Kontrollü Teslimat

Elkoyma yetkisiyle yakından alakalı ve kolluğu ilgilendiren istisnai bir yetki olması nedeniyle kontrollü teslimat konusuna değinmenin yararlı olacağı kanısındayız.

31.03.2007 tarihli 26479 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele yürürlükten kaldırarak, kaçakçılık suçu ve kabahatleri ile bunlara verilecek cezalar başta olmak üzere birçok alanda yenilikleri de uygulamaya sokmuştur. Yeni Kanunun getirdiği bu yeniliklerin en dikkat çekici olanlarından bir tanesi ise kontrollü teslimat ile ilgili düzenlemedir. Buna göre, 5607 sayılı Kanun, diğer mücadeleci kurumların yanında Gümrük Müsteşarlığına da kontrollü teslimat işlemlerini yürütme yetkisi vermektedir.

1988 Uyuşturucu ve Psikotrop Maddelerin Kaçakçılığına Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesinin 1. maddesi "g" bendi ile tanımlanan ve tavsiye edilen kontrollü teslimat uygulamasına ilişkin yasal düzenlemeler dünyada pek çok ülkede uygulanmaktadır.

Ülkemizde de yasal düzenlemeler önce 4208 Sayılı Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesi Hakkındaki Kanun ile gerçekleşmiştir. Daha sonra da 15 Eylül 1997 tarih ve 23111 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Kontrollü Teslimat Uygulaması Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmelik ile de bu yöntemin uygulanmasına ilişkin esas ve usuller düzenlenmiştir.

Buna göre Kontrollü Teslimat, suç faillerinin belirlenmesi, her türlü delilin tespiti, toplanması, kaçak veya kaçak olmasından şüphe edilen mal veya fonların

müsaderesi amacıyla, yurt içinde dağıtılacak veya yurt dışından Türkiye’ye getirilerek dağıtılacak veya Türkiye’de hazırlanarak yurtdışına götürülecek veya Türkiye’den transit geçecek, uyuşturucu ve psikotrop maddeler, 1988 tarihli Uyuşturucu ve Psikotrop Maddelerin Kaçakçılığına Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesinin Eki I ve II Numaralı Tablolar ile bu Tablo değişikliklerinde yer alan maddelerin ve bunlara bağlı fonlar veya suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerine veya suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerine kaynaklık edecek diğer her türlü kaçak veya kaçak olmasından şüphe edilen eşyanın yetkili makamların bilgisi ve denetimi altında nakillerine denir (4208 s. Kan. M. 2/C).

Görüldüğü üzere, kontrollü teslimat, tüm suç faillerinin ve her türlü delilin tespiti, suç örgütlerinin tüm yönleriyle ortaya çıkarılması, kaçak veya kaçak olmasından şüphe edilen mal veya fonların müsaderesi amacıyla, kaçak veya kaçak olmasından şüphe edilen eşyaların yetkili makamların bilgisi ve denetimi altında nakledilmelerini sağlayan operasyonel bir faaliyettir.

Kontrollü teslimatta; kaçak veya kaçak olmasından şüphelenilen mal veya fonlar kolluk tarafından elkonulabilecek bir konumda iken, bunlara ilgili adli makamların müsadesiyle hemen elkonmayarak, takip edilerek (adeta yem olarak kullanılarak) suçun tamamen ortaya çıkarılması ve suç örgütünün çökertilmesi beklenmektedir.

3.3.1. Kontrollü Teslimatın Amaçları

4208 sayılı kanunun 2/C ve Kontrollü Teslimat Uygulaması Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmeliğin 4. maddesi hükümlerine göre kontrollü teslimat uygulamasının elkoyma açısından amaçları:

Uyuşturucu ve psikotrop madde veya suç geliri ile kara paraya kaynaklık etmesi beklenilen her türlü kaçak veya kaçak olmasından şüphe edilen eşyaya ilişkin her türlü delilin tespiti veya toplanması,

Kaçak veya kaçak olmasından şüphe edilen (Kaçak olduğuna dair ciddi emareler bulunan) mal veya fonların elkonularak müsaderesi olarak ifade edilebilir.

3.3.2. Kontrollü Teslimatın Çeşitleri

Kontrollü Giriş: Kontrollü teslimat kapsamına giren mal veya fonlardan, yurtdışından getirilerek; Türkiye sınırları içinde dağıtımı yapılacak olanların yetkili makamların bilgisi ve denetimi altında yurt dışından ülkemize getirilmesi kontrollü girişi ifade eder.

Kontrollü Geçiş: Kontrollü teslimat kapsamına giren mal veya fonlardan, yabancı bir ülkeden getirilerek Türkiye üzerinden yabancı bir ülkeye götürülecek olanların Türkiye'deki yetkili makamların bilgi ve denetimi dahilinde ülkemizden geçirilmesi kontrollü geçişi ifade etmektedir.

Kontrollü Çıkış: Kontrollü teslimat kapsamına giren mal veya fonlar ile kara paradan yurtdışına götürülmek üzere hazırlananların Türkiye'deki yetkili makamların bilgi ve denetimi dahilinde ülkemizden çıkışının sağlanması kontrollü çıkış olarak kabul edilmektedir.

