Meclis üyelerinin personelin nicel/nitel yetersizliğine bakışı

Tablo 26:Personelin Nicel/Nitel Yetersizliğine İlişkin Soruya Verilen Cevapların Dağılımı

Sıklık (f) Yüzde (%) G. Yüzde (%) T. Yüzde (%)

Evet 93 33,7 33,7 33,7

Hayır 183 66,3 66,3 100

Toplam 276 100 100

Meclis üyelerine göre, yerel yönetimlerin karşılaştıkları en önemli ikinci sorun, yetişmiş personelin sayı ve kalite olarak yetersizliği/eksikliğidir. Araştırmaya katılan 93 üye (% 33,7) yetişmiş personelin sayı ve kalite olarak yetersizliğini, yerel yönetimlerin en önemli sorunları arasında değerlendirmektedir.

Meclis üyeleri, yerel yönetimlerin kamu hizmetlerini üretmeleri sürecinde en önemli girdilerden birinin yetişmiş ve kaliteli personel olduğunun bilincindedir. 57. hükümet tarafından gündeme alınan ve 59. hükümet tarafından bütün yönleriyle

256

Meclis üyelerinin, mali kaynak yetersizliğini, yerel yönetimlerin en önemli sorunu olarak değerlendirmelerinin, yerel yönetimlerin sorunu bağlamında gelişen alanyazınla uyumlu olduğu belirtilmelidir. Bu bağlamda, mevcut 59. Hükümet tarafından T.B.M.M.’ye sunulan ve kabul edilerek yasalaşan yerel yönetim kanunlarının, mali kaynak konusunda yerel yönetimleri tatmin etmediği ve 26 Eylül 2006 tarihinde T.B.M.M.’ye sevk edilen “İl Özel İdareleri ve Belediye Gelirleri Kanunu

uygulamaya konulan norm kadro257 uygulamasının yerel yönetimleri258 de kapsadığı dikkate alınırsa, yerel yönetimlerin önemli bir süre daha personele ilişkin sıkıntılar yaşayacağına dikkat çekmek gerekmektedir.

Alan araştırmasının önemli bölümünde çalışma yazarının bizzat görev alması, alana ilişkin bazı gözlemleri de beraberinde getirmiştir. Gerçekleştirilen derinlemesine mülakat görüşmelerinde, yerel siyasiler en çok “kendi personelini seçememe sorunu” na vurgu yapmaktadır. 57. hükümet döneminde gündeme alınan yerel yönetim kadrolarının merkezi yönetimce belirlenmesine ilişkin esaslar ve norm kadro uygulamaları, yerel yönetimlerce eleştirilen konuların başında gelmektedir. Yerel siyasiler, kendi işini yapacak personelini neden kendisinin seçemediğini veya kaç kişi çalıştırması gereğinin neden merkezi yönetim tarafından belirlenmesi gereğini sürekli sorgulamaktadır.

Sözü edilen konuya ilişkin olarak 17 Ocak 2007 tarihinde; 26406 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan yönetmelik değişikliği259 ile artık il özel idareleri ve belediyeler, bunlara bağlı kuruluşlar ile kurdukları birlikler ve döner sermayeli kuruluşlar, merkezi memur yerleştirme sisteminden çıkarılmış bulunmaktadır. İlgili yönetmelik değişikliğine göre artık, bütün yerel yönetimler, merkezi sisteme tabi olmadan, şekil ve şartları ilgili değişiklikte belirtilen kurallara uyarak, kendi personellerini kendileri seçebilecektir.

257

Norm kadro uygulaması, özünde, kamu sektöründe çalışan personeli yaptığı işe göre sınıflandırmayı ve sınırlamayı amaçlamaktadır. Türk kamu sisteminde memurluk mesleğine giriş sürecinde yaşanan liyakat dışı uygulamalar ve kamunun personel ödemelerinden kaynaklanan bütçe yükünün azaltılmasına yönelik kaygılar, sonuçta, kamu sektöründe kimin nerede çalıştığını ve gerçekte ne kadar personele ihtiyaç olduğunu denetlemeye yönelik adımlar atılmasını gerekli kılmaktadır. Norm kadro uygulaması da sonuçta bu amaca yönelik bir adım olarak değerlendirilmelidir. Aksi görüşler için, bkz. www.yayed.org, Görüşler,

