LOJĠSTĠK YÖNETĠMĠ

Bu amacın gerçekleştirilmesi, ancak işletmenin lojistik faaliyetlere ilişkin stratejilerinin isabetli yapılması ile mümkündür. Bu konuda Amerika Georgetown Üniversitesi Lojistik Enstitüsü Yöneticisi olan Ricardo Ernst, “Dünyada üretilen her 1 doların 25 cent'i lojistik yönetimi için harcanmaktadır, bu nedenle tedarik zinciri stratejilerine önem verilmesi gerekmektedir” ifadesiyle işletmelerin lojistik ve tedarik zincirine ilişkin kararlarını alırken ne kadar titiz davranmaları gerektiği üzerinde durmuştur (Capital Dergisi, agis, 2014).

2.5. LOJĠSTĠK YÖNETĠMĠ

Lojistik kavramının anlamı ve kapsamı incelendiğinde lojistiğin hem işletmeler, hem de ekonomi sistemi için son derece önemli olduğuna ilişkin açıklamalara yukarıda yer verilmiştir. Lojistiğin taşıdığı bu önem nedeniyle işletmelerde lojistik faaliyetlerin etkin ve verimli bir şekilde yönetilmesi gerekmektedir.

Bu kapsamda lojistik yönetimi, Tedarik Zincir Yönetimi Uzmanları Konseyi (Council of Supply Chain Management Proffesionals-CSCMP) tarafından şöyle tanımlanmıştır: “Lojistik yönetimi, tedarik zincirinin bir parçası olarak

değerlendirilmekte olup hammadde, yarı mamul, mamul ve ilgili bilgilerin üretim noktasının başından tüketim noktasına kadar, müşteri gereksinimlerini karşılamak amacıyla, etkin ve düşük maliyetli bir şekilde akışı süreçlerinin planlanması, uygulanması ve kontrol edilmesi sürecidir” (Deran, Arslan ve Köksal, 2014: 6).

Lojistik yönetimi, lojistik süreç içerisinde üretim faktörlerinin tedariki, organizasyonu ve optimizasyonunu sağlayan etkileşimli bir süreçtir (Rantasila, 2013: 22). Lojistik yönetimi kavramının tanımından da anlaşılacağı gibi lojistik yönetiminin iki temel amacı vardır; birincisi, tedarik zinciri içerisinde yer alan lojistik faaliyetlerin performansını arttırmak, ikincisi ise lojistik faaliyetlerin yarattığı maliyetleri minimize etmektir.

İşletmelerin lojistik faaliyetlere ilişkin performansını arttırması; pazar payının artması, müşterilerin taleplerine bireysel olarak cevap verebilmesi, etkin müşteri yanıtlama sisteminin oluşması, farklılaştırılmış rekabetçi üstünlük yaratılması ve müşterilerin etkin bir şekilde bölümlendirilmesi gibi birçok farklı konuda işletmeye fayda sağlamaktadır (Mentzer, Flint ve Hult, 2001: 82). Lojistik faaliyetlerin etkin bir

28

şekilde yönetilmesi sonucu lojistik maliyetlerin azalması ise, işletmenin kârlılığının ve rekabet gücünün artması ile sürekliliğinin sağlanması konularında işletmeye fayda sağlamaktadır.

Bu kapsamda etkili bir lojistik yönetimi için, lojistik faaliyetlerin iyi bir şekilde planlanması ve planlanan faaliyetlerin etkin bir şekilde yönetilmesi gerekmektedir. Lojistik faaliyetlerin lojistik sistem içerisindeki yeri ve lojistik yönetimi ile ilişkisi Şekil 2.2’de gösterilmiştir.

ġekil 2.2. Lojistik Yönetiminin Bileşenleri Kaynak: (Oğuztürk ve Çetin, 2012: 154).

Şekil 2.2 incelendiğinde, lojistik faaliyetlerin fiziksel (taşıma, depolama vb.) ve fiziksel olmayan (atık yönetimi, depo seçimi vb.) lojistik faaliyetlerden oluştuğu ve bu faaliyetlerin süreç içerisindeki konumu görülmektedir (Tseng, 2005: 1659). Bu kapsamda Şekil 2.2’den yola çıkarak lojistik faaliyetleri aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür (Derinalp, 2007: 7; Özcan, 2008: 282 ):

i. Malzeme ihtiyaç planlaması

ii. Malzeme pazar etüdü iii. Malzeme yönetimi

iv. Sözleşmeler ve şartnameler v. Satın alma

29 vii. Depolama

viii. Taşıma (Girdiye yönelik taşıma, üretim sürecindeki taşıma, mamul taşıma)

ix. Talep tahmini x. Sipariş işleme

xi. Ambalajlama, etiketleme ve istifleme

xii. Satış sonrası teknik destek hizmetleri (müşteri hizmetleri) xiii. İthalat ve ihracat işlemleri

xiv. Stok (envanter) yönetimi

xv. Elleçleme (elden geçirme) işlemleri

xvi. Lojistik bilgi yönetimi ile gümrük ve sigorta işlemleri.

