Metal Ana Sanayi Sektörü

Hisseleri Borsa Ġstanbul Pay Piyasasında alınıp satılan ve Ġmalat Sanayi sektörünün alt sektörlerinden olan Metal Ana Sanayi Sektörü‟nde toplam 18 firma faaliyet göstermektedir. Bu firmalardan 3‟nün verisine ulaĢılamadığından ötürü analizler 15 firma verisi kullanılarak yapılmıĢtır. Analizler, ertelenmiĢ vergi varlıkları ve ertelenmiĢ vergi yükümlülükleri açısından ayrı ayrı ele alınarak gerçekleĢtirilmiĢtir.

111 3.4.4.1 Metal Ana Sanayi Sektöründe ErtelenmiĢ Vergi Varlığı Analizi

Metal Ana Sanayi Sektörü‟nde faaliyet gösteren ve çalıĢmanın konusunu oluĢturan 15 firmanın ertelenmiĢ vergi varlığı tutarları yıllar itibariyle Grafik 32‟de yer almaktadır.

Grafik 32‟ye göre; ilgili sektörde faaliyet gösteren firmalara ait ertelenmiĢ vergi varlığı tutarlarının toplamı, yıllar itibariyle durağan bir seyir izlemektedir. 2011 yılında yaklaĢık 353 Milyon TL düzeyinde olan ertelenmiĢ vergi varlığı toplam tutarının, 2014 yılında da yaklaĢık 770 Milyon TL düzeyinde olduğu görülmektedir.

Ġlgili alt sektörde faaliyet gösteren firmalarda ertelenmiĢ vergi varlığı tutarlarının ortaya çıkmasına neden olan en önemli standart uygulamalarının ve hesap kalemlerinin neler olduğuna ve bu faktörlerin ertelenmiĢ vergi varlığı tutarlarına yıllar itibariyle ne derece katkı sağladığına ise aĢağıdaki baĢlıklar altında yer verilmektedir.

Grafik 32: Metal Ana Sanayi Sektörünün ErtelenmiĢ Vergi Varlığı Tutarları

3.4.4.1.1 ErtelenmiĢ Vergi Varlığının OluĢumuna Neden Olan Standart Uygulamaları

Metal Ana Sanayi Sektörü‟nde faaliyet gösteren firmaların bilançolarında yer alan ertelenmiĢ vergi varlığı tutarlarının ortaya çıkmasına neden olan en önemli standart

112 uygulamaları ve ilgili standartların ertelenmiĢ vergi varlığı tutarı üzerindeki etkisi, yıllar itibariyle, Grafik 33‟te gösterilmektedir.

Grafik 33: Metal Ana Sanayi Sektöründe ErtelenmiĢ Vergi Varlığına Neden Olan Standart Uygulamaları

Grafik 33 incelendiğinde; ilgili alt sektörde faaliyet gösteren firmaların muhasebe süreçlerinde ortaya çıkan ertelenmiĢ vergi varlığı tutarları üzerinde pozitif etkiye sahip olan en önemli standartların; ÇalıĢanlara Sağlanan Faydalar, Devlet TeĢvikleri ve Yardımlarının MuhasebeleĢtirilmesi, Maddi Duran Varlıklar ile KarĢılıklar KoĢullu Borçlar ve KoĢullu Varlıklar standartlarının olduğu görülmektedir. Sözü edilen standartların, bu sektördeki firma bilançolarında yer alan ertelenmiĢ vergi varlığı tutarına 6 yıllık süreçteki toplam katkısı, sırasıyla, yaklaĢık olarak 800 Milyon TL, 420 Milyon TL, 210 Milyon TL ve 130 Milyon TL‟dir. Bu standartların neden olduğu ertelenmiĢ vergi varlığı tutarları toplamı (yaklaĢık 1.560 Milyon TL), Metal Ana Sanayi Sektörü‟nde ortaya çıkan ertelenmiĢ vergi varlığı toplam tutarının (2.707 Milyon TL‟nin) %58‟ine denk gelmektedir. Geriye kalan standartların etkisi ise nisbi olarak daha azdır. EK-13‟de, standart uygulamalarının neden olduğu ertelenmiĢ vergi varlığı tutarlarının ilgili alt sektörde faaliyet gösteren tüm firmaların aktif toplamına oranı gösterilmektedir.

