Mor Julius Yeşu Çiçek

Yukarıda da değinildiği üzere, Hollanda’da ilk kurulan kilise, Hengelo şehrindeki Mor Yuhanon Kilisesi’dir. Oranın ilk ruhanisi Mor İbrahim'den sonra, Midyatlı bir rahip olan İsa Çiçek, aynı göreve atanmıştır. İhtiyaca binaen İsa Çiçek’in metropolit olmasına karar verilmiş ve dönemin patriği Mor Ignatius III. Yakub, tören için Avrupa’ya geçmiştir. Avrupa’da ilk Süryani Ortodoks Metropolit resameti 24.06.1979 tarihinde yapılmıştır ve bu metropolit Mor Julius Yeşu (İsa) Çiçek’ten başkası değildir. Bu büyük organizasyon için birçok kişiye, kurum ve kuruluşa, diğer kilise ruhanilerine davetiyeler gönderilmiş, Avrupa’nın her tarafındaki Süryani cemaatlerine haber verilmiştir. Çok büyük bir kalabalığın iştiraki ve bizzat Patrik Mor Ignatius III. Yakub’un katılımıyla Rahip İsa Çiçek, MOR JULIUS YEŞU adıyla

287 Günel, Türk Süryanileri Tarihi, s. 309; Durak, Süryani Ortodoks Kilisesi’nde İbadet, s. 263-279.

74

kutsanmış, Orta Avrupa ve Benelüks Ülkeleri Abraşiyesi’nin metropolitliğine getirilmiştir.²⁸⁸

İsa Çiçek, 25.03.1942 tarihinde Kafro Elayto (Arıca) köyünde dünyaya gelmiştir.²⁸⁹ İsa Çiçek’in babası Barsoumo papaz ve annesi de kilisede “bathqyomo”²⁹⁰ olarak görev yapmaktadır. Nesillerden beri din adamı olarak görev yapan bir aileden gelen Çiçek’in büyükbabası ve büyük büyük babası da papaz olarak görev yapmışlardır.

Kendisi de 1951’de, henüz 9 yaşındayken, Deyruzzafaran Manastırı’na geçmiştir.

Manastırda ilk teoloji eğitimini alan Çiçek, ayrıca; Arapça, Türkçe, klasik Süryanice ve kilise müziği vb. dersler almıştır. Bir süre Metropolit Mor Yuhanna Dolabani’nin sekreterliğini yapmıştır. Dolabani, İsa Çiçek üzerinde etkili olmuş ve sonraki yıllarda İsa Çiçek, kendisine Metropolit Dolabani’yi örnek almıştır. 1968 yılında henüz 16 yaşındayken, Mardin Kırklar Kilisesi’nde Metropolit Dolabani tarafından resameti yapılan Çiçek, diyakoz olarak görevlendirilmiştir. Bundan sonra Siirt ve Bitlis civarındaki köyleri tek tek gezerek, 1915’ten beri dağınık halde yaşayan ve herhangi bir dini âyine katılmamış Hristiyanları vaftiz etmiş, evlenenlerin nikâh âyinlerini yapmıştır.

İlk çıktığı kırk günlük turunda 270 kişiyi vaftiz ettiği söylenir. Söz konusu Hristiyanların çoğunlukla Ermeniler olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.²⁹¹ 1960’ta Mor Gabriel Manastırı’na geçen Çiçek, burada Manastır binasının yenilenmesi ve bazı ilavelerin yapılması hususunda yoğun çalışmalara girişmiş; finansal desteğin sağlanması için 1964 ve 1972 yılında iki defa Suriye ve Avrupa’ya seyahat etmiştir.²⁹² 1967-69 yılları arasında askerlik görevini yerine getirdikten hemen sonra, Metropolit Efrem Bilgiç’in takdisiyle rahip olarak atanmıştır. 1973 yılında manastıra matbaa alımı için Beyrut’a gitmiş, ayrıca orada 6 aylık bir Arapça eğitimi görmüştür. Patrikliğin işaretiyle diaspora Süryanilerine hizmet etmek üzere 1974’te Almanya’ya geçmiş ve burada Almanca kursuna devam etmiştir. Oradan da Metropolit Mor Athanasius’un davetiyle Amerika’ya geçmiş ve orada da İngilizce eğitimi almıştır. 1977’de Orta Avrupa’ya

“Patrik Vekili” olarak tayin edilmesiyle Hollanda’ya giderek, Hengelo’daki Mor

288 Kolo Suryoyo, 1979/9, s. 2.

289 Sümer, De Syrisch Orthodoxe Gemeenschap, p. 130.

290 Bir çeşit bayan diyakozdur. Sadece Süryani kilisesine has olan bu uygulama üçüncü yüzyıldan beri uygulanmış olmasına rağmen şimdilerde unutulmuştur.

