Araştırmaya İlişkin Genel Bilgiler

Araştırmaya ilişkin genel bilgiler kısmı, gerçekleştirilen alan araştırmasının konusu, önemi, amaçları, alanı – yeri – yöntemi, hipotezleri, değişkenleri, sınırlılıkları, evreni, örneklemi, ölçek ve veri analiz yöntemleri hakkında bilgiler içermektedir.

3.1.1. Araştırmanın Konusu

Son yıllarda, uluslararası alanda bir çok gelişimin ve değişimin bir sonucu olarak, geleneksel olarak, merkezi yönetimlerin sunduğu bir kısım kamu hizmetlerinin yerel yönetimlere devri söz konusudur. Uluslararası boyutta yaygınlaşan bu süreçte, Türkiye, temellerini 20. yüzyılın sonlarında güçlendirdiği bu eğilimi, 21. yüzyıl başlarında hızlandırmaya çalışmaktadır. Özellikle, 59. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, bu konuda ayrıntılı çalışmalar yürütmekte ve gerekli yasal altyapıyı tamamlamaya çalışmaktadır.

Bu amaçla, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen ve Cumhurbaşkanı tarafından onaylanan 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Yasası, 5393 sayılı Belediye Yasası ve 5302 sayılı İl Özel İdaresi Yasası önemli örnekler arasında gösterilebilir. Bu arada, Cumhurbaşkanı tarafından, 03.08.2004 tarihinde Meclis’e, anayasayla çeliştiğini düşündüğü bazı maddelerinin tekrar görüşülmesi için gönderilen 5227 sayılı “Kamu Yönetiminin Temel İlkeleri ve Yeniden Yapılandırılması Hakkında Kanun”, bu çerçevede, Türk yönetim sistemi bağlamında atılan en radikal adımı temsil etmektedir.

Bu çalışma, kamu hizmetlerinin yerelleşmesi sürecinin sağlık kamu hizmetleri bağlamında olası yönlerini belirlemeye, yerel seçilmişlerin tutum ve beklentilerini belirleme yardımıyla, sağlık hizmetleri özelinde, yerelleşmesi öngörülen kamu hizmetlerine ilişkin bilimsel temelli bir bakış açısı geliştirmeyi hedeflemektedir. Çalışmanın araştırmaya dayalı olan ekseni, ölçülebilmeyi gerçekleştirmek ve sınırlandırma yapabilmek bağlamında, sağlık alanına ilişkin kamu hizmetlerinin Büyükşehir belediyeleri özelinde yerelleşmesi süreci üzerine odaklanmaktadır.

3.1.2. Araştırmanın Önemi

1970 ve 1980’li yıllarla birlikte ortaya çıkan ve 1990’lı yıllarda gittikçe kurumsallaşan kuram ve kavramlar, merkezi yönetimlerin rol ve işlevlerini sorgulanmasını, kamusal hizmetlerinin sunumunda yerel katılımın, sivilleşmenin ve piyasa mekanizmalarının ağırlıkta olduğu yeni yol ve yöntemlerin benimsenmesini, uluslararası kurum ve kuruluşların da baskı ve tavsiyeleri ile tüm dünyada önemli bir süreç haline getirmiştir. 1990’lı yıllarla birlikte hız kazanan küreselleşme, tek kutupluluğun da yardımıyla bu süreci daha da pekiştirmiştir. Bu verilerden hareketle, sağlık kamu hizmetlerinde izlenecek yerelleşme temelli siyasalardan önce, sağlık hizmetleri alanında yerelleşmeye ilişkin diğer ülke uygulamalarının detaylıca irdelenmesinde yarar bulunmaktadır. Ülkelerin deneyimleri konuya ilişkin önemli ipuçları verecektir. Ayrıca, ülkemiz özelinde, sağlık hizmetlerin yerelleşmesi öncesinde, Türk sağlık sisteminin kronolojik açıdan betimlenmesi yararlı bir işlevsellik sunabilir.

3.1.3. Araştırmanın Amaçları

Bu çalışmada, kamusal hizmetlerin sunumunda ortaya çıkan yerelleşme temelli yol ve yöntemlerin, Büyükşehir belediyeleri özelinde, yerel yönetimler tarafından nasıl yerine getirileceğinin irdelenmesi, özellikle, sağlık alanına ilişkin kamu hizmetlerinin sunumu bağlamındaki yerelleşme sürecinin nasıl gerçekleşeceğinin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Bu bağlamda, çalışmada, aşağıda belirtilen amaçların gerçekleşmesi beklenmektedir.

3.1.3.1. Kamu Hizmeti ve Sağlık Hizmeti Sunma Yöntemlerinin

Yerelleşmesine İlişkin Kuramsal Çalışma ve Gelişmelerin Aktarılması

Kamu hizmetlerinde yerelleşme süreci, gelişmiş ülkelerde, yerel yönetimlerin güçlendirilmesi bağlamında, özellikle 1970’li yıllardan itibaren başlayarak, hızlı bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Bu süreç, doğrusal olmasa da, değişik açılardan hala devam etmektedir. Gelişmekte ve kalkınmakta olan ülkelerde bu sürecin, 1980’li yıllardan beri yaygınlaştırılmaya çalışıldığı gözlenmektedir. Bu bağlamda Türkiye, temellerini 2000’li yıllarda attığı kamu hizmetlerinin önemli bir kısmının yerel yönetimlere devredilmesine ilişkin yaklaşımını güçlendirmekte, böylece yerel yönetimleri gerek mali gerekse diğer yetkinlikler bağlamında güçlendirmeye çalışmaktadır. Ülkemizin güçlü merkeziyetçi yapısı dikkate alındığında, hizmetlerin yerelleşmesi sürecinin çok önemli olduğu düşünülmektedir. Dolayısıyla, bu çalışma, sözü edilen süreci, uluslararası ve ulusiçi bağlamda, detaylı bir biçimde analiz etmeyi amaçlamaktadır.