“Norm Kadro Üzerine YAYED Görüşü”

258

Yerel yönetimlerin norm kadro uygulaması sürecine dahil edilmesi noktasında gerekli yasal altyapı şöyle belirmektedir (www.yayed.org, Görüşler, “Norm Kadro Üzerine YAYED Görüşü”):

• Bakanlar Kurulunun 2000/1658 sayılı kararına ekli “Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca Yapılacak Norm

Kadro Çalışmalarında Uyulacak Usul ve Esaslar”, 20.12.2000 tarih ve 24266 sayılı Resmi Gazete.

• 2001/39 sayılı Başbakanlık Genelgesi, 11.07.2001 tarih ve 24459 sayılı Resmi Gazete

• 5393 sayılı Belediye Kanununun 48. ve 49. Maddeleri

• 5437 sayılı 2006 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu 23. Maddesi

• 22.04.2006 tarihli 2006/9806 sayılı “Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm

Kadro İlke ve Standartlarına İlişkin Esaslar”

259

“Kamu Görevlerine İlk Defa Atanacaklar İçin Yapılacak Sınavlar Hakkında Genel Yönetmelikte

Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”in yürürlüğe konulması; Devlet Bakanı ve Başbakan

Yardımcılığı’nın 7.11.2006 tarihli ve 18935 sayılı yazısı üzerine, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile 217 sayılı Devlet Personel Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre, Bakanlar Kurulu’nca 11.12.2006 tarihinde kararlaştırılmıştır (Bakanlar Kurulu Karar

Sayısı : 2006/11473).

Bu yasal düzenleme ile birlikte, 13.12.1983 tarih ve 190 sayılı “Genel Kadro ve Usulü Hakkında

Kanun Hükmünde Kararname”nin 5. Maddesinde yer alan düzenlemeyle getirilen, belediye personeline

kadro verilmesi, kadroların kaldırılması ve değiştirilmesi yetkisi, Maliye ve Gümrük Bakanlığı ve Devlet Personel Dairesi’nin görüşleri alındıktan sonra, İçişleri Bakanlığı’nın önerisi üzerine Bakanlar Kuruluna bırakılması yönündeki uygulamaya da son verilmektedir. Mevcut yönetmelik değişikliği ile birlikte artık yerel yönetimler, belirlenen boş kadro sayılarının üç katı kadar aday çağırıp, yazılı veya sözlü sınava tabi tutmak suretiyle istediği personeli seçebilecektir. Dolayısıyla, 190 sayılı KHK’nın yerel yönetimlerin kendi personelini seçme sürecindeki amir hükmü devre dışı bırakılarak, yerel yönetimlerin özerk olmalarına uygun bir adım daha atılmıştır.

Konuya ilişkin olarak, yerel yönetimlerde liyakat ilkesinin zarar gördüğünü veya ortadan kalktığını belirten görüşlerle de karşılaşılmaktadır. Ama alana inilerek yapılacak bir değerlendirme sonunda, gerek iktidar gerekse de muhalefet partilerine mensup yerel seçilmişlerin, kendi yörelerinde kendilerinin seçebileceği veya en azından personel seçme sürecinde yer alabilecekleri bir sistemden yana görüş bildirdikleri görülecektir.

Tablo 27: Coğrafi Bölgelerin Yetişmiş Personelin Sayı ve Kalite Olarak Yetersizliği/Eksikliğine Bakışı

Yerel Yönetimlerin karşı karşıya olduğu en önemli sorun: Yetişmiş Personelin Sayı ve Kalite Olarak

