Örneklem ve Odak

Bu araştırmada öğretmen adaylarının bilimin doğası ile ilgili görüşleri ve kavramları özellikle de bilimin doğasını hipermedya aracılığıyla öğrenirlerken özdüzenlemenin etkililiği incelenmiştir. Dolayısıyla uygulama yapılacak öğretmen adaylarının daha öncesinde konu ile ilgili herhangi bir öğretim almamış olmasına dikkat edilmiştir. Benzer şekilde dersin içeriği ile de uyumlu olması açısından “Bilimin Tarihi ve Doğası” dersini alan öğretmen adayları ile uygulamalar yürütülmüştür. Bu nedenle, öğretmen adayları tamamen amaçlı örnekleme yöntemine göre “Bilimin Tarihi ve Doğası” dersini alıyor ve konu ile ilgili öğretim görmemiş olmalarına göre belirlenmiştir. Bunun yanında, öğretmen adaylarının özdüzenleme süreçlerini derinlemesine incelemek amacıyla her iki gruptaki öğretmen adaylarından maksimum çeşitlilik örneklemesi yoluyla farklı bilgi düzeyindeki 10 öğretmen adayı seçilmiştir.

3.7.4. Bağlamsal Kurgu

Bu araştırma, bir büyük şehir üniversitesinin Fen Bilgisi Öğretmenliği Anabilim Dalı’nda “Bilimin Tarihi ve Doğası” dersini alan iki şube üçüncü sınıf öğretmen adayları ile yürütülmüştür. İki şubedeki öğretmen adayları da bilimin doğası öğrenimlerini bireysel olarak bilgisayar başında web sitesini kullanarak gerçekleştirmişlerdir. Böylece öğretmen adayları bireysel öğrenme ile derse aktif olarak katılmışlardır. Sonuç olarak, araştırma çoğunlukla doğal bir bağlamsal kurgu içerisinde yürütülmüştür.

3.7.5. Zamansal Kurgu

Bu araştırmada veri toplama süreci ve analizlerin yapılması pilot çalışmalar dahil toplam 24 ay sürmüştür. Bu nedenle bu araştırma zamana yayılmış bir özellik göstermektedir.

Araştırmanın asıl uygulaması bir eğitim öğretim dönemindeki 6 haftalık bir süreyi kapsamaktadır. İlk hafta, Deney 1 ve Deney 2 grubundaki öğretmen adaylarına BDYG ve GÖSÖ ölçekleri ön test olarak uygulanmıştır. İkinci hafta, her iki gruba bir ders saati boyunca kavram haritası eğitimi verilmiştir. Ayrıca öğretmen adaylarına bilgisayarda kavram haritası çizme programı olan INSPIRATION tanıtılmış ve bu programın nasıl kullanıldığı örnek uygulamalarla öğretmen adaylarına öğretilmiştir. Daha sonra öğretmen adaylarından INSPIRATION programı aracılığıyla ön test olarak bilimin doğası ile ilgili kavram haritası oluşturmaları istenmiştir. Üçüncü hafta, araştırmacı tarafından her iki gruba Powerpoint sunumu şeklinde hipermedya eğitimi verilmiştir. Bu sunumda hipermedyanın ne olduğu, hangi öğelerden meydana geldiği ve nasıl kullanıldığı açıklanmıştır. Deney 1 grubuna Deney 2 grubundan farklı olarak hipermedya eğitiminden sonra özdüzenleme becerilerini geliştirmeye yönelik özdüzenleme eğitimi verilmiştir. Öğrenme sürecinde öğrenmelerini kontrol altına alabilmeleri için neler yapmaları gerektiği, hangi stratejileri nasıl kullanmaları gerektiği hakkından bilgi verilmiştir. Dördüncü hafta, her iki gruptaki öğretmen adayları bilgisayar laboratuarında hazırlanan hipermedyayı kullanarak (www.bilimindogasi.net) bilimin doğası öğrenimlerini bilgisayar başında bireysel olarak