Yurt Đçi Kontrollü Teslimat: Kontrollü teslimat kapsamına giren mal veya fonlar ile kara paradan Türkiye sınırları içinde bir yerden başka bir yere götürülecek olanların yetkili makamların bilgi ve denetimi dahilinde nakledilmesinin sağlanması, yurt içi kontrollü teslimat olarak değerlendirilmektedir (Yntm. m. 4).

3.3.3. Kontrollü Teslimatın Şartları

Kontrollü teslimatın uygulanabilmesi için gerekli şartlar 4208 sayılı yasanın 10. maddesinde belirtilmiştir. Buna göre:

•Kontrollü teslimat kapsamına giren kaçakçılık faaliyetinin çok ciddi organize edilmiş olması,

•Organizatörlerin, sermayedarların ve şebeke elemanlarının ortaya çıkarılması ve bunlar hakkında bütün delillerin tespiti için başka bir imkân bulunmaması,

•Mal veya fonların gideceği son yere kadar herhangi bir boşluğa meydan vermeyecek şekilde denetimin sağlanabilmesi,

•Kontrollü teslimat uygulamaya yeterli zamanın bulunması gereklidir.

Türkiye'de hazırlanarak yurt dışına götürülecek veya transit geçecek her türlü kaçak mal veya fonlar için ayrıca;

•Kontrollü teslimat yönteminin boşluksuz işleyeceği ve failler hakkında kovuşturma ve soruşturma açılacağının, talep eden ülke tarafından garanti edilmesi,

•Kontrollü teslimat uygulamasının sona erdiği, Türk vatandaşlarının yakalandığı ülke devleti tarafından Türk vatandaşları ile kontrollü teslimata konu mal veya fonlar ile bunların naklinde kullanılan araçlar ile suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin iadesi hususunun taahhüt edilmiş olması zorunludur.

3.3.4. Kontrollü Teslimat Talebi ve Kararı

Yukarıdaki şartların gerçekleşmesi halinde Başkanlıklar, şartların gerçekleşmesi halinde kontrollü giriş, geçiş ve çıkış ile yurtiçi kontrollü teslimat kararının alınması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına talepte bulunmaya ve bu konuda gerekli işlemleri yürütmeye yetkilidir (Yntm. m. 6).

Başkanlıklardan;

• Emniyet Genel Müdürlüğü Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı Emniyet birimlerinin,

• Jandarma Genel Komutanlığı Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı Jandarma birimlerinin,

• Sahil Güvenlik Komutanlığı Đstihbarat Başkanlığı Sahil Güvenlik birimlerinin,

• Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğünün Kaçakçılıkla Mücadeleden Sorumlu Daire Başkanlığı Gümrük Muhafaza birimlerinin, kontrollü teslimat kararına ilişkin yazılı taleplerini ivedi olarak Cumhuriyet Başsavcılığına iletir.

• Kontrollü teslimata konu olan mal veya fonun bulunduğu yerin,

• Bu yer belli değil ise kontrollü teslimat talep eden kuruluşun bulunduğu yerin polis, jandarma, sahil güvenlik veya gümrük muhafaza görev bölgesinde bulunmasına göre, kontrollü teslimat kararına ilişkin yazılı taleplerini ilgili Başkanlığa yapar. Başkanlıkta ivedi olarak Cumhuriyet Başsavcılığına iletir.

Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Mali Suçları Araştırma Kurulu, yukarıdaki şartları dikkate almadan Başkanlıklardan birine kontrollü teslimat kararına ilişkin yazılı taleplerini ivedi olarak iletebilir.

Cumhuriyet Başsavcılığı, bu Yönetmeliğin 5. maddesinde belirtilen şartların varlığı halinde evrak üzerinde yapılacak inceleme üzerine ivedi olarak kontrollü teslimata karar verir.

Yabancı ülkelerin kontrollü teslimat talepleri hakkında karar vermeye 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 250 nci maddesi ile yetkilendirilmiş Ankara Ağır Ceza Mahkemesi yetkilidir. Ancak suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerinin kontrollü teslimatına ilişkin yabancı ülke talepleri hakkında karar vermeye Ankara Sulh Ceza Mahkemesi yetkilidir.

3.3.5. Kontrollü Teslimat Uygulamasına Son Verilmesi

Kontrollü teslimat kararının Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca verilmesini müteakip kontrollü teslimat uygulaması ilgili Başkanlıkça veya Başkanlığın uygun göreceği kolluk birimlerce yürütülür ve kontrollü teslimat uygulaması sırasında kullanılacak yöntemler kontrollü teslimatı uygulayan kolluk birimi tarafından belirlenir.

Đzleme ve gözleme işleminin tehlikeye düşmesi veya kontrollü teslimat uygulamasına devam edilmesi halinde, delillerin kaybolması veya sanıkların elden kaçırılma ihtimalinin ortaya çıkması durumunda, mahkeme kararı gerekmeksizin kontrollü teslimatı uygulayan kolluk amiri tarafından kontrollü teslimat uygulamasına son verilir ve derhal Başkanlığa bilgi verilir.