Özdüzenleme ile İlgili Yapılan Çalışmalar

Özdüzenleme ile ilgili yurtdışında yapılmış birçok çalışma bulunmasına rağmen ülkemizde özdüzenlemeye ilişkin çalışmalar son yıllarda önem kazanmaya başlamıştır.

Araştırmacılar özdüzenlemeyi daha çok öğrenci başarısı, güdülenme ve öğrenme stratejileri ile ilişkisini incelemişlerdir. Ancak son yıllarda özdüzenlemenin öğrenci başarısı üzerinde olumlu bir etkiye sahip olduğunun tespit edilmesi araştırmacıları bu konu üzerinde

çalışmaya teşvik etmiştir (Chularut & DeBacker, 2004; Graham, Harris & Mason 2005).

Wolters, Yu, Pintrich, (1996) yaptıkları çalışmada ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin öğrenme sürecinde kullandıkları özdüzenleme becerileri ile akademik başarıları arasındaki ilişkiyi incelemişlerdir. Bu amaçla MSLQ ölçeğini kullanmışlardır. Sonuç olarak özdüzenlemenin görev değeri, öz yeterlik, bilişsel ve özdüzenleyici stratejilerinin akademik başarının pozitif yordayıcısı olduğunu saptamışlardır.

Zimmerman, Bonner ve Kovach (1996) çalışmalarında kendileri bir özdüzenleyici öğrenme modeli geliştirerek bunu kesirler ve ondalık sayılar konusunda uygulamışlardır. Araştırma sonunda, deney grubunda yer alan öğrencilerin hem kesirler, ondalık sayılar ünitesindeki akademik başarılarının kontrol grubu öğrencilerine göre daha yüksek olduğu bulunmuştur.

Leblanc ve arkadaşları (2000) ilköğretim ikinci kademedeki yirmibeş öğrencinin özdüzenlemenin güdülenme, planlama ve kendini değerlendirme alt boyutlarını ne kadar kullandıklarını incelemişlerdir. Bu amaçla öğrencilere birtakım sorular sormuşlardır. Sordukları soruların cevaplarını nitel araştırma yöntemlerine göre analiz etmişlerdir. Araştırmanın sonunda öğrencilerin kendilerine verilen plana uyduklarını bağımsız olarak kendi başlarına ayrı bir plan geliştirmediklerini saptamışlardır. Ayrıca öğrencilerin özdüzenlemenin kendini izleme gibi alt basamaklarını uygulamada gönülsüz davrandıklarını belirlemişlerdir.

Üredi ve Üredi (2005) ilköğretim öğrencilerinin derste kullandıkları özdüzenleme stratejilerinin ve güdülenmelerinin matematik başarılarını nasıl etkilediğini araştırmışlardır. Bu amaçla çalışmalarında Motivated Strategies for Learning Questionnaire (MSLQ) ölçeği türkçeye uyarlayarak kullanmışlardır. Çalışmanın örneklem grubunu sekizinci sınıfta öğrenim gören 515 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmanın sonuçlarına göre özdüzenleme stratejileri ve güdülenmenin matematik başarısına ilişkin toplam varyansın %30 unu açaıkladığı görülmüştür. Ayrıca en güçlü yordayıcı değişkenin bilişsel strateji kullanımı olduğu saptanmıştır.

Ruban ve Reis (2006) özdüzenleme stratejilerini kullanma durumunu üniversitedeki başarılı ve başarısız öğrenciler açısından ele almışlardır. Bu amaçla Öğrenme Stratejileri ve

Çalışma Becerileri Anketi kullanmışlar buna ek olarak da açık uçlu sorular kullanmışlardır. Her iki gruptaki öğrencilerin çıkardıkları notları tekrar ettikleri ve ezberleme yaptıkları tespit edilmiştir. Bununla birlikte öğrenme sürecinde başarısız öğrencilerin daha üstünkörü öğrenme stratejileri kullanırken başarılı öğrencilerin daha detaylı ve gelişmiş stratejiler kullandıkları görülmüştür. Başarılı öğrencilerin öğrenmeleri esnasında daha çok not çıkarma, özetleme, kısaltma ve görsel ip ucu kullanma, ezberleme yaptıkları belirlenirken başarısız öğrencilerin hatırlatıcı kart hazırlama, materyali gözden geçirme, ezber yapma, özetleme yaptıkları görülmüştür.

Alcı ve Altun (2007) lise öğrencilerinin Matematik dersine yönelik özdüzenleme ve bilişüstü beceriler, cinsiyete, sınıf düzeyine ve alanlara göre farklılaşıp farklılaşmadığını araştırmışlardır. Çalışmanın örneklem grubunu Anadolu lisesine giden 314 öğrenci meydana getirmiştir. Araştırmada veri toplamak amacıyla “Öğrenmede Motive Edici Stratejiler” ölçeğinde yer alan “Özdüzenleme” ve“Bilişüstü” alt boyutları ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonuçları cinsiyete ve lise sınıf düzeyine göre öğrencilerin özdüzenleme ve bilişüstü becerilende anlamlı farklılıklar olduğunu buna karşın alanlara göre söz konusu becerilere ilişkin bir farklılık olmadığını ortaya koymuştur.

