2. OTOMOTİV SEKTÖRÜ FİNANSMANI, SATIŞLARA ETKİLERİ VE TEORİK
2.3. OTOMOTİV SEKTÖRÜNDE TÜKETİCİ FİNANSMANI VE GELECEĞİ
Dünyada ve Türkiye’de otomotiv firmalarından bir kısmı müşterilerine motorlu taşıt kredisi vermek amacı ile finansman şirketi kurmuşlardır. Burada amaçlanan satışların kolaylaştırılması, satışların artırılması, karların artırılması ve sonuçta şirketlerin hisse senedi fiyatlarının yükseltilmesidir. Bunun dışında, finansman şirketi kurmak, otomotiv firmasını müşterisine yakınlaştırmakta ve onu kontrol etmesini sağlamaktadır. Bu noktada, şirketlerin bu finansman şirketleri ile kredi riskine ve iş riskine maruz kaldıkları da ifade edilmelidir.
Motorlu taşıt satın almak isteyenlere borç para verilmesinden otomotiv tüketici finansmanı doğmuştur. İhtiyaçları sınırsız olan bireyler bugünkü mali olanaklarının üzerinde mal tüketerek tatmine ulaşmak için gelecekteki gelirlerini bugünden kullanmak istemektedirler168.
Bankalarca sağlanan otomotiv kredilerine göre tüketici finansmanı şirketlerince sağlanan otomotiv kredileri bir kısım avantajlara sahiptir. Tek noktadan kredi, formaliteden uzak olmak, hızlı sonuç, rekabetçi faiz oranları, taşıt kredisinde uzman olmak ve internetten başvuru bunlardan bazılarıdır. Bu şirketler tek noktadan bayide hizmet vermektedirler. Esnektirler, sektörü yakından takip ederler ve müşteri odaklı ürünler sunarlar. Müşteriye güven sağlarlar. Bu şirketlerin fon kaynaklarının %10’u sermaye, %75’i banka kredisi, kalan %15’i ise varlığa dayalı menkul kıymettir169. Bu şirketler Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’na
raporlama yapmaktadırlar.
168 Zenoff, B.David, (1991). “Perspectives on Financial Services Marketing”. M.U., Business Academic
Papers, Vol.1.
169 Aksoy, O.N. (2008), “TÜFİDER Yönetim Kurulu Üyesi”, Otomotiv Sektöründe Tüketici Finansmanı ve
Geleceği Toplantısı, Uzman Görüşü, Şubat.
Tablo 2-2: Otomobil ve Hafif Ticari Araçlar Satın Alma Fonlama Bazında Dağılımı
33% 15% 2% 50%
40% 60%
Ticari Krediler Tüketici Kredileri
Tüketici Kredileri = Banka + Tüketici Finansman Şirketi Kredi = Ticari Krediler + Tüketici Kredileri Otomobil ve Hafif Ticari Araçlar
Nakit Operasyonel Kiralama
Finansal
Kiralama Kredi
Kaynak: Aksoy, O.N. (2008), “TÜFİDER Yönetim Kurulu Üyesi”, Otomotiv Sektöründe Tüketici Finansmanı ve Geleceği Toplantısı, Uzman Görüşü, Şubat. Yukarıda tablo 2-2’de otomobil ve hafif ticari araçlar satın alma fonlama bazında dağılımı tablosu sunulmuştur. Yakın gelecekte (daha verimli ve karlı olduğu için) operasyonel kiralamanın payının artması ve ticari kredilerin payının azalması öngörülmektedir. Operasyonel kiralamada ise kira konusu olan mal bir leasing anlaşması ile sözkonusu varlığın ekonomik ömrünü kapsamayan daha kısa bir süre için kiralanmaktadır. Burada sözleşme belirli bir süreyi kapsadığı halde önceden belirtilen süreler içinde ihbar yapılarak feshedilebilmektedir. Ayrıca operasyonel kiralama ile; sigorta, kasko, servis, bakım, yedek parça, onarım, donanım değiştirme, operatörlük, vergi ve donanımın türüne bağlı olarak daha pekçok hizmet türü beraber sunulmaktadır.
Finansal kiralama (leasing) ise bir kiralama türüdür, bir yatırım malının mülkiyeti leasing şirketinde kalarak belirli bir kira karşılığında kullanım hakkının kiracıya verilmesi ve yapılan sözleşmede belirlenen değer üzerinden sözleşme süresi sonunda mülkiyetin kiracıya geçmesini sağlayan çağdaş bir finansman yöntemidir. KOBİ’ler tarafından, daha verimli ve karlı olduğu için, etkin bir şekilde kullanılması beklenen operasyonel kiralama yatırımların canlanmasını, yan hizmet ağlarının
gelişmesini, yeni teknoloji girişinin hızlanmasını ve kaynak kullanımında esneklik ve verimliliğin artmasını sağlayacaktır170.
Aşağıda tablo 2-3’te ise ticari araçlar satın alma fonlama bazında dağılımı tablosu sunulmuştur. Yakın gelecekte nakitin payının %20’den %25’e çıkması, finansal kiralamanın %30’dan sıfıra inmesi ve kredilerin payının da %50’den %75’e çıkması öngörülmektedir. Finansal kiralamanın payı sıfıra inebilecektir, çünkü KDV değişikliği ile vergi oranı %18’e çıkarılmıştır. Operasyonel kiralamanın hiç pay almamasının sebebi 9235 numaralı Karayolu Taşıma Kanunu’nun buna izin vermiyor olmasıdır171.