113 Grafik 34: Metal Ana Sanayi Sektörünün ErtelenmiĢ Vergi Varlığı Tutarı Toplamlarının Bu Sektördeki Baz Firmaların Aktif Toplamına Oranı (Standart

Bazında)

Grafik 34 incelendiğinde; Metal Ana Sanayi Sektörü‟ndeki ertelenmiĢ vergi varlığı tutarlarının, bu sektörde faaliyet gösteren baz firmaların aktif toplamı içerisinde daha yüksek paya sahip olmasına neden olan en önemli standart uygulamalarının, sırasıyla, ÇalıĢanlara Sağlanan Faydalar, Devlet TeĢvikleri ve Yardımlarının MuhasebeleĢtirilmesi, Varlıklarda Değer DüĢüklüğü KarĢılığı ve Maddi Duran Varlıklar standartlarının olduğu görülmektedir. Bu standartların neden olduğu ertelenmiĢ vergi varlıklarının 6 yıllık toplamlarının, baz firmaların yıllık ortalama aktif tutarlarının içindeki payı, yaklaĢık olarak %2.9, %1.9, %1.4 ve %1.1‟dir. Sözü edilen standartların neden olduğu ertelenmiĢ vergi varlıklarının 6 yıllık toplam tutarlarının, baz firmaların 6 yıllık aktif toplamları içerisindeki payı ise yaklaĢık olarak %0.5, %0.31, %0.23 ve %0.18‟dir.

3.4.4.1.2 ErtelenmiĢ Vergi Varlığının OluĢumuna Neden Olan Ana Hesap Kalemleri

Metal Ana Sanayi Sektörüne ait firma bilançolarında yer bulan ertelenmiĢ vergi varlığı tutarlarının ortaya çıkmasına neden olan ve firma faaliyetlerinin muhasebeleĢtirilmesinde kullanılan en önemli ana hesap kalemlerinin neler olduğu ve bu hesap kalemlerinin ertelenmiĢ vergi varlığı tutarına olan etkisi, yıllar itibariyle,

114 Grafik 35‟te, EK-14‟te ve Grafik 36‟da göstermektedir. Ek ve Ģekiller incelendiğinde, Metal Ana Sanayi Sektörü‟nde faaliyet gösteren firmaların bilançolarındaki ertelenmiĢ vergi varlığı tutarlarının ortaya çıkmasına neden olan en önemli hesap kalemlerinin;

(i) ÇalıĢanlara Sağlanan Faydalara ĠliĢkin KarĢılıklar, (ii) GeçmiĢ Yıllar Karları ve Zararları ile

(iii) Devlet TeĢvikleri ve Yardımları hesaplarının olduğu görülmektedir.

Grafik 35: Metal Ana Sanayi Sektöründe ErtelenmiĢ Vergi Varlığına Neden Olan Ana Hesap Kalemleri

Grafik 35 incelendiğinde, sektörde faaliyet gösteren firmaların muhasebe süreçlerinde ortaya çıkan ertelenmiĢ varlığına neden olan en önemli ana hesap kalemlerinin, sırasıyla; ÇalıĢanlara Sağlanan Faydalara ĠliĢkin KarĢılıklar, GeçmiĢ Yıllar Karları / Zararları, Devlet TeĢvik ve Yardımları ile Maddi Duran Varlıklar hesaplarının olduğu görülmektedir. Sözü edilen hesap kalemlerinin, bu sektördeki firma bilançolarında gözüken ertelenmiĢ vergi varlığı tutarına toplam katkısı 6 yıllık süreçte yaklaĢık olarak, sırasıyla, 800 Milyon TL, 590 Milyon TL, 420 Milyon TL, 210 Milyon TL‟dir. 6 yıllık süreçte, bu hesap kalemlerinin neden olduğu ertelenmiĢ vergi varlıklarının toplam tutarları (yaklaĢık 2.020 Milyon TL), Metal Ana Sanayi Sektörü‟nde ortaya çıkan ertelenmiĢ vergi varlığı toplam tutarının (2.707 Milyon TL‟nin) %75‟ine denk gelmektedir. Geriye kalan hesap kalemlerinin etkisi ise göreceli olarak daha azdır. Ġlgili ana hesap kalemlerinin neden olduğu ertelenmiĢ

115 vergi varlığı tutarlarının Metal Ana Sanayi Sektörü‟nde faaliyet gösteren tüm firmaların aktif toplamına oranı, EK-14‟te gösterilmektedir.