gerçekleştirmişlerdir. Konuyu öğrenmeleri için kendilerine 100 dakika süre verilmiştir. Ayrıca öğrenmelerine başlamadan önce her iki gruba da bu derste kendilerinden ders sonunda konu ile ilgili hangi kazanımları öğrenmiş olmaları gerektiğini belirten yazılı “Öğrenme hedeflerine ilişkin genel bilgilendirme yönergesi” dağıtılmıştır. Bununla birlikte dördüncü hafta her iki gruptan odak olarak seçilen 5’er öğretmen adayının her birine öğrenmelerini bilgisayar başında bireysel olarak gerçekleştirirken sesli düşünme protokolü uygulanmıştır. Beşinci hafta, kavram haritası son test olarak her iki grubun öğretmen adaylarına uygulanmıştır. Altıncı hafta öğretmen adaylarına BDYG ve GÖSÖ ölçekleri son test olarak tekrar uygulanmıştır. Araştırmanın uygulama ve veri toplam süreci Tablo 3.8’de sunulmuştur.

Tablo 3.8. Araştırmanın Uygulama ve Veri Toplama Süreci

Hafta Tarih Deney Grubu 1 Deney Grubu 2

1 14/03/2012

Bilimin Doğasına Yönelik Görüşler Anketi (BDYG) / Ön-test

Güdülenme ve Öğrenme Stratejileri Ölçeği (GÖSÖ)/ Ön-test

Bilimin Doğasına Yönelik Görüşler Anketi (BDYG) / Ön-test

Güdülenme ve Öğrenme Stratejileri Ölçeği (GÖSÖ)/ Ön-test

2 21/03/2012

Kavram Haritası Eğitimi ve INSPIRATION

programının tanıtılması

Bilimin Doğası ile İlgili Kavram Haritası Oluşturma / Ön-test

Kavram Haritası Eğitimi INSPIRATION programının tanıtılması

Bilimin Doğası ile İlgili Kavram Haritası Oluşturma / Ön-test 3 28/03/2012 Hipermedya eğitimi (powerpoint sunumu) Özdüzenleme Eğitimi ve Örnek Uygulama Hipermedya eğitimi (powerpoint sunumu)

Öğrenme hedeflerine ilişkin genel bilgilendirme

yönergesi

Öğrenme hedeflerine ilişkin genel bilgilendirme

4 04/04/2012 Hipermedya bireysel öğrenme 100 dk

(www.bilimindogasi.net)

+

Özdüzenleme Davranışlarını Yönlendirici Yardım Kılavuzu

5 öğrenci sesli düşünme

Hipermedya bireysel öğrenme 100 dk

(www.bilimindogasi.net)

5 öğrenci sesli düşünme

5 11/04/2012

Bilimin Doğası ile İlgili Kavram Haritası Oluşturma Son-test

Bilimin Doğası ile İlgili Kavram Haritası Oluşturma / Son-test

6 18/04/2012

Bilimin Doğasına Yönelik Görüşler Anketi (BDYG) / Son-test

Güdülenme ve Öğrenme Stratejileri Ölçeği (GÖSÖ)/ Son-test

Bilimin Doğasına Yönelik Görüşler Anketi (BDYG) / Son-test

Güdülenme ve Öğrenme Stratejileri Ölçeği (GÖSÖ)/ Son-test

3.7.6. İncelemenin Derinliği

Bu araştırmada hipermedyada bireysel öğrenmenin öğretmen adaylarının bilimin doğası anlayışlarının gelişimine etkisini ve bu süreçte özdüzenlemenin nasıl bir rol oynadığını derinlemesine inceledim. Bu amaçla farklı veri toplama araçları (bkz. Bölüm 3.3) kullandım. Öğretmen adaylarının bilimin doğası ile ilgili kavramlarını ayrıntılı bir şekilde tespit etmek için kavram haritasından yararlandım. Öğrenme süreçlerindeki özdüzenleme durumlarını derinlemesine incelmek için sesli düşünme protokolünden faydalandım.

3.7.7. Veri Biçimi

Öğretmen adaylarından toplanan BDYG ve GÖSÖ anketlerinin verileri nicel verileri oluşturmaktadır. Kavram haritası ve sesli düşünme protokolü ise araştırmanın nitel verilerini oluşturmaktadır.

3.7.8. Verilerin Analizi

Bu araştırmada nitel ve nicel veriler ayrı ayrı toplanmış ve ayrı ayrı analiz edilmiştir. Analizler sonucu elde edilen bulgular literatür çerçevesinde yorumlanmıştır.