3.1.3.2. Sağlık Hizmetlerinin Yerelleşmesi Bağlamında Uluslararası Deneyimler Hakkında Bilgi Verilmesi

Kamu hizmetlerinin yerel yönetimler tarafından görülmesi süreci, uluslararası bağlamda değerlendirilirse, çok daha önce gerçekleştirilmeye başlamıştır. Günümüzde de, bir çok ülke bu anlamdaki çabalarını devam ettirmektedir. Yerelleşme sürecine ilişkin evrensel örnekler kıtalar bağlamında incelenecektir. Bölgesel anlamda ele alınırsa, Avrupa Birliği’nin yerelleşme sürecine ilişkin olumlu ve destekleyici bir tutum benimsediği görülmektedir. Türkiye’nin AB ile katılım müzakerelerine başladığı da göz önünde tutulursa, yerel yönetimlerin güçlendirilmesi ve yerelleşme sürecinin başlatılması, birlikle gerçekleştirilmekte olan müzakere sürecinde Türkiye için olumlu bir gelişme olarak değerlendirilebilir.

3.1.3.3. Türk Sağlık Hizmetlerinin Yerelleşmesi Bağlamında Kuramsal Altyapı, Geçmiş – Mevcut Uygulama ve Sorunların Sunulması

Çalışmanın önemli bir diğer amacı, ülkemizde gerçekleştirilmeye çalışılan bu dönüşüm sürecinin üzerine oturması planlanan geçmiş uygulamalar, denemeler ve sorunsal alanların incelenmesi olacaktır. Yerel yönetimlerini güçlendirmeye yönelik çabaların ve çalışmaların geçmişi oldukça gerilere gitmektedir. Bu anlamda, çalışma sadece güncel gelişmeleri değil, bir anlamda güncel gelişmelerin temelini oluşturan geçmiş reform çabalarını da incelemeyi amaçlamaktadır.

3.1.3.4. Uygulama Alanı Olarak Büyükşehir Belediyelerinin Seçilmesi

Türk yerel yönetim sistemi ve ilgili alanyazın dikkate alındığı zaman, yerel yönetimler açısından belediyelerin bir çok noktadan ön plana çıktıkları görülmektedir. Belediyeler içerisinde de, Büyükşehir belediyeleri daha güçlü konumdadır. Bu noktadan, uygulama alanı olarak Büyükşehir belediyeleri düşünülmektedir. Büyükşehir belediyelerinin sağlık hizmetleri bağlamında öngördükleri yol ve yöntemlerin analiz edilmesi; yerel seçilmişlerin sağlık hizmetlerinin sunumuna ilişkin tutum ve yaklaşımlarının, gerçekleştirilecek alan araştırması ile ortaya çıkarılması hedeflenmektedir.

3.1.3.5. Uygulanabilir Siyasa Önerilerinin Geliştirilmesi

Hem alanyazına ait kuramsal incelemenin hem de gerçekleştirilecek alan araştırmasının sonunda, sağlık hizmetlerinin yerelleşmesine ilişkin olası eksiklik, yetersizlik veya engel oluşturabilecek noktalara ilişkin olarak, uygulanabilir siyasa önerilerinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır.

3.1.4. Araştırmanın Alanı, Yeri ve Yöntemi

Çalışmanın ikinci kısmını oluşturan araştırma, yönetim bilimlerinin bir alt dalı olan yerel yönetimler alanında gerçekleştirilmektedir. Araştırmaya geçilmeden önce, sağlık hizmetleri özelinde kamu hizmetlerinin yerelleşmesine ilişkin kuramsal altyapı oluşturulmuştur. Kuramsal kısmın oluşturulmasında, yerli ve yabancı tezler, akademik ve diğer dergiler, konuyla ilgili yerli ve yabancı kitaplar vd. kullanılmıştır.

Alan araştırması bölümünde, kuramsal açıdan irdelenen tartışmaların yerel seçilmişler açısından ne anlam ifade ettiğinin, ayrıca, neler yapılması gerektiğinin ortaya çıkarılmasını amaçlanmaktadır. Elde edilen bulgular ışığında, sağlık hizmetlerinin yerelleşmesine engel oluşturabilecek sorunsal alanların ortadan kaldırılabilmesi amacıyla kamusal politika önerileri geliştirilmektedir.

3.1.5. Araştırmanın Hipotezleri 3.1.5.1. Hipotez 1

H0: Meclis üyeleri, sağlık hizmetlerinin yerelleşmesi sürecine ilişkin olarak, siyasal partiler ve bölgeler bağlamında birbirlerinden farklılaşmamaktadır.

H1: Meclis üyeleri, sağlık hizmetlerinin yerelleşmesi sürecine ilişkin olarak, siyasal partiler ve bölgeler bağlamında birbirlerinden farklılaşmaktadır.

3.1.5.1.1. Alt hipotezler

H0: Meclis üyeleri ülkeyi ilgilendiren sorunların önceliklerinin belirlenmesinde