Konu

2.1.3.1 Suçun Konusu Kavramı

Konu, kelimesi: "Konuşmada, yazıda, eserde ele alınan düşünce, olay veya durum, mevzu, süje"314

anlamlarına gelmektedir. Ceza kanunlarında düzenlenen her suçun da bir konusu bulunmaktadır315

. Genel olarak bir suçun konusunu: "Eşyanın veya şahsın fiziki, maddi yapısı, bünyesi"316

oluşturmaktadır. Bu bağlamda, suçun konusunun bazı hâllerde bir şahıs bazı hâllerde ise bir nesne olduğunu söylemek mümkündür. Örneğin hırsızlık suçunda (TCK m. 141) suçun konusu taşınır bir malı, kasten yaralama suçunda (TCK m. 86) suçun konusu kişinin vücudunu ifade etmektedir317 . Buna ek olarak doktrinde, bazı suçlar açısından suçun konusunun herhangi bir kişi veya eşya olarak değil, belirli niteliklere sahip kişi veya

308

Özcan, 2015: 363. Aksi yönde görüş için bk. "Suçun konusunu oluşturan; mükelleflerin hesap işleri; yazı işleri; diğer özel işleri kavramlarının, yasada bunların tanımı yapılmamış, sınırları tam olarak belirlenmemiştir. Oysa bunlar oldukça geniş anlamları içeren kavramlardır. Bu durum suçun belirlenebilir olması ilkesine aykırıdır." Yiğit, 2004: 217. 309 _{Bayraklı, 2006: 303.} 310 Özcan, 2015: 363. 311 _{Bayraklı, 2006: 303; Şenyüz, 2016: 422.} 312 _{Bayraklı, 2006: 304.} 313 Bilici, 2013: 3. 314 TDK, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5821c16a284b08.27455173, erişim tarihi: 04.04.2016 315

Koca ve Üzülmez, 2015a: 107; Özgenç, 2015: 210.

316 _{Özgenç, 2015: 210.} 317 _{Özgenç, 2015: 211.}

eşya olarak belirlendiği ifade edilerek, bu duruma örnek olarak devletin egemenlik alametlerini aşağılama suçunda (TCK m. 300) suçun konusunun herhangi bir eşya değil, Türk bayrağı oluşu gösterilmiştir318

.

Bir suçun konusu ile bu suçun koruduğu hukuki değer birbirinden farklıdır319 . Bir suçun işlenmesiyle birlikte, bu suçun konusuna ya bir zarar verilmekte ya da bu suçun konusu tehlikeye atılmaktadır. Suçun işlenmesiyle birlikte, bu suçun koruduğu hukuki değer de ihlal edilmektedir320. Örneğin hırsızlık suçunun (TCK m. 141) konusu taşınır bir maldır. Bu suçla korunan hukuki değer ise mülkiyet ve zilyetliktir. Çevreyi kirletme suçlarında (TCK m. 181- 182) suçun konusu temiz kalması gereken toprak, su ve havadır. Bu suçla korunan hukuki değer ise kişilerin sağlıklı bir çevrede yaşama hakkıdır321

. Zimmet suçunda (TCK m. 247) suçun konusu zimmete geçirilen maldır. Bu suçla korunan hukuki değer ise kamu idaresinin dürüst bir şekilde işleyeceğine dair toplumun sahip olduğu güvendir322

.

Bir suçun kanuni tanımında yer alan hareketin gerçekleştirilmesiyle birlikte, bu suçun konusu ya bir zarara uğratılmakta ya da bir tehlikeye maruz bırakılmaktadır323_{. Bu bağlamda,} doktrinde, suçun oluşumu açısından suçun konusunun zarar görmesine ya da zarar görme tehlikesi içinde bulunmasına göre suçlar, zarar suçları ve tehlike suçları şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Zarar suçları, kanuni tanımında yer alan hareketin gerçekleştirilmesi neticesinde, suçun konusu üzerinde bir zarar meydana gelen suçlardır324. Zarar suçlarında hareketin gerçekleştirilmesiyle birlikte, "çıkar kaybı, olumsuz ve kötü bir sonuç, ziyan"325 ortaya çıkmaktadır. Zarar suçlarında gerçekleştirilen hareket, "korunan varlık ya da menfaatin imhası, azalması veya kaybolması"326

gibi neticeler doğurmaktadır. Örneğin kasten öldürme (TCK m. 81), taksirle öldürme (TCK m. 85), hırsızlık (TCK m. 141) ve mala zarar verme (TCK m. 151) suçları birer zarar suçudur327

.

Tehlike suçları ise kanuni tanımında yer alan hareketin gerçekleştirilmesiyle, suçun konusu üzerinde bir zarar tehlikesi meydana gelen suçlardır328

. Bu tip suçlarda

318 _{Zafer, 2015: 156.}

319 _{Artuk vd., 2015a: 285; Koca ve Üzülmez, 2015a: 108; Özbek vd., 2015b: 219; Özgenç, 2015: 211.} 320 _{Akbulut, 2015: 298.}

321 _{Özgenç, 2015: 211.} 322

Koca ve Üzülmez, 2015a: 109.

323 _{Artuk vd., 2015a: 286; Koca ve Üzülmez, 2015a: 109; Özgenç, 2015: 212; Toroslu ve Toroslu, 2016: 119;}

Soyaslan, 2014a: 250.

324

Artuk vd., 2015a: 286; Demirbaş, 2014: 238; İçel, 2016: 276; Koca ve Üzülmez, 2015a: 109; Özgenç, 2015: 212.

