beklentisi/ olumlu). Diğer taraftan Ali (Deney 1 grubu) ise bilimin tanımını öğrenmek isterken bilimin tanımının tıkladığı linkte olmadığını şu şekilde belirtmiştir: “Bakıyorum şimdi… burada da bilimsel bilginin özellikleri var. Konu anlatımı bölümüne geri dönüyorum. “(İçeriğin yeterliği beklentisi/ olumsuz).
Deney 2 grubundan Barış öğrenmenin başlangıcında kendisine verilen öğrenme hedeflerine göz atmış ve “Bilimsel bilginin sosyal ve kültürel yapısı” diyerek bu öğrenme hedefi için tıklamış olduğu linkteki bilgiye ilişkin şu ifadeyi kullanmıştır: “Hıhh… Bilim ve kültür etkileşim halindedir demiş burada.” Barış burada yararlanmayı düşündüğü metinin öğrenme hedefiyle ilişkili olduğunu belirtmiştir (İçeriğin yeterliği beklentisi/ olumlu).
Hedeflere Yönelik Süreci İzleme: Hedeflere yönelik süreci (ilerlemeyi) izleme, öğrencinin
öğrenimi esnasında önceden belirlemiş olduğu öğrenme hedeflerine ulaşıp ulaşmadığı hakkında yorumlar yapmasıdır.
Tablo 4.31’e göre Deney 1 grubu öğretmen adayları %76.5 kez hedeflerine ulaşıp ulaşamadıklarını değerlendirirken, bu oran Deney 2 grubunda % 23.5 ‘dir. Deney 1 grubu öğretmen adayları hedeflerine yönelik ilerlemeyi şu şekilde ifade etmişlerdir: Seda “…şimdi ben ne kadar şey öğrendim? Bilimi tanımladım, tamam. Bilimsel bilginin değişebilir doğası tamam, onu da tanımladım. Deneye dayalı olması, bunu anladım. Hayal gücü ve yaratıcılık, bunu da anladım.”diyerek öğrenme hedeflerini gözden geçirmiş ve öğrenme sürecinde bu hedeflere ne derece ulaştığını belirtmiştir. Deney 2 grubundan Eda ise hedeflerine yönelik öğrenme sürecini şu şekilde izlemiştir: “Öğrenmemiz gereken ne vardı? (öğrenci, elindeki öğrenme hedeflerinin yazılı olduğu kağıda bakar)…evet bilimimi
tanımladım. Bilimsel bilginin özelliklerini açıkladık. Evet… hipotez teori ve kanunu tanımladık, bunlar arasındaki farka baktık. Bilim insanının özelliklerini açıkladık.”
Bu alıntılardan da anlaşıldığı gibi Deney 1 grubu öğrenme sürecinde oldukça fazla hedeflere yönelik süreçlerini izlemişlerdir. Bu durum öğrencilerin öğrenme sürecinden sonra başarılarını olumlu yönde etkileyen çok önemli bir faktördür.
Kullanılan Stratejileri İzleme: Öğrencinin, hipermedyadan konuyu öğrenirken kullandığı
öğrenme stratejileri hakkında yorumlar yapmasıdır.
Tablo 4.31’e göre Deney 1 grubu öğretmen adayları %88.9 oranında öğrenmeleri esnalarında kullandıkları stratejiler hakkında değerlendirme yaparken, Deney 2 grubu öğretmen adayları %11.1 oranında öğrenme stratejilerine ilişkin değerlendirme yapmışlardır. Deney 1 grubu öğrencilerden Ali “…konuyla ilgili özet çıkardım, bu şekilde konuyu öğrendiğimi düşünüyorum.” diyerek öğrenirken kullandığı strateji hakkında yorum yapmıştır. Seda (Deney 1 grubu) ise öğrenmesi esnasında kullandığı stratejileri şu şekilde izlemiştir: “Özet çıkardım, not alıyorum bir taraftan, tekrar ediyorum…(konuları) anlıyorum.”
Deney 2 grubundan Barış “Hipotez için aslında fazla açılmadan buradaki bilgileri kullanarak biraz da yorum katarak hipotezin tanımını ben oluştursam nasıl olur?” şeklinde bir ifade kullanarak öğrenmesi esnasında kullanmayı planladığı öğrenme stratejisi hakkında yorumda bulunmuştur.
Yukarıdaki bulgular hem Deney 1 hem de Deney 2 grubundaki öğrencilerin öğrenmeleri esnasında hangi stratejileri kullandıklarını pek fazla dile getirmediklerini göstermektedir. Çünkü öğrenme esnasında öğrenci çoğu kez kullandığı stratejiyi dile getirmeyi gerek duymamakta yada bunu dile getirmeyi unutmaktadır.
Zamanı İzleme: Öğrencinin, öğrenmesi için kalan süreyi ifade etmesidir, diğer bir deyişle
Zamanı izleme özdüzenleme davranışında Deney 1 ve Deney 2 grubu öğretmen adayları arasında büyük fark görülmektedir. Tablo 4.31’deki veriler incelendiğinde Deney 1 grubunun öğrenmeleri esnasında 21 kez zamanı kontrol ettikleri , Deney 2 grubunun ise 8 kez zamanı kontrol ettikleri saptanmıştır. Örneğin, Deney 1 grubundan Seda “…bu arada sürem ne kadar oldu? 47 dakika” diyerek zamanı kontrol etmiştir. Aynı şekilde Deney 1 grubundan Can ise zamanı şu şekilde izlemiştir: “…zamanı iyi ayarladık, (konuyu öğrenmek) yaklaşık 45 dakika kadar süremi aldı, daha süremin çok çok öncesinden kazanımlarıma ulaştım.” Ali hipermedyadaki öğrenmesi esnasında “Süreyi kontrol ediyorum şu anda” diyerek zamanı kontrol ettiğini ifade etmiştir.
