Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektöründe ErtelenmiĢ Vergi

Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektörü‟nde faaliyet gösteren ve çalıĢmanın konusunu oluĢturan 25 firmanın ertelenmiĢ vergi varlığı tutarları yıllar itibariyle Grafik 42‟de yer almaktadır.

Grafik 42: Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektörünün ErtelenmiĢ Vergi Varlığı Tutarları

Grafik 42‟ye göre; ilgili sektörde faaliyet gösteren firmalara ait ertelenmiĢ vergi varlığı tutarlarının toplamı, yıllar itibariyle değiĢkenlik göstermektedir. 2011 yılında yaklaĢık 249 Milyon TL düzeyinde olan ertelenmiĢ vergi varlığı toplam tutarının, 2016 yılında 959 Milyon TL düzeyine ulaĢmıĢ olduğu görülmektedir.

3.4.5.1.1 ErtelenmiĢ Vergi Varlığının OluĢumuna Neden Olan Standart Uygulamaları

Sektörde faaliyet gösteren firmaların bilançolarında yer alan ertelenmiĢ vergi varlığı tutarlarının ortaya çıkmasına neden olan en önemli standart uygulamaları ve ilgili

122 standartların ertelenmiĢ vergi varlığı tutarı üzerindeki etkisi, yıllar itibariyle, Grafik 43‟te, EK-17‟de ve Grafik 44‟te gösterilmektedir. Sözü edilen ek ve grafikler incelendiğinde; sektörde faaliyet gösteren firma bilançolarındaki ertelenmiĢ vergi varlığı tutarlarına, Ģu önemli standart uygulamalarının temel teĢkil ettiği görülmektedir:

(i) Devlet TeĢvikleri ve Yardımlarının MuhasebeleĢtirilmesi ve (ii) ÇalıĢanlara Sağlanan Faydalar Standardı.

Grafik 43: Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektöründe ErtelenmiĢ Vergi Varlığına Neden Olan Standart Uygulamaları

Grafik 43 incelendiğinde; ilgili alt sektörde faaliyet gösteren firmaların muhasebe süreçlerinde ortaya çıkan ertelenmiĢ vergi varlığı tutarları üzerinde pozitif etkiye sahip olan en önemli standartların; Devlet TeĢvikleri ve Yardımlarının MuhasebeleĢtirilmesi Standardı ile ÇalıĢanlara Sağlanan Faydalar Standardı olduğu görülmektedir. Sözü edilen standartların, bu sektördeki firma bilançolarında yer alan ertelenmiĢ vergi varlığı tutarına 6 yıllık süreçteki toplam katkısı, sırasıyla, yaklaĢık olarak 6.000 Milyon TL ve 600 Milyon TL‟dir. Bu standartların neden olduğu ertelenmiĢ vergi varlığı tutarları toplamı (yaklaĢık 6.600 Milyon TL), sektörde ortaya çıkan ertelenmiĢ vergi varlığı toplam tutarının (7.530 Milyon TL‟nin) %87‟sine denk gelmektedir. Geriye kalan standartların etkisi ise nisbi olarak daha azdır. EK-17‟da ise ilgili standartların neden olduğu ertelenmiĢ vergi varlığı tutarlarının ilgili alt sektörde faaliyet gösteren tüm firmaların aktif toplamına oranı gösterilmektedir.

123 Grafik 44: Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektörünün ErtelenmiĢ

Vergi Varlığı Tutarı Toplamlarının Bu Sektördeki Baz Firmaların Aktif Toplamına Oranı (Standart Bazında)

Grafik 44 incelendiğinde ise; Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektörü‟ndeki ertelenmiĢ vergi varlığı tutarlarının, bu sektörde faaliyet gösteren baz firmaların aktif toplamı içerisinde daha yüksek paya sahip olmasına neden olan en önemli standart uygulamasının, Devlet TeĢvikleri ve Yardımlarının MuhasebeleĢtirilmesi Standardı olduğu görülmektedir. Bu standardın neden olduğu ertelenmiĢ vergi varlıklarının 6 yıllık toplamlarının, baz firmaların yıllık ortalama aktif tutarlarının içindeki payı, yaklaĢık olarak %24‟tür. Sözü edilen standardın neden olduğu ertelenmiĢ vergi varlıklarının 6 yıllık toplam tutarlarının, baz firmaların 6 yıllık aktif toplamları içerisindeki ortalama payı ise yaklaĢık olarak

%4‟tür.

3.4.5.1.2 ErtelenmiĢ Vergi Varlığının OluĢumuna Neden Olan Ana Hesap Kalemleri

Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler sektörüne ait firma bilançolarında yer bulan ertelenmiĢ vergi varlığı tutarlarının ortaya çıkmasına neden olan ve firma faaliyetlerinin muhasebeleĢtirilmesinde kullanılan en önemli ana hesap kalemlerinin

124 neler olduğu ve bu hesap kalemlerinin ertelenmiĢ vergi varlığı tutarına olan etkisi, yıllar itibariyle, ġekil 45‟te göstermektedir.