Grafik 36: Metal Ana Sanayi Sektörünün ErtelenmiĢ Vergi Varlığı Tutarı Toplamlarının Bu Sektördeki Baz Firmaların Aktif Toplamına Oranı (Hesap

Bazında)

Grafik 36‟ya göre, Metal Ana Sanayi Sektörü‟nde faaliyet gösteren baz firmaların aktif toplamı içerisinde, sırasıyla, ÇalıĢanlara Sağlanan Faydalara ĠliĢkin KarĢılıklar, GeçmiĢ Yıllar Karları / Zararları ve Devlet TeĢvikleri ve Yardımları hesaplarının neden olduğu ertelenmiĢ varlığı tutarlarının daha yüksek paya sahip olduğu görülmektedir.

Sözü edilen hesap kalemlerinin neden olduğu ertelenmiĢ vergi varlıklarının 6 yıllık toplamlarının, baz firmaların yıllık ortalama aktif tutarları içerisindeki payı, yaklaĢık olarak %2.9, %2.8 ve %1.9‟dur. Bu hesap kalemlerinin neden olduğu ertelenmiĢ vergi varlıklarının 6 yıllık toplamlarının, baz firmaların 6 yıllık aktif toplamları içerisindeki payı ise yaklaĢık olarak %0.5, %0.5 ve %0.3‟tür.

3.4.4.2 Metal Ana Sanayi Sektöründe ErtelenmiĢ Vergi Yükümlülüğü Analizi

Metal Ana Sanayi Sektörü‟nde faaliyet gösteren ve çalıĢmanın konusunu oluĢturan 15 firmanın ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarları yıllar itibariyle Grafik 37‟de yer

116 almaktadır. Grafik 37‟ye göre; ilgili sektördeki firmalara ait ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarlarının toplamı, yıllar itibariyle artıĢ göstermektedir. ġöyle ki 2011 yılında yaklaĢık 429 Milyon TL düzeyinde olan ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü toplam tutarları, 2016 yılında 2.361 Milyon TL düzeyine ulaĢmıĢtır.

Grafik 37: Metal Ana Sanayi Sektörünün ErtelenmiĢ Vergi Yükümlülüğü Tutarları

AĢağıdaki baĢlıklar altında; bu sektörde ortaya çıkan ertelenmiĢ vergi yükümlülüğüne etki eden en önemli standart uygulamalarının ve hesap kalemlerinin ayrıntılı analizine yer verilmektedir.

3.4.4.2.1 ErtelenmiĢ Vergi Yükümlülüğüne Neden Olan Standart Uygulamaları

Metal Ana Sanayi Sektörü‟nde faaliyet gösteren firmaların bilançolarında yer alan ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarlarının ortaya çıkmasına neden olan en önemli standart uygulamaları ve ilgili standartların ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü üzerindeki etkisi, yıllar itibariyle, Grafik 38‟de, EK-15‟te ve Grafik 39‟da gösterilmektedir.

117 Grafik 38: Metal Ana Sanayi Sektöründe ErtelenmiĢ Vergi Yükümlülüğüne

Neden Olan Standart Uygulamaları

Grafik 38‟e göre; ilgili alt sektörde faaliyet gösteren firmaların muhasebe süreçlerinde ortaya çıkan ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarları üzerinde pozitif etkiye sahip olan en önemli standardın, Maddi Duran Varlıklar Standardı olduğu görülmektedir. Bu standardın, Metal Ana Sanayi Sektörü‟ndeki firma bilançolarında gözüken ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarına olan toplam katkısı 6 yıllık süreçte, yaklaĢık olarak 6.300 Milyon TL‟dir. Sözü edilen standardın neden olduğu ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarı, sektörde ortaya çıkan ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü toplam tutarının (6.859 Milyon TL‟nin) %91‟ine denk gelmektedir.

EK-11‟de ilgili standartların neden olduğu ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarlarının ilgili alt sektörde faaliyet gösteren tüm firmaların aktif toplamına oranı gösterilmektedir.