Yetersizliği/Eksikliği

Coğrafi Bölgeler Evet Hayır Toplam

Sıklık (f) 13 24 37

Yüzde (%) 14 13,1 13,4

Akdeniz Bölgesi

Grup içi Yüzde (%) 35,1 64,9 100

Sıklık (f) 14 41 55

Yüzde (%) 15,1 22,4 19,9

İç Anadolu Bölgesi

Grup içi Yüzde (%) 25,5 74,5 100

Sıklık (f) 6 16 22

Yüzde (%) 6,5 8,7 8

G. Doğu Anadolu Bölgesi

Grup içi Yüzde (%) 27,3 72,7 100

Sıklık (f) 22 58 80

Yüzde (%) 23,7 31,7 29

Marmara Bölgesi

Grup içi Yüzde (%) 27,5 72,5 100

Sıklık (f) 23 33 56

Yüzde (%) 24,7 18 20,3

Ege Bölgesi

Grup içi Yüzde (%) 41,1 58,9 100

Sıklık (f) 15 11 26

Yüzde (%) 16,1 6 9,4

Karadeniz Bölgesi

Grup içi Yüzde (%) 57,7 42,3 100

Sıklık (f) 93 183 276

Toplam Yüzde (%) 100 100 100

Ki-kare değeri Sd p Değeri

Anlamlılık

Coğrafi bölgelerin, yerel yönetimler bağlamında, yetişmiş personelin sayı/kalite olarak yetersizliği sorununa bakışlarında anlamlı bir farklılaşma olup olmadığı, Tablo 26’da gösterilmiştir.

Yetişmiş personelin sayı/kalite olarak yetersizliğini yerel yönetimlerin karşılaştıkları en önemli iki sorun arasında görenlerin % 14’ü, Akdeniz bölgesinden, % 15,1’i, İç Anadolu bölgesinden, % 6,5’i, G. Doğu Anadolu bölgesinden, % 23,7’si, Marmara Bölgesinden, % 24,7’si, Ege Bölgesinden, % 16,1’i, Karadeniz bölgesindendir.

Yetişmiş personelin sayı/kalite olarak yetersizliğini yerel yönetimlerin karşılaştıkları en önemli iki sorun arasında değerlendirmeyenlerin % 13,1’i, Akdeniz bölgesinden, % 22,4’ü, İç Anadolu bölgesinden, % 8,7’si, G. Doğu Anadolu bölgesinden, % 31,7’si, Marmara Bölgesinden, % 18’i, Ege Bölgesinden, % 6’sı, Karadeniz bölgesindendir. Grup içi dağılımlar temel alındığı zaman, yerel yönetimlerin yetişmiş personele sahip olmada sayı ve kalite olarak yetersizliği konusunu en fazla önemseyen ilk bölge, Karadeniz bölgesi (% 57,7), ikinci Ege bölgesi (% 41,1) dir. Yerel yönetimlerin kaliteli ve yeteri miktarda yetişmiş personeli olduğunu en yüksek oranda düşünen ilk bölge, İç Anadolu bölgesi (% 74,5), ikinci bölge ise, G. Doğu Anadolu (% 72,7) bölgesidir.

Buradan, coğrafi bölgelerin yerel yönetimler bağlamında yetişmiş personelin sayı/kalite olarak yetersizliği sorununa bakışları arasında anlamlı bir farklılaşma bulunduğu sonucuna varılmaktadır (p<0,05). Buradan hareketle, Hipotez 1’in ikinci alt hipotezi test edilebilir.

p

değeri,

α

değerinden küçük olduğu için, null hipotez reddedilerek, alternatif hipotez kabul edilmelidir.

H0:“Meclis üyeleri, kendi yönetimlerini ilgilendiren sorunların önceliklerinin

belirlenmesinde farklılaşmamaktadır”

H1:“Meclis üyeleri, kendi yönetimlerini ilgilendiren sorunların önceliklerinin

belirlenmesinde farklılaşmaktadır”

Dolayısıyla, yetişmiş personelin sayı ve kalite olarak yetersizliği konusunda, yerel seçilmişler farklılaşmaktadır.