Grafik 45: Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektöründe ErtelenmiĢ Vergi Varlığına Neden Olan Ana Hesap Kalemleri

Grafik incelendiğinde, Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler sektöründe faaliyet gösteren firmaların muhasebe süreçlerinde ortaya çıkan ertelenmiĢ varlığına neden olan en önemli ana hesap kalemlerinin, sırasıyla; Devlet TeĢvik ve Yardımları ile ÇalıĢanlara Sağlanan Faydalara ĠliĢkin KarĢılıklar hesaplarının olduğu görülmektedir. Sözü edilen hesap kalemlerinin, bu sektördeki firma bilançolarında gözüken ertelenmiĢ vergi varlığı tutarına toplam katkısı 6 yıllık süreçte yaklaĢık olarak, sırasıyla, 6.000 Milyon TL ve 600 Milyon TL‟dir. 6 yıllık süreçte, bu iki hesap kaleminin neden olduğu ertelenmiĢ vergi varlığı tutarları toplamı (yaklaĢık 6.600 Milyon TL), Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektörü‟nde ortaya çıkan ertelenmiĢ vergi varlığı toplam tutarının (7.530 Milyon TL‟nin) %87‟sine denk gelmektedir. Geriye kalan hesap kalemlerinin etkisi ise nisbi olarak daha azdır. Ġlgili ana hesap kalemlerinin neden olduğu ertelenmiĢ vergi varlığı tutarlarının Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektörü‟nde faaliyet gösteren tüm firmaların aktif toplamına oranı, EK-18‟de gösterilmektedir.

125 Grafik 46: Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektörünün ErtelenmiĢ

Vergi Varlığı Tutarı Toplamlarının Bu Sektördeki Baz Firmaların Aktif Toplamına Oranı (Hesap Bazında)

Grafik 46‟ya göre Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektörü‟nde faaliyet gösteren baz firmaların aktif toplamı içerisinde, sırasıyla, Devlet TeĢvikleri ve Yatırımları hesabı ile GeçmiĢ Yıllar Karları ve Zararları hesabının neden olduğu ertelenmiĢ varlığı tutarlarının daha yüksek paya sahip olduğu görülmektedir. Sözü edilen hesap kalemlerinin neden olduğu ertelenmiĢ vergi varlıklarının 6 yıllık toplamlarının, baz firmaların yıllık ortalama aktif tutarları içindeki payı, yaklaĢık olarak %24 ve %3.5‟tir. Bu hesap kalemlerinin neden olduğu ertelenmiĢ vergi varlıklarının 6 yıllık toplamlarının, baz firmaların 6 yıllık aktif toplamları içerisindeki payı ise yaklaĢık olarak %4 ve %0.6‟dır.

3.4.5.2 Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektöründe ErtelenmiĢ Vergi Yükümlülüğü Analizi

Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektörü‟nde faaliyet gösteren ve çalıĢmanın konusunu oluĢturan 25 firmanın ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarları yıllar itibariyle Grafik 47‟de yer almaktadır.

126 Grafik 47: Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektörünün ErtelenmiĢ

Vergi Yükümlülüğü Tutarları

Grafik 47‟ye göre; ilgili sektördeki firmalara ait ertelenmiĢ vergi yükümlülükleri, yıllar itibariyle artıĢ göstermektedir. ġöyle ki 2011 yılında yaklaĢık 527 Milyon TL düzeyinde olan ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü toplam tutarının, 2016 yılında da 1.181 Milyon TL düzeyinde olduğu görülmektedir. AĢağıdaki baĢlıklar altında; bu sektörde ortaya çıkan ertelenmiĢ vergi yükümlülüğüne etki eden standart uygulamalarının ve hesap kalemlerinin ayrıntılı analizine yer verilmektedir.

3.4.5.2.1 ErtelenmiĢ Vergi Yükümlülüğüne Neden Olan Standart Uygulamaları

Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektörü‟nde faaliyet gösteren firmaların bilançolarında yer alan ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarlarının ortaya çıkmasına neden olan standart uygulamaları ve ilgili standartların ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü üzerindeki etkisi, yıllar itibariyle, Grafik 48‟de gösterilmektedir.