325 _{Koca ve Üzülmez, 2015a: 109.} 326 _{Toroslu ve Toroslu, 2016: 120.} 327

Koca ve Üzülmez, 2015a: 110; Özgenç, 2015: 212.

328 _{Artuk vd., 2015a: 286; Demirbaş, 2014: 238; İçel, 2016: 276; Koca ve Üzülmez, 2015a: 110; Özgenç, 2015:}

gerçekleştirilen hareket, zarar verme tehlikesi şeklinde somutlaşmaktadır329

. Bu nedenle yalnızca fiilin gerçekleştirilmiş olması suçun oluşumu açısından yeterli görülmektedir. Başka bir deyişle, suçun oluşumu açısından ayrıca, suç konusunun bir zarara uğramış olması aranmamaktadır. Bu durumun, kanun koyucunun toplum açısından önem taşıyan birtakım hukuki değerleri daha etkin bir şekilde korumayı amaçlamasından kaynaklandığı ifade edilmiştir330

. Buna karşın, bu tür suçların oluşumu açısından aranan tehlikenin belirli bir ağırlığa ulaşmış olması da gerekmektedir331

. Tehlike suçları kendi içinde soyut tehlike suçları ve somut tehlike suçları şeklinde ikiye ayrılmaktadır332

. Soyut tehlike suçlarında suçun oluşumu açısından, kanuni tanımda yer alan hareketin gerçekleştirilmesi yeterlidir. Bu hareketin suçun konusu üzerinde gerçekten bir zarar tehlikesi meydana getirip getirmediği ise incelenmemektedir333. Bu durumun nedeninin: "Kanun koyucunun, soyut tehlike suçlarının tanımında yer alan fiilin gerçekleştirilmesi durumunda, suçun konusu üzerinde bir tehlikenin ortaya çıkacağını varsayması" olduğu ifade edilmiştir334

. Terk (TCK m. 97), yardım ve bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi (TCK m. 98), suç işlemeye tahrik (TCK m. 214/1), suçu ve suçluyu övme (TCK m. 215), iftira (TCK m. 267), yalan tanıklık (TCK m. 272), yalan yere yemin (TCK m. 275) suçları soyut tehlike suçlarına örnektir335

. Somut tehlike suçlarında ise suçun oluşumu açısından, kanuni tanımda yer alan hareketin gerçekleştirilmesi yeterli değildir. Bu hareketin suçun konusu üzerinde gerçekten bir zarar tehlikesi meydana getirip getirmediğinin araştırılması gerekmektedir336

. Bu araştırmayı yapacak olan kişi ise hâkimdir. Örneğin, "kişilerin hayatı, sağlığı veya malvarlığı bakımından tehlikeli olacak biçimde ya da kişilerde korku, kaygı veya panik yaratabilecek tarzda yangın çıkarılması" (TCK m. 170/1-a) bir somut tehlike suçudur337

.

Doktrinde, bazı suçların hem bir zarar suçu hem de bir tehlike suçu olduğu ifade edilmiştir338

. Bu duruma örnek olarak da, kasten öldürme suçunun "yangın, su baskını, tahrip,

329 _{Toroslu ve Toroslu, 2016: 120.}

330 _{Artuk vd., 2015a: 286; Koca ve Üzülmez, 2015a: 110; Özgenç, 2015: 212. Buna karşın, doktrinde, ceza}

kanunlarında bu tür suç tiplerinin artmasının demokratik hukuk devletinin ilkelerine ve Ceza Hukukunun son çare olması niteliğine uygun olmadığı ifade edilmiştir. Özbek vd., 2015b: 236.

331

Toroslu ve Toroslu, 2016: 121.

332 _{Artuk vd., 2015a: 287; Koca ve Üzülmez, 2015a: 110.}

333 _{Akbulut, 2015: 299; Artuk vd., 2015a: 287; İçel, 2016: 276; Koca ve Üzülmez, 2015a: 110; Özbek vd.,}

2015b: 237; Özgenç, 2015: 212.

334

Özgenç, 2015: 212. Ayrıca bk. İçel, 2016: 276.

335 _{Artuk vd., 2015a: 287; Koca ve Üzülmez, 2015a: 110; Özgenç, 2015: 213.}

336 _{Akbulut, 2015: 300; Artuk vd., 2015a: 287; İçel, 2016: 276; Koca ve Üzülmez, 2015a: 111; Özgenç, 2015:}

213.

337 _{Artuk vd., 2015a: 287; İçel, 2016: 276.} 338 _{Özgenç, 2015: 214.}

batırma veya bombalama ya da nükleer, biyolojik veya kimyasal silah kullanmak suretiyle" işlenmesi (TCK m. 82/1-c) gösterilmiştir339

.

2.1.3.2 Mükelleflerin Özel İşlerini Yapma Suçu Açısından Suçun Konusu Kavramı

Suçun konusunu, eşyanın veya şahsın fiziki, maddi yapısı, bünyesi oluşturduğuna göre, mükelleflerin özel işlerini yapma suçunun konusu mükelleflerin vergi kanunlarının uygulanmasıyla ilgili hesap, yazı ve sair özel işleridir340

.

Mükelleflerin özel işlerini yapma suçu, mükelleflerin vergi kanunlarının uygulanmasıyla ilgili özel işlerinin yapılması suretiyle oluştuğundan, soyut tehlike suçudur341

. Başka bir deyişle, bu suçun oluşumu açısından, kanuni tanımda yer alan hareketin gerçekleştirilmesi yeterlidir. Bu hareketin gerçekleştirilmesinin yanı sıra, bir zarar tehlikesinin ya da bir zararın ortaya çıkması aranmamaktadır.