LOJĠSTĠK KAVRAMI

Lojistik kelimesi Yunanca’da hesap yapmada yetenekli, herhangi bir nedene yönelik aritmetik ilişkilendirme manasına gelen logistikos kelimesinden türetilmiş olup Latince’de logisticus, Fransızca’da logistique olarak ifade edilmiştir (Dirik, 2012: 4). Türkçe literatürde lojistik olarak yerini alan bu kavram, Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre, “kişilerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere her türlü ürünün,

hizmetin ve bilgi akışının çıkış noktasından varış noktasına kadar taşınmasının etkili ve verimli bir biçimde planlanması ve uygulanması” olarak tanımlanmıştır (TDK,

agis, 2014).

Lojistik kavramı literatürde ilk olarak askeri ve savaş alanlarını içeren kavramlarla birlikte kullanılmıştır. Askeri literatürde lojistik, “muharip unsurlara

strateji ve taktiğine uygun olarak gerekli olan ikmal maddeleri ile hizmet desteğini sağlamak için yapılan faaliyetler” olarak tanımlanmıştır (Gülen, 2011: 25).

Webster’in Akademik Sözlüğünde (Webster’s Collegiate Dictionary) lojistik kavramı, “askeri malzemelerin, teçhizatın ve personelin tedarik, bakım ve taşımacılığı ile

ilgilenen askeri bilimin konuları” olarak ifade edilmiştir (Sezen, 2001: 24). Türk

Silahlı Kuvvetleri ise lojistiği, “askeri güçlerin kullanımını ve desteğini sürdürmek

için gerekli ihtiyaçların (kaynakların) tedarik edilmesini ve kullanımını planlama ve uygulama ile ilgili bilim dalı” şeklinde tanımlamıştır (Günay, 2005: 3).

13

Lojistik kelimesi sadece askeri alanda değil, ticari hayatta faaliyet gösteren işletmeler tarafından da kullanılan bir kavramdır. Ticari işletmelerde lojistik ile ilgili faaliyetlerin çok çeşitli ve geniş kapsamlı olması, işletme literatüründe oldukça fazla ve farklı lojistik tanımlarının yapılmasına yol açmıştır. Bu kapsamda bazı araştırmacılar ile lojistikle ilgili kurum ve kuruluşların lojistik kavramına ilişkin literatürde yer alan tanımlarına aşağıda yer verilmiştir (Derinalp, 2007: 4-5; Vatansever, 2005: 3; Kaveh ve Samani, 2009: 16; Çakırlar, 2009: 12-13; Oğuztürk ve Çetin, 2012: 152):

Tablo 2.1. Araştırmacıların Literatürde Yer Alan Lojistik Kavramı Tanımları

ARAġTIRMACILARIN LOJĠSTĠK KAVRAMI TANIMLARI AraĢtırmacı (Yıl) Lojistik Kavramı Tanımları

Bowersox (1978)

Malzemelerin, nihai ürünlerin ve parçaların, tedarikçilerle tüketici ve satıcılar arasındaki hareketinin ve depolanmasının stratejik olarak yönetilmesidir.

Kaslingam (1997) Doğru ürünlerin, doğru miktarda, doğru tüketiciye, doğru zamanda ulaşılabilirliğini garanti eden faaliyetlerin tamamını temsil eder.

Ronald H. Ballou (1992)

Tüketici ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla hammaddelerin, işlenmekte olan parçaların, son ürünlerin ve bunlara ilişkin bilgilerin, kaynaktan tüketileceği noktaya kadar etkin ve ekonomik bir şekilde akışını ve gerektiğinde depolanmasının planlanması, uygulanması ve kontrol edilmesi sürecidir.

Lambert ve Stock (1999)

Tedarik zinciri içerisindeki süreçte tüketicilerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere her türlü ürün, hizmet ve bilgi akışının ve depolanmasının, başlangıç noktasından, ürünün uygulaması ve denetiminin gerçekleştirilmesine kadar olan hizmetlerdir.