İşletmelerin yukarıda belirtilen lojistik yönetimi faaliyetlerini sistem yaklaşımı bakış açısı ile analiz etmeleri gerekmektedir. Sistem yaklaşımına göre, lojistik yönetimi ana bir sistem; lojistiğin yönetilmesinde kullanılan faaliyetler ise bu sistemin alt elemanları olarak kabul edilmektedir (Erdoğan, 2007: 22). Lojistik sistem içerisinde yer alan her bir faaliyetin, diğer lojistik faaliyetleri nasıl etkiledikleri ve onlardan nasıl etkilendiklerinin iyi bir şekilde analiz edilmesi ve bütün lojistik faaliyetlerin bütünleşik (entegre) bir şekilde yönetilmesi gerekmektedir (Fröderberg, 2005: 12). Lojistik faaliyetlerin bütünleşik bir şekilde yönetilmesi lojistik literatüründe yeni bir kavram olan “bütünleşik lojistik yönetimi” kavramını ortaya çıkarmıştır.

Bütünleşik lojistik yönetimi, “arzu edilen müşteri hizmet düzeyini başarırken

toplam maliyetleri minimize etmek amacıyla lojistik içindeki çeşitli faaliyetlerin bütünleşik bir sistem olarak yönetimi” şeklinde ifade edilebilir (Kayabaşı ve Özdemir,

2008: 199). Bütünleşik lojistik yönetiminin temeli toplam maliyet kavramıdır. Toplam maliyet kavramı, lojistik yönetiminin alt sistemleri olan lojistik faaliyetlerin yarattığı maliyetlerin en düşük düzeyde tutulmasını ifade etmektedir (Yardımcıoğlu, Kocamaz ve Özer, 2012: 255). Toplam maliyetin en uygun düzeyde tutulmasını sağlamak amacıyla herhangi bir lojistik faaliyetin azaltılmasına yönelik alınacak kararın, diğer lojistik faaliyetler üzerinde nasıl etki yaratacağının iyi bir şekilde analiz edilmesi gerekmektedir. Bir başka ifadeyle herhangi bir lojistik faaliyete ilişkin maliyetin azaltılması için alınan karar, diğer lojistik faaliyetlerin yarattığı maliyetlerin artmasına

30

neden olabilir (Fröderberg, 2006: 12). Örneğin, işletmenin düşük stok seviyesi ile çalışma kararı, depolama maliyetlerini azaltırken; yüksek nakliye maliyetlerine neden olmaktadır. İşletmenin yüksek stok seviyesi ile çalışma kararı da, tam tersi bir şekilde düşük taşıma maliyetine, yüksek depolama maliyetine katlanmasına neden olmaktadır.

Bu nedenle işletmeler bütünleşik lojistik yönetimi ile lojistik faaliyetler arasındaki ilişkileri, lojistik faaliyetlerin birbirine bağlılığını ve lojistik faaliyetler konusunda alınacak kararların işletmenin toplam performansını nasıl etkileyeceğini iyi bir şekilde analiz etmelidirler. Aksi takdirde işletme daha fazla navlun, sigorta, gümrükleme, ara taşıma, depolama, bozulma, hasar ve kayıp, geç teslimat, hata, ceza, bilgi sistemleri/bilgi iletişim, personel, optimum olmayan sipariş miktarı, stok bulundurma, atıl kapasite (depo, taşıma aracı, vd.) maliyetlerine katlanmak zorunda kalabilir (Tanyaş, agis, 2015).

İşletmelerin lojistik faaliyetlerini bütünleşik (entegre) bir şekilde yönetememesinden kaynaklan söz konusu maliyetleri en aza indirmek için, lojistik faaliyetlerin içeriğinin iyi bir şekilde anlaşılması gerekmektedir. Lojistik yönetimi kapsamında yer alan söz konusu faaliyetlere ilişkin açıklamalara aşağıda yer verilmiştir.