Tablo 28: Siyasal Parti Üyelerinin (AKP-CHP-DTP) Yetişmiş Personelin Sayı ve Kalite Olarak Yetersizliği/Eksikliğine Bakışı

Yerel Yönetimlerin karşı karşıya olduğu en önemli sorun: Yetişmiş Personelin Sayı ve Kalite Olarak

Yetersizliği/Eksikliği

Temsil Edilen Siyasal Parti Evet Hayır Toplam

Sıklık (f) 67 93 160

Yüzde (%) 77,9 62,4 68,1

AKP

Grup içi Yüzde

(%) 41,9 58,1 100

Sıklık (f) 15 49 64

Yüzde (%) 17,4 32,9 27,2

CHP

Grup içi Yüzde

(%) 23,4 76,6 100

Sıklık (f) 4 7 11

Yüzde (%) 4,7 4,7 4,7

DTP

Grup içi Yüzde

(%) 36,4 63,6 100

Sıklık (f) 86 149 235

Toplam Yüzde (%) 100 100 100 Ki-kare Değeri Sd p Değeri Anlamlılık

Testi 6,698 2 0,035

Siyasal parti üyelerinin (AKP – CHP – DTP) yerel düzeyde yetişmiş personelin sayı/kalite olarak yetersizliği sorununa bakışlarında anlamlı bir farklılaşma olup olmadığı, Tablo 27’de gösterilmiştir.

Yetişmiş personelin sayı/kalite olarak yetersizliğini yerel yönetimlerin karşılaştıkları en önemli iki sorun arasında görenlerin % 77,9’u, AKP’li, % 17,4’ü, CHP’li, % 4,7’si ise, DTP’li üyelerdir. Yerel yönetimlerin böyle bir sorunu olmadığını düşünen üyelerin % 62,4’ü, AKP’li, % 32,9’u, CHP’li, % 4,7’si ise, DTP’lidir. Bu üç parti temel alınarak yapılacak karşılaştırmada, yerel yönetimlerin personel yetersizliği konusunda en kaygılı parti, AKP’dir. CHP’li üyeler ise, yerel yönetimlerin yetişmiş personel bağlamında sıkıntı çektiği kanısında değildir.

Yerel yönetimlerin en önemli ikinci sorunu olarak görülen personelin nicel/nitel kalitesine ilişkin olarak gerek coğrafi bölgeler (p=0,041) gerekse de siyasal partiler (p=0,035) bağlamında anlamlı bir farklılaşma bulunduğu tekrar ifade edilmelidir. Konuya ilişkin olarak, AKP – CHP arasındaki farklılaşma ise, çok önemli bir düzeydedir (p=0,010).

Buradan hareketle, Hipotez 1’in ikinci alt hipotezi test edilebilir.

p

değeri,

α

değerinden küçük olduğu için, H0, H1 lehine reddedilmelidir.

H0:“Meclis üyeleri kendi yönetimlerini ilgilendiren sorunların önceliklerinin

belirlenmesinde farklılaşmamaktadır”

H1:“Meclis üyeleri kendi yönetimlerini ilgilendiren sorunların önceliklerinin

belirlenmesinde farklılaşmaktadır”

Her ne kadar personelin nitel ve nicel yapısı, yerel yönetimlerin en önemli sorunları arasında olsa da, soruna bakış bağlamında, siyasal parti üyeleri ve coğrafi bölgeler bağlamında anlamlı bir farklılaşma söz konusudur.

Elbette, AKP’nin hem yerel düzeyde hem de ulusal düzeyde iktidarda olduğu dikkate alınırsa, aslında, böyle bir kaygıyı giderebilecek yetkiye sahip oldukları dikkat çekicidir. AKP’nin yerel yönetimlerin yeterli yetişmiş personele sahip olmaları için iktidar oldukları 2002 yılından günümüze kadar yapılan faaliyetlerine bakıldığı zaman, en önemli adımın norm kadro çalışmasını, yerel yönetimleri de içine alacak bir şekilde sağlamlaştırdıkları görülmektedir. Alan araştırması sürecinde gerçekleştirilen derinlemesine görüşmelerde, yerel seçilmişlerin norm kadroya ilişkin olarak oldukça tepkili oldukları gözlemlenmiştir. Dolayısıyla, iktidarda yer alan AKP’nin, yerel yönetimlerin çektikleri yetişmiş personel sıkıntısını aşmaları için gerekli yasal altyapıyı hazırlaması için önünde engel olmadığının farkına varması gerekmektedir.

3.2.4.Sağlık Hizmetleri Temel Yetki ve Sorumlulukları – İlgili Yönetsel

Belgede Sağlık hizmetlerinin dönüşümü sürecinde yerel yönetimlerin tutum ve beklentileri : Büyükşehir belediyeleri örneği (sayfa 162-167)