Deney 2 grubundan Barış “…ama önce zamanımıza bakalım, 45 dakika olmuş.” ifadesini kullanarak öğrenmesi esnasında süreyi kontrol etmiştir. Kerem (Deney 2 grubu) ise “Kaç dakikam kaldı?... Off!! 29 dakika olmuş ve ben daha hiçbir şey yapmadım.” diyerek öğrenmesi için harcadığı zamanı kontrol etmiştir.
Yukarıdaki bulgulara bakıldığında belki de başarıyı anlamlı olarak en çok yordayan faktörün zamanı izleme olduğu görülmektedir. Deney 1 grubu öğrencileri de Deney 2 grubuna göre öğrenmeleri süresince zamanı fazlasıyla kontrol ederek öğrenmelerini ona göre planlamışlardır.
STRATEJİ KULLANIMI
Video Kontrol: Öğrencinin öğrenimi esnasında hipermedyadaki yararlandığı animasyonu
tekrar oynatması, videoyu durdurması, başlatması veya geri sarmasıdır.
Tablo 4.31’e göre, Deney 2 grubu öğretmen adaylarının Deney 1 grubu öğretmen adaylarına göre öğrenimleri esnasında daha fazla video, animasyon kullandıkları görülmektedir. Çünkü Deney 1 grubu %14.3 oranında video veya animasyondan yararlandığına ilişkin ifadeler kullanırken, Deney 2 grubunda bu oran %85.7’dir. Bu bulgular Deney 2 grubunun Deney 1 grubuna göre öğrenmesi esnasında daha fazla videoları kullandığını göstermektedir. Örneğin Deney 2 grubundan Eda “Videolara bakalım, videolarda ne varmış?” diyerek öğrenmesi esnasında videolardan yaralandığını
belirtmiştir. Kerem ise “Bilimin doğası ile ilgili video… Açıyorum, şu an açıldı… Videoyu izliyoruz.” ifadesini kullanmıştır.
Bilgi Kaynaklarını Koordine Etme: Öğrencinin kullandığı bilgi kaynakları arasında
uyum, düzen ve bağlantı kurmasıdır. Örneğin, öğrencinin çıkardığı notlar ve çizimler arasında ilişki kurmasıdır.
Tablo 4.31’e göre, Deney 2 grubunun bilgi kaynaklarını hiç koordine etmediği görülürken, Deney 1 grubunun 4 kez bu davranışı sergiledikleri görülmektedir. Örneğin, Deney 1 grubundan Seda hipermedyada görmüş olduğu bir şekli “Bu şekli notlarımızın yanına çizelim.” diyerek bilgi kaynaklarını koordine etmiştir.
Yeni Bir Bilgi Kaynağı Seçme: Öğrencinin yeni bir bilgi kaynağı (video, metin,
animasyon, resim vb.) seçmesidir. Deney 2 grubu 145 kez hipermedyada bir bilgi kaynağından diğerine geçiş yaptıklarını, Deney 1 grubu ise 124 kez yeni bir bilgi kaynağı seçtiklerini ifade etmişlerdir. Bu durum Deney 2 grubu öğretmen adaylarının Deney 1 grubu öğretmen adaylarına göre hipermedyada daha fazla gezindiklerini göstermektedir.
Deney 2 grubundan İsmail “Şimdi başka bir linke tıklıyorum.” diyerek bir metinden başka bir metine geçiş yaptığını dile getirmiştir. Nil ise “Buradan geri gidiyorum.“ ifadesini kullanarak hipermedyada bulunduğu sayfadaki geri linkine tıklayarak farklı bir sayfaya geçiş yaptığını belirtmiştir. Kerem yeni bir bilgi kaynağı seçtiğini şu şekilde ifade etmiştir: “Şimdi etkinlikleri tıklıyorum.”
Deney 1 grubundan Ezgi “Bilim için ölen kadın” linkine tıklıyorum derken, Burcu hipermedyada bir metini okuduktan sonra “…devam ediyorum” diyerek yeni bir linke tıklamış, bulunduğu sayfadan farklı bir sayfadaki metine geçiş yapmıştır.
Çizim Yapma: Öğrencinin öğrenmesine yardımcı olması için konuyla ilgili şekil veya
grafik çizmesidir. Tablo 4.31’e göre, Deney 1 grubu öğretmen adayları 4 kez çizim yaparken Deney 2 grubu öğretmen adayları 1 kez çizim yapmışlardır. Bu her iki gruptaki öğretmen adaylarının öğrenmeleri esnalarında fazla çizim yapmadıklarını göstermektedir.
Deney 1 grubundan Seda hipermedyadaki bir şekle bakarak “Hım… bu şekli çizelim” diyerek çizim yaptığını belirtmiştir.
Çıkarım Yapma: Öğrencinin, hipermedya ortamında okuduklarına, gördüklerine veya
dinlediklerine dayalı olarak sonuçlar çıkarmasıdır. Tablo 4.31’e göre Deney grubu öğretmene adayları 112 kez çıkarım yaparken , Deney 2 grubu öğretmen adayları 96 kez çıkarım yapmışlardır. Örneğin, Deney 1 grubundan Burcu “Burada kavram haritası gibi bir