Tablo 2-3: Ticari Araçlar Satın Alma Fonlama Bazında Dağılımı
20% 0% 30% 50% 100% 0% Ticari Araçlar Nakit Operasyonel Kiralama Finansal Kiralama Kredi
Ticari Krediler Tüketici Kredileri Kredi = Ticari Krediler
Kaynak: Aksoy, O.N. (2008), “TÜFİDER Yönetim Kurulu Üyesi”, Otomotiv Sektöründe Tüketici Finansmanı ve Geleceği Toplantısı, Uzman Görüşü, Şubat. Tüketici finansman şirketleri müşterilerine yakın bir gelecekte bir motorlu araçla ilgili tüm konuları kapsayan tam ve anahtar teslimi bir paket sunacaklardır. Şirketlerin bununla ilgili çalışmaları devam etmektedir. Klasik yaklaşımda müşteri araç satın almak için bayiye gider, ya peşin alır ya da tüketici kredisi ile aracını satın alırdı. Kullanılan tüketici kredisi aracın satış fiyatını kapsardı. Gelecekteki yaklaşım ise araç ile ilgili tüm konuları kredinin kapsaması şeklinde olacaktır. Şöyle ki, müşteriye finansman paketinde tam bir paket sunulacaktır. Bu paketin içinde aracın fiyatına; ilk dört yılda yapacağı servis bakımları ücreti, uzatılmış garanti bedeli, kasko bedeli,
170 Kobiefor, (2008). “Operasyonel Leasing”, Sayı.102, Mart, s.60-61.
171 Aksoy, O.N. (2008), “TÜFİDER Yönetim Kurulu Üyesi”, Otomotiv Sektöründe Tüketici Finansmanı ve
Geleceği Toplantısı, Uzman Görüşü, Şubat.
trafik sigortaları bedeli, motorlu taşıt vergileri ve diğer giderlerin hepsi eklenecek, bu şekilde müşteri aracını kullanırken yakıt ve kredi taksitleri dışında başka hiçbir bedel ödemeyecektir. Vade ise 72 aya çıkarılacaktır172.
Son 20 yılda teknoloji o kadar hızlı gelişmiştir ki banka olmayan finans kurumları da neredeyse tüm bankacılık işlemlerini aynı verimlilikte yapabilmektedirler. Türkiye’de ise bankacılık sektörü diğer finansal sektör kurumlarından daha ileri bir noktadadır. Buna mukabil, finanstaki gelişim geleneksel finansal aracılıkta artık bankalara daha az görev vermektedir173. Fama (1980) bankacılığı işlemleri gerçekleştirme ve portföy yönetim hizmetleri ile tanımlamaktadır. Kareken, bankacılığın ana görevi olarak ödemeler sistemini yönetmesini yazmıştır174. Corrigan, bankacılığın bu görevleri arasına diğer kurumlara likidite sağlama görevi de olduğunu eklemiştir175.
Diamond ve Rajan, bankaların insan sermayesini gerçek (likit olmayan) varlıklara bağladığını ifade etmişlerdir176.
Yakın gelecekte finansal aracılar iletişim, enformasyon ve finansal bilgiyi güvenilir takas mekanizması için birbirine bağlayacaklardır. Bireyler de tasarruf ve yatırımda daha aktif rol aldıkları sürece banka olmayan aracılar artarak daha da önemli olacaklardır. Bu paralelde gelecekte daha az bankacılık ve daha çok banka- dışıcılık olacaktır177. İnternetin gelişimi ile ödemeler sistemi artık sadece bankalar
ile kısıtlı kalmayacaktır (Özmen, 2002).
Otomotiv kredisi veren tüketici finansman şirketlerini yakın gelecekte bekleyen en büyük risk ve tehdit; “marka çerçeve sözleşmeleri”dir. Buna göre otomotiv markaları bankalar ile sözleşme yapacaklar, sözleşme yapılan banka o otomotiv markasına bağlı bayi araç satış teşhir salonlarına bir banka görevlisi ve masası koyacak, araç satın alanlara hemen anında araç kredisi sunacaklardır. Bu
172 Aksoy, O.N. (2008), “TÜFİDER Yönetim Kurulu Üyesi”, Otomotiv Sektöründe Tüketici Finansmanı ve
Geleceği Toplantısı, Uzman Görüşü, Şubat.
173 Allen, F., Santomero, A., M., (2001). “What do financial intermediaries do?”. Journal of Banking &
Finance 25 (2) p.271-294.
174 Kareken, J.H., (1985). “Ensuring financial stability. The search for financial stability: the past fifty years”.
Conference sponsored by the Federal Reserve Bank of SF, Asilomar, CA, June, p.53-77.
175 Corrigan, E.G., (1982). “Are banks special?”. Annual Report Essay, Federal Reserve Bank of
Minneapolis, MN.
176 Diamond, D.W., Rajan, R.G., (1999). “A theory of bank capital. NBER working paper no. W7431,
December.
Diamond, D.W., Rajan, R.G., (1998). “Liquidity Risk, liquidity creation and financial fragility: a theory of banking”. NBER working paper no. W7430, December.
177 Bossone, B, (2001). “Do Banks have a future? A study on banking and finance as we move into the
third millenium”. Journal of Banking and Finance, 25, p.2239-2276. 85
bağlamda müşteri odaklı davranılarak müşteri hizmetleri çağrı merkezi ile 444’lü ve 0800’lü hatlar tesis edilir, banka genel müdürlüğünde konu ile alakalı takım kurulur, bilgi birikimi paylaşılır, veri-tabanı kurulur, güven tesis edilir ve sonuçta müşteriye daha düşük faiz oranlı kredi sağlanır. Bu noktada otomotiv kredisi veren otomotiv markalarına bağlı tüketici finansman şirketleri varolma savaşı verecekler, bir kısmı kapanacak, bir kısmı diğer bir kısmıyla birleşecek, çok güçlü olanlar ise kendileri bu amaçla bir banka kurma yoluna gidebileceklerdir.