Israel (2007) çalışmasında ilk olarak özdüzenleme eğitiminin öğrencilerin özdüzenleme becerileri, fen bilgisi özyeterlilikleri ve fen başarısına etkisini incelemeyi ve ikinci olarak özdüzenleme, fen bilgisi özyeterliliği ve fen başarısı arasındaki ilişkileri ortaya koymayı amaçlamıştır. Bu amaçla çalışmasını alt sosyoekonomik düzeye sahip bir ilköğretim okulunun iki 6. sınıf şubesinde fen bilgisi derslerinde yürütmüştür. Deney grubunda (n=44) araştırmacı tarafından geliştirilen özdüzenleme eğitimi programı, kontrol grubunda (n=44) ise geleneksel öğretim yöntemleri uygulanmıştır. Araştırmanın verileri araştırmacı tarafından geliştirilen başarı testleri, özdüzenleme ölçeği, fen bilgisi özyeterlilik ölçeği, ile karne notları ve yansıtma defterleri ile toplanmıştır. Araştırma sonuçları özdüzenleme eğitiminin öğrencilerin başarı, hatırlama düzeyleri ve fen bilgisi özyeterliliği ile özdüzenlemenin bazı boyutlarında olumlu bir değişime yol açtığını göstermiştir. Betimsel araştırma verilerinin analizi sonucunda ise öğrencilerin özdüzenleme, fen bilgisi özyeterliliği düzeyleri ile fen bilgisi başarıları arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler olduğu saptanmıştır.

Haşlaman ve Aşkar (2007) özdüzenleyici öğrenme stratejileri ile başarı arasındaki ilişkiyi incelemişlerdir. Çalışmanın örneklem grubunu programlama dersi alan öğrenciler oluşturmuşlardır. Araştırma sonunda öğrencilerin değer verme, dışsal hedefe yönelme, hedef belirleme, tekrar etme, öz yeterlik algısı, çaba gösterme, başkalarıyla çalışma ve zaman yönetiminden oluşan özdüzenleyici öğrenme stratejilerinin, başarının %71’ini açıkladığı tespit edilmiştir.

Özbay (2008) yabancı dilde bilgilendirici yazma alanında özdüzenleme becerilerinin kullanımı ve başarı arasındaki ilişkiyi araştırmıştır. Çalışmasında nitel ve nicel araştırma yöntemlerini bir arada kullanmıştır. 12 katılımcı ile bireysel görüşmeler ve sesli düşünme uygulamaları gerçekleştirmiştir. 124 öğrenciye Yazma Stratejileri Ölçeği ve Motivasyon Stratejileri Ölçeği uygulayarak motivasyon ve bilişsel süreçlerin düzenlenmesinde kullanılan stratejiler ve başarı arasındaki ilişkileri belirlemeyi amaçlamıştır. Araştırma bulguları öz düzenlemenin alt boyutları arasında dinamik bir ilişkinin var olduğunu ve başarılı öğrencilerin özdüzenleyici öğrenmeyi kullandıklarını göstermiştir. Ayrıca başarılı öğrencilerin öğrenme sürecinde yüksek motivasyona sahip oldukları da tespit edilmiştir. Sonuç olarak özdüzenlemenin yabancı dilde bilgilendirici yazma alanında başarıyı olumlu yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

Kurt (2010) çalışmasında dört ilköğretim matematik öğretmen adayının uygulama okullarındaki öğretim uygulamalarına hazırlanırken geçirdikleri özdüzenleyici öğrenme süreçleri ve kullandıkları özdüzenleyici öğrenme süreçlerini incelemiştir. Veriler görüşme, gözlem ve öğretmen adaylarının dönem sonunda yazdıkları günlükler aracılığıyla toplanmıştır. Araştırma verileri Zimmerman ve Pintrich’in özdüzenleyici öğrenme modelleri temel alınarak analiz edilmiştir. Ders anlatımı öncesinden elde edilen veriler öğretmen adaylarının derse önceden düşünme basamağını yansıtan ders hazırlama süreciyle başladıklarını göstermiştir. Bu süreçte kaynak araştırma, kaynakları düzenleme, gerektiğinde yardım veya öneri için ilgili kişilere danışma, zihinsel planlama ve hedef belirleme gibi bilişsel özdüzenleyici öğrenme stratejilerin kullanıldığı saptanmıştır. Buna ek olarak, öz yeterlik, görev-değer algılamaları ve içsel ilgiler gibi güdüsel etkenler de belirlenmiştir.

Sağırlı ve Azapağası (2010), üniversite öğrencilerinin özdüzenleme becerilerini ne derece kullandıklarını araştırmışlardır. Araştırmada veri toplamak amacıyla bireysel ve odak grup görüşmeleri yapılmış ve bunlar betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Bu amaçla NVivo programı kullanılmıştır. Araştırma sonuçları; öğrencilerin özdüzenleme becerilerinden en çok biliş üstü öz-düzenlemeyi, zaman/çalışma çevresinin düzenlenmesini, tekrarlama, detaylandırma, arkadaştan öğrenme, örgütleme ve yardım arama, kritik düşünmeyi ve çaba düzenlemeyi kullandıklarını göstermiştir. Motivasyon olarak ise sınav kaygısı, öğrenme inanışlarının kontrolü, öz yeterlik, amaca odaklanma, hedef yönelimi ve görev değeri gibi alt boyutların kullanıldığı tespit edilmiştir.

Çiltaş (2011) eğitimde özdüzenleme öğretiminin önemini vurgulayan bir derleme çalışması yapmıştır. Çalışmasında literatürü tarayarak özdüzenleme öğretiminin tanımını yapmış, öğrencilere özdüzenleme becerilerini kazandırmaya yönelik uygulamalara ilişkin önerilerde bulunmuştur.

2.2.3.1.1. Hipermedya Aracılığıyla Öğrenmede Özdüzenlemenin Rolüne İlişkin