Bowersox vd (2002) İşletme stoklarının tedarik zinciri boyunca tüketicilere kadar konumlandırılması ve hareket ettirilmesi için gereken çabalardır. Waters (2003) Tedarikçiler ile müşteriler arasında ürünlerin el değiştirmesi

süreçlerinin toplamıdır.

Baki (2004)

Müşteri ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla üretim noktası ile tüketim noktası arasındaki bilgi, hizmet ve malların depolanmasını, etkili ve verimli bir şekilde ileri ve tersine akışını planlayan, uygulayan ve kontrol eden bir tedarik zinciri prosesinin parçasıdır.

Kanalcı (2005) ^{Üreticinin üreticisinden, müşterinin müşterisine kadar bir zincirde,} doğru malzemenin doğru zamanda bulundurulmasını sağlayan faaliyetlerin tümüdür.

Aydın vd.(2011) ^{Materyallerin tedarik zinciri boyunca olan tüm hareketlerinden sorumlu} olan fonksiyondur.

14

Tablo 2.2. Kurum ve Kuruluşların Literatürde Yer Alan Lojistik Kavramı Tanımları

Kurum ve KuruluĢların Lojistik Kavramı Tanımları

Tedarik Zinciri Yönetimi Profesyonelleri (Supply

Chain Management Professionals-CSCMP)

Müşteri gereksinimlerini karşılamak üzere her türlü ürün, hizmet ve bilgi akışının, hammaddesinin çıkış noktasından, ürünün tüketildiği nihai noktaya kadar olan tüm süreçlerin etkili bir şekilde planlanması, uygulanması, taşınması, depolanması ve kontrol edilmesidir.

Yeminli Lojistik ve Taşıma Enstitüsü (Chartered Institute of Logistics and Transport – CILT(UK))

Kaynakların doğru yerde, doğru zamanda, doğru kalitede, doğru maliyet ile konumlandırılmasıdır.

Lojistik Mühendisleri Birliği (Society of Logistics Engineers- SOLE)

Lojistik elemanlarının uygun biçimde göz önünde bulundurulması suretiyle, kaynakların etkin bir biçimde kullanılmasını sağlamak, ürün yaşam döneminin tüm aşamaları boyunca kaynak girdilerinin etkin bir yaklaşımla sisteme etkisini zamanında teminat altına almak için oluşturulan ürün veya sistemin tüm hayatı boyunca kullanılan yönetim destek elemanıdır.

Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği- UTİKAD

Malzeme yönetimi ve fiziksel dağıtım boyutlarını, hareket halindeki ve hareketsiz stokların yönetilmesi ile kullanılmış veya atık maddelerin geri kazanılması da dâhil olmak üzere, mal ve maddelerin tedarik zinciri boyunca elleçlenmesi, depolanması ve nakledilmesi işlemlerinin planlanması ve gerçekleştirilmesi ile ilgili etkinliklerin tümüdür.

İstanbul Ticaret Odası - İTO

Müşteri gereksinimine göre ürün/hizmet üretiminde kullanılacak hammaddelerin, malzemelerin, süreç içindeki stokların, üretim sürecini tamamlamış nihai ürünlerin ve bilgilerin çıkış noktasından son tüketim noktasına kadar etkin ve masrafları en aza indirilmiş bir şekilde ulaştırılabilmesi için istenen yerde, istenen miktarda, uygun koşullarda istenen zamanda teslim edilmesine yönelik planlama, yürütme ve kontrol sürecidir.

Kaynak: (Erkayman, 2007: 3-4, Vatansever, 2005: 3; Çakırlar, 2009: 11-12; Dirik,

2012: 7).

Lojistik ile ilgili yukarıda yer alan tanımlar incelendiğinde, lojistiğin kullanıma hazır hale gelen malları üretim noktalarından, alıcılara ya da tüketicilere ulaştırılmasını ifade eden fiziksel dağıtım kavramından daha geniş bir anlamı olduğu görülmektedir. Bu kapsamda lojistik, hammaddenin temin edilmesini, ara malların ve diğer hizmetlerin tedarik edilmesini, stoklanmasını, işletme içerisindeki hareketini ve nihai ürünün son tüketiciye ulaştırılması için gereken tüm faaliyetleri ifade etmektedir (Çakırlar, 2009: 14).

15