118 Grafik 39: Metal Ana Sanayi Sektörünün ErtelenmiĢ Vergi Yükümlülüğü Tutarlarının Bu Sektördeki Baz Firmaların Aktif Toplamına Oranı (Standart

Bazında)

Grafik 39‟a göre; Metal Ana Sanayi Sektörü‟nde faaliyet gösteren baz firmaların aktif toplamı içerisinde, Maddi Duran Varlıklar Standardının neden olduğu ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarlarının daha yüksek paya sahip olduğu görülmektedir. Bu standardın neden olduğu ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarının 6 yıllık toplamının, baz firmaların yıllık ortalama aktif tutarları içerisindeki payı, yaklaĢık olarak %22‟dir. Sözü edilen standardın neden olduğu ertelenmiĢ vergi yükümlülüklerinin 6 yıllık toplamlarının, baz firmaların 6 yıllık aktif toplamları içerisindeki payı ise yaklaĢık olarak %3.6‟dır.

3.4.4.2.2 ErtelenmiĢ Vergi Yükümlülüğüne Neden Olan Ana Hesap Kalemleri

Metal Ana Sanayi Sektörüne ait firma faaliyetlerinin muhasebeleĢtirilmesinde kullanılan ve bu firmaların bilançolarında yer bulan ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarlarının ortaya çıkmasına neden olan, en önemli ana hesap kalemlerinin neler olduğu ve bu hesap kalemlerinin ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarına olan etkisi, yıllar itibariyle, Grafik 40‟da gösterilmektedir.

119 Grafik 40: Metal Ana Sanayi Sektöründe ErtelenmiĢ Vergi Yükümlülüğüne

Neden Olan Ana Hesap Kalemleri

Grafik incelendiğinde; Metal Ana Sanayi Sektöründe faaliyet gösteren firmaların muhasebe süreçlerinde ortaya çıkan ertelenmiĢ vergi yükümlülüklerinin, ağırlıklı olarak Maddi Duran Varlıklar hesabının kullanılması nedeniyle ortaya çıktığı anlaĢılmaktadır. Sözü edilen hesap kaleminin, bu sektördeki firma bilançolarında gözüken ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarına toplam katkısı 6 yıllık süreçte yaklaĢık olarak 6.300 Milyon TL‟dir. Bu hesap kaleminin neden olduğu 6 yıllık toplam ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarı, Metal Ana Sanayi Sektörü‟nde ortaya çıkan ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü toplam tutarının (6.859 Milyon TL‟nin) %91‟ine denk gelmektedir. Geriye kalan hesap kalemlerinin etkisi ise göreceli olarak daha azdır. Ġlgili ana hesap kalemlerinin neden olduğu ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarlarının Metal Ana Sanayi Sektörü‟nde faaliyet gösteren tüm firmaların aktif toplamına oranı, EK-16‟da gösterilmektedir.

120 Grafik 41: Metal Ana Sanayi Sektörünün ErtelenmiĢ Vergi Yükümlülüğü Toplamlarının Bu Sektördeki Baz Firmaların Aktif Toplamına Oranı (Hesap

Bazında)

Grafik 41‟e göre; Metal Ana Sanayi Sektörü‟nde faaliyet gösteren baz firmaların aktif toplamı içerisinde, sırasıyla, Maddi Duran Varlıklar, ÇalıĢanlara Sağlanan Faydalara ĠliĢkin KarĢılıkları ile Yeniden Değerleme ve Ölçüm Kazanç Kayıpları hesaplarının kullanılması nedeniyle ortaya çıkan ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarlarının daha yüksek paya sahip olduğu görülmektedir. Sözü edilen hesap kalemlerinin neden olduğu ertelenmiĢ vergi yükümlülüklerinin 6 yıllık toplamlarının, baz firmaların yıllık ortalama aktif tutarları içerisindeki payı, yaklaĢık olarak %22,

%9 ve %3‟tür. Bu hesap kalemlerinin neden olduğu ertelenmiĢ vergi yükümlülüklerinin 6 yıllık toplamlarının, baz firmaların 6 yıllık aktif toplamları içerisindeki payı ise yaklaĢık olarak %3.6, %1.5 ve %0,5‟tir.