127 Grafik 48: Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektöründe ErtelenmiĢ

Vergi Yükümlülüğüne Neden Olan Standart Uygulamaları

Grafik 48‟e göre; ilgili alt sektörde faaliyet gösteren firmaların muhasebe süreçlerinde ortaya çıkan ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarları üzerinde pozitif etkiye sahip olan en önemli standardın, Maddi Duran Varlıklar Standardı olduğu görülmektedir. Bu standardın, Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektörü‟ndeki firma bilançolarında gözüken ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarına olan toplam katkısı 6 yıllık süreçte, yaklaĢık olarak 2.500 Milyon TL‟dir. Sözü edilen standardın neden olduğu ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarı, sektörde ortaya çıkan ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü toplam tutarının (4.224 Milyon TL‟nin) %60‟ına denk gelmektedir. Grafik 48, standartların neden olduğu ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarlarını TL cinsinden ifade ederken; EK-11‟de ise ilgili standartların neden olduğu ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarlarının ilgili alt sektörde faaliyet gösteren tüm firmaların aktif toplamına oranı gösterilmektedir.

128 Grafik 49: Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektörünün ErtelenmiĢ

Vergi Yükümlülüğü Tutarlarının Bu Sektördeki Baz Firmaların Aktif Toplamına Oranı (Standart Bazında)

Grafik 49‟a göre Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektörü‟nde faaliyet gösteren baz firmaların aktif toplamı içerisinde, sırasıyla, Maddi Olmayan Duran Varlıklar Standardı, Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller ile Maddi Duran Varlıklar Standardının neden olduğu ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarlarının daha yüksek paya sahip olduğu görülmektedir. Bu standartların neden olduğu ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarlarının 6 yıllık toplamlarının, baz firmaların yıllık ortalama aktif tutarları içerisindeki payı, yaklaĢık olarak %9.3, %9 ve %7.3‟tür. Sözü edilen standartların neden olduğu ertelenmiĢ vergi yükümlülüklerinin 6 yıllık toplamlarının, baz firmaların 6 yıllık aktif toplamları içerisindeki payı ise yaklaĢık olarak %1.6

%1.5 ve %1.2‟dir.

3.4.5.2.2 ErtelenmiĢ Vergi Yükümlülüğüne Neden Olan Ana Hesap Kalemleri

Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler sektörüne ait Firma faaliyetlerinin muhasebeleĢtirilmesinde kullanılan ve bu firmaların bilançolarında yer bulan ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarlarının ortaya çıkmasına neden olan, ana hesap kalemlerinin neler olduğu ve bu hesap kalemlerinin ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarına olan etkisi, yıllar itibariyle, Grafik 50‟de gösterilmektedir.

129 Grafik 50: Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektöründe ErtelenmiĢ

Vergi Yükümlülüğüne Neden Olan Ana Hesap Kalemleri

Grafik incelendiğinde; Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler sektöründe faaliyet gösteren firmaların muhasebe süreçlerinde ortaya çıkan ertelenmiĢ vergi yükümlülüklerinin, ağırlıklı olarak Maddi Duran Varlıklar hesabının kullanılması nedeniyle ortaya çıktığı anlaĢılmaktadır. Sözü edilen hesap kaleminin, bu sektördeki firma bilançolarında gözüken ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarına toplam katkısı 6 yıllık süreçte yaklaĢık olarak 2.500 Milyon TL‟dir. Bu hesap kaleminin neden olduğu 6 yıllık toplam ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarı, Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektörü‟nde ortaya çıkan ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü toplam tutarının (4.224 Milyon TL‟nin) %60‟ına denk gelmektedir. Geriye kalan hesap kalemlerinin etkisi ise göreceli olarak daha azdır. Ġlgili ana hesap kalemlerinin neden olduğu ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarlarının Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektörü‟nde faaliyet gösteren tüm firmaların aktif toplamına oranı, EK-20‟de gösterilmektedir.

130 Grafik 51: Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektörünün ErtelenmiĢ

Vergi Yükümlülüğü Toplamlarının Bu Sektördeki Baz Firmaların Aktif Toplamına Oranı (Hesap Bazında)

Grafik 51‟e göre; Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektörü‟nde faaliyet gösteren baz firmaların aktif toplamı içerisinde, sırasıyla, Maddi Olmayan Duran Varlıklar, Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller ile Maddi Duran Varlıklar hesaplarının kullanılması nedeniyle ortaya çıkan ertelenmiĢ vergi yükümlülüğü tutarlarının daha yüksek paya sahip olduğu görülmektedir. Bu hesap kalemlerinin neden olduğu ertelenmiĢ vergi yükümlülüklerinin 6 yıllık toplamlarının, baz firmaların yıllık ortalama aktif tutarları içerisindeki payı, yaklaĢık olarak %9.3, %9 ve %7.3‟tür. Bu hesap kalemlerinin neden olduğu ertelenmiĢ vergi yükümlülüklerinin 6 yıllık toplamlarının, baz firmaların 6 yıllık aktif toplamları içerisindeki payı ise yaklaĢık olarak %1.6, %1.5 ve %1.2‟dir.