291 Emanuel Aydın, Süryaniler, Nuhro Yayınları, Viyana, 1982, s.1.

292 Gabriel Rabo, “In Memoriam Mor Julius Yeshu Çiçek”, Kolo Suryoyo, 20015/147, p. 9.

75

Yuhanon Kilisesinde göreve başlamıştır. İki yıl bu görevde kaldıktan sonra da, Patrik Mor Ignatius III. Yakub tarafından metropolit olarak görevlendirilmiştir.²⁹³

Metropolit Çiçek’in göreve geldikten sonraki ilk işi Kolo Suryoyo dergisini çıkarmak olmuştur. Manastır binası için girişimlerde bulunmuş ve 1981’de Mor Efrem Manastırı’nı kurmuştur.²⁹⁴ Yine, Süryani geleneğine ait birçok kitabın basıldığı Bar Hebraeus Matbaası, onun gayretleriyle kurulmuştur. Henüz 37 yaşında genç bir metropolit olmasına rağmen, altı Avrupa ülkesindeki Süryanilere kilise hizmeti götürmüştür.²⁹⁵ Mor Julius Yeşu Çiçek, Avrupa’daki Süryani diasporasına pek çok hizmette bulunmuştur. Kendisi Metropolit olduğunda yönettiği Abraşiye’de sadece birkaç kilise varken vefat ettiğinde ardından onun gayretleriyle inşa edilmiş yahut satın alınmış onlarca kilise ve üç manastır bırakmıştır. Mor Efrem Manastırı (Hollanda), Suruçlu Mor Yakub Manastırı (Almanya) ve Mor Evgin Manastırı (İsviçre), ayrıca Batı Avrupa’da mevcut 80 küsur kilisenin 36 tanesi onun girişimleriyle kurulmuştur.²⁹⁶ Sadece Avrupa’da Kiliseler kurmakla yetinmemiş, diğer bölgelerdeki Süryani cemaatlerine de yardımlarda bulunmuştur. Mesela Şam’daki patriklik merkezinin inşasında abraşiyeye bağlı Süryani cemaatleri arasında bir yardım kampanyası başlatmış ve topladığı parayı patriklik merkezine göndermiştir. Yine Avrupa’daki birçok din adamının resameti onun eliyle yapılmıştır. 45 rahip, 3 Horepiskopos, 8 rahip, 2 rahibe ve onlarca diyakozun resamet törenini gerçekleştirmiştir.²⁹⁷

Bu hizmetlerinden ötürü Patrik Mor Ignatius Zakka I. Iwas tarafından “20. Asrın Mor Yakub Burdono’su” ünvanıyla taltif edilmiştir.²⁹⁸ Zakka Iwas bununla da yetinmemiş ve “ismi tarih kitabında ışıktan harflerle yazılacak” diyerek onu onurlandırmıştır.²⁹⁹ Ayrıca Süryani kültürüne yaptığı katkılardan ötürü Stockholm’deki Assosiation of the Academic Arameans kuruluşu tarafından 2003 yılında kendisine Aram Prize (Aram Ödülü) verilmiştir.³⁰⁰

293 Sümer, De Syrisch Orthodoxe Gemeenschap, p. 131.

294 Sümer, De Syrisch Orthodoxe Gemeenschap, p. 131-132.

295 Bu ülkeler şunlardır: Hollanda, Belçika, Fransa, İsviçre, Avusturya ve Almanya.

296 Rabo, “Batı Diasporasında Süryaniler ve Süryani Kilisesi”, s. 114.

297 Rabo, “In Memoriam Mor Julius Yeshu Çiçek”, p. 15.

298 Kolo Suryoyo, 1994/98-99-100, s. 143; Aydın, Süryaniler, s.1.

299 Rabo, “Batı Diasporasında Süryaniler ve Süryani Kilisesi”, s. 114.

300 Kolo Suryoyo, 2005/147, s. 72.

76

Julius Yeşu Çiçek, aynı zamanda bir hattattır. Kolo Suryoyo dergisindeki Süryanice sayfaları, bilgisayar destekli Süryanice fontlar çıkana dek, kendisi yazmıştır.

Kopyasını çıkardığı yahut tashih ettiği onlarca kitap Bar Hebraeus matbaasında basılmıştır. Bizzat onun tarafından yazılan İncil, Bar Hebraeus matbaasında 1000 adet basılarak çeşitli kilise ve kütüphanelere dağıtılmış, kalan nüshalar da Süryani cemaatinden isteyenlere ücret mukabilinde verilmiştir.³⁰¹

Yeşu Çiçek, 29 Ekim 2005 tarihinde çıktığı bir yolculukta, kaldığı otel odasında kalp krizi geçirmek suretiyle, 63 yaşında vefat etmiştir. 5 Kasım 2005’te Mor Efrem manastırında düzenlenen cenaze törenine, başta Patrik Mor Ignatius Zakka I. Iwas olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki abraşiyelerden gelmiş onlarca Süryani metropolit, farklı kiliselere mensup ruhaniler, siyasetçiler ve binlerce Süryani katılmıştır. Mezarı, Mor Efrem Manastırı’nın hemen yanında hizmet veren Meryem Ana Katedrali’nin altında, ruhaniler için yapılan özel bölümdedir.³⁰²