BÜYÜKŞEHİR BELEDİYELERİ ÖRNEĞİ ALAN ARAŞTIRMAS
S 2 : örneklem varyansı
N: Kitlede (evrende) toplam birim sayısı = 852 d: Hoşgörü miktarı
3.1.9. Araştırmada Kullanılan Ölçek ve Veri Analizi Yöntemi Araştırmada kullanılan soru formu üç kısımdan oluşmaktadır.
Birinci kısım, Büyükşehir belediye meclis üyelerinin kişisel bilgilerine ulaşmayı amaçlamaktadır. Bu kısım, belediye meclis üyelerinin cinsiyeti, görev yeri, temsil ettikleri siyasal parti, görev süresi, yaşı, eğitimi, mesleği ve çalışma alanları hakkında bilgilere ulaşılmasını sağlayacak tanımlayıcı sorular içermektedir. İkinci kısım, meclis üyelerinin sağlık hizmetlerinin yerelleşmesi sürecine ilişkin bakışlarını ölçmeyi sağlayacak soruları içermektedir. Bu kısımda, meclis üyelerine, öncelikle, ulusal ve yerel düzeyde önemsedikleri sorunların neler olduğuna ilişkin sorular, daha sonra, değişik kamu hizmetlerinin hangi yönetsel düzeyler tarafından görülmesini istediklerine ilişkin sorular yöneltilmiştir. Sağlık hizmetlerinin yerelleşmesinin kamu yönetimine karşı oluşan olumsuz bakış açısını etkileyip etkilemeyeceğine ilişkin bakışın tespit edilmesini sağlayacak soruyu, sağlık hizmetlerinin yerelleşmesi sürecine ilişkin olası engel kaynaklarının, bu sürecin gerekçelerinin, süreç sonunda elde edilebilecek yararların ve değişikliklerin neler olabileceğine yönelik sorular takip etmektedir. Yerel yönetimlerin
içinde bulundukları bazı durumların bu süreci nasıl etkileyebileceğine ilişkin soruyu, sağlık ve sosyal hizmetlerin hangi yönetsel düzey tarafından görülmesi istediklerini ölçen soruyu, bu süreçte yerel yönetimlerin, sivil toplum örgütlerinin ve özel sektör örgütlerinin hangi konumda olmasını istediklerine ilişkin sorular izlemektedir. Bu kısımda, son olarak, sağlık hizmetlerinin yerelleşmesi sürecinin sağlık çalışanlarını nasıl etkileyeceğine ve bu hizmetlerin tekrar merkezileşip merkezileşemeyeceğine ilişkin sorular bulunmaktadır. Üçüncü kısım, meclis üyelerinin sağlık hizmetlerinin yerel düzeyde üretilmesi sürecinde hangi önerilerde bulunmak istediklerine ilişkin soruları kapsayan ölçekler yardımıyla oluşturulmuştur. Her bir kısımda yer alan sorular, çalışmanın hipotezlerinden birini ya da birkaçını test etmeye yönelik oluşturulmuştur. Çalışmanın sonuçlandırılmasında, hem çalışmanın alan araştırması sonucunda ortaya çıkan birincil veriler, hem de alanyazında yer alan ikincil veriler kullanılmıştır. Konunun ülkemiz için yeni olması dolayısıyla, yerli yayınlar sınırlı olduğu için, daha çok uluslararası yayınlardan faydalanılmıştır.
Alan araştırmasında yer alan bağımsız değişkenlerin analizlerinin yanında, araştırma formunda yer almayıp, formdaki bağımsız değişkenlerin türevleri olarak değerlendirilen değişkenlerin analizleri de yer almaktadır. Örneğin, siyasal bağlamda iktidar – muhalefet ayrımı, coğrafi bölgeler ayrımı, merkezin sağı ve solu ayrımı vd., bu türev değişkenler arasında yer almaktadır. Böyle bir tercih, analizlerin çeşitlendirilmesi bağlamında işlevsel bulunmuştur. Ayrıca, anket formunda bu değişkenlerin yer almayıp, analize konu edilmeleri çalışmanın sağlığına hiçbir surette zarar vermemektedir.
Bu araştırmada, tutum ölçeği olarak, Likert ölçeği tercih edilmiştir. Likert ölçeği, en kullanışlı olarak kabul edilen soru formatlarından birisidir. Bu ölçekle hazırlanmış sorular, bireyin bir yargıya karşı gösterdiği tutuma ilişkin hazırlanmış cümle serileri içermektedir. Likert tipi ölçeklerde, iki tür cümle yapısı görülmektedir. Birinci tip yapı, yargıya ilişkin olumlu bir tutumu gösteren onaylama cümlelerini kapsarken, ikinci tip, sözü edilen yargıya karşı olumsuz bir tutumu gösteren onaylamama cümlelerini içermektedir (Köklü, 1995, s.89). Sözü edilen ölçek çerçevesinde, çeşitli ifadelere veya yargılara katılıp katılmama ve bunun derecesi ölçülür. Yaygın olarak 5’li Likert ölçeği tercih edilmektedir. Likert ölçeğinin seçenekleri, Tamamen Katılıyorum – Kesinlikle Katılmıyorum arasında yer alan, oransal cevaplardan oluşmaktadır (Altunışık vd., 2005, s.107).
Anket formunun amacına uygunluğunu, düzeyini, anlaşılabilirliğini belirlemek amacıyla, konunun uzmanlarından, çalışmanın danışmanından ve tez izleme komitesinden geri bildirimler alınmış; yapılan değerlendirmeler sonucunda bazı sorular
değiştirilmiş, bazıları soru formundan çıkarılmış, anket formunda yer alan kimi cümleler olabildiğince sade ve kısa bir dille ifade edilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın önemli bir kısmı (Ankara, İstanbul, İzmir) araştırmacının kendisi tarafından ve onun gözetmenliğinde, diğerleri ise, ücretli anketörler tarafından yüz yüze ve birebir gerçekleştirilmiştir.
Verilerin istatistiksel analizinde, SPSS 11,5 (Statistical Package for Social Sciences) paket programı kullanılmıştır. Anket formunun hazırlanışı, elde edilen verilerin veri işleme programına girişi ve verilerin analizi araştırmacının kendisi tarafından yapılmıştır. Analiz yapılırken, Sıklık (f) dağılımı ve karşılaştırmalı analiz tabloları oluşturulmuştur. Karşılaştırmalı tablolarda Ki-Kare (X2) tekniği kullanılmıştır. Ki-kare testi, örneklem bağlamında yer alan değişkenler arasında (anlamlı) farklılaşma olup olmadığını belirlemek amacıyla kullanılmıştır. 2x2 özel tablolarda, ilgili çapraz tabloda yer alan sayısal değerlerin hepsi 25’ten büyükse Pearson’un ki-kare değeri, 5 – 25 arasında bir tane bile sayısal değer olsa, Continuity (Yates düzeltmeli ki-kare değeri), 5’ten küçük en az bir tane sayısal değer varsa, Fisher'ın kesin ki-kare değeri temel alınmıştır.
Tutum ölçeklerinin güvenilirlik boyutları için ise, “Cronbach Alpha (
α
)” tekniğine başvurulmuştur. Akgül ve Çevik’e göre (2003, s. 435), alfa katsayısının bulunabileceği aralıklar ve buna bağlı olarak da ölçeğin güvenilirlik durumu şöyle belirtilmektedir: Eğer alfa katsayısı;0,00≤α<0,40 değerleri arasında ise, ölçek güvenilir değildir. 0,40≤α<0,60 değerleri arasında ise, ölçek düşük güvenilirliktedir. 0,60≤α<0,80 değerleri arasında ise, ölçek oldukça güvenilirdir.
0,80≤α<1,00 değerleri arasında ise, ölçek yüksek derecede güvenilirdir.
Bu araştırmanın Alpha katsayısı, 0,7277 olarak bulunmuştur. Dolayısıyla, araştırmada kullanılan ölçek, geçerli ve oldukça güvenilirdir.
Hipotezlerin test edilmesi sürecinde, anlamlılık düzeyi (
α
) = 0,05 olarak kabul edilmiştir. Alan araştırmasında kullanılan testlerin güvenilirlik düzeyi ise, 1 –α
= 0,95’tir. Yani, hipotezler, % 95 güvenilirlik düzeyinde test edilmektedir. Dolayısıyla, uygulanacak testlerden elde edilecek p değerinin,α
değerinden (0,05) büyük olması durumunda, null hipotez (H0); küçük olma durumunda, alternatif hipotez (H1) kabul edilecektir.Tutum ölçeklerinin analizinde, ANOVA, T – Testi ve Ki – Kare (χ2) (Anlamlılık) testlerinden yararlanılmıştır. T – Testi, inceleme konusu değişken bağlamında, iki grup arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir farkın olup olmadığının tespitinde
kullanılmaktadır (Altunışık vd., 2005, s. 273). T-Testi, bu araştırmada tutum ölçekleri bağlamında meclis üyelerini cinsiyet, siyasal eğilim farklılaşması, yaş, eğitim ve eski/yeni üyelik kriterlerine göre karşılaştırmak ve aralarında anlamlı bir ilişki bulunup bulunmadığını belirlemek için